Monday, March 27, 2017



ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΑΤΡΙΚΑ & ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

“COMMUNIO” 
ΕΝΑΣ ΥΜΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ
ΣΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΚΠΙΣΝ


Φωτογραφία : Βασίλης Μακρής

Ένα γλέντι ένδεκα ανυπόδητων συνδαιτημόνων, με ένα διάχυτο νεανικό ερωτισμό, γύρω από ένα μοναστηριακό τραπέζι, πάνω σε παλιωμένα χαλιά, όπου όμορφες κορασίδες ακουμπούσαν και μοίραζαν άρτο, κρασί και υπέροχα φρούτα σε μια ατμόσφαιρα που παραπέμπει στα γοητευτικά και μυστηριώδη έργα του Caravaggio, 



Caravaggio (Michelangelo Merisi), Boy with a Basket of Fruit, Oil on canvas, 1593-1594 


εκπέμποντας μια αίσθηση ανάμεσα στην τρυφερότητα και την μεθυστική τρέλα αλλά και την μυσταγωγία σε μια κατανυκτική ατμόσφαιρα. Έτσι όπως απαιτούσε το «Άσμα Ασμάτων» σε απόδοση του Μιχάλη Γκανά πάνω στο οποίο βασίστηκε αυτή η βραδιά. Μία ανθολογία ερωτικών ή γαμήλιων τραγουδιών, στα οποία υμνείται σε ποικίλους τόνους, με ζωηρές και πολλές φορές τολμηρές εικόνες και σε ωραιότατη λυρική γλώσσα, ο έρωτας και τα δυνατά συναισθήματα που συνδέονται μ' αυτόν. Ένα κείμενο της Αγίας Γραφής που αποτελεί έναν δυσεπίλυτο γρίφο για το εάν είναι ένα θρησκευτικό ή ερωτικό κείμενο. 


Φωτογραφία : Βασίλης Μακρής

Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα που έστησαν σκηνοθετικά η Κατερίνα Ευαγγελάτου, σε συνεργασία με την Εύα Mανιδάκη που είχε την ευθύνη για την εξαιρετική σκηνική ατμόσφαιρα που αναδείχθηκε με τους υποβλητικούς φωτισμούς της Ελευθερίας Ντεκώ, 

η Κατερίνα Ευαγγελάτου και ο Μάρκελος Χρυσικόπουλος 

Φωτογραφία : Βασίλης Μακρής


ο ταλαντούχος τσεμπαλίστας και αρχιμουσικός Μάρκελος Χρυσικόπουλος με την ομάδα του, τους Latinitas Nostra έστησαν μια μουσικοθεατρική παράσταση, με τίτλο "Communio", την πρώτη που εγκαινίασε την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων των Ημερών Λατρευτικής Μουσικής που επιμελείται ο Αλέξανδρος Ευκλείδης. 

Φωτογραφία : Βασίλης Μακρής

Οι συνδαιτημόνες μετέχουν σε μια σύμπραξη, που όπως λέει η Κατερίνα Ευαγγελάτου: «έχει ως αφετηρία τη μπαρόκ μουσική και στόχο το πάντρεμα με άλλα είδη μουσικής. Σε αυτή τη λογική έχουμε μαζί μας στη σκηνή έναν ιεροψάλτη, έναν μουσικό, τον Ευγένιο Βούλγαρη, που παίζει ένα παραδοσιακό ανατολίτικο όργανο, το γιαϊλί ταμπούρ, δύο ηθοποιούς, την Μαριάννα Πολυχρονίδη και τον Νικόλα Παπαγιάννη, την υψίφωνο Μαρία Παλάσκα και φυσικά τους μουσικούς των Latinitas Nostra. Πρόκειται για μία ιδιότυπη σύμπραξη ανατολής και δύσης, λόγου και μουσικής και ειδών μουσικής, δυτικότροπης και βυζαντινότροπης.» 

Όλοι οι συντελεστές επί σκηνής 
καταχειροκροτούνται από το κοινό στο τέλος της παράστασης 

Μια βραδιά ικανοποίησης και απόλαυσης από το κοινό, με οικοδεσπότη «τον πόθο δύο νέων πριν από τον γάμο, στο πιο δροσερό και πιό ερωτικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης», σε ένα νέο χώρο την Έναλλακτική Σκήνη σε μία από τις πολλές εκδοχές διάταξης της. Έτσι ανοίγει ο δρόμος αισιόδοξα για το μέλλον αυτού του νέου Κέντρου Πολιτισμού και ειδικά της Λυρικής Σκηνής υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιώργου Κουμεντάκη. 

Καλορίζικο λοιπόν το νέο ξεκίνημα, που πραγματικά μας συγκίνησε, στους νέους λιτούς χώρους του νέου συγκροτήματος, που μετά από αλλεπάλληλες επισκέψεις μου κατά την διάρκεια της κατασκευής του, είχα την χαρά εχθές να τους δω να ζωντανεύουν.

Σημ. Δυστυχώς το φωτογραφικό υλικό που μου παραχωρήθηκε ευγενικά δεν είναι επαρκές να αποδώσει τις ποιότητες και την ατμόσφαιρα της βραδυάς.


ΝΙΚΟΣ ΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗΣ: 
ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ 

“O Οδυσσέας στον Άδη” 
“Limen”

Ο Νίκος Βισκαδουράκης

Τον Νίκο Βισκαδουράκη δεν τον γνωρίζω προσωπικά. Ούτε στο παρελθόν έτυχε να δω δουλειά του. Μου κίνησε όμως το ενδιαφέρον η πρωτοβουλία του Ελευθέριου Οικονόμου, που γνωρίζω εδώ και πολλά χρόνια, να επιμεληθεί μαζί με την Μαρία Μαραγκού την τελευταία του έκθεση που εγκαινιάστηκε στις 12 Μαρτίου 2017 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Κρήτης στο Ρέθυμνο. 
Ο Ελευθέριος Οικονόμου (με σπουδές αρχιτεκτονικής και Ph. D., στο University of Cambridge, England) είναι γνωστός για τις σημαντικές εκδηλώσεις πολιτισμού και εικαστικές παρουσιάσεις, που παρουσίασε με επιτυχία προωθώντας τον ελληνικό πολιτισμό, ως διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στο Βερολίνο από το 1996-2014 και στην συνέχεια έστησε την δική του εταιρεία με τίτλο “Arts, etc, INTERCULTURAL DIALOGUES” με τον ίδιο στόχο. Στο πλαίσιο αυτό τον ρώτησα πώς έγινε αυτή η επιλογή για την έκθεση του Βισκαδουράκη και πήρα την ακόλουθη απάντηση: 

O Ελευθέριος Οικονόμου στο εργαστήριο του καλλιτέχνη 

«Με τον Νίκο γνωριστήκαμε πριν τρία χρόνια. Του πρότεινα να γίνει μία έκθεση στο Βερολίνο στον εκθεσιακό χώρο του Γαλλικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο. 
Ο Νίκος μετά την έκθεσή του με τίτλο "Ο Βασιλιάς είναι γυμνός" που έδειξε στο Ιστορικό μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο, είχε ήδη τελειώσει την δεύτερη σειρά έργων του που την ονόμασε "Limen". 

Νίκος Βισκαδουράκης, από την σειρά Limen, 
Ο Διογένης, 50x65 cm, 2013 
Μικτή τεχνική 

Μετά από άπειρες ώρες συζήτησης αποφασίσαμε να εκθέσει τα έργα του στο Ινστιτούτο. Η έκθεση είχε επιτυχία. Το κυριότερο όμως ήταν ότι του άλλαξε τον τρόπο σκέψης. Κατάλαβε ότι με πολύ σκέψη και δουλειά θα μπορούσε να ξεφύγει από το περιβάλλον του Ηρακλείου. Μετά το Limen σκέφτηκε να αρχίσει κάτι με θέμα την σκιά. Μετά από καιρό έφτασε στον Οδυσσέα στον κάτω κόσμο. Από κει και πέρα δεν μπορούσαμε να τον προλάβουμε. Δούλευε σκληρά μέχρι που κατέληξε στα 16 Νέο Εξπρεσιονιστικά έργα που είδες στο κατάλογο. Ξέφυγε από το 45Χ60 του Limen και πήγε στο 55Χ76 του Οδυσσέα. Συνάμα έκανε και δύο τρείς τρίμετρες παραγγελίες. Η Μαρία Μαραγκού που συνήθως εκθέτει αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, είδε την δουλειά και δέχτηκε να του παραχωρήσει όλο το μουσείο. Με την βοήθειά της έγινε ένα πολύ ελεύθερο κρέμασμα. Τα εγκαίνια έγιναν υπό καταρρακτώδη βροχή με πλήθος βρεγμένων επισκεπτών…» 


Ο Οδυσσέας στον Άδη,  77x56 cm, 2016 
Μικτή τεχνική 

Ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο που μου έστειλε o Οικονόμου από την πρώτη ματιά βρήκα τα έργα αυτού του καλλιτέχνη κάτι περισσότερο από ενδιαφέροντα και σκέφτηκα να παρουσιάσω την δουλειά του. Βρήκα ελκυστική αυτή την εξπρεσιονιστική του επιμονή πάνω σε ένα θέμα με απρόσμενες παραλλαγές και ευρηματικούς τίτλους σε μια εποχή που λέγεται ότι η ζωγραφική έχει κλείσει τον κύκλο της. 

O Ελευθέριος Οικονόμου, η Μαρία Μαραγκού και ο Νίκος Βισκαδουράκης 

«Η πορεία του Βισκαδουράκη, ειλικρινής και έντιμη, επίπονη και στοχαστική» γράφει η Μαρία Μαραγκού στο κείμενό της στον κατάλογο της έκθεσης. 

Ο Οδυσσέας στον Άδη, 77x56 cm, 2016 
Μικτή τεχνική 

[…Δουλεύοντας ο ζωγράφος τον «Οδυσσέα στον Άδη», καταφεύγει στην προσωπική του Νέκυια. Ο εξπρεσιονισμός απελευθερώνεται βίαιος και τραχύς, για να προφτάσει ολόκληρο το ταξίδι που κάνουν οι οικείες μορφές στον ανοίκειο κόσμο. Οι οπτικές προκλήσεις συναντούν σύμβολα και συνθέτουν κώδικες, το άσπρο του χαρτιού υποδέχεται τη βιαιότητα του μαύρου…] 


Ο Οδυσσέας στον Άδη, 77x56 cm, 2015 
Μικτή τεχνική 

[…Στον Άδη κατοικούν οι ομηρικές μορφές και μαζί, η ιστορία της βίας και του πολέμου, τα σφαγιασμένα σώματα των ηρώων και του όχλου, οι σοροί εκείνων που κάποτε κρίθηκαν ως φυλετικά κατώτεροι, αλλά και οι σύγχρονοι ένοικοι, τα παιδιά που εκβράστηκαν σε κάποιο ακρογιάλι του Αιγαίου…] 

[…Ο Οδυσσέας στον Άδη» του Νίκου Βισκαδουράκη, πιο επίκαιρος παρά ποτέ, στον δικό μας χρόνο του πένθους». 

Ο Οδυσσέας στον Άδη,  77x56 cm, 2016 
Μικτή τεχνική 

Στον ίδιο κατάλογο ο Ελευθέριος Οικονόμου, επιμελητής της έκθεσης, επισημαίνει στο κέιμενό του ότι η Ραψωδία λ΄ στην Ομήρου Οδύσσεια, είναι στενά συνδεδεμένη με τη γραφή του καλλιτέχνη και συνεχίζει: 
«Ο καλλιτέχνης μελέτησε την Οδύσσεια και δημιούργησε με τη σειρά του, έργα ξεκινώντας από μία θα έλεγε κανείς, συναισθηματική αφετηρία. Έτσι, δεν θα τον βρούμε να εικονογραφεί τις συμμετρικές σκηνές του Ομήρου: άνδρες-γυναίκες, παρελθόν-παρόν. Ο Βισκαδουράκης αποστασιοποιείται, εκφράζει γνήσιες ιδέες, και συγκινήσεις και δεν αναλώνεται στην εμφάνιση του τελικού αποτελέσματος. Είναι ένα παράδειγμα τέχνης που κινείται στις παρυφές και όχι στο κέντρο της αφήγησης, που αναπτύσσει το περιθώριο και τη δική του αισθητική.» 

Ο Οδυσσέας στον Άδη - Το ταξίδι
70x100 cm, 2016
Κάρβουνο σε χαρτί

[…Ο θεατής καλείται να διαβάσει την εξπρεσιονιστική αφήγηση που ξεδιπλώνεται στα έργα. Βλέπει μπροστά του δισδιάστατα έργα με σκούρες ανθρωπόμορφες αποδομημένες φιγούρες, οι οποίες κινούνται ή στέκονται τοποθετημένες σε επάλληλα επίπεδα.…] 

[…Μετά από επτά χρόνια εμφανούς κρίσης στην κοινωνία που ζει, ο Βισκαδουράκης δεν παρηγορεί. Δεν στοχεύει στην εξιδανίκευση και στην ωραιοποίηση. Εκφράζει την υπαρξιακή αγωνία που στα έργα του την διακρίνει κανείς και στην πάλη μεταξύ της αφαίρεσης και της αναπαράστασης. Ίσως να ζωγραφίζει κομμάτια του βαθύτερου εαυτού.» 

Η Επιστροφή ή ο Θάνατος των Μνηστήρων 
172 X 200 cm, 2015 
Μικτή τεχνική 


“Limen”

Στο δεύτερο μέρος του καταλόγου με τίτλο “Limen” o Οικονόμου παραθέτει το κείμενό του που είχε γραφτεί με αφορμή την πρώτη έκθεση που έγινε στο Βερολίνο στις 16 Μαΐου 2014. όπου επισημαίνει μεταξύ άλλων: 

Μπλέ 
50x65 cm, 2016 
Μικτή τεχνική 

«Limen», μια λέξη, η οποία προέρχεται από το λατινικό «limus» και μεταφράζεται ως «κατώφλι». Στην Αρχιτεκτονική ο όρος αναφέρεται στα όρια, τα σύνορα των δομημένων χώρων. Στη φυσιολογία και την ψυχολογία η λέξη «κατώφλι» αναφέρεται στο ελάχιστο δυνατό όριο αίσθησης, αναγκαίο στον παρατηρητή για την απόκτηση αντίληψης... 

Η Σκιά, 50x65 cm, 2013 
Μικτή τεχνική 

[...Τα κατώφλια διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο, τόσο όσον αφορά στη φυσική μας ύπαρξη, όσο και νοητικά. Πρόκειται για αυτοτελείς χώρους, οι οποίοι ελέγχουν και φιλτράρουν κάθε μετάβαση...]

Η Τελευταία Κυριακή 
50x65 cm, 2013 
Μικτή τεχνική 

[…Είτε πρόκειται για τα χωριά και τα νησιά της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας ή της Ελλάδας, ο χώρος των κατωφλίων καταλαμβάνεται από καθημερινές δραστηριότητες που φέρνουν τους κατοίκους των περιοχών αυτών σε άμεση επαφή με το δρόμο, την πλατεία, ή εν γένει την πόλη. Εδώ θα βρούμε συχνά ανθρώπους να κάθονται έξω από την πόρτα τους, μόνοι ή σε μικρές ομάδες, να συζητούν τρώγοντας ή πίνοντας κάτι, πλέκοντας, σχολιάζοντας τους περαστικούς, ή ακόμη και χαμένους στις ονειροπολήσεις τους...] 

Μπλέ Mπαλόνια 
50x65 cm, 2013 
Μικτή τεχνική 

[…Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο συναντάμε τον Νίκο Βισκαδουράκη στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, στα νότια όρια του Αιγαίου. Πρωτίστως είναι ένας παρατηρητής. Χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις του, συνειδητά αντιλαμβάνεται ό,τι συμβαίνει γύρω του. Άνθρωποι που περπατούν μόνοι ή σε ομάδες, που συνομιλούν μεταξύ τους, τσακώνονται, χειρονομούν, παιδιά που παίζουν, ζώα που προσπερνούν. Αυτό είναι το θέατρο της καθημερινής ζωής ενός πολύχρωμου κόσμου, μέρος μίας καθημερινής τελετουργίας. Αυτή η αντίληψη των άλλων που έρχονται και παρέρχονται μέσα στο χρόνο, αφομοιώνεται από τον καλλιτέχνη, γίνεται μέρος της πραγματικότητας της δικής του μνήμης. Ο ίδιος, (όπως και ο καθένας από μας), ανακαλεί κατόπιν πτυχές αυτής της αφομοιωμένης μνήμης, τις επεξεργάζεται εκ νέου νοητικά και φυσικά επιχειρεί να τις αποδώσει, να τις επικοινωνήσει στους άλλους, στους θεατές.»


Ανεμόσκαλα 
50x65 cm, 2013 
Μικτή τεχνική 

Ο Νίκος Βισκαδουράκης Γεννήθηκε στο Ηράκλειο το 1956. 
Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης, στο εργαστήρι της Τέτας Μακρή. Ζει και εργάζεται στο Ηράκλειο. 
Έχει πραγματοποιήσει 12 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε Διεθνείς Φουάρ και ομαδικές εκθέσεις. 




Monday, March 20, 2017



ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 
ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΩΝ
ένα σχόλιο του Γιάννη Κίζη


Ο ανοιχτός αυτός  Διαγωνισμός, που λόγω ένστασης επί της διαδικασίας επιλογής από την κριτική επιτροπή, καθυστέρησε η δημοσίευσή του, είχε σαν θέμα την αποκατάσταση, ανάδειξη, ανάπτυξη και λειτουργική επανένταξη της Δημοτικής Αγοράς Χαλκίδας καθώς και ανάπλαση των επιφανειών της γειτνιάζουσας Πλατείας Αγοράς. 


Πρόκειται για ένα εγκαταλελειμμένο κτιριακό συγκρότημα στο κέντρο της πόλης, που αποτελεί κηρυγμένο μνημείο και για την αποκατάστασή του έχουν εμπλακέι εκτός από την τοπική αυτοδιοίκηση, η Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού, καθώς και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής (πρώην ΕΝΜΑ). Ανεγέρθηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη το 1883, σε νεοκλασικό ύφος και η δεύτερη το 1930 έπειτα από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, σε μοντέρνο ρυθμό. Στην πορεία η αγορά δέχθηκε περιπετειώδεις επεμβάσεις και λειτούργησε ανελλιπώς για έναν αιώνα, αποτελώντας κομμάτι της ζωής της πόλη, μέχρι που εγκαταλείφθηκε. 

Η διατήρηση ή όχι και η χρήση του συγκροτήματος, αποτέλεσαν σημείο έντονων αντιπαραθέσεων.
 Τελικά προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προσχεδίων που είχε σαν στόχο την διατήρηση και την αποκατάσταση της μορφολογίας και των αξιόλογων αρχιτεκτονικών στοιχείων  και γενικότερες παρεμβάσεις στην ευρύτερη περιοχή. 
Συνοπτικά δόθηκαν τα ακόλουθα βραβεία και διακρίσεις:

1ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΩΜΑΣ, 
ΜΑΡΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 
(MICROMEGA) 

ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΑΚΗ 


2ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΣ 
ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΟΥΚΟΣ 
ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΑΣ 


3ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΚΙΖΗΣ 
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΑΠΠΑΣ 


Δόθηκαν επίσης: 
Α΄έπαινος: “ΕΛΛΗΝΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.” ΧΡ. ΠΑΤΡΩΝΗΣ και συνεργάτες 
Β' Έπαινος: BAΣΙΛΕΙΟΣ ΝΤΟΒΡΟΣ, ΛΗΔΑ ΒΟΥΤΣΙΝΑ, ΔΗΜΟΣ ΜΩΥΣΙΑΔΗΣ 
Γ' Έπαινος: ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΥΛΙΔΟΥ, ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΖΩΙΔΗΣ 

Εύφημος Μνεία: ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΕΡΤΕΟΥΡΗ 
Εύφημος Μνεία: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ 
Εύφημος Μνεία: ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ. ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, Θ. ΜΠΑΜΠΑΝΕΛΟΣ 

Κριτική επιτροπή 
1. Αίσωπος Ιωάννης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού Πανεπιστημίου Πατρών, κριτής "εκ προσωπικοτήτων", 
2. Αντωνίου Δημήτριος, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Καθηγητής Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού Πανεπιστημίου Neapolis Πάφου, 
3. Κακουλίδου Ναταλία, Αρχιτέκτων Μηχανικός, υπάλληλος Δήμου Χαλκιδέων, εκπρόσωπος της διοργανώτριας αρχής, 
4. Ντάφλος Κωνσταντίνος, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ελεύθερος επαγγελματίας, 
5. Τζώρα Μαρία, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ελεύθερη επαγγελματίας. 

Πριν προχωρήσω στην πιο αναλυτική παρουσίαση των βραβείων παραθέτω ένα σχόλιο του αρχιτέκτονα Γιάννη Κίζη που αναφέρεται σε ουσιαστικά στοιχεία και απεικονίσεις για την εξέλιξη του συγκροτήματος. Παράλληλα διατυπώνει την δική του προσωπική άποψη για τα κριτήρια επιλογής του διαγωνισμού και κυρίως για την «διαιώνιση του μίζερου κυκλοφοριακού συνωστισμού, διατήρηση του χάσματος μεταξύ Αγοράς και πλατείας και ασυνέχεια προς την πολιτισμένη περιοχή των πεζοδρομημένων δημόσιων χώρων.» 

Για την υπέρμετρη χρήση του ξύλου

Παράλληλα θα ήθελα να να διατυπώσω τις επιφυλάξεις μου για την υπέρμετρη χρήση του ξύλου στην πρόταση του πρώτου βραβείου, επιλογή αρχιτεκτονικά ενδιαφέρουσα, αλλά ιδιαίτερα προβληματική για ένα δημόσιο κτίριο που ως γνωστόν στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη η λογική της συντήρησης. Ένα δεδομένο που δυστυχώς δεν πρέπει να αγνοούν οι κριτές των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. 


ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ 
"Από μιαν απροσεξία κάηκε μια συνοικία", 

Σχόλιο του Γιάννη Κίζη 


Όλα ξεκίνησαν στραβά με τη Δημοτική Αγορά Χαλκίδας… Κι όταν κάτι ξεκινάει στραβά, στραβά θα τελειώσει. 


Tο 1885 η εντός των τειχών πόλη κάνει το πρώτο βήμα αστικού αποτυπώματος ακριβώς έξω από την ανατολική πύλη: κτίζει την νεοκλασική αγορά με μονώροφες πτέρυγες σε σχήμα Π, ένα άνδηρο δίπλα στο πλάτωμα του παραδοσιακού παζαριού των οθωμανικών (και όχι μόνον) χρόνων. 


Το 1928 η ήδη ανεπτυγμένη πόλη, που έχει πλέον απαλλαγεί από τον κλοιό των τειχών της —κακώς, βέβαια, σύμφωνα με τα σημερινά μας κριτήρια— προχωρεί στο δεύτερο βήμα αστικού αποτυπώματος: ολοκληρώνει το οικοδομικό τετράγωνο με πτέρυγες επίσης σε σχήμα Π, που εισδύουν στην αυλή της νεοκλασικής αγοράς, με ισχυρό μοντερνιστικό και λιτό χαρακτήρα. Ήταν το πρώτο βραβείο αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, με σχέδια των Κυδωνιάτη-Βαγιανού. 


Κάτι όμως στην εφαρμογή στραβώνει: Ο επιβλέπων αρχιτέκτων Βυργιώτης επιβάλλει, το 1931, την δική του τροποποίηση, που ακρωτηριάζει τις απολήξεις των νεοκλασικών πτερύγων και προσθέτει στο κέντρο της πρόσοψης διώροφο πυλώνα πομπώδους, φασιστικού, θα λέγαμε σήμερα, ύφους. 

Ακολούθησαν κι άλλες τροποποιήσεις μικρότερης σημασίας, εις βάρος των χαρακτηριστικών της εποχής τους νεοκλασικών πτερύγων. 


Η χαριστική βολή στο καίριας σημασίας αστικό περιβάλλον της αγοράς δόθηκε με την πρόσφατη κατασκευή του υπογείου δημοτικού γκαράζ, που αναιτίως κατέστρεψε την πλατεία της Αγοράς, κατακερματίζοντας την ενιαία επιφάνειά της με παρεμβολή έντονων ανισοσταθμιών και απολήξεων κτιριακών όγκων. Το έγκλημα διαπράχθηκε την ίδια στιγμή που, σε απόσταση αναπνοής, γειτονικοί δρόμοι και πλατώματα προς το θαλάσσιο μέτωπο δέχθηκαν εξαιρετικές επεμβάσεις πεζοδρομήσεων, αρθρώνοντας ένα φιλικό στον πολίτη δίκτυο, απαλλαγμένο από αυτοκίνητα. 

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε μεγάλη συζήτηση για την τύχη της αγοράς, που εν τω μεταξύ είχε υποστεί μεγάλα πλήγματα από τη φθορά του χρόνου και τους βανδαλισμούς των επιγόνων των αστών της μεσοπολεμικής Χαλκίδας. 

Η πολεμική του δημόσιου διαλόγου άγγιξε τα άκρα: από την πλήρη κατεδάφιση μέχρι την ευλαβική αποκατάσταση και της πιο ασήμαντης λεπτομέρειας. Το Υπουργείο Πολιτισμού ήρθε να δώσει μια ...Σολομώντεια λύση: με πλημμελή έρευνα και ελλιπή ανάγνωση του ιστορικού της εξέλιξης του κτιριακού συγκροτήματος, προχωρούσε σε ... επιλεκτική κήρυξη ως διατηρητέων επί μέρους μελών του: τις εσωτερικές (μόνον) όψεις των νεοκλασικών πτερύγων και την πρόσοψη (μόνον) των μεσοπολεμικών πτερύγων. 


Από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη


Μετά από όλες τις στραβοτιμονιές που προηγήθηκαν δεν θάπρεπε κανείς να περιμένει αγαθά αποτελέσματα από τον πρόσφατο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την αποκατάσταση της Αγοράς και την ανάπλαση της πλατείας της. Η Κριτική Επιτροπή είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στην προβληματική κήρυξη του ΥΠΠΟ – η οποία δίνει ελευθερίες ενοχλητικών αλλοιώσεων του ύφους και της μνήμης του έργου, χωρίς όμως και να απαγορεύει την αποκατάσταση μή κηρυγμένων μελών του- και στις επιθυμίες του Δήμου: αποφυγή επεμβάσεων στο δώμα του νεότευκτου γκαράζ και διατήρηση της κυκλοφορίας οχημάτων μεταξύ Αγοράς και Πλατείας. Με δύο λόγια, διαιώνιση του μίζερου κυκλοφοριακού συνωστισμού, διατήρηση του χάσματος μεταξύ Αγοράς και πλατείας και ασυνέχεια προς την πολιτισμένη περιοχή των πεζοδρομημένων δημόσιων χώρων. 

Έτσι χάθηκε η ευκαιρία ανάκτησης της μνήμης της πόλης στον διαχρονικά ιστορικό πυρήνα της εμπορικής ζωής και των αστικών εξελίξεών της. Κανείς, στο μέλλον, δεν θα μπορεί να διακρίνει τις διαφορές μιας νεοκλασικής αγοράς και μιας μοντερνιστικής, με ό,τι αυτές σήμαιναν για την κοινωνική και οικονομική μετεξέλιξη, κανείς δεν θα μπορεί να χαρεί το απλό και απρόσκοπτο επίπεδο μιας αστικής πλατείας, σε ανάμνηση της «αλάνας» του παζαριού, που ζούσε ακόμη και στον προχωρημένο 20ό αιώνα, συνεχίζοντας μακραίωνη παράδοση. 

Από μιαν απροσεξία κάηκε μια συνοικία, τραγουδούσε κάποτε ένας ρεμπέτης. Είναι, όμως, συγγνωστή η απροσεξία εντεταλμένων για την προστασία των μνημείων δημόσιων λειτουργών; 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΖΗΣ, 17.03.17


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ 


1ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ: ΠΕΔΙΟ ΖΥΜΩΣΕΩΝ 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΩΜΑΣ, 
ΜΑΡΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 
(MICROMEGA) 

ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΑΚΗ

εικ. 01



ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ 
Μαριάνθη Παπαγγελοπούλου (φοιτήτρια αρχιτεκτονικής) 
Γεωργία Σάλτα (φοιτήτρια αρχιτεκτονικής) 

εικ.02

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 

η δημοτική αγορά στη σύγχρονη ζωή της πόλης 

H δυναμική επανένταξη της Δημοτικής Αγοράς της Χαλκίδας στην κοινωνική, εμπορική και οικονομική ζωή της πόλης συνιστά τον απώτερο στόχο της πρότασης, αναστρέφοντας τη σημερινή συνθήκη αστικού κενού που χαρακτηρίζει το συγκρότημα. (εικ.01) 

Η αγορά αποτελούσε, με την ίδρυσή της από το Δήμαρχο Ηρακλή Γαζέπη περί το 1885, σημείο συνάντησης των κατοίκων του Κάστρου με τους κατοίκους του εκτός των τειχών οικισμού. Ήδη από την εποχή της τουρκικής κτήσης, στο σημείο αυτό της πόλης διαδραματίζονταν αγοραπωλησίες μεταξύ των κατοίκων στο «Ουζούν Τσαρσί», δηλαδή το «Μακρύ Παζάρι» (σημερινή οδός Γαζέπη). Η αγορά της Χαλκίδας αποτέλεσε, στη μετέπειτα λειτουργία της, την καρδιά της κοινωνικής ζωής της πόλης: αυτός ο χαρακτήρας του διαχρονικού τόπου συνάντησης και των κοινωνικών ζυμώσεων αποτελεί αφετηρία για μια παρέμβαση με σύγχρονους όρους αποκατάστασης. 

η αγορά ως αρχιτεκτονικό παλίμψηστο 

Η κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής πρότασης προσανατολίζεται στην ανάδειξη του χαρακτήρα της Αγοράς ως μνημείου, αλλά και της οικοδομικής του ιστορίας, ταυτόχρονα με την εισαγωγή ενός σύγχρονου αρχιτεκτονικού λεξιλογίου για τα νέα στοιχεία που εντάσσονται στη δομή του συγκροτήματος. (εικ.02) 

Οι σύγχρονες επεμβάσεις προβλέπονται κυρίως στις πτέρυγες της Α' φάσης (ύστερη νεοκλασική περίοδος) του συγκροτήματος: στις όψεις επί των οδών Κριεζώτου, Αρεθούσης και Βενιζέλου τοποθετείται επιδερμίδα με ξύλινο σκελετό, ο οποίος διαμορφώνει με «αναδίπλωση» τη νέα όψη και στέγη, στο ίχνος της προγενέστερης ογκομετρίας(εικ.03, 03α)¨. 

εικ. 03 

εικ. 03α

Μπροστά από τις εσωτερικές όψεις των νεοκλασικών κελυφών τοποθετούνται ξύλινα στέγαστρα, ενώ στη νοτιοδυτική γωνία της αγοράς, επιλέγεται ο σχεδιασμός νέου κτίσματος (Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών) στη συνέχεια του αυθεντικού αρχικού όγκου και της νέας πρότασης (εικ.04). 

εικ. 04

Τα υλικά πλήρωσης που επιλέγονται είναι το ξύλο και το γυαλί, προκειμένου οι νέες όψεις να ανοίγονται προς το δρόμο και την πόλη, να πληρούν τις ανάγκες των εμπορικών δραστηριοτήτων και να διαχωρίζονται πλήρως από το υπόλοιπο κτίριο. 

Η νεότερη πτέρυγα (Β' φάση) αποτελεί και το «επίσημο» πρόσωπο της Αγοράς προς την πόλη και κρίνεται ως απολύτου προστασίας. Στόχος της πρότασης είναι η ανάδειξη του ύφους του μοντέρνου κινήματος και των επιμέρους Art Nouveau στοιχείων, με τις όψεις να διαμορφώνονται ακολουθώντας υφιστάμενες χαράξεις. Η σκίαση των νέων καταστημάτων επί της οδού Νεοφύτου επιτυγχάνεται με νέα στέγαστρα, στο ύφος αυτών που προϋπήρχαν, με στόχο τη διασφάλιση του ενιαίου ύφους της όψης. (εικ.05) Στον α' όροφο τοποθετείται η διοίκηση και η υποδοχή των επισκεπτών των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα φιλοξενηθούν στα βατά δώματα. 

εικ. 05

Τα σημεία συναρμογής των δύο φάσεων της Αγοράς αποτελούν κλειδιά για την ανάδειξη της ιστορίας του μνημείου, οπότε και επιλέγεται η διαμόρφωση διακριτού αρμού με πέρασμα και η ολοκλήρωση του προβόλου της μεσοπολεμικής πτέρυγας. (εικ.06) 

εικ. 06

Η κεντρική υπαίθρια πτέρυγα μεταξύ των εσωτερικών πτερύγων Νεοφύτου, εμπλουτίζεται με ένα στέγαστρο, που φιλοξενεί χώρο στάσης και κιόσκι πληροφοριών, σε μια προσπάθεια ενδυνάμωσης του περιπάτου από την πόλη προς την αγορά και σε μια κατεύθυνση συνολικότερης αποκατάστασης της σχέσης του μνημείου με τον αστικό ιστό και ανάκτησης της μνήμης. (εικ.07) 

εικ. 07

Όσον αφορά στις λειτουργίες που θα φιλοξενηθούν στην Αγορά, ζητούμενο για την οικειοποίηση του συνόλου από την πόλη αποτελεί η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Προτείνεται η δημιουργία ενός πόλου εναλλασσόμενων δραστηριοτήτων, αφιερωμένο στις ομάδες της πόλης με επίκεντρο της παραδοσιακές τέχνες και τεχνικές, η συνύπαρξη του εμπορικού χαρακτήρα με πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, η ένταξη χρήσεων με συμπληρωματικά ή διευρυμένα ωράρια και, τέλος, η διοργάνωση δράσεων στους υπαίθριους χώρους της Αγοράς και της Πλατείας. (εικ.08) 

εικ. 08

η πλατεία ως οργανική προέκταση της Αγοράς 

Σε επίπεδο δημόσιου χώρου, η πλατεία Αγοράς αποτελεί σήμερα ένα υπερυψωμένο, λόγω του υπόγειου χώρου στάθμευσης, κενό χώρο, που λειτουργεί περισσότερο ως πέρασμα, παρά ως πυκνωτής δραστηριοτήτων. Οι βασικές αρχές σχεδιασμού της νέας πλατείας περιλαμβάνουν την ένταξη σε ένα ευρύτερο δίκτυο πεζοδρόμων, την εξομάλυνση των ορίων με τα αστικά μέτωπα με πρανή, την ενοποίηση της πλατείας με την Αγορά μέσω της υλικότητας του εδάφους και την διαμόρφωση τριών βασικών ενοτήτων, αυτών της αγοράς, της σκηνής και της αυλής. (εικ.09,10) 

εικ.09

εικ. 10 


2ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΣ 
ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΟΥΚΟΣ 
ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΑΣ 


Γενική άποψη της Αγοράς και της πλατείας από τα νοτιοδυτικά 

Γενική άποψη της Αγοράς και της πλατείας από τα δυτικά 

Τοπογραφικό σχέδιο της πρότασης 

Ως βασικό χαρακτηριστικό της χωρικής διάρθρωσης της Δημοτικής Αγοράς Χαλκίδας αναγιγνώσκεται ο ενιαίος χαρακτήρας του χώρου που εκφράζεται στο εσωτερικό του συγκροτήματος. Η ενίσχυση αυτής της τάσης αποτελεί τον κεντρικό άξονα της πρότασης. Ο νέος εσωστρεφής πυρήνας καλείται να αποτελέσει κοινωνικό πυκνωτή, φέροντας τόσο εμπορικές χρήσεις, όσο και πολιτιστικές δράσεις. 

Η ιδέα της πρότασης 

Η δομή του στεγάστρου και η σχέση με την υφιστάμενη 

Το κεντρικό στέγαστρο 

Ο εσωτερικός πυρήνας μορφώνεται ως μια ενιαία οντότητα, όπου το έσω, το ανάμεσα και το έξω τείνουν να ενοποιηθούν. Η πρόθεση αυτή αρθρώνεται με μια βασική χειρονομία, τη δημιουργία ενός κεντρικού στεγάστρου, που φιλοξενεί τον λειτουργικό πυρήνα της αγοράς διαμορφώνοντας ένα διευρυμένο ημιυπαίθριο χώρο. Η δομή του στεγάστρου συνομιλεί άμεσα με την υφιστάμενη, καθώς η έδραση της κατασκευής πραγματοποιείται πάνω στην ‘ραχοκοκαλιά’ των δύο εσωτερικών πτερύγων. 

Συνθετική δομή 

Οι εγκάρσιοι εσωτερικοί τοίχοι των καταστημάτων αντικαθίστανται με ελαφριά στοιχεία πλήρωσης, που ανταποκρίνονται στον ευέλικτο χαρακτήρα μιας σύγχρονης αγοράς με διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες χώρου. 

Εγκάρσια και διαμήκης τομή 

Βασική επιδίωξη της πρότασης αποτελεί η σύζευξη της Αγοράς με την πόλη. Η πλατεία σχεδιάζεται ως ένα ενιαίο επίπεδο, που ακολουθεί τη φυσική κλίση του εδάφους, αποκαθιστώντας τη ροή της κίνησης. Η λειτουργική σύνδεση της πλατείας με την πόλη και την αγορά, επιτυγχάνεται μέσω της διεύρυνσης του δικτύου πεζοδρόμων και της ενοποίησής τους με την πλατεία.


3ο ΒΡΑΒΕΙΟ 

ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΚΙΖΗΣ 
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΑΠΠΑΣ 





Η πρότασή αίρει την πολυδιάσπαση του συνόλου Δημοτικής Αγοράς και Πλατείας, καθιστώντας την Αγορά τμήμα του αστικού ιστού, απρόσκοπτα  προσπελάσιμη από παντού. Αυτό γίνεται με τον σχεδιασμό μιας ενιαίας επιφάνειας, η οποία εισδύει στην Αγορά σε δύο στάθμες: στην άνω, της οδού Βενιζέλου και στην κάτω, της οδού Κριεζώτου. 



Η ενοποίηση επιτυγχάνεται με δυο στρατηγικές κινήσεις: τον επανασχεδιασμό του δώματος του γκαράζ και την κατασκευή εμπορικής στοάς στην χαμηλή περιοχή της Πλατείας. Η αγορά αποκαθίσταται, εκσυγχρονίζεται και εν μέρει αναπλάθεται, με γνώμονα την απλότητα των κτιρίων της πρώτης φάσης και το πνεύμα του μοντερνισμού της δεύτερης. 


Η Αρχιτεκτονική Επεξεργασία της Πρότασης 




Σκοπός είναι η αλλαγή του τοπίου, η επάνοδος στην απλότητα παλιότερων εποχών. Πλατεία αναπτυγμένη σε ήπιο εδαφικό ανάγλυφο σε φυσική συνέχεια με τους χώρους της αποκατεστημένης Δημοτικής Αγοράς, σε ενιαίο σύνολο, ώστε να προσφέρει νέες εμπειρίες αστικού τόπου. Το κτίριο της Αγοράς ανακτά τις αρετές που επιδίωκαν οι μελετητές του, μεταξύ των οποίων και η διάκριση των οικοδομικών φάσεων. 

Οι κύριες επεμβάσεις είναι: 


Ανάπλαση των επιφανειών της Πλατείας, με κλίσεις ήπιες, για την άμεση πρόσβαση όλων των πολιτών σε όλες τις στάθμες της Αγοράς 

Εκτεταμένη πεζοδρόμηση, (11) για την σύμμετρη ανάπτυξη εμπορίου και αναψυχής στην Αγορά και την πέριξ περιοχή. 


Ανάπτυξη πρασίνου: στην “κάτω πλατεία” φυλλοβόλα αναρριχητικά απλώνονται σε πέργκολα παράλληλη στην οδό Παπαναστασίου· την άνοιξη ανθίζουν και το καλοκαίρι αποκτούν σκιερό φύλλωμα. Υψηλά φυλλοβόλα δένδρα (πλατάνια) περιβάλλουν το χαμηλό πράσινο του δώματος του γκαράζ και την παιδική χαρά. Ακολουθεί ζώνη πιδάκων νερού, στιγμιαίας λειτουργίας για δροσισμό και παιχνίδι, και στη συνέχεια ελεύθερος χώρος σε βαθμιδωτή μετάβαση στην “άνω πλατεία”, (12) με άλσος αειθαλών στο νότιο όριό της.(13) 
____________________________________________________________
(11) π.χ. και της οδού Κριεζώτου μέχρι την οδό Γαζέπη. Οι πεζοδρομήσεις δεν θα εμποδίζουν την ελεγχόμενη κίνηση οχημάτων κατοίκων, αλλά και τροφοδοσίας σε συγκεκριμένο ωράριο.  
(12) Οι φαρδειές βαθμίδες λειτουργούν σαν κερκίδες. Στα μέτωπά τους επαναχρησιμοποιούνται οι μεσοπολεμικές μαρμάρινες βαθμίδες της Νεοφύτου.  
(13) Το περίγραμμα του γκαράζ ορίζει τις περιοχές ανάπτυξης 
Μετωπική εμπορική στοά στην κάτω στάθμη της Αγοράς, με πρόσβαση από την “κάτω πλατεία”·(14) αξιοποιεί χώρους σημερινών υπογείων και οδηγεί σε κλιμακοστάσια και ανελκυστήρες στις πτέρυγες του πυλώνα, κομβικού τοπόσημου κινήσεων.(15) 

Στοές και αύξηση εμπορικών μετώπων: διάνοιξη περασμάτων πίσω από την πτέρυγα Νεοφύτου.(16)  Η πτέρυγα Αρεθούσης ανακτά το αρχικό σχήμα της, με κεντρικό πέρασμα στο εσωτερικό της Αγοράς. Ανάπτυξη πολλαπλών δράσεων καθ’ ύψος: αξιοποίηση σημερινών υπογείων στο κέντρο της Αγοράς γύρω από αίθριο. 



Δυνητικά, ίσως σε δεύτερη φάση, κατασκευή στεγάστρου πάνω από την κεντρική αυλή και το νότιο δώμα, με φωτοβολταϊκά.(17) πρασίνου σε φυσικό έδαφος. 
____________________________________________________________
(14) Η στοά αίρει κάπως τη μνημειακότητα του κτιρίου· προσεγγίζει τις προθέσεις του αρχικού σχεδίου Βαγιανού - Κυδωνιάτη, πριν την προσθήκη του διωρόφου πυλώνα από τον Βυργιώτη. 
(15) Η πρόσβαση των πεζών στο γκαράζ δεν γίνεται πιά από ένα τυχαίο σημείο της πλατείας, αλλά εντάσσεται λειτουργικά στην κτιριακή ενότητα της αγοράς. 
(16) Αίρεται η αμηχανία επαφής των νεοκλασικών πτερύγων με τη μεσοπολεμική. Σήμερα οι μαρκίζες διακόπτονται και στα δώματα μισοπροβάλλουν οι αετωματικές απολήξεις των πτερύγων. 
(17) Χρήσεις δωμάτων: ασκεπείς στο βορεινό (π.χ. σινεμά), στεγασμένες στο νότιο (π.χ. εκθέσεις). 



Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση.