Επανερχόμαστε σταδιακά στους προ πανδημίας έντονους ρυθμούς, με σειρά εκδηλώσεων για την αρχιτεκτονική, που γεμίζουν τα αμφιθέατρα και τους εκθεσιακούς χώρους, τροφή για ενημέρωση και σκέψη, σε συνδυασμό με τα σχετικά περιοδικά που κυκλοφορούν με δημοσιεύσεις Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων. Συγκροτείται έτσι ένα ευρύτερο πλαίσιο παρουσιάσεων που πραγματοποιούνται με την πρωτοβουλία συγκεκριμένων προσώπων και φορέων, που στηρίζονται βασικά στην ενίσχυση των χορηγών, μέσα από μια αμοιβαία ανταλλαγή-συναλλαγή με ότι αυτό συνεπάγεται. Σε κάθε περίπτωση βέβαια ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να παρακολουθήσει και να αξιολογήσει κριτικάροντας αυτές τις εκδηλώσεις συμβάλλοντας στην βελτίωσή τους. Στο πλαίσιο αυτό ακολουθεί μία αναφορά σε δύο πρόσφατες εκδηλώσεις, μία στο Μουσείο Μπενάκη και μία στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan.
Δυστυχώς λόγοι ανεξάρτητοι από την θέλησή μου, δεν μου επέτρεψαν να παρακολουθήσω το αφιέρωμα στο έργο του Τακη Χ. Ζενέτου στην αίθουσα «Φάρος» του ΚΠΙΣΝ, που διοργάνωσε το περιοδικό ek magazine, οπότε επιφυλασσόμενος για το μέλλον, προς το παρόν δημοσιεύω στην δεξιά στήλη ένα σύντομο σχετικό σημείωμα του Δημήτρη Φιλιππίδη.
Για τα βραβεία του ΕΙΑ έχω ξαναγράψει στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (22-23 ΟΚΤ 2022), σχολιάζοντας την έλλειψη κτιρίων μεγάλης κλίμακας και δημόσιου χαρακτήρα, μόνιμη διαπίστωση όλα τα τελευταία χρόνια της κρίσης, παρά την πραγματοποίηση πλήθους διαγωνισμών που δυστυχώς δεν υλοποιούνται, καθώς και την κυριαρχία της ιδιωτικής εξοχικής κατοικίας. Έκρινα θετικά την κρίση σε δύο στάδια, μέσω δύο ανεξάρτητων αρχιτεκτονικών επιτροπών και την επιτόπου επίσκεψη των μελών της τελικής επιτροπής, που εκτιμώ ότι μόνο έτσι μπορεί κανείς να έχει την πλήρη αίσθηση για την τεκμηριωμένη αξιολόγηση των έργων. Συγκεκριμένα τα μέλη των κριτικών επιτροπών ήταν οι αρχιτέκτονες (α) Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Ζήσης Κοτιώνης, Μιχάλης Ραυτόπουλος, Φάνια Σινανιώτη και (β) Ηλίας Κωνσταντόπουλος, Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, Αλκμήνη Πάκα, Διονύσης Σοτοβίκης, Βαγγέλης Στυλιανίδης. Ενδιαφέρον επίσης έχει η φετινή επιλογή των επιτροπών να προσπεράσουν «την όποια αρχιτεκτονική της φαντασμαγορίας και να επικεντρωθούν σε μια αρχιτεκτονική που θέτει ως προτεραιότητα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα».
Την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε η τελετή απονομής του “Βραβείου Αρχιτεκτονικής 2022” του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.
Μετά την εισαγωγική ομιλία του Ηλία Κωνσταντόπουλου προέδρου του ΕΙΑ, που διευκρίνισε ότι το φετινό βραβείο απονεμήθηκε ισοδύναμα σε δύο έργα, τα βραβεία έδωσαν ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Καλογεράς με την συμβολή της Θεοδώρας Αλεξανδρή Διευθύντριας, του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για συνθέσεις του εικαστικού Μιχάλη Κατζουράκη.
Αλέξανδρος Βαΐτσος, Νίκος Καλογεράς, Carlos Loperena
ΕΠΑΙΝΟΙ
Το κουτί που πετάει: Προσθήκη κατοικίας, Χαϊδάρι, Αττική
Μυρτώ Κιούρτη, φωτο: Γιώργος Σφακιανάκης
Μυρτώ Κιούρτη, Νίκος Καλογεράς
House Ε, Αρτέμιδα, Αττική
Buerger Katsota Architects | Stephan Buerger, Δήμητρα Κατσώτα, φωτο Γιώργης Γερόλυμπος
Stephan Buerger, Δήμητρα Κατσώτα
ΕΙΔΙΚΗ ΜΝΕΙΑ
Agemar – Κεντρικά γραφεία του ομίλου Αγγελικούση, Καλλιθέα, Αττική
RS SPARCH | Ρένα Σακελλαρίδου, φωτο Εριέττα Αττάλη
ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Εξοχική κατοικία σε ελαιώνα, Μεγανήσι, Λευκάδα
Ηiboux Αrchitecture | Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Μαριάννα Ξυνταράκη, Μαρία Τσιγάρα, φωτο Γιάννης Δρακουλίδης
Patio House, Κάρπαθος, Δωδεκάνησα
ΟΟΑΚ Architects | Johan Annerhed, Μαρία Παπαφίγκου, Marie Kojzar, φωτο Γιώργος Κορδάκης, Ake ESon Lindman
Ο Αλέξανδρος Βαϊτσος, στο τέλος της εκδήλωσης σημείωσε το πόσο σημαντικός είναι ο θεσμός των βραβείων του ΕΙΑ για τρεις βασικά λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι το γεγονός ότι η κριτική επιτροπή επισκέπτεται και βλέπει τα κτίσματα που είναι υπό κρίση, κάτι που θα έπρεπε να είναι προφανές για όλα τα βραβεία αρχιτεκτονικής, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να το βιώσεις με όλες τις αισθήσεις. Όλα τα υπόλοιπα που αξιολογούνται από δύο Α2 ή Α0, ίσως έπρεπε να λέγονται «βραβεία αρχιτεκτονικών αναπαραστάσεων».
Ο Αλέξανδρος Βαϊτσος
Ο δεύτερος λόγος που ξεχωρίζει το βραβείο, είναι ότι η κριτική επιτροπή απαρτίζεται από μέλη που έχουν προηγούμενα κερδίσει και αυτοί το βραβείο, κάτι που θα μπορούσε να είναι μονοδιάστατο, αλλά στην Ελλάδα που υπάρχει ένας μεγάλος πλουραλισμός, μπορεί να δημιουργηθεί ένας διάλογος, μια κουλτούρα για το που πηγαίνει η αρχιτεκτονική δημιουργία συνολικά. Και ο τρίτος λόγος είναι ότι αυτό συμβαίνει κάθε τέσσερα χρόνια που σημαίνει ότι όλα τα έργα μαζί διαμορφώνουν μία εποχή. Και όλα τα έργα που βραβεύονται φέτος ουσιαστικά ξεκίνησαν να σχεδιάζονται στην περίοδο της κρίσης, όπου δεν υπήρχε ούτε ένας γερανός στην Αθήνα. Και επειδή τα έργα καθυστερούν να ολοκληρωθούν, ίσως θα είχε ενδιαφέρον παράλληλα με την βράβευση και την έκθεση να συσχετίζονται τα έργα με τα συμβάντα, τις συνθήκες τις ιστορικές που χαρακτηρίζουν την εποχή των τεσσάρων ετών και να φανούν οι αλληλοεπιρροές και το πώς επηρεάζονται οι αρχιτέκτονες. Μια τέτοιου είδους ανάλυση μαζί με τα βραβεία ίσως θα δώσει την ευκαιρία να σκεφτούμε συνολικά προς αυτή την κατεύθυνση .
Η ΕΚΘΕΣΗ & Η ΑΠΡΕΠΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ
(που ήδη αποκαταστάθηκε)
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης στον πρώτο όροφο του Μουσείου που περιλαμβάνει όλες τις συμμετοχές και βέβαια τα βραβεία εμπλουτισμένα με περισσότερα σχέδια, εικόνες, μακέτες και βίντεο, υλικά και εργαλεία.
Το φετινό στήσιμο της έκθεσης, που σχεδίασαν και επιμελήθηκαν οι Αλέξανδρος Ζώμας, Κωσταντής Κίζης και Τσαμπίκος Πετράς, είναι ενδιαφέρον μεν με την χρήση μιας υποδομής με περιγράμματα στερεών από λεπτές χαλύβδινες διατομές, με μια διαφάνεια, που όμως τελικά από πρώτη άποψη δημιουργεί μια σύγχυση, μια φλυαρία, όσο στο οπτικό πεδίο παρεμβάλλονται πολλαπλά επίπεδα με σχέδια και μακέτες διατεταγμένα υπό γωνία. Και ακόμα πιο δύσκολη είναι η γραμμική επίτοιχη τοποθέτηση όλων των συμμετοχών κοντά 85 τον αριθμό, που προφανώς δημιουργούν μια βαρετή παράθεση χωρίς ανάσες, με τυποποιημένες ισομεγέθεις πινακίδες με την λογική της ομοιόμορφης ταπετσαρίας.
Η γραμμική επίτοιχη τοποθέτηση όλων των συμμετοχών που δεν διακρίθηκαν
Και δυστυχώς διαπιστώθηκε μια σοβαρή παράλειψη αναγραφής του ονόματος των φωτογράφων, που κατά την άποψή μου συγκροτεί μια «απρέπεια». Την διαπίστωσα και ο ίδιος τόσο στην διάρκεια της προβολής των φωτογραφιών κατά την απονομή των βραβείων του ΕΙΑ , όσο και στις φωτογραφίες στις πινακίδες της έκθεσης. Την γνωστή «απρέπεια», που διαρκώς συνεχίζεται με έντονους ρυθμούς, στην εποχή των εικόνων που βιώνουμε σε έντυπα, εκθέσεις και ειδικά στο διαδίκτυο. Την αποσιώπηση και την μη αναγραφή του ονόματος του φωτογράφου, που έχει καταλήξει σε μία πανδημία, απαξιώνοντας το σημαντικό έργο των δημιουργών φωτογράφων, που στην περίπτωση αυτή αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο το αρχιτεκτονικό έργο και συνεπώς είναι συνεργάτες μας. Με δεδομένο μάλιστα ότι και εγώ προσωπικά καθημερινά διαπιστώνω αναπαραγωγή των φωτογραφιών μου σε όλα τα μέσα, από τις οποίες τεχνηέντως αποκόπτεται και το όνομα που βάζω στο κάτω μέρος, συνυπογράφω την επιστολή του Γιώργη Γερόλυμπου που μου απέστειλε και την δημοσιεύω στην συνέχεια.
Η επιστολή του Γιώργη Γερόλυμπου
που προσυπογράφω
Αγαπητοί φίλοι και συνεργάτες,
Γράφω το παρόν μήνυμα με βαριά καρδιά και ακόμα περισσότερο με έντονη έκπληξη ότι χρειάζεται να το κάνω. Σας ομολογώ ότι δεν φανταζόμουν ποτέ εν έτει 2022 ότι θα βρισκόμουν στη θέση να υπερασπιστώ τη φωτογραφία απέναντι σε αρχιτέκτονες, ανθρώπους που από το σπίτι και την ανατροφή μου αναγνωρίζω ως διανοούμενους, μορφωμένους, ή σε κάθε περίπτωση καλλιεργημένους ανθρώπους.
Η επίσκεψη μου στα βραβεία του ΕΙΑ υπήρξε πηγή μεγάλης πικρίας. Στο σημαντικό του βιβλίο Architecture transformed: A History of the Photography of Buildings from 1839 to the Present, MIT Press, Massachusetts 1987, o σημαντικός θεωρητικός Sherwin Robinson ξεκινά το κείμενό του γράφοντας: “κατά τα 2/3της ζωής της η φωτογραφία υπήρξε ο ανώνυμος συνεργάτης της αρχιτεκτονικής”. H συνθήκη αυτή ευτυχώς άλλαξε με την αλλαγή του 21ου αιώνα οπότε και η φωτογραφία αναγνωρίστηκε ως ισότιμος συνοδοιπόρος της αρχιτεκτονικής, βασικός παράγοντας αυτής της αλλαγής στην Ελλάδα υπήρξε ο Γιώργος Σημαιοφορίδης ήδη από τη δεκαετία του 1990.
Πινακίδες της έκθεσης με φωτογραφίες όπου δεν αναγράφεται το όνομα του φωτογράφου
Επισκεπτόμενος την έκθεση των βραβείων ΕΙΑ προ ολίγων ημερών, 22 χρόνια μετά την αλλαγή του αιώνα, δυστυχώς για μένα αλλά και για το επάγγελμα μου, δεν είδα καμία αλλαγή. Το μόνο που αντίκρυσα ήταν η παντελής αναφορά στα ονόματα οποιουδήποτε φωτογράφου, συναδέλφου ή εμού, κανενός απολύτως. Οι φωτογραφίες που εκτίθεντο ήταν ανώνυμες σαν να γίναν από μόνες τους χωρίς δημιουργό. Είδα και άκουσα ευχαριστίες σε χορηγούς και σε εταιρείες κουφωμάτων ή δημοσίων σχέσεων αλλά ούτε μία αναφορά σε όλους αυτούς που φωτογραφίζοντας τη δουλειά σας την ταξιδεύουν στον κόσμο. Αν μπορεί κανείς να αντιληφθεί το οξύμωρο, δεν φαίνεται να υπάρχει εκτίμηση στους φωτογράφους η δουλειά των οποίων αποτελεί τον περιπλανώμενο “πρεσβευτή” της δικής σας, την ίδια στιγμή που η αρχιτεκτονική κοινότητα είναι υπέρ-έτοιμη να τονίσει τη σημασία του εσχάτως ambassador της προβολής της, συνειδητοποίηση κάπως θλιβερή για το χώρο.
Εκ μέρους μου, προφανώς λυπάμαι πάρα πολύ για αυτή τη συμπεριφορά της αρχιτεκτονικής κοινότητας και των θεσμών της, είχα εντελώς διαφορετική εντύπωση για τη συνεργασία της φωτογραφίας με την αρχιτεκτονική.
Από τα λάθη μαθαίνει κανείς, ευχαριστώ θερμά για το μάθημα, δεν θα το ξεχάσω.
Γιώργης Γερόλυμπος
____________________________________
ΥΓ: Την επομένη αυτής της δημοσίευσης ενημερώθηκα από τον Κωσταντή Κίζη, ότι άμεσα η "απρέπεια" αποκαταστάθηκε και τα ονόματα των φωτογράφων εντάχθηκαν ήδη στις πινακίδες της έκθεσης. Κατανοητές οι παραλείψεις λόγω πίεσης χρόνου, αλλά...
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΞ ΗΜΙΣΕΙΑΣ ΠΡΩΤΟΥ ΒΡΑΒΕΙΟΥ
Αλέξανδρος Φωτάκης και Nicoletta Caputo, « Εξοχικό κήπο με δωμάτιο» στην Κέα
Τον αναλυτικό κατάλογο της έκθεσης επιμελήθηκε ο Ηλίας Κωνσταντόπουλος και η Θεοδώρα Αλεξανδρή και τον σχεδιασμό πραγματοποίησε η Ιωάννα Κωστίκα (design & layout fine design).
Τον σχεδιασμό της παραγωγής της έκθεσης πραγματοποίησε για το ΕΙΑ η Design Ambassador, με τον Βασίλη Μπαρτζώκα, το κεντρικό πρόσωπο και της επόμενης διοργάνωσης που ακολουθεί στην συνέχεια.
THE ARCHITECT SHOW 2022
Ένας μαραθώνιος συζητήσεων για την αρχιτεκτονική
Φωτό: Μάριος Κουρουνιώτης
Παρακολούθησα και φέτος, την μεγάλη αυτή πολυσυλλεκτική, τέταρτη κατά σειρά διοργάνωση “the Architect show 2022” στο Εκθεσιακό Κέντρο Metropolitan Expo το Σαββατοκύριακο 10 &11 Δεκεμβρίου, που επεδίωξε και πάλι να συνδυάσει τον εμπορικό χαρακτήρα με την διευρυμένη προσέγγιση επίκαιρων θεμάτων που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική και το design. Παρά τον φιλόδοξο στόχο της διοργάνωσης «να αποτελέσει μία ανάσα δημιουργικότητας και ανταλλαγής γνώσεων και ιδεών», διατήρησα εξ αρχής κάποιες επιφυλάξεις, που προκύπτουν κάθε φορά που συνδυάζονται οι εμπορικές δραστηριότητες με «θεωρητικές» συζητήσεις, με σύντομες προφορικές τοποθετήσεις, σε ικανό αριθμό θεμάτων, που προϋποθέτουν μια σοβαρή προετοιμασία και επιλεγμένους ομιλητές. Επιφυλάξεις επίσης που σχετίζονται ακόμη και με τον τίτλο της εκδήλωσης «SHOW», που με βάζει σε σκέψεις όταν αναζητώντας την ελληνική του ερμηνεία που κινείται μεταξύ της «παράστασης» και της «επίδειξης» τηλεοπτικού χαρακτήρα, τελικά παραπέμπει σε διαφορετικούς από τον επιδιωκόμενο στόχο.
Δανάη Μακρή, φωτο: Aphroditi Houlaki
Αυτή την φορά παρακολούθησα μεγάλο μέρος της διοργάνωσης. Την πρώτη ημέρα επί τόπου και την δεύτερη διαδικτυακά. Οι συζητήσεις σε γενικές γραμμές ήταν ενδιαφέρουσες, με την συμβολή της Δανάης Μακρή που είχε τον δύσκολο ρόλο του συντονισμού των panels και με δεδομένο ότι από ότι φάνηκε, είχε προηγηθεί και μία σχετική προετοιμασία ως προς την θεματολογία και το περιεχόμενο των ερωτημάτων, καλύτερη από τις προηγούμενες χρονιές, με μια πιο συγκροτημένη προσέγγιση και με παράλληλη προβολή βίντεο σχετικά με τις δραστηριότητες και το έργο κάθε ομιλητή.
φωτο: Aphroditi Houlaki
Ανάμεσα στις συζητήσεις της πρώτης ημέρας που απασχολούν την αρχιτεκτονική και αφορούσαν την βιωσιμότητα και τα υλικά της, την τεχνολογία και την διάδραση με το σπίτι, τις επενδύσεις και το value engineering, ξεχώρισα την ενότητα για τον δημόσιο χώρο με τη συμμετοχή του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, που μας προκάλεσε παραθέτοντας με έμφαση τα «επιτεύγματά» του.
Από αριστερά: Δανάη Μακρή, Βασίλης Μπαρτζώκας , Κώστας Μπακογιάννης, Ήβη Νανοπούλου, Θωμάς Δοξιάδης, και Γιάννης Αρμεύτης.
Η Ήβη Νανοπούλου του γραφείου «Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες ΑΕΜ» αντέδρασε, τονίζοντας ότι όλα αυτά τα έργα στην πόλη γίνονται αποσπασματικά, χωρίς έναν κεντρικό σχεδιασμό και τον μεταξύ τους συσχετισμό, ανοίγοντας μια συζήτηση επί της ουσίας για τον δημόσιο χώρο και με καίριες επισημάνσεις. Στο πάνελ συμμετείχαν επίσης οι Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος διαδικτυακά, Θωμάς Δοξιάδης και Γιάννης Αρμεύτης.
Από αριστερά: Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Ιωάννα Δρέττα, Στάθης Καλύβας Νίκος Καραφλός, Ιάσων Τσάκωνας
Από αριστερά: Αρίστος Δοξιάδης, Στάθης Καλύβας, Μυρτώ Κιούρτη, Άγγελος Ρέντουλας
φωτο: Aphroditi Houlaki
Την δεύτερη ημέρα, ενδιαφέρον είχαν οι τρείς ενότητες με θέμα «Ελληνικό Καλοκαίρι Παρών και Μέλλον», και η ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού που συντόνισε ο Στάθης Καλύβας καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Οξφόρδη.
Ο Βασίλης Μπαρτζώκας φαίνεται σταδιακά να κερδίζει την εμπιστοσύνη όχι μόνο των εταιρειών που συμμετείχαν και υποστήριξαν την εκδήλωση με τις χορηγίες, αλλά και ικανού αριθμού αρχιτεκτόνων, ειδικών επιστημόνων, πανεπιστημιακών και στελεχών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στις συζητήσεις. Παράλληλα στην τεράστια εκθεσιακή αίθουσα των 6200 τ. μέτρων και ύψους 12,0 μ, εκτός από τον χώρο των συζητήσεων φιλοξενήθηκαν τα ποιοτικά ομοιόμορφα εκθεσιακά περίπτερα των εταιρειών, εκθέσεις έργων τέχνης και έργων αρχιτεκτονικής και design, και χώροι ανάπαυλας με καθιστικά και ευγενικά προσφερόμενο ζεστό καφέ, με σάντουιτς και απεριτίφ.
Φωτό: Μάριος Κουρουνιώτης
Άποψη του χώρου ανάπαυλας, φωτο:Μάριος Κουρουνιώτης
Όλα σχεδιασμένα προσεκτικά και οριοθετημένα με κατακόρυφα υφασμάτινα μαύρου χρώματος πετάσματα.
φωτο: Aphroditi Houlaki
Η μεγάλη και συνεχής επισκεψιμότητα και στις δύο ημέρες και σε ένα χώρο μακριά από την Αθήνα, αναδεικνύει την σταδιακή εδραίωση αυτής της σειράς εκδηλώσεων, που επιμελήθηκε η Design Ambassador και το Archisearch και που αναμφίβολα σταθερά αναβαθμίζεται. Χρειάζεται βέβαια ακόμη σοβαρή δουλειά ως προς την αποσαφήνιση του τελικού στόχου. Κούρασε όμως το προερχόμενο από τον πληθωριστικό χαρακτήρα του Μπαρτζώκα εξαιρετικά πυκνό, συνεχές και κουραστικό τελικά πρόγραμμα, χωρίς ανάσα και χωρίς διαλείμματα. Ένας πραγματικός μαραθώνιος που μπορείτε να παρακολουθήσετε διαδικτυακά την πρώτη ημέρα
εδώ και την δεύτερη ημέρα
εδώ.
![ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΛΩΝΑ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ:ΣΜΥΡΝΗ [1870-1922]_ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ_Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ](https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEgHgSSCXK9h4urfqGseAj3V05vapqxF80NIYQ_kIqsPNA79EkmvrAH9Gbb358ijSm8dmYc8746RreA8gIMTTgsk99NAJbhBcO3I5NWaAouGxgL4fyyXN45BNFXLWUEipn4Y8Pj8ns0vTVhdfqwd9pFmcPcX7yeop1H37VpB_PHdD5sQkMzNNpH0HPFvjwI=s220)
