Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ 

KARA WALKER | ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΒΒΑΘΑ

Δύο εικαστικοί αποκαλύπτουν

την απροκάλυπτη συνέχεια

σε μια εποχή μετακινήσεων και εξαθλίωσης

Kara Walker, Αντιγόνη Καββαθά (φωτο Μακαρονίδης) 

Σε μια πρόσφατη συζήτηση σε εστιατόριο της Λίμνης Ευβοίας, ταράχτηκα με το ξέσπασμα φιλικού προσώπου που με αγανάκτηση, δήλωσε απροκάλυπτα και μεγαλόφωνα χωρίς αιδώ, αναφερόμενος στους μετανάστες «να τους βάλουμε όλους σε ένα βαπόρι και να τους πνίξουμε». Πάγωσα με την αναπάντεχη αντίδραση ενός κατά τα άλλα «δημοκρατικού» προσώπου και θύμωσα με τον εαυτό μου που αιφνιδιάστηκα και  δεν αντέδρασα. 

Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι η αλλαγή στο κοινωνικό σύνολο, ακόμη και στην επαρχία, είναι ραγδαία και ότι τα κανάλια και οι ακροδεξιές πολιτικές κορώνες έχουν κάνει πολύ αποτελεσματικά την δουλειά τους και έχουν αναβιώσει και ενισχύσει σε αυτό τον τόπο μια ρατσιστική νοοτροπία, που ξεκινά από την μικρασιατική καταστροφή.

Ιδιαίτερα αυτές τις ημέρες που ενισχύονται τα μεταναστευτικά ρεύματα από Τουρκία και ανακοινώνονται κυβερνητικά μέτρα που οδηγούν σε παραιτήσεις ολόκληρα δημοτικά συμβούλια.

Μόλις είχα επιστρέψει από το Λονδίνο και αυτόματα μου ήρθε στο νου ένα μεγαλειώδες γλυπτό της Kara Walker που είδα εκεί και στην συνέχεια  τα πρόσφατα ζωγραφικά έργα της εικαστικού Αντιγόνης Καββαθά στην πρόσφατη έκθεσή της στην Αίθουσα Τέχνης «έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου», που επικαιροποιούν με τον δικό τους τρόπο αυτή την διαρκώς ενισχυόμενη απάνθρωπη νοοτροπία. 

Έργα που δεν αποτελούν μνημεία της ιστορίας, αλλά προειδοποίηση για έναν τρομακτικό κόσμο, στον οποίο δεν μπορούμε ακόμη να μάθουμε από τα διδάγματα του παρελθόντος και να σταματήσουμε την επανάληψή τους.

Τα έργα αυτά παρουσιάζω στην συνέχεια:

1.

KARA WALKER: FONS AMERICANUS 

ΣΤΗΝ TURBINE HALL ΤΗΣ TATE MODERN

Η Tate Modern στον γνωστό κεντρικό χώρο Turbine Hall έχει φιλοξενήσει μερικά από τα πιο σημαντικά και αναγνωρισμένα μεγάλης κλίμακας έργα τέχνης στον κόσμο, που απολαμβάνουν εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Αυτή την φορά για το 2019, η Kara Walker έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο δημόσιο γλυπτό με την μορφή ενός τεράστιου εκλεκτικιστικού σιντριβανιού, εμπνευσμένο από το μνημείο Victoria που βρίσκεται μπροστά στο Buckingham Palace του Λονδίνου.

Όσο πλησιάζει ο επισκέπτης πραγματικά αιφνιδιάζεται με όσα αποκαλύπτονται. Εικόνες που παραπέμπουν στον ρατσισμό, την βία, τη δουλεία, την αποικιοκρατία, την καταπίεση, διαμέσου των δεκαετιών και των αιώνων για να φτάσει σε μια αναφορά στην σύγχρονη εποχή. Μια τολμηρή ποιητική χειρονομία, που χρηματοδοτείται από την Hyundai. 

Μέσα από την λευκή μνημειακότητα, αναδύονται καταπιεσμένες και καταθλιπτικές μορφές, μαύρες γυναίκες και παιδιά, καταραμένα πλάσματα που πνίγονται και λιμοκτονούν, αλλά και ανδρών με στολές, οι καπετάνιοι, που εκτελούν σκλάβους και τους εκμεταλλεύονται με εκφράσεις απληστίας και αλαζονείας. 

Κορύφωση της σύνθεσης η γυναίκεια μορφή που ανεβαίνει θριαμβευτικά στην κορυφή του γλυπτού και από τα ξεγυμνωμένα στήθη της και τον σχισμένο λαιμό της εκτοξεύεται το νερό σαν αίμα, για να γεμίσει το σιντριβάνι.

Curator της έκθεσης είναι η Clara Kim, που χρηματοδοτείται από τη συλλογή του Δ. Δασκαλόπουλου,. Η Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου έχει ιδρύσει και χρηματοδοτεί από το 2010 μια επιμελητική θέση στη Διεθνή Τέχνη για να επικεντρωθεί στη σύγχρονη και αναδυόμενη διεθνή τέχνη, σχετικά με τη δέσμευση της Tate να διευρύνει το γεωγραφικό πεδίο της Συλλογής.

Η Kara Elizabeth Walker (γεννημένη στην Καλιφόρνια στις 26 Νοεμβρίου 1969) είναι σύγχρονος εικαστικός, καλλιτέχνης εγκαταστάσεων και δημιουργός ταινιών, που διερευνά τη φυλή, το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη βία και την ταυτότητα στο έργο της. Ζει στη Νέα Υόρκη και έχει διδάξει εκτενώς στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Έχει πενταετή θητεία ως πρόεδρος Tepper στις εικαστικές τέχνες στο Mason Gross School of Arts, Πανεπιστήμιο Rutgers. Εκλέχτηκε στην Αμερικανική Φιλοσοφική Εταιρεία το 2018.

2.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΒΒΑΘΑ: “NEXUS”

ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ «ΕΚΦΡΑΣΗ – ΓΙΑΝΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ»

Η θεματολογία των έργων της Αντιγόνης Καββαθά όπως επισημαίνει η ιδία: «σχετίζεται με μια αναδρομή στην ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων, σε σχέση με όσα περίεργα και δυσάρεστα συμβαίνουν στις μέρες μας." 

Και συμπληρώνει ότι: 

«Είμαστε όλοι εγκλωβισμένοι σε ένα πλέγμα από δεισιδαιμονίες, προλήψεις, προκαταλήψεις, ελπίδες, εμμονές. Και προσπαθούμε να βγούμε έξω από αυτό το πλέγμα.»

Δεν έχω να προσθέσω κάτι περισσότερο. Τα έργα της, μεγάλων διαστάσεων, που θυμίζουν σύγχρονες ζωφόρους μιλούν από μόνα τους: 

Η έκθεση ζωγραφικής «Nexus» της Αντιγόνης Καββαθά, στην Αίθουσα Τέχνης «έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου», σε επιμέλεια του Γιάννη Μπόλη, θα διαρκέσει έως τις 7 Δεκεμβρίου 2019. 

Η Αντιγόνη Καββαθά είναι μια εδραιωμένη καλλιτέχνις, που έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Γεννήθηκε το 1955 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Γ. Μόραλη και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη των ΗΠΑ. Έχει κάνει δεκατρείς ατομικές εκθέσεις και έχει πάρει μέρος σε περισσότερες από 60 ομαδικές σε Μουσεία, Πολιτιστικούς Οργανισμούς και ιδιωτικές Γκαλερί, στην Ελλάδα και το εξωτερικό (ΗΠΑ, Ισπανία, Νότια Κορέα, Ελβετία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Τουρκία, Ρωσία). Έχει συμμετάσχει, επίσης, σε δράσεις εικαστικών ομάδων. Είναι μέλος της ομάδας Horror Vacui. Έργα της βρίσκονται σε Μουσεία, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Υ.Γ.

Γιώργος Χουλιαράς, Μετανάστες

Ανάλογο γλυπτό πραγματοποίησε πριν από δύο χρόνια, το 2017 ο γλύπτης Γιώργος Χουλιαράς και εγκαταστάθηκε στο Μόντρεαλ. Ένα εμβληματικό δημιούργημα ύψους 3 μέτρων, προσφορά της ελληνικής παροικίας στο Δήμο του Μόντρεαλ για τα 375 χρόνια του. Μια οικογένεια μεταναστών, με τις βαλίτσες στα χέρια,  περνά στον νέο κόσμο ακουμπώντας ο ένας στον άλλον.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 16 

ANTONY GORMLEY 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΛΟ ΣΤΗΝ ROYAL ACADEMY OF ARTS 

Ένας γλύπτης υψηλού διεθνούς κύρους 

Τον Antomy Gormley τον γνώρισα μέσα από την διακριτική και ευαίσθητη εικαστική του επέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο της Δήλου, που πραγματοποιήθηκε από τον Μάϊο μέχρι τον Οκτώβρη του 2019 με την σύμπραξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ. 29 χαλύβδινα γλυπτά ανθρώπινων μορφών, ξαναζωντάνεψαν τον αρχαιολογικό χώρο τοποθετημένα σε επιλεγμένες θέσεις γοήτευσαν τους επισκέπτες. 

από την εικαστική  επέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο  της Δήλου

Ήταν φυσικό βρισκόμενος στο Λονδίνο να σπεύσω να επισκεφτώ την τελευταία του έκθεση στην Royal Academy of Arts που εγκαινιάστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου 2019. 

Η έκθεση που αναπτύσσεται στις 13 αίθουσες της RA δεν είναι αναδρομική. Περιλαμβάνει έργα από τα πρώτα χρόνια δημιουργίας του καλλιτέχνη. 

Antony Gormley

Iron Baby 1999 

Στην μεγάλη αυλή, μπαίνοντας στην Royal Academy είναι τοποθετημένο αυτό το μικρό γλυπτό από χυτοσίδηρο, που έχει την μορφή ζωής ενός νεογέννητου μωρού, βασισμένο στην έξι ημερών κόρη του καλλιτέχνη. 

Slabworks 2019 

Στην πρώτη αίθουσα δεκατέσσερα χαλύβδινα γλυπτά από καθαρούς γεωμετρικούς όγκους εκτίθενται στο πάτωμα ανάμεσα στους επισκέπτες. Παρά την ακραία γεωμετρική αφαίρεση της μορφής, σε κάθε γλυπτό οι λεπτότατες αναλογίες συμβάλουν στο να αναγνωρίζεται η ανθρώπινη παρουσία σε διαφορετικές στάσεις. 

Στην επόμενη αίθουσα Νο 2 παρουσιάζονται έργα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980: 

One Apple 1982 

Apples, lead and air 

To έργο «One Apple» στο κέντρο της αίθουσας παρουσιάζει 53 περιπτώσεις μικρών γλυπτών από μόλυβδο, που καταγράφουν την ανάπτυξη ενός μήλου από το πρώτο πέταλο για να πέσει από το άνθος και μέσα από τα στάδια ωρίμανσης καταλήγει σε ώριμο φρούτο. Το μήλο παραπέμπει στον απαγορευμένο καρπό του Κήπου της Εδέμ και ίσως στο μήλο του Νεύτωνα που εμπνεύστηκε το νόμο της βαρύτητας. 

Exercise Between Blood and 

Earth 2019 (1979–81) 

Chalk 

Exercise Between Blood and 

Earth 2019 (1979–81) Detail 

Chalk 

Full Bowl 1977–78 

Lead 

Private collection, Vienna 

Στην επόμενη αίθουσα Νο 3,  μια εγκατάσταση με τίτλο Clearing VII 2019, από περίπου 8.000 μέτρα τετράγωνης διατομής από αλουμίνιο, ελίσσεται σε κυκλικές τροχιές ανάμεσα στο δάπεδο την οροφή και τους τοίχους της αίθουσας, παραπέμποντας σε τροχιές ηλεκτρονίων ή σε φρενήρη ιχνογραφήματα μικρών παιδιών. Πρόκειται για ένα χωρικό πεδίο που ενεργοποιείται με την εντός αυτού διέλευση των επισκεπτών. 

Clearing VII 2019 

Στην αίθουσα 4 μια ανθρώπινη μορφή σε φυσικό μέγεθος, με το κεφάλι λυγισμένο, εξετάζει το έδαφος πάνω στο οποίο στέκεται. 

Μία σύνθεση από κατακόρυφες και οριζόντιες χαλύβδινες ράβδους χαρτογραφούν τον εσωτερική δομή του σώματος - αυτό που ο καλλιτέχνης αναφέρει ως “the zone of life beneath the skin”. 

Subject II 2019 

Στην μεγαλύτερη αίθουσα της RA αιωρείται, ανηρτημένο από την οροφή, ένα τεράστιο σύννεφο από ένα συνηθισμένο βιομηχανικό υλικό, το γνωστό πλέγμα «δάρινγκ» που χρησιμοποιείται συνήθως για την ενίσχυση τοίχων από σκυρόδεμα και εδώ μετατρέπεται σε σύνθετο φαινόμενο, μέσω εκατοντάδων χιλιάδων σημειακών συγκολλήσεων που έγιναν με το χέρι. 

Matrix III 2019 

Πρόκειται για τον πυρήνα αυτής της έκθεσης, “the skeleton of the environment we are living” λέει ο Gormley. 21 αιωρούμενα κλουβιά μεγέθους δωματίου τέμνονται γύρω από ένα μικρό θάλαμο. Αυτό το κενό στον πυρήνα είναι αυτό που καλεί ο Gormley "Ο χώρος του ονείρου", και είναι ισοδύναμο με το μέσο μέγεθος ενός ευρωπαϊκού νέου υπνοδωματίου. Οι γενικές διαστάσεις της εγκατάστασης είναι 21μ. μήκος, 10,5μ ύψος και 12 μ πλάτος.

Matrix III 2019

Προσπερνώ τις αίθουσες 6 και 7 που δεν είναι εύκολο να παρουσιαστούν και περνάω στην αίθουσα 8 με την εγκατάσταση με τίτλο “Lost Horizon I” 

Ανθρώπινα σώματα από χυτοσίδηρο καταλαμβάνουν τον χώρο της αίθουσας αψηφώντας την βαρύτητα. Παρόλο που τα έργα είναι κάθετα στην ορθογώνια αρχιτεκτονική του δωματίου, το αποτέλεσμα, καθώς κινούμαστε μεταξύ τους, είναι αποπροσανατολιστικό. 

Lost Horizon I 2008 

24 cast iron bodyforms 

PinchukArtCentre, Kiev, Ukraine 

Στην επόμενη θολωτή, οκταγωνική αίθουσα, δύο γλυπτά το «Σώμα» και το «Φρούτο» αναρτώνται από την οροφή και αιωρούνται λίγα εκατοστά πάνω από το πάτωμα, καθώς ενεργοποιούνται από το πεδίο βαρύτητος. 

Body and Fruit 1991/93 

Οι κυματοειδείς επιφάνειες των γλυπτών υποδηλώνουν ότι η πίεση ωθείται από το εσωτερικό προς τα έξω - σαν να υπάρχει έκρηξη - και η σκουριά δείχνει την επίδραση του καιρού ή της ηλικίας. 

Concrete Works 1990–93 

Στην αίθουσα 10 εκτίθενται γεωμετρικά γλυπτά με τίτλο Concrete Works 1990–93, που από πρώτη ματιά παραπέμπουν σε μπλοκ από σκυρόδεμα. Στην πραγματικότητα, κάθε ένα κρύβει ένα κενό με τη μορφή ενός σώματος που αφήνει το αποτύπωμά του στα άκρα. 

Παράλληλα στον ίδιο χώρο φιλοξενείται και η είσοδος στο γλυπτό της επόμενης αίθουσας με τίτλο “Cave 2019” 

Η είσοδος στο γλυπτό της επόμενης αίθουσας “Cave 2019” 

“Cave 2019” 

Ο επισκέπτης εισέρχεται σε ένα στενό διάδρομο και μπορεί να περιηγηθεί μέσα στο πολυεπίπεδο χαλύβδινο γλυπτό, που η αυστηρή του γεωμετρία που παραπέμπει σε ανθρώπινο σώμα, έρχεται σε αντίθεση με την ανήσυχη γεωμετρία και την εκλεπτυσμένη διακόσμηση του χώρου της γκαλερί. 

Η αίθουσα 13 αποτελεί μια έκπληξη. Πλημμυρισμένη με θαλασσινό νερό από τον Ατλαντικό και στον πάτο της λάσπη από την περιοχή Buckinghamshire (51 ° 44 '52,5 "N 0 ° 38' 42,6" W). Τίτλος Host 2019. Ο επισκέπτης μπορεί να την δει από ένα και μόνο άνοιγμα και να απολαύσει την αντανάκλαση της χρυσοποίκιλτης οροφής της αίθουσας της γκαλερί του δέκατου ένατου αιώνα. 

Host 2019 

Οι επιλογές ολοκληρώνονται με δυο ανθρώπινους σωρούς από πηλό που παραπέμπουν σε προηγούμενες εποχές του σημαντικού αυτού γλύπτη. 

Pile 2017 

Clay 

Pile II 2018 

Clay

Διάταξη της Έκθεσης στις αίθουσες της Royal Academy of Arts

Ο κατάλογος της έκθεσης

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση