ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ
Μια παράσταση το χάραμα
και μια έκθεση το δείλι
1.
Στεφανία Γουλιώτη:
Ευμενίδες του Αισχύλου
στο Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου
 |
| Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου |
Λίγο πριν το χάραμα, το Σάββατο 16 Ιουλίου 2018 ξεκινήσαμε από την Παλαιά Επίδαυρο προς το Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου για να παρακολουθήσουμε τις Ευμενίδες το τρίτο μέρος της Ορέστειας, της τριλογίας του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία από τη Στεφανία Γουλιώτη, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
 |
Θέατρο Νο, Σάββατο 25 Ιουλίου 2015 χαράματα , Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Τρία χρόνια πριν, το ξημέρωμα του Σαββάτου 25 Ιουλίου 2015 ανεβήκαμε και πάλι στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με αφορμή την παράσταση "Νέκυια" όπου «παραμείναμε αναπάντεχα σιωπηλοί, με ένα αίσθημα ταπεινότητας και συγκίνησης μπροστά στην μοναδική τελετουργία» της «επίκλησης προς τον ήλιο», που έλαβε χώρα το χάραμα, στο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη, από το Θέατρο Νο της Ιαπωνίας υπό την δραματική επεξεργασία του Rokuro Genso Umawaka σε συνεργασία με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό. (βλ. σχετική ανάρτηση εδώ)
 |
Το αναστηλωμένο πρόπυλο
του Τελετουργικού Εστιατορίου
στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου
|
Γοητευμένοι από αυτή την εμπειρία σπεύσαμε και φέτος το χάραμα στην Αρχαία Επίδαυρο, απολαύσαμε τον προσφερόμενο ελληνικό καφέ και κρουασάν, ενώ κάποιοι εκλιπαρούσαν για εισιτήρια και οδηγηθήκαμε ήρεμα στην αφετηρία του Σταδίου.
Ακολουθώντας την διαδρομή των αθλητών καταλήξαμε στις κερκίδες μπροστά στο λιτό και απέριττο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη χαραγμένο στο επίπεδο των αθλητών, πάνω στον άξονα (με κόκκινο χρώμα στο σχέδιο) του περάσματος ανάμεσα στις βόρειες κερκίδες.
Ένα ημιδιαφανές πέτασμα, (με κίτρινο χρώμα στο σχέδιο) αναρτημένο από την κυλιόμενη γερανογέφυρα του Μ. Κορρέ, μια κυκλική διάταξη λίθων (με μπλε χρώμα στο σχέδιο) και δύο βάσεις όπου εντάχθηκαν τα ηχεία αποτελούν τα βασικά στοιχεία του σκηνικού βασισμένο στις σταθερές αρχές της δουλειάς της.
Η Στεφανία Γουλιώτη που σκηνοθετεί και ερμηνεύει την παράσταση, στην έναρξη κινήθηκε με την χάρη ζαρκαδιού στα πρανή του Σταδίου.
Και με ηρεμία καταλήγει στο κέντρο του κύκλου, μέσω των διαδρομών του αγωνιστικού χώρου κρατώντας πάπυρο που τοποθετεί στο έδαφος.
Με αφορμή τον μύθο των Ευμενίδων στις 6:00 το πρωί, στο αρχαίο στάδιο, τη στιγμή που το τοπίο βρίσκεται στην αγνότερη στιγμή του, η Γουλιώτη στέκει μπροστά μας και αρθρώνει την ιστορία, ή αλλιώς μια προσευχή και μας μεταφέρει μέσα στην κινούμενη, σκοτεινή ενέργειά της.
 |
Ο Δημήτρης Καμαρωτός
|
Μαζί με τον μουσικό Δημήτρη Καμαρωτό «συμπράττουν στο δύσκολο εγχείρημα της αφήγησης ολόκληρου του τρίτου μέρος της αισχύλειας τριλογίας, με όλα τα πρόσωπα να ηχούν μέσα από ένα σώμα και ένα όργανο. Ο λόγος, ο ήχος, η ώρα και το τοπίο συμπράττουν σε μία εμπειρία μεταμόρφωσης.»
Η Γουλιώτη με μια απλότητα στην εκφορά του λόγου χωρίς δραματικές κορώνες μετουσιώνει στον θεατή ακέραια την μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη και εναλλάσσει τις ενότητες του κειμένου, με ενδιάμεσες ιδιότυπες ανάσες που παραπέμπουν στο ομότιτλο εικαστικό έργο του Νίκου Ναυρίδη.
Καθηλώνει το κοινό και προς το τέλος συντελείται μια απρόσμενη συγκυρία που συνάδει με την κορύφωση του κειμένου:
Δέσμη από τις πρώτες ακτίνες του ανατέλλοντος ηλίου προσπίπτουν αίφνης πλάγια, ακριβώς στην φιγούρα της Γουλιώτη που ίσταται στο κεντρικό άξονα του σκηνικού, σαν και αυτό είχε σκηνοθετηθεί- είχε σχεδιαστεί από τον φωτιστή της παράστασης. Η Γουλιώτη απογειώθηκε, μέσα στο τοπίο που έλαμψε σταδιακά με το φως της ανατολής και με τους σπάνιους μουσικούς φθόγγους του Δημήτρη Καμαρωτού.
Στο φινάλε που ακολούθησε, η Γουλιώτη απομακρύνθηκε και πάλι από το κέντρο της σκηνής δρασκελίζοντας με χάρη τα πρανή του Σταδίου.
Ώσπου στάθηκε απόμακρα ανάμεσα στα αμέτρητα λευκά αγριολούλουδα και υποκλίθηκε με σεβασμό στο κοινό.
Δείτε μερικές εικόνες από το υπέροχο αυτό φινάλε με την γνωστή αιθέρια κίνηση της Γουλιώτη μέχρι να κατέβει και πάλι στο επίπεδο των αθλητών.
Με το τέλος της παράστασης και την απομάκρυνση του κοινού ο ήλιος είχε ήδη ανατείλει και αποκάλυψε τα μυστικά της παράστασης. Η ευρηματική κυκλική διάταξη λίθων του σκηνικού της Ευας Μανιδάκη που παραπέμπει στα έργα του Richard Long,
 |
Richard
Long, Gobi Desert Circle, 1996
|
έχει σαν αφετηρία τμήμα ενυπάρχουσας λίθινης διάταξης πλευρικά του στίβου του σταδίου.
Η επιλογή αυτής της επιρροής προκάλεσε συγκίνηση παραπέμποντας στην land d΄art, σε συνδυασμό με το αναρτημένο ημιδιάφανο πέτασμα, βασικό στοιχείο σύνθεσης των σκηνικών της Μανιδάκη, που σε όλη την διάρκεια της παράστασης επάλλετο με τον ελαφρύ πρωινό άνεμο.
Για την ανάρτηση του πετάσματος μετακινήθηκε η γερανογέφυρα του Μανώλη Κορέ που τοποθετήθηκε για την τοποθέτηση των κερκίδων, στην θέση του περάσματος ακρίβώς πάνω στον κεντρικό άξονα της σύνθεσης ο οποίος έτσι ορίστηκε με τον καλύτερο τρόπο.
Το σκηνικό είχε διευρυνθεί και σε άλλες περιοχές του Σταδίου τόσο στον αγωνιστικό χώρο όσο και στα πρανή, με μικρές και διακριτικές επεμβάσεις.
Για άλλη μια φορά η Εύα Μανιδάκη μας συγκίνησε με την ευαισθησία της, την σεμνότητά της και την αφαιρετική της ματιά, ορίζοντας έναν λιτό σκηνικό χώρο μακριά από τις σκηνογραφικές φανφάρες και υπερβολές του παρελθόντος
 |
| Δικαίως η Εύα Μανιδάκη εισπράττει και αυτή την φορά την αγάπη και τις αγκαλιές των φίλων... |
Στην προετοιμασία της παράστασης συμμετείχαν επίσης:
Καλλιτεχνική συνεργασία: Σύλβια Λιούλιου – Γιώργος Κριθάρας
Κοστούμια: Άγγελος Μέντης
Τεχνική Αλεξάντερ: Βίκυ Παναγιωτάκη
Βοηθός Σκηνογράφου: Ευγενία Μακρόγλου.
Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση
2.
ΜΕΣΣΑΝΑ
Ζογγολόπουλος – Χουλιαράς:
Μια Γλυπτική για τον Δημόσιο Χώρο
στην Αρχαία Μεσσήνη
 |
Γιώργος Ζογγολόπουλος Γιώργος Χουλιαράς
Μετά την πρωινή ανεπανάληπτη εμπειρία στο αρχαίο Στάδιο της Επιδαύρου ξεκινήσαμε αργά το μεσημέρι από την Παλαιά Επίδαυρο για την Αρχαία Μεσσήνη, γνωρίζοντας την εδώ και χρόνια βαθύτατη επιθυμία του Πέτρου Θέμελη να αναδείξει τον αρχαιολογικό χώρο μέσα από εικαστικές παρεμβάσεις.
|
Είχα την αίσθηση ότι αυτή την φορά τα έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου και του φίλου και συνεργάτη παλαιόθεν Γιώργου Χουλιαρά θα συνομιλούσαν με τον καλύτερο τρόπο με τον αρχαιολογικό χώρο και εκτιμώ ότι επιβεβαιώθηκα.
 |
| Ιρις Κριτικού
Η ιδέα της επιμελήτριας της έκθεσης Ίριδας Κρητικού ήταν εξαιρετική, και υλοποιήθηκε με ελάχιστα χρήματα και με την συμβολή φίλων.
Τα έργα κατανέμονται σε τρεις ενότητες. Στην Βόρεια Στοά Αγοράς εντάχθηκαν 7 έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου, στο Ασκληπιείο 6 έργα του Γιώργου Χουλιαρά, και έργα και των δύο τοποθετήθηκαν στην Δυτική Αγορά και στην Παλαίστρα που είναι δύσκολα προσπελάσιμη λόγω της μεγάλης απόστασης από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου.
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Χέρι
Η έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι .... έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα. Έχουν γραφτεί πολλά και από την πλευρά μου δεν θα προχωρήσω σε περιγραφές και αναλύσεις. Απλά παραθέσω στην συνέχεια φωτογραφικό υλικό και το κείμενο της ομιλίας του Πέτρου Θέμελη την βραδιά των εγκαινίων στο θέατρο που συμπυκνώνει το ουσία του εγχειρήματος.
Η εικαστική αυτή παρέμβαση, η συνύπαρξη μνημειακού συνόλου μαζί με έργα σύγχρονης τέχνης είναι ένα στοιχείο προόδου, κοινωνικής προόδου. Η παρέμβαση αυτή είναι αποδεκτή από το σύνολο, όπως είδαμε από τις αντιδράσεις του κοινού στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στα έντυπα, στις δηλώσεις, στα τηλέφωνα, στα γράμματα φιλίας και θαυμασμού, όπου επικροτείται η προσπάθεια.
 Γιώργου Ζογγολόπουλου, Ποιητής  Βόρεια Στοά Αγοράς, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Διάλογος
Η Αρχαία Μεσσήνη είναι και αυτή ένα έργο εικαστικό κατά τη δική μου αντίληψη. Είναι ένα έργο γλυπτικής που στήνεται στο χώρο. Είναι μία αρχιτεκτονική με στοιχείο αφαίρεσης, πολύ έντονο και απαιτεί τη δημιουργική φαντασία του κοινού την παρέμβαση και τη συμμετοχή για να γίνει κατανοητό αυτό το μνημείο.
 Βόρεια Στοά Αγοράς, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Μυκήνες  Βόρεια Στοά Αγοράς, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Ίχνη  Βόρεια Στοά Αγοράς, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Χωρίς τίτλο
Η Μεσσήνη είναι ένα έργο αφαιρετικό, σύγχρονο. Οι κίονες, οι στέγες λείπουν. Μέσα στο χώρο δημιουργεί μία παρέμβαση εικαστική, αυτή καθαυτή και μόνο ως ένα μνημειακό σύνολο, πόσο μάλλον όταν πλαισιώνεται από έργα τέχνης τα οποία ανήκουν σε μεγάλους καλλιτέχνες όπως ο Ζογγολόπουλος και ο Χουλιάρας που είναι μεγάλα ονόματα σήμερα, που επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτοί οι δύο γλύπτες με τα έργα τους δημιούργησαν μία οικογένεια και μία ατμόσφαιρα και φυσικά συνομιλούν και με το αρχαίο μνημείο.
 Γιώργου Ζογγολόπουλου, Γλυπτό ΔΕΘ  Δυτική Αγορά, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Διάλογος  Δυτική Αγορά, Γιώργος Χουλιαράς, Φιγούρα
Η Μεσσήνη είναι ένα αρχαίο μνημείο κοινωνικοποιημένο. Δεν χρειάζεται να κοινωνικοποιηθεί. Αγαπάει το κοινό το αγκαλιάζει, θέλει παρουσία ανθρώπων και έργων τέχνης, να τα αγκαλιάσει και να συνομιλήσει μαζί τους. Γιατί είναι ένας μνημειακός χώρος ένα μνημειακό σύνολο που ήταν εθισμένο στην τέχνη.
Γιώργος Χουλιαράς, Κάθετη Σύνθεση
Εκατό σαράντα χάλκινοι ανδριάντες και μόνο γέμιζαν το Ασκληπιείο. Χιλιάδες αγάλματα μέσα στις στοες και στους οίκους τους λατρευτικούς, με έναν χαρακτήρα μουσειολογικό θα έλεγα. Ο Παυσανίας ο ίδιος λέει ότι το Ασκληπιείο είναι μουσείο έργων τέχνης.
Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Μνημείο
Καταλαβαίνετε για εκείνη την εποχή αυτή η αντίληψη πόσο προχωρημένη ήταν και είχε έργα λατρευτικά. Κι όμως αυτός το είδε σαν μουσείο διότι είχε εκατοντάδες χάλκινους ανδριάντες έξω στο ύπαιθρο και μέσα στους οίκους τους λατρευτικούς καθώς και τα μαρμάρινα αριστουργήματα του γλύπτη Δαμοφώντα.
Σκεφτείτε πόσα άλλα έργα τόσο είχε η αγορά και το στάδιο. Γλυπτά πολιτικών και προσωπικοτήτων, ευεργετών, θεοτήτων, Ηρώων και διαφόρων άλλων μυθικών και μυθολογικών προσώπων. Δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά έχουν καταστραφεί, εκτός από ορισμένα μόνο μαρμάρινα έχουν διασωθεί. Μόνο αυτά και είναι αρκετά για να μας δώσουν μία ιδέα της μεγαλοσύνης αυτού του τόπου.
Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς,
Τα μνημεία δεν ήταν και κενά κελύφη. Ήταν ζωντανά με έργα τέχνης και με ανθρώπους που περπατούσαν και έκαναν κριτική.. Ο Δαμοφώντας ήταν ένας γλύπτης ιδιόμορφος, κλασικιστής, συντηρητικότατος, τον οποίον αγαπούσαν πάρα πολλοί, αλλά κάποιοι μοντέρνοι και σύγχρονοι δεν τον πήγαιναν. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι και τότε υπήρχε αυτή η συζήτηση και αυτό είναι που έχει σημασία. Δεν είναι δυνατόν να συμφωνούμε όλοι…
  
Εγώ βλέπω τώρα αυτή τη συνύπαρξη έργων μοντέρνας τέχνης και νομίζω ότι η απουσία των αρχαίων έργων τέχνης συμπληρώνεται σήμερα με με έργα σύγχρονης τέχνης και ζωγραφικής.
Πέτρος Θέμελης
Ξεκινήσαμε πριν από δύο χρόνια δειλά-δειλά με άδειες συναδέλφων από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι οποίοι κρίνουν κατά την προσωπική τους άποψη και αισθητική αν θα είναι σωστό να στηθεί ένα έργο τέχνης σύγχρονο μέσα στον αρχαίο μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Και το δέχτηκαν.
Έτσι πριν από χρόνια 2 χρόνια ξεκινήσαμε με έργα της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη και της Ιόλης Ξιφαρά η οποία έκανε φρέσκο επιτόπου in-situ, τα οποία δημιούργησε εδώ για να μπορέσει να αντέξει στις καιρικές συνθήκες. Τα εκθέσαμε και ακόμη η πλημμύρα η τρομερή του 2016 δεν τα πείραξε αυτά τα έργα. Τα σεβάστηκε. Άνοιξε λοιπόν ο δρόμος! Είναι μία πρωτοπορία και πιστεύω ότι πλέον θα έχουμε και συνέχειες,, όσο τολμηρές κι αν είναι αυτές, της συνύπαρξης της αρχαίας Μεσσήνης με έργα μοντέρνας τέχνης.
Παλαίστρα, Γιώργος Ζογγολόπουλος, χωρίς τίτλο
 
Παλαίστρα, Γιώργος Χουλιαράς, Δένδρο
Ένα έργο τέχνης είτε μουσικής, είτε γλυπτικής είτε ζωγραφικής δεν είναι στατικό. Κάθε φορά το έργο ξανάδημιουργείται και ξαναζεί. Κάθε φορά που εκτίθεται ένα έργο εικαστικό σε ένα τοίχο, ή σε ένα μουσείο, αυτό ξαναζεί και παίρνει ένα νέο περιεχόμενο. Έτσι γινόταν και με τα αρχαία έργα. Ανακυκλώνονταν. Τα έστηναν σε ένα καινούργιο χώρο και αποκτούσαν ένα καινούργιο περιεχόμενο. Τα ξανάστηναν αλλού και ξανά ζούσαν. Αυτό λέγεται ανακύκλωση. Έτσι ένα έργο τέχνης αλλάζει περιεχόμενο μέσα σε ένα καινούργιο χώρο και τώρα αυτό το βλέπουν και οι ίδιοι οι γλυπτες εδώ.
(απομαγνητοφώνηση: Γιώργος Τριανταφύλλου) |
