Sunday, March 25, 2012

ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΑΡΙΝΗΣ ΙΣΗΜΕΡΙΑΣ



από το re-think-Athens
στον έρωτα, τους φιλάθλους και το κόμμα

Την Τετάρτη 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής ισημερίας, βρέθηκα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να παρακολουθήσω την παρουσίαση του έργου «ξανα-σκέψου την Αθήνα, rε-think-Athεns» και την ανακοίνωση του ευρωπαϊκού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανασυγκρότηση του κέντρο  της Αθήνας με άξονα την Πανεπιστημίου και με χορηγό το ίδρυμα Ωνάση.


Θεώρησα έξυπνη την κίνηση του προέδρου του ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου, να καλέσει την πολιτική ηγεσία στην παρουσίαση αυτή  και παράλληλα για άλλη μια φορά εκτίμησα την εισήγηση του Παναγιώτη Τουρνικιώτη που μαζί με την συνέντευξή του στην Κυριακάτικη Καθημερινή (18-Μαρτίου 2012) διατυπώνει μια εξαιρετικά τεκμηριωμένη άποψη για την επέμβαση αυτή. Μία άποψη, για την οποία έχει τελικά αναλάβει την θεωρητική-επιστημονική  ευθύνη (ακροβατώντας ίσως μόνος,  στις συνθήκες αυτού του τόπου) διατυπώνοντας την αρχή «…γιατί δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να προβλέψεις ο μέλλον… από το να το σχεδιάσεις!» 

Έφυγα από την εκδήλωση έχοντας την αίσθηση ότι οι πολιτικοί που παραβρέθηκαν, κάτι κατάλαβαν και ίσως συμβάλλουν και στηρίξουν το έργο, διατηρώντας επιφυλάξεις όμως για τον Υπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Παπακωνσταντίνου που μίλησε με ένα τρόπο σαν να μην έχει πειστεί για το έργο. 


Φρανκφούρτη, λεωφόρος Zeil
 
Οδηγώντας  κατευθυνόμενος προς το Εβραϊκό νεκροταφείο, με την φαντασία μου έπλαθα εικόνες για την αρχιτεκτονική αυτή επέμβαση, φέρνοντας στο μυαλό μου ανάλογα παραδείγματα όπως από την λεωφόρο Zeil στην Φρανκφούρτη, την Ράμπλα της Βαρκελώνης ή ακόμη την High Line στην Νέα Υόρκη.

High Line στην Νέα Υόρκη

Συνεπαρμένος με εικόνες, σκέψεις και οράματα, για τον διαγωνισμό που επιδιώκει να ξαναζωντανέψει το κέντρο και να φέρει τον κόσμο σε ένα νέο ανανεωμένο αστικό χώρο, αιφνιδιάστηκα βλέποντας μπροστά μου μια παράδοξη εικόνα.






Παράδοξη γιατί συνειδητοποίησα ότι βρισκόμουν στο τρίτο νεκροταφείο της Αθήνας και η εικόνα αυτή με αιφνιδίασε. Δεν το πίστευα ότι πρόκειται για τον τάφο ενός νέου φιλάθλου που ξεχώριζε πάνω από τους αμέτρητους σταυρούς.



 
Σταμάτησα, πήρα την φωτογραφική μου μηχανή και κατέγραψα νέες εκπλήξεις.

Σημαίες και λάβαρα ανέμιζαν με το αεράκι της εαρινής ισημερίας. Μικρές τολμηρές επεμβάσεις σε ένα δημόσιο χώρο, με μια νέα αισθητική, πρωτόγνωρη για τα μέχρι σήμερα δεδομένα στους χώρους ταφής.

 
Εκτός όμως από τους φιλάθλους και τους οπαδούς, υπάρχει και η τρυφερή πλευρά ενός χαμένου έρωτα, που ξεπερνά κάθε φαντασία και συγκροτεί μια παράδοξη ιερότητα. Το σύμβολο του σταυρού υποκαθίσταται κατά κάποιο τρόπο, με στέγαστρα, καρδιές, σημαίες και λάβαρα και πλήθος από προσωπικά είδη.



η τρυφερή πλευρά ενός χαμένου έρωτα

Οι σκέψεις και τα οράματα για την Πανεπιστημίου εξανεμίστηκαν. Προς στιγμή σκέφτηκα ότι ίσως οι μελετητές πρέπει να πάρουν υπ όψη και αυτούς τους ανθρώπους, που επιδιώκεται να προσέλθουν στο κέντρο και θα αναζητήσουν ίσως ανάλογες εικόνες. Γιατί είναι βέβαιο ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων αυτής της πόλης, που τους αρέσουν τα μάρμαρα, το αλάβαστρο και τα άνθη, αλλά με τούλια, σημαίες και λάβαρα. Και τώρα αλοίμονο! πού θα διαδηλώνουν οι νέοι με τα λάβαρα; και που θα πανηγυρίζουν οι φίλαθλοι με τις σημαίες τους; Θα μείνει χώρος  στο αναζωογονημένο κέντρο για όλα αυτά, αλλά και για τον έρωτα; Γιατί αν δεν…

 Σημείωση: Μπορείτε να μεγενθύνετε το μέγεθος της εικόνας του μπλογκ στην οθόνη σας,  πατώντας Ctrl και στρέφοντας το ροδάκι του ποντικιού προς τα πάνω


Sunday, March 18, 2012

ΔΗΜΗΤΡΗΣ & ΣΟΥΖΑΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ: ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΜΠΑΡΛΟΥ ΣΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ ΒΟΙΩΤΙΑΣ


ένα θαρραλέο πείραμα - μια σημαντική ημερίδα


Δημήτρης και Σουζάνα Αντωνακάκη

Με τον Δημήτρη και την Σουζάνα μας συνδέει μια στενή και μακρόχρονη φιλία από το 1980. Είχα την τύχη να βιώσω από κοντά και να χαρώ μαζί τους πολλά από τα έργα τους,  να συμμετάσχω στο στήσιμο των εκθέσεών τους και  να μοιράζομαι μαζί τους τις αγωνίες μας για την Ελληνική αρχιτεκτονική.  Ο οικισμός στο Δίστομο είναι για μένα συνυφασμένος με μια παράξενη μελαγχολία, όπως αποτυπώνεται στην ατμόσφαιρα της φωτογραφίας που ακολουθεί:

εικόνα από εργοτάξιο, 1970
 (φωτ. Δ. Αντωνακάκης)

Οι σκηνές, της μετά από χρόνια επίσκεψής τους στον εγκαταλελειμμένο πια οικισμό, από το ντοκιμαντέρ του Markos Gastin που προβλήθηκε στην ΕΡΤ  και οι συζητήσεις μαζί τους,  συνδέθηκαν με μια αίσθηση απογοήτευσης για μια χαμένη ευκαιρία ή για μια  ίσως υπερβολή, που όλοι μας κατά καιρούς έχουμε ίσως αισθανθεί για κάποια από τα έργα μας. Μόνο που στην περίπτωση αυτή πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο, που από την αρχή αλλοιώθηκε και τελικά εγκαταλείφθηκε.


Η ένταξη του οικισμού
 στο φυσικό τοπίο του Διστόμου

Πρόκειται  πραγματικά για ένα θαρραλέο πείραμα. Γιατί  το 1969 αντιπρότειναν  στον ιδιοκτήτη αντί για τρεις πολυκατοικίες,  που θα στέγαζαν ιεραρχικά τους εργαζόμενους στα μεταλλεία του Βωξίτη στο Δίστομο Βοιωτίας, να πραγματοποιήσουν ένα συγκρότημα κατοικιών, ένα «ουτοπικό χωριό», με ανθρώπινη κλίμακα, και  σεβασμό στο τοπίο. Παράλληλα με μια πρωτότυπη τυπολογία και τον ενιαίο καναβο στους κλειστούς και υπαίθριους χώρους, επιλεγμένες αρετές της ανώνυμης αρχιτεκτονικής συντίθενται στιβαρά και με τόλμη με τον Ελληνικό μοντερνισμό για την ένταξη 85 κατοικιών, με κοινόχρηστους χώρους (εκκλησία, εστιατόριο, παιδικό σταθμό, περίπτερα).

πρόπλασμα του οικισμού

Η πρωτοβουλία  του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών να οργανώσει   σχετική ημερίδα με κεντρικό τίτλο «Εργάζομαι άρα κατοικώ», την Τετάρτη 14 Μαρτίου, εκτιμώ ότι είχε μεγάλη επιτυχία, γιατί κατάφερε να συσχετίσει δημιουργικά την μελαγχολία και την απογοήτευση που συνοδεύει αυτό το έργο, με καίριες αρχιτεκτονικές επισημάνσεις. Την επιμέλεια της διοργάνωσης είχαν οι Βασιλική Πετρίδου, ο Παναγιώτης Πάγκαλος, και η Νεφέλη Κιρκίτσου. Ενδιαφέρον είχε τόσο η έκθεση με σχέδια του έργου που πρώτη φορά δημοσιεύονται, όσο  και η σχετική έκδοση με συλλογή κειμένων. ΟΙ φοιτητές είχαν κατακλύσει την αίθουσα

 
και παρακολούθησαν, κρατώντας σημειώσεις, τις εισηγήσεις των ομιλητών σε δύο συνεδρίες.
Η ημερίδα ξεκίνησε με την ομιλία της Βασιλικής Πετρίδου και ακολούθησαν οι 

Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Ελένη Καλαφάτη,
Νίκος Μπελαβίλας, Ηλίας Κωνσταντόπουλος

Παναγιώτης Πάγκαλος, Νεφέλη Κιρκίτσου,
Δημήτρης Φιλιππίδης, Σουζάνα Αντωνακάκη,
Δημήτρης Αντωνακάκης,  John Habraken
 
που αναφέρθηκαν στην αρχιτεκτονική των εργατικών οικισμών στην Ευρώπη, τον οικισμό του Pessac του  Le Corbusier, τον οικισμό  στα Άσπρα σπίτια Βοιωτίας, τους πρώτους οικισμούς εργατών στην Ελλάδα, τον οικισμό στο Δίστομο και το TEAM X, τον κριτικό τοπικισμό των Δ+ΣΑντωνακάκη και βέβαια τον οικισμό του Μπάρλου.
« Architecture and  Housing» ήταν το θέμα της ομιλίας του John Habraken.

Στην συζήτηση που ακολούθησε  ο Δημήτρης Φιλιππίδης έκλεισε την ημερίδα τονίζοντας την διαρκή αναζήτηση, και τους δημιουργικούς προβληματισμούς του Δημήτρη και της Σουζάνας που τους οδήγησαν σε τολμηρές και ενδιαφέρουσες αρχιτεκτονικές προτάσεις. 

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης κλείνοντας την ημερίδα

Από την άλλη το ταξίδι στην Πάτρα ήταν  τουλάχιστον επικίνδυνο σε ένα δρόμο, στην ουσία σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοτάξιο, γεμάτο κορίνες και απειλητικές επιγραφές για τον θάνατο που παραμονεύει.  Η άφιξη στην Πανεπιστημιούπολη στο Ρίο απογοητευτική. Μετά το υπερθέαμα της νέας γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου,  βρίσκεσαι μπροστά σε μία αχανή  έκταση όπου κυριαρχεί η εγκατάλειψη του περιβάλλοντα χώρου και η απρόσωπη αρχιτεκτονική των πανεπιστημιακών κτιρίων (προφανώς η γνωστή ιστορία των μελετοκατασκευών). Ομολογώ ότι μου ήρθαν στον νου εικόνες στρατιωτικού στρατοπέδου παρά ενός πανεπιστημιακού campus. Μέσα στον αχανή αυτό χώρο ξεχώρισα μόνο τα κτίρια των σχεδιαστηρίων του τμήματος Αρχιτεκτόνων, τα λεγόμενα «Πανατσέϊκα», σχεδιασμένα με την λογική των προκατασκευασμένων,  από τον αρχιτέκτονα και αναπληρωτή καθηγητή Γιώργο Πανέτσο. 

 

Γιώργος Πανέτσος, Κτίρια σχεδιαστηρίων
του Τμήματος Αρχιτεκτόνων
στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας


Επιστρέψαμε στην Αθήνα έχοντας στην μνήμη μας τα διψασμένα βλέμματα των φοιτητών της αρχιτεκτονικής που αναζητούν διέξοδο...



Σημείωση: Μπορείτε να μεγενθύνετε το μέγεθος της εικόνας του μπλογκ στην οθόνη σας,  πατώντας Ctrl και στρέφοντας το ροδάκι του ποντικιού προς τα πάνω



Friday, March 16, 2012

ΜΑΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕ Ο ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ!



σημαντικές πρωτοβουλίες της ΕΡΤ
 ανοίγουν ίσως νέες προοπτικές
 για την ελληνική μουσική…

Νίκος Ξυδάκης
Μια σπάνια βράδια στους ραδιοθαλάμους της ΕΡΤ, στο στούντιο Ε την Πέμπτη 15 Μαρτιου 2012, στα πλαίσια των Εβδομάδων Ελλήνων Δημιουργών, που οργανώνει το Δεύτερο Πρόγραμμα και μεταδόθηκε ζωντανά στο ραδιόφωνο. Ο Ξυδάκης με την ωριμότητα ενός μεγάλου συνθέτη,  μας συγκίνησε επανασυνθέτοντας αφαιρετικά  τις δημιουργίες του, που ερμηνεύουν  ταλαντούχοι καλλιτέχνες. Απολαύσαμε και σιγοτραγουδήσαμε, μετά από πολύ καιρό, σε μια νέα μοναδική εκτέλεση, ένα από τα παλιά λαϊκά τραγούδια που ερμήνευσε ο   Νίκος Παπάζογλου «οι μάγκες δεν υπάρχουν πια», σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη και ονειρευτήκαμε με την  Ευρυκόμη του Διονυσίου Σολωμού:

«Θάλασσα, πότε θέλ᾿ δ τν μορφη Ερυκόμη;
Πολς καιρς πέρασε κα δν τν εδα κόμη.
Πόσες φορς κοιτάζοντας π τ βράχο γέρνω
Κα τν φρ τς θάλασσας γι τ πανιά της παίρνω!
Φέρ᾿ τηνε, τέλος, φέρ᾿ τηνε». Ατ Θύρσης λέει,
Κα παίρνει π τ θάλασσα κα τ φιλε κα κλαίει·
Κα δν ξέρει δύστυχος πο φιλε τ κμα
κενο, πο τς δωσε κα θάνατο κα μνμα.


Νίκος Ξυδακης και Γεωργία Νταγάκη
στο Studio 5 της ΕΡΤ

Εκτός  από τον  Δημήτρη Μπουζάνη στο πιάνο, τον Μιχάλη Παφίλη στο τσέλο και τον Γιώργο Διαμαντόπουλο στα πλήκτρα, ξεχώρισα τον Δημήτρη Χουντή που με το σαξόφωνό του και την ευαισθησία του μας οδήγησε σε μνήμες από  το Δημοτικό τραγούδι μέχρι την τζαζ.

Γεωργία Νταγάκη

Σπουδαία η παρουσία και η ερμηνεία της Γεωργίας Νταγάκη, που εκτός από την ευαίσθητη φωνή της προσθέτει μια νέα αίσθηση στο μουσικό σύνολο,  με την κρητική της λύρα. Σε όλη την διάρκεια της συναυλίας αισθάνθηκα ότι «κάτι αλήθεια συμβαίνει εδώ, κάτι μυστικό, κάτι πλούσιο και παράξενο σαν τοπίο του βυθού…» Αισθάνθηκα την  θετική ενέργεια μιας δημιουργικής διεργασίας που  κινείται υπόγεια,  κάτω από την αδρανή επιφάνεια που  συγκροτεί η  οικονομική κρίση.
Ήταν τελικά μια σπάνια βραδιά, με την παρουσία του κοινού, σε έναν σεμνό  χώρο που αναδεικνύει ένα ήθος και μια ποιότητα. Αλήθεια πόσο μας λείπουν τέτοιοι απλοί χώροι για μια διαφορετική απόλαυση, μακριά από το γνωστό κλίμα των υπερφίαλων αιθουσών που έχουν επικρατήσει. Ίσως οι πρωτοβουλίες αυτές να ανοίξουν νέες προοπτικές για την μουσική μας και όχι μόνο…
Η εκπομπή μαγνητοσκοπήθηκε και ελπίζω να την δούμε σύντομα στην τηλεόραση.



Monday, March 12, 2012

ΤΑ ΧΙΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΙΛΙΜΑΝΤΖΑΡΟ



η κρίση, η Ευρώπη, η ασφυξία
 στα ηλικιακά άκρα του ενεργού πληθυσμού
 και μια ελπίδα…


Βρήκα σε αυτή την ταινία του Ρομπέρ Γκεντιγκιάν, αυτό που με έμφαση επισημαίνει ο Στέλιος Ράμφος  σαν ένα ισχυρό μέσο επιβίωσης: Την αλληλεγγύη.
Βιώνουμε μια εποχή που η καθημερινότητα μας αλλάζει λόγω οικονομικής κρίσης: από την μια η σταδιακή απαξίωση της τρίτης ηλικίας και από την άλλη η κυνικότητα και η βία  που σταδιακά εκκολάπτεται  μέσα από  την απογοήτευση και την ασφυξία των νέων ανθρώπων. 


Αισθάνθηκα μεγάλη   συγκίνηση με την υπέροχη αυτή ταινία που καταγράφει τα αδιέξοδα της εποχής μας. Παράλληλα μας αιφνιδιάζει με μια  αναπάντεχη εξέλιξη, που δικαιώνει την άποψη του Ράμφου και αφήνει διεξόδους ελπίδας για το μέλλον, αναδεικνύοντας  μια πτυχή της Μεσογειακής ευαισθησίας.


Μια γαλλική ταινία, γυρισμένη στην Μασσαλία με αναφορά στο ομότιτλο τραγούδι   της δεκαετίας του ΄60, που απολαύσαμε με τον Pascal Danel και  τον Adamo. Ακούστε το, όχι βέβαια για γλυκανάλατες νοσταλγίες. Απλά  επειδή το έχουμε μάλλον  ξεχάσει…


Wednesday, March 7, 2012

«Η ΕΚΤΗ ΚΑΡΥΑΤΙΔΑ»


μια θεατρική παράταση 
με την εικαστική ματιά του Κώστα Τσόκλη
και το ταλέντο της Σοφίας Φιλιππίδου


Αλλεπάλληλοι πίνακες μιας "ζωντανής ζωγραφικής", γεννήθηκαν από την σκηνοθετική και σκηνογραφική ματιά του Κώστα Τσόκλη, που για πρώτη φορά επιχειρεί να ανοίξει καινούργιους δρόμους στους θεατρικούς μονόλογους, υποτάσσοντας το ταλέντο της Σοφίας Φιλιππίδου σε μια διαφορετική από τα συνηθισμένα θεατρική παράσταση.
Ένα ακόμη έργο των αδελφών Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, που ζουν στην Καβάλα και γνωρίζουν πολλά για την πόλη της Αθήνας. Μας μιλούν για μια ξεναγό, που ανακαλεί το παρελθόν της υπό την απειλή της κατεδάφισης του νεοκλασικού της.

 
Η Σοφία Φιλιππίδου στο εικαστικό σκηνικό του Κώστα Τσόκλη,
 (φωτογραφίες από κινητό τηλέφωνο)

Αξίζει να το δείτε, στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου ΑΛΜΑ κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Και ακόμη...



Kurt Weill, Bertolt Brecht:
 Άνοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόνυ


μην χάσετε στο Μέγαρο Μουσικής, στη σκηνή της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, την όπερα «Άνοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ», βασισμένη πάνω στο εμβληματικό έργο των Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία της πρωτοποριακής ομάδας Fura dels Baus και μια διεθνή διανομή τραγουδιστών. 




 Στις 13, 15  και 17 Μαρτίου. Για να δείτε το βίντεο πατείστε εδώ.

 

Εκτιμώ ότι η παράσταση του Σαββάτου (17/3) στο Μέγαρο Μουσικής είχε διάφορες αδυναμίες. Όσο εντυπωσιακή  ήταν η έναρξη με τους αναδυόμενους από τα σκουπίδια ηθοποιούς, που παράπεμπει στο έργο του Κώστα Τσόκλη Αναστάσεις, δεν νομίζω ότι ανταποκρίνεται στην ερημία όπου ο ο Φάτυ, ο Μωυσής Τριάδας και η Λεοκάντια Μπεγκμπικ σταματούν και εγκαθιστούν την πόλη Μαχαγκόννυ. Το σκηνικό δυστυχώς ήταν ίδιο και όταν η πόλη καταστρέφεται...

Παραθέτω στην συνέχεια αποκλειστική φωτογραφία από το φινάλε της παράστασης