ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νo 9 

_______________________________

TRACEY EMIN 

ΣΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΙ WHITE CUBE 

+

περιπλάνηση προς Tower Bridge 

διαμέσου της Bermondsey Str.

Tracey Emin portrait, Isomnia Room Installation, 2018 , detail 

White Cube Bermondsey Gallery 

Με επιρροές από τον Edvard Munch και τον Egon Schiele, η Βρεττανή εικαστικός Tracey Emin εκθέτει στην πρωτοποριακή και αρχιτεκτονικά ενδιαφέρουσα γκαλερί White Cube στην Bermondsey Street, στο νότιο ανατολικό Λονδίνο, την τελευταία της δουλειά με τίτλο ‘A Fortnight of Tears’ («Ένα Δεκαπενθήμερο Δάκρυα»). 

White Cube Bermondsey Gallery, εσωτερικό

Εμπνεόμενη από γεγονότα της ζωής της εκθέτει έργα γλυπτικής, νέον, ζωγραφικά και σχέδια, φωτογραφίες και βίντεο, αποκαλύπτει με ειλικρίνεια τις ελπίδες, τις ταπεινώσεις, τις αποτυχίες και τις επιτυχίες της. Έργα που όπως αναφέρεται στον κατάλογο εστιάζονται στις μνήμες και τα συναισθήματα της εικαστικού που προέρχονται από την απώλεια, το πάθος, τον θυμό και την αγάπη. 

Tracey Emin, Isomnia Room Installation, 2018 

Στην πρώτη αίθουσα south gallery 1, εκτίθεται μια σειρά από πενήντα αυτοπροσωπογραφίες που έχουν ληφθεί διαφορετικές στιγμές και καταστάσεις κατά τις περιόδους αϋπνίας της καλλιτέχνιδος και απεικονίζουν την απελπισία αυτών των μοναχικών ωρών. 

Tracey Emin, Isomnia Room Installation, 2018 

Tracey Emin 

Στην αίθουσα 9Χ9 ένα γονατιστό, γυμνό χάλκινο γλυπτό κοιτάζει τις παλάμες του με τίτλο “The Mother”, που πρόκειται να εγκατασταθεί μόνιμα δίπλα στο Edvard Munch Museum την άνοιξη του 2020. 

Tracey Emin, The Mother, 2017 

Tracey Emin, The Mother, 2017 

Ακριβώς απέναντι στην αίθουσα “The Ashes Room", σε ένα κλίμα πένθους,  προβάλλεται ταινία με κεντρικό θέμα το ξύλινο κουτί με την τέφρα της μητέρας της, μαζί με άλλα έργα ζωγραφικής. 

Tracey Emin, The Ashes, 2018 

Saying goodbye: Tracey Emin’s I Was Too Young to Be Carrying Your Ashes 

Στην αίθουσα South Gallery II, δύο επιπλέον υπερμεγέθη γλυπτά, σε ευάλωτες και ερωτικές πόζες που απεικονίζουν το πρώτο μια γυναικεία φιγούρα που βρίσκεται με την όψη προς τα κάτω και με τίτλο “I lay here for you” 

Tracey Emin, I lay here for you, ορείχαλκος, 2010 

και το δεύτερο, με τίτλο "When I sleep" σκυφτό με επιμήκη άκρα και χέρια σφιγμένα ανάμεσα στα πόδια. 

Tracey Emin, When I sleep, ορείχαλκος, 2018 

Tracey Emin, I Longed For You, 2019 

Ένα έργο με νέον και μία σειρά ζωγραφικά έργα εκτίθενται ακόμη στον ίδιο χώρο, με κεντρικό θέμα το γυμνό γυναικείο σώμα. 

Tracey Emin, I don’t Know who I love, 2018 

Tracey Emin, I wanted to go with you-to another world, 2018 

Στα νέα της έργα ζωγραφικής που παρουσιάζονται στην έκθεση, η Emin εκφράζει τη χαρά και την απογοήτευση που είναι εγγενή με την ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς και στιγμές από την γοητεία των σεξουαλικών σχέσεων έως το φυσικό τραύμα της άμβλωσης. 

Ο Tracey Emin γεννήθηκε το 1963 στο Λονδίνο. Μοιράζεται το χρόνο της μεταξύ του Νότου της Γαλλίας και του Λονδίνου. 

ΑΠΟ ΤΗΝ WHITE CUBE ΠΡΟΣ TOWER BRIDGE 

ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΗΣ BERMONDSEY STREET 

H White Cube Bermondsey, London, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα νεώτερα κτίρια της Bermondsey Street στο Νότιο-ανατολικό Λονδίνο σχεδιασμένη από τους Casper Mueller Kneer Architects που μετέτρεψαν μια παλιά αποθήκη του 1970 σε ένα διάσημο εκθεσιακό χώρο. 

Βρίσκεται σε μια  παλιά εργατική και βιοτεχνική περιοχή του Λονδίνου, που στο παρελθόν διέσχιζε ένας παραπόταμος του Τάμεση. Αργότερα το ποτάμι κλείστηκε και έτσι προέκυψε η Bermondsey Street όπου σήμερα εξακολουθούν να διατηρούνται παλιά και πολύ ενδιαφέροντα κτίρια που εξυπηρετούσαν στο παρελθόν κυρίως την επεξεργασία και την εμπορία δερμάτων. Μια καλοδιατηρημένη υψηλής ποιότητας βιομηχανική αρχιτεκτονική με κυρίαρχο υλικό το έγχρωμο εμφανές τούβλο και με προσεγμένες λεπτομέρειες. 

Πρόσφατα η περιοχή έχει αναβαθμιστεί και η Bermondsey Street ξεχωρίζει με τα συντηρημένα παλιά κτίρια που έχουν αποκτήσει νέες χρήσεις κατοικίας, εμπορίου και αναψυχής και με τον πολύ προσεκτικά διαμορφωμένο δημόσιο χώρο. Εστιατόρια, pubs και ελκυστικά μπαράκια καθώς και καταστήματα προσελκύουν πολύ κόσμο και κυρίως νέους που δίνουν ένα ξεχωριστό χαρακτήρα στο τμήμα αυτό της πόλης. 

Ενδιαφέρον έχουν και τα νέα κτίρια  που συνομιλούν με τα παλιά.

Bermondsey Street, Fashion and Textile Museum in a converted warehouse which was redesigned by the Mexican architect Ricardo Legoretta 

Διασχίζοντας την Bermondsey Street με κατεύθυνση προς βορρά προς τον Τάμεση συναντά, κάτω από την υπέροχη ακίδα-Τhe Shard του Renzo Piano, τον ανακαινισμένο σιδηροδρομικό σταθμό London Bridge με τις συντηρημένες και ανανεωμένες όψεις και την τολμηρή νέα στατική επίλυση με τα ραδινά υποστυλώματα σε σχήμα “V” στο εσωτερικό. 

Διασχίζοντας τον σιδηροδρομικό σταθμό βρίσκεσαι στην είσοδο της Hay's Galleria. Ένα ακόμη κόσμημα αρχιτεκτονικής που κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, ήταν η αποβάθρα και ένα από τα κύρια σημεία εκφόρτωσης των πλοίων που έφερναν τσάι από την Ινδία και την Κίνα στο Λονδίνο. 

Hay's Galleria

Είχε βομβαρδιστεί άσχημα τον Σεπτέμβριο του 1940 κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Στη δεκαετία του '80 διαμορφώθηκε και  οι αποθήκες μετετράπηκαν σε γραφεία και καταστήματα. Παράλληλα   προστέθηκε η γυάλινη οροφή σχεδιασμένη από τον νεαρό αρχιτέκτονα Arthur Timothy ενώ δούλευε με τους Michael Twigg Brown Architects. 

Σχέδιο του Arthur Timothy για την γυάλινη οροφή της Hay΄s Galleria

Arthur Timothy, αρχιτέκτων 

Hay's Galleria

Σε ένα σιντριβάνι στο κέντρο της Galleria έχει τοποθετηθέι ένα κινητό χάλκινο γλυπτό ενός πλοίου, το οποίο ονομάζεται 'The Navigators' του γλύπτη David Kemp, που παρουσιάστηκε το 1987 για να τιμήσει τη ναυτιλιακή κληρονομιά της Galleria. 

Η έξοδος προς τον Τάμεση καδράρει τα νέα κτίρια στο city του Λονδίνου που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. 

το καταδρομικό Belfast 

Σε πρώτο πλάνο το καταδρομικό Belfast, σήμερα πλωτό μουσείο, που ναυπηγήθηκε το 1936-38. Το 1939 χτυπήθηκε από γερμανική νάρκη και το 1942 με βελτιωμένη δύναμη πυρός, εξοπλισμό ραντάρ και αμυντικά μέσα, το Belfast ήταν το μεγαλύτερο και αναμφισβήτητα πιο ισχυρό καταδρομικό στο Βασιλικό Ναυτικό της βρετανίας. Το 1944 πήρε μέρος στην "Operation Overlord" στη Νορμανδία. 

 Aντικρύζοντας προς ανατολάς την Γέφυρα του Λονδίνου την επιλεγόμενη Tower Bridge ξεχωρίζει το κτίριο του Δημαρχείου, City Hall των Foster and Partners που παραδόθηκε το 2002‎ ενταγμένο σε έναν υψηλού επιπέδου δημόσιο χώρο με εξαιρετικές λεπτομέρειες και ένα πρωτοποριακό ατμοσφαιρικό φωτισμό με βασική πηγή ένα και μόνο στύλο ύψους έως και 30 μέτρα, που φέρει μεγάλης διαμέτρου κυκλική πλαφονιέρα με φωτιστικά led, σε συνεργασία με γραμμικό φωτισμό νέον σε μπλε χρώμα. 

Έπεται συνέχεια...

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 

το Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ 

σχολιάζει το νέο Ειδικό Χωρικό Σχέδιο (ΕΧΣ) 
+
σχετικό κείμενο του Αναστάσιου Κωτσιόπουλου

Παρακολουθώ εδώ και καιρό τα δημοσιεύματα και τις αντιδράσεις εν όψει της υλοποίησης του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, που έχει ήδη βγει στην διαβούλευση και προβλέπει συνοπτικά την κατεδάφιση του συνόλου των κτιρίων που βρίσκονται στην περίμετρο και εντός της ΔΕΘ εκτός του Παλέ Ντε Σπορ, του κτιρίου του ΜΜΣΤ και του Πύργου του ΟΤΕ με στόχο να δημιουργηθεί η νέα έκθεση.

Παραθέτω στην συνέχεια το κείμενο που έλαβα από τον Νίκο Καλογήρου που αφορά τις απόψεις του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ σχετικά με το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο (ΕΧΣ) για τη ΔΕΘ όπου σημειώνεται ότι «το προτεινόμενο ΕΧΣ είναι στην πράξη ένα αμήχανο και ανεπεξέργαστο τοπικό σχέδιο». Παράλληλα στο κείμενο αυτό προτείνεται η διατήρηση κάποιων περιπτέρων γνωστών αρχιτεκτόνων και συνοδεύεται με τρείς φωτογραφίες αρχείου.

Προσπάθησα να βρω φωτογραφικό υλικό τόσο από περίπτερα που δεν υπάρχουν πιά, όσο και από την σημερινή κατάσταση των προτεινόμενων προς διατήρηση περιπτέρων το οποίο και παραθέτω σημειώνοντας ότι τα προς διατήρηση περίπτερα αυτά έχουν εγκλωβιστεί μέσα σε ένα ιδιαίτερα πυκνό ιστό και κυρίως έχουν αλλοιωθεί με παράξενες προσθήκες και χρωματικές επεμβάσεις. Παράλληλα σημειώνοντας στην αεροφωτογραφία τα προτεινόμενα προς διατήρηση αναρωτιέμαι αν τελικά παραμένει καθαρός ζωτικός χώρος που να έχει την ευελιξία για μια νέα ανάπλαση.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΑΠΘ 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (ΕΧΣ) ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΘ 

Ο χώρος της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, στο κέντρο της πόλης, αποτέλεσε στο παρελθόν ένα εργαστήριο πρωτοποριακών υλοποιήσεων της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Η σημερινή ατημέλητη εικόνα είναι προϊόν μιας ανεξέλεγκτης προσθετικής διαδικασίας, όπου η αρχική αστική σύνθεση είναι πλέον δυσδιάκριτη.

Από τον αρχικό σχεδιασμό πάρκου ανοιχτών χώρων με διάσπαρτες χρήσεις, σύμφωνα με το σχέδιο του Εμπράρ (1918 – 1921), έχει απομείνει η, αποσπασματική πλέον, χάραξη του κεντρικού άξονα με τα περίπτερα εκατέρωθεν. Η Έκθεση, που δημιουργήθηκε το 1925 στο πλαίσιο της γενικότερης ανασυγκρότησης της Θεσσαλονίκης, εγκαταστάθηκε στη σημερινή της θέση το 1937 μετά από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και υλοποιήθηκε με τη συμβολή του πολεοδόμου Κ. Δοξιάδη. Διαδοχικές επεκτάσεις, τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, έδωσαν στο χώρο την εικόνα μιας μοντέρνας αστικής νησίδας με μοναδικό χαρακτήρα.

Στις κρίσιμες μεταπολεμικές δεκαετίες του ’50 και ’60, αξιόλογα περίπτερα, σχεδιασμένα από πρωτοπόρους αρχιτέκτονες του μοντέρνου κινήματος, ανοικοδομήθηκαν στο χώρο, αναβαθμίζοντας την καινοτόμο φυσιογνωμία του. Πολλά από αυτά κατεδαφίστηκαν, παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν πρωτοποριακά δείγματα του ανανεωτικού ψυχροπολεμικού μοντερνισμού. Τη μοντέρνα αρχιτεκτονική προωθούσαν οι εκσυγχρονιστές αστοί της εποχής με την ενθάρρυνση των κυβερνήσεων του Κ. Καραμανλή. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα περίπτερα:

(παρατίθενται και φωτογραφικό υλικό ευθύνη Γ. Τριανταφύλλου)

«Παπαστράτος Α.Β.Ε.Σ.» (αρχιτέκτων Ν. Καλογεράς, 1952), 

Το περίπτερο της “Παπαστράτος Α.Β.Ε.Σ.” στην ΔΕΘ του 1963. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα, Ν. Καλογερά και διακοσμήθηκε από τον Θ. Μακρή. Για τη σύνθεση του περιπτέρου «ελήφθησαν υπ’ όψιν τέσσερις βασικές αρχές» γράφει το περιοδικό «Αρχιτεκτονική» (τεύχος 35). Πηγή http://ipen.gr/ 

«Έρανος Βασιλίσσης» (Α. Κωνσταντινίδης, 1952), και «ΕΟΤ» (Α. Κωνσταντινίδης, 1959),

Περίπτερο «Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας» και «Εμπορικής Τράπεζας» (Κ. Καψαμπέλης, Ι. Βικέλας, 1959), 

Το περίπτερο της Εμπορικής Τράπεζας στην 24η ΔΕΘ το 1959, το οποίο σχεδίασε ο Κώστας Καψαμπέλης έχοντας ως συνεργάτη τον Ιωάννη Βικέλα [Πηγή: Αρχιτεκτονική], Πηγή http://ipen.gr/ 

Περίπτερο «Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος» (Ν. Βαλσαμάκης, Σ. Βασιλείου, 1960),

Αίθουσα αναμομής του περίπτέρου της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΕΤΕ) στη ΔΕΘ του 1965. Το περίπτερο σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Ν. Βαλσαμάκη και Σ. Βασιλείου και κατασκευάστηκε για τις ανάγκες εξυπηρέτησης των πελατών της τράπεζας στην έκθεση. Η κατασκευή ήταν μεταλλική και με στέγη από ξύλινα καδρόνια, δε οροφή οροφή ήταν από καρυδιά, ενώ τα δάπεδα από μάρμαρο Ρόδου και Καπανδριτίου. Εκτός από τις πολυθρόνες και το τραπέζι του Mies van Der Rohe, τα υπόλοιπα έπιπλα σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες 

Πηγή http://ipen.gr/ 

Περίπτερο «Βιομηχανίας Αδελφών Δημητριάδη» (Δ. Φατούρος, 1961).

Το περίπτερο της υφαντουργίας Δημητριάδη , το οποίο σχεδίασε ο νέος τότε καθηγητής, Δημήτρης Φατούρος «Μελετήθηκε το χειμώνα του 1960-61 και κατασκευάστηκε το καλοκαίρι του 1961. Λειτούργησε για πρώτη φορά την 26η περίοδο της ΔΕΘ, τον Σεπτέμβριο του 1961» έγραφε η «Αρχιτεκτονική» το 1965 

Περίπτερο της Esso Pappas, Θ. Παπαγιάννης 1962 

Τα αδιάφορα βιομηχανικά εκθεσιακά περίπτερα κυριάρχησαν μετά τη δεκαετία του ’70. Ωστόσο, επιβίωσαν ανάμεσά τους, συχνά παραμορφωμένα, έργα επώνυμων δημιουργών που διαθέτουν ιδιαίτερη λειτουργική και συμβολική αξία. 

Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν, με χρονολογική σειρά, τα ακόλουθα περίπτερα (παρατίθενται και φωτογραφικό υλικό από την σημερινή κατάσταση ευθύνη Γ. Τριανταφύλλου από το Google Earth Pro)

1. Το περίπτερο 2 (αρχιτέκτων Δ. Τριποδάκης, 1954), 

Πηγή Google Earth Pro 

2. το περίπτερο 6 (Δ. Τριποδάκης, 1953, ανασχεδιασμός Π. Μακρίδης, 2003),
3. το περίπτερο 1 (Ν. Εφέσιος, Α. Συμεών, 1956),

Πηγή Google Earth Pro 

4. το περίπτερο της ΔΕΗ / Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / MOMus (Ι. Ρίζος, 1959, Π. Τζώνος, Γ. Χόιπελ, Ξ. Χόιπελ, 1997, Π. Τζώνος, Ξ. Χόιπελ, Κ. Αντωνίου, Ε. Κάστρο, Μ. Ρόκκος, 2002)

Ο ιστός της ΔΕΗ κατασκευάστηκε το 1959 και ήταν τότε ο υψηλότερος της Θεσσαλονίκης, ενώ φιλοξενούσε και το μεγαλύτερο κοινόχρηστο φωτιστικό. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε για την πρώτη πειραματική εκπομπή τηλεόρασης στην Ελλάδα, που η ΔΕΗ πραγματοποίησε από το περίπτερό της το 1960. 

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / MOMus 

5. το Αλεξάνδρειο Μέλαθρο / Palais des Sports (Π. Τζανέτος, 1960), 

6. το περίπτερο 8 - Συνεδριακό Κέντρο ΔΕΘ (Ν. Μουτσόπουλος, Χ. Τσιλαλής, Γ. Κονταξάκης, Χ. Κουλουκούρης, 1968), 

7. το περίπτερο 7 (Γ. Κονταξάκης, Μ. Φωτιάδης, 1969), 
8. ο Πύργος του ΟΤΕ (Α. Αναστασιάδης, 1969), 

Πηγή Google Earth Pro 

9. το περίπτερο 11 (Χ. Χριστοφορίδης, 1971),

10. οι Νέες Πύλες της ΔΕΘ (Κ. Τσιγαρίδα, Α. Σκουβάκλης, Ν. Καλογήρου, 1996).

Όλα αυτά τα αξιόλογα έργα αρχιτεκτονικής, με την εξαίρεση του Πύργου του ΟΤΕ, του Palais des Sports και του MOMus, προβλέπεται να κατεδαφιστούν άμεσα με την εφαρμογή του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου (ΕΧΣ) για τη ΔΕΘ. 

Πέρα από τη δεδομένη αρχιτεκτονική τους αξία, τα κτίρια αυτά διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση και μπορούν να αξιοποιηθούν. Η ενδεχόμενη κατεδάφιση ενός λειτουργικού υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος κρίνεται περιβαλλοντικά ασύμφορη και είναι παράλογα σπατάλη σε μια εποχή οικονομικής κρίσης. 

Οι προτάσεις ολικής ανακατασκευής της ΔΕΘ προκύπτουν ως συνέπεια σωρευτικών λανθασμένων επιλογών, οι οποίες έχουν ευτελίσει την εικόνα της. Η προσωρινή διατήρηση της ΔΕΘ στο κέντρο της πόλης είναι ίσως ένα αναγκαίο κακό με δεδομένη τη συγκυριακή αδυναμία μετεγκατάστασης, αλλά δεν παύει να έχει σοβαρές μακροχρόνιες συνέπειες στην περιβαλλοντική, λειτουργική και οικονομική υπόσταση του ιστού της πόλης. Το μέλλον του θεσμού έχει πραγματικές προοπτικές, εφόσον το εκθεσιακό κέντρο χωροθετηθεί σε καταλληλότερο γήπεδο με προοπτικές επεκτάσεων, προσπελάσεων και υποδομών. Η εγκατάσταση της ΔΕΘ στην περιφέρεια μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάπτυξη της ευρύτερης Θεσσαλονίκης. 

Η θεσμοθέτηση του ΕΧΣ της ΔΕΘ, που αποτελεί ένα ευέλικτο, αλλά και επικίνδυνα ανεξέλεγκτο πολεοδομικό εργαλείο, φανερώνει καταρχάς τις αδυναμίες του πλαισίου σχεδιασμού. Τα ΕΧΣ παρακάμπτουν τις αναγκαίες τοπικές ζυμώσεις και συμμετοχικές διαδικασίες, καθώς απουσιάζει ένα θεσμικά σαφές πλαίσιο διαβούλευσης και ποιοτικών προδιαγραφών αστικού σχεδιασμού. 

Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΠΣ ΑΠΘ, με ψήφισμά του, έχει εκφράσει ήδη την ανησυχία του, τόσο για τη σχεδιαστική επάρκεια των ΕΧΣ που έχουν μέχρι σήμερα κατατεθεί για τον χώρο της Θεσσαλονίκης, όσο και για τη διαδικασία εκπόνησής τους.

 Είναι κρίσιμο να επισημανθεί ο ρόλος στρατηγικής καινοτομίας που διαδραμάτιζε ο χώρος της ΔΕΘ διαχρονικά στη ζωή της πόλης, ως εργαστήριο καινοτόμων χωρικών πειραματισμών, οι οποίες ερχόταν σε αντίθεση, ενίοτε δημιουργική, με τις επικρατούσες, συχνά συντηρητικές, απόψεις για τον αρχιτεκτονικό και αστικό χώρο και την πολεοδομική οργάνωσή του. Ήταν, ωστόσο, η επιμονή των αρχιτεκτόνων και η ελευθερία από πολλούς συνήθεις περιορισμούς στο χώρο της ΔΕΘ, που επέτρεψε την εφαρμογή και την ανάδειξη σύγχρονων κτιριακών και αστικών καινοτομιών, όπως αυτές που σήμερα κινδυνεύουν με οριστική καταστροφή. Το πνεύμα καινοτομίας και στρατηγικής πρωτοπορίας πρέπει να διαφυλαχθεί σε οποιαδήποτε μελλοντική εξέλιξη για τη ΔΕΘ και το Τμήμα Αρχιτεκτόνων είναι έτοιμο να παρεμβαίνει προκειμένου να επισημαίνει και να διασφαλίζει αυτή τη συνθήκη. 

Ενώ η ανάπλαση της ΔΕΘ αποτελεί ένα αστικό σχέδιο μείζονος σημασίας για το ΠΣΘ, το προτεινόμενο ΕΧΣ είναι στην πράξη ένα αμήχανο και ανεπεξέργαστο τοπικό σχέδιο.

 Προβλέπει την αδιάρθρωτη ανοικοδόμηση της περιοχής με πυκνή σχετικά δόμηση, ουσιαστικά μεγαλύτερη από την ήδη αυξημένη σημερινή. Προβλέπει υπερμεγέθη συμβατικά οικοδομικά τετράγωνα, αγνοώντας την ιδιαίτερη γεωμετρία του αστικού ιστού και τη θέση της ιδιαίτερης αυτής νησίδας. Η ΔΕΘ αποτελεί τμήμα του ανατολικού πολιτιστικού άξονα της πόλης σε συνέχεια με το παραλιακό πάρκο, τα μουσεία και την πανεπιστημιούπολη. Η επανασύνδεση αυτού του γραμμικού «ρήγματος» έχει κρίσιμη περιβαλλοντική αξία, καθώς παρεμβάλλεται μεταξύ του ιστορικού κέντρου και των εξαιρετικά πυκνοδομημένων αστικών περιοχών ανατολικά. 

Το προτεινόμενο ΕΧΣ δεν αποδίδει «μητροπολιτικό πάρκο» στην πόλη, όπως ψευδώς υποστηρίζεται. Στην καλύτερη περίπτωση πρόκειται για ένα μικρό πλευρικό «πάρκο τσέπης».

 Ουσιαστικά, η περιοχή επιβαρύνεται με ένα ακόμη εμπορικό κέντρο και μεγάλο ξενοδοχείο που θα είναι ανταγωνιστικά στις αντίστοιχες χρήσεις του ιστορικού κέντρου. Στην εποχή μας εφαρμόζονται διεθνώς ιδιαίτερα αξιόλογες προτάσεις αστικού σχεδιασμού με περιβαλλοντικό χαρακτήρα και προσεκτική, βήμα προς βήμα, αναγνώριση των αρχιτεκτονικών και περιβαλλοντικών αξιών του δημοσίου χώρου. Δυστυχώς, μέσα στο υφιστάμενο αρνητικό πλαίσιο της κρίσης, η Διεθνής Έκθεση φαίνεται να προκρίνει ένα στοιχειώδες και αφελές ρυμοτομικό σχέδιο με ανεπαρκή τεκμηρίωση της σκοπιμότητας του για τη βιώσιμη ανάπτυξη του συνόλου του ΠΣΘ. Η πρόταση βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με το πολύ αξιόλογο σχεδιαστικό παρελθόν της περιοχής και του κέντρου της Θεσσαλονίκης, αλλά και με τις σύγχρονες πραγματικές ανάγκες της ευρύτερης αστικής περιοχής. 

Υπάρχει άμεση ανάγκη αναθεώρησης αυτών των καταστροφικών επιλογών. 

Πρέπει άμεσα να προστατευθούν τα αξιόλογα μοντέρνα κτίρια, καθώς και τα ιδιαίτερα, εν δυνάμει, περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του αστικού χώρου στη σημερινή έκταση της ΔΕΘ. 

Σε μεσοπρόθεσμη προοπτική υπάρχει η προοπτική να αναπλαστεί αυτό το πεδίο, με κυρίαρχο στοιχείο την ανάπτυξη του ελεύθερου δημόσιου χώρου, σε συνδυασμό με αντίστοιχες αναπλάσεις στο ΑΠΘ και στο παραλιακό πάρκο. Έτσι, θα αποκατασταθεί η συνέχεια του αστικού χώρου, σύμφωνα με τις πρωταρχικές πολεοδομικές επιλογές του μεσοπολέμου που παρέμειναν σεβαστές μέχρι στιγμής στα σχέδια που ακολούθησαν. 

Η παρούσα κρίση, οικονομική και σε τελευταία ανάλυση πολιτισμική, είναι λάθος να μας οδηγήσει σε επιλογές που υποθηκεύουν το μέλλον της πόλης. Το «ανατολικό ρήγμα» (ΔΕΘ, ΑΠΘ, ΓΣΣ) αποτελεί τον μόνο χώρο που παρέχει δυνατότητες περιβαλλοντικής αναβάθμισης και εξισορρόπησης του πυκνοδομημένου κέντρου. 

Δεν πρέπει να υποβαθμιστεί με πρόχειρες και αμελέτητες επιλογές που δεσμεύουν αμετάκλητα τις προοπτικές της κεντρικής Θεσσαλονίκης. Είναι καιρός να αναγνωριστούν οι αισθητικές αξίες της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας και οι περιβαλλοντικές αξίες των διαθέσιμων ελεύθερων χώρων. 

Τα κτίρια και ο αστικός ιστός της ΔΕΘ έχουν εγγραφεί στη συλλογική μνήμη ως μοναδικά στοιχεία του παρελθόντος, ενταγμένα στη νεότερη και σύγχρονη κληρονομιά της αρχιτεκτονικής της πόλης. Η ανάπλαση του χώρου πρέπει να βασιστεί στην προσεκτική ανάγνωση των διαχρονικών πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης περιβαλλοντικής αντιμετώπισης, χωρίς να καταστρέψει σημαντικά στοιχεία του διαμορφωμένου αστικού τοπίου. 

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΣ ΑΠΘ

Ακολουθεί σχετικό κείμενο του Αναστάσιου Μ. Κωτσιόπουλου που δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» στις 17 Μαρτίου 2019 μετά από πρόσκληση της δημοσιογράφου κ. Σοφίας Χριστοφορίδου.

Σχετικά με τη Στρατηγική Μελέτη 

Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 

για το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο 

του Εκθεσιακού Κέντρου Θεσσαλονίκης

Αναστάσιος Μ. Κωτσιόπουλος

1. Ο ανασχεδιασμός του χώρου της ΔΕΘ είναι ένα μείζον ζήτημα για την πόλη και δεν μπορεί να αφορά μόνον τον οργανισμό ΔΕΘ - Helexpo. Η Θεσσαλονίκη έχει σχήμα δύο λοβών, στην ένωση των οποίων έχει δημιουργηθεί μια ευδιάκριτη ζώνη δημοσίων χώρων από τη θάλασσα μέχρι το περιαστικό δάσος. Στη ζώνη αυτή παρατηρείται μια μοναδική για τα διεθνή πολεοδομικά δεδομένα συγκέντρωση πολιτιστικών μονάδων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για πέντε σημαντικά μουσεία, μεγάλους θεατρικούς χώρους, πανεπιστημιακά συγκροτήματα, οργανωμένο αστικό πράσινο, χώρους αθλητισμού, εκθεσιακούς χώρους, διοικητικά κτίρια και άλλα. Ο οικοπεδικός χώρος της ΔΕΘ βρίσκεται στην καρδιά της ζώνης αυτής και, επομένως, ο ανασχεδιασμός του είναι ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μέρος ενός συνόλου, επιλύοντας πρωτίστως και τα σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα της περιοχής αυτής, όπου συγκλίνουν όλοι οι παράλληλοι οδικοί άξονες της κεντρικής Θεσσαλονίκης, διαμελίζοντας την ενότητα της παραπάνω ζώνης. 

2. Η μελέτη (ΣΜΠΕ) που θέσατε υπ’ όψη μου, εκ της φύσεώς της, ασχολείται με τα ζητήματα του χωρικού σχεδιασμού σε ένα πολύ γενικό επίπεδο. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, χρειάζεται κατ’ αρχήν να ληφθούν υπ’ όψη και άλλες μελέτες και ερευνητικά προγράμματα που έχουν κατά καιρούς ασχοληθεί με τον αστικό σχεδιασμό της Θεσσαλονίκης όπως, λόγου χάρη, το Ερευνητικό Πρόγραμμα Δήμου και ΑΠΘ του 2009 με τίτλο «Χωρική ανάλυση και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Θεσσαλονίκης», που η παρούσα μελέτη φαίνεται να αγνοεί. Κυρίως, όμως, χρειάζεται να προκηρυχθεί ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, το αποτέλεσμα του οποίου θα είναι δεσμευτικό για τις μελέτες που θα ακολουθήσουν. Η εμπειρία από αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για έργα μεγάλης κλίμακας, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα, είναι πολύ θετική. Θα ήταν, επομένως, λάθος να μη δοθεί η ευκαιρία στην ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική κοινότητα να διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για τον ζωτικό αυτό χώρο της πόλης μας, υπό τον όρο βεβαίως ότι ο διαγωνισμός θα προετοιμαστεί κατάλληλα. 

3. Ο χώρος της ΔΕΘ, αν σχεδιαστεί σωστά, μπορεί και πρέπει να στεγάσει ένα λογικού μεγέθους εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο με τις αναγκαίες υποστηρικτικές χρήσεις, υπόγειο parking χρήσιμο και για την πόλη ως σύνολο, αλλά και ένα μεγάλο χώρο πρασίνου που θα είναι επαρκής ώστε να αναβαθμίσει περιβαλλοντικά την πόλη, χωρίς να διακόπτει την ενότητά της. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν χωρίς να είναι απαραίτητο να κατεδαφιστούν κτίρια που έχουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και είναι συνδεδεμένα με τις μνήμες των κατοίκων της Θεσσαλονίκης και των επισκεπτών της ΔΕΘ, για δεκαετίες. Θα μπορούσαν, επί παραδείγματι, να κατεδαφιστούν οι πρόχειρες κατασκευές και τα περισσότερα μεταλλικά εκθεσιακά κτίρια αλλά να διατηρηθούν μετά από ανακαίνιση η/και ανασχεδιασμό, όχι μόνον το Αλεξάνδρειο, ο πύργος του ΟΤΕ, το ΜΜΣΤ και η καμπύλη πύλη, αλλά επί πλέον και τα περίπτερα 1,2,6 και 8, το κτίριο διοίκησης, τα τρία κτίρια των εισόδων, το Βελλίδειο, τα χαμηλά κτίρια της Αγγελάκη, όπως και ορισμένα μικρότερα περίπτερα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, ενσωματούμενα στον συνολικό σχεδιασμό. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα αυτό μπορεί να μείνει επί του παρόντος ανοικτό και να απαντηθεί στο πλαίσιο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που περιέγραψα προηγουμένως.

Εικόνες από σχετικά δημοσιεύματα