ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 7 

TATE BRITAIN:

1. ANTHEA HAMILTON: “THE SQUASH”

2. ALL TOO HUMAN

1.

ANTHEA HAMILTON: “THE SQUASH”

Η ακραιφνής γεωμετρία

του ακέραιου πλακιδίου

Σε κλίμα διακοπών και χαλάρωσης, ταξινομώντας το φωτογραφικό μου αρχείο, αναπολώ τις ανοιξιάτικες εξορμήσεις στο Λονδίνο σε σημαντικές περιοδικές εκθέσεις, που παραμένουν ακόμη ανοιχτές. 

Ξεκινώ σήμερα τον νέο κύκλο ανταποκρίσεων με τρέχουσες εκθέσεις στην Tade Britain που επισκέφτηκα με στόχο κυρίως την έκθεση με τίτλο “ALL TOO HUMAN”.

Κατευθυνόμενος προς αυτήν αιφνιδιάστηκα με την θεαματική αλλαγή στους χώρους των Duveen Galleries με τα μωσαϊκά δάπεδα όπου είχαν διαστρωθεί αυτή τη φορά από 7000 τετράγωνα λευκά κεραμικά πλακίδια δημιουργώντας ένα καινούργιο τολμηρό περιβάλλον μαζί με τις επενδεδυμένες νέες κατασκευές που υποδέχονταν έργα τέχνης επιλεγμένα από την συλλογή του Μουσείου. Και όλα αυτά από την Anthea Hamilton, την βρετανίδα εικαστικό, γεννημένη το 1978 στο Λονδίνο, γνωστή για τα τολμηρά, συχνά χιουμοριστικά της έργα, που ενσωματώνουν ποικίλες αναφορές από τους κόσμους της τέχνης, του σχεδιασμού, της μόδας και της λαϊκής κουλτούρας.

Anthea Hamilton

Αναρωτήθηκα πως οι «συντηρητικοί» βρετανοί αποδέχθηκαν την τολμηρή αυτή επέμβαση μια νέας εικαστικού, αυτή την μοντέρνα χειρονομία στους νεοκλασικούς εκθεσιακούς χώρους του μουσείου, με τα παλιά γρανιτένια δάπεδα σε μεγάλο ορθογωνικό κάναβο που αποτελούσαν ένα στιβαρό επίπεδο ανάδειξης έργων τέχνης όπως στην προηγούμενη έκθεση της Rachel Whiteread (βλ. ακόλουθες φωτογραφίες 30 09 2017)

Rachel Whiteread, Untitled (One Hundred Spaces) 1995, detail

Photo 30 09 2017

Rachel Whiteread, Untitled (One Hundred Spaces) 1995, Photo 30 09 2017

Η Hamilton τα κάλυψε με κοινά λευκά πλακίδια πορσελάνης διαστάσεων 30Χ30 εκατοστά με μια πραγματικά υποδειγματική γεωμετρία απόλυτα άρτιων τεμαχίων σε κάθε τελείωμα του χώρου.

Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η πραγματικά ευρηματική τοποθέτησή τους που προφανώς μετά από αμέτρητους υπολογισμούς παραμένουν ακέραια τόσο στην περίμετρο των χώρων όσο και όπου συναντώνται με αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Παράλληλα στους χώρους αυτούς κάθε μέρα και για όλο το διάστημα που θα διαρκέσει η έκθεση ένας μοναχικός καλλιτέχνης ντυμένος με πολύχρωμο κουστούμι που παραπέμπει σε κολοκύθα πραγματοποιεί  μια περφόμανς. 

 performer in Anthea Hamilton’s Tate Britain Commission.
Photograph: Alastair Grant/AP

Καθημερινά ένας από τους δεκατέσσερεις επιλεγμένους καλλιτέχνες κινείται σε όλη την εγκατάσταση της Hamilton που παράλληλα σχεδίασε και το διαφορετικά κοστούμια σε συνεργασία με τον Jonathan Anderson του οίκου μόδας LOEWE. 

Kάθε ένα από τα έξη διαφορετικά κοστούμια φέρει τα χρώματα και τα σχήματα διαφορετικών ποικιλιών σκουός και κολοκύθας. Όλα βασίστηκαν σε μια παλιά φωτογραφία που ανακάλυψε η Hamilton.

Η παλιά φωτογραφία από το 1960 που ενέπνευσε τη Hamilton | 

Φωτο: Daniel Kramer

Μια φωτογραφία που βρήκε σε ένα βιβλίο πριν από αρκετά χρόνια, όταν έψαχνε στοιχεία για το αυτοσχεδιαστικό θέατρο και τις πρακτικές της συμμετοχικής τέχνης στη δεκαετία του 1960 και του 1970. Η φωτογραφία απεικονίζει ένα πρόσωπο ντυμένο ως κάτι που μοιάζει με ένα λαχανικό, μια κολοκύθα ή ένα squash και βρίσκεται ανάμεσα στα αμπέλια.

Παρά το εικαστικό ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούν οι επισκέπτες τις καθημερινές perfomances,  η πρόθεση της βρετανίδας εικαστικού Anthea Hamilton, να παραπέμψει στις κολοκύθες δεν είναι κατανοητή, όσο και αν υποστηρίζεται ότι: 

"Μέσα από την εγκατάσταση που δημιούργησε αλλά και από τη διαδραστική με το κοινό περφόρμανς του χαρακτήρα-καλλιτέχνη καθημερινά διερευνά σε μια άλλη διάσταση την ερμηνεία της εικόνας και το πώς θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί τη ζωή ως... λαχανικό" (Αγνή Κατσιούλα: Η αποθέωση μιας... κολοκύθας, Άρθρο στην εφημερίδα των Συντακτών 10 06 2018)

Προσωπικά, το ενδιαφέρον της εγκατάστασης παραμένει κυρίως στην άψογη γεωμετρία της ένταξης ακέραιων πλακιδίων καθώς και στα επιλεγμένα, από τις συλλογές του Μουσείου γλυπτά πάνω σε βάσεις με το ίδιο κάναβο, που κατά ένα τρόπο μετρά τον χώρο, δίνοντας μια αναπάντεχη, τολμηρή μοντέρνα διάσταση στους εκλεκτικιστικούς χώρους των Duveen Galleries.

Διάρκεια έκθεσης μέχρι τις 7 του επόμενου Οκτώβρη.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

2.

ALL TOO HUMAN 

BACON, FREUD,

AND A 
CENTURY 

OF PAINTING LIFE

Lucian Freud, Leigh Bowery 1991 Tate 

© The Lucian Freud Archive / Bridgeman Images 

Μετά τις υποδειγματικές γεωμετρικές χαράξεις της Anthe Hamilton κατά μήκος των Deveen Gallerries, χρειάστηκε λίγος χρόνος προσαρμογής για να απολαύσουμε έργα αγαπημένων ζωγράφων όπως ο Lucien Freud και ο Francis Bacon στους χώρους της μεγάλης αυτής πολυσυζητημένης έκθεσης, όπου αποτυπώνει πως οι καλλιτέχνες στην Βρετανία εξαντλούν τις δυνατότητες του χρώματος καταγράφοντας την ζωή γύρω τους. Τα έργα που εκτίθενται έχουν πραγματοποιηθεί χρονικά από τις αρχές του εικοστού αιώνα μέχρι τις σύγχρονες εξελίξεις και τα περισσότερα έγιναν λίγο μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Είναι γνωστό ότι η αγριότητα και ο παραλογισμός του πολέμου επιταχύνουν την αμφισβήτηση, ισοπεδώνουν κάθε προηγούμενη βεβαιότητα και ωθούν τον καλλιτέχνη να ανακαλύψει και να αποδώσει την μορφή, πίσω από την απεικόνιση.

Walter Richard Sickert, Nuit d’Été c. 1906.
Private Collection Ivor Braka Ltd

Το Λονδίνο αποτελεί το σκηνικό, όπου οι περισσότεροι καλλιτέχνες έζησαν, μελέτησαν και εκτέθηκαν. Ορισμένοι από αυτούς ζωγράφιζαν μόνο από τη ζωή, είτε εστιάζονταν σε πρόσωπα συγγενών, των φίλων και των εραστών, είτε στα καθημερινά τοπία που κατοικούσαν. Άλλοι επιλέγουν και συνδυάζουν εικόνες αναφοράς από διάφορες πηγές για να δημιουργήσουν φανταστικές σκηνές και να προτείνουν πιθανές αφηγήσεις. Πολλοί από τους καλλιτέχνες στην έκθεση μίλησαν για τη ζωγραφική ως μια δραστηριότητα που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια, πέρα ​​από τα όρια της λεκτικής γλώσσας. Αγκαλιάζοντας τις οπτικές και απτικές ιδιότητες του χρώματος, αυτοί οι καλλιτέχνες θέλησαν να διερευνήσουν τι είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους.

Lucian Freud,1922-2011, Girl with a white dog 1950-51, Oil paint on canvas

Εμβληματικό έργο της έκθεσης το Girl with a white dog του Lucian Freud που είχα την τύχη να το δω για πρώτη φορά στην μεγάλη αναδρομική έκθεση στην NATIONAL PORTRAIT GALLERY ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ το 2012, αυτού του εβραϊκής καταγωγής, χαρισματικού καλλιτέχνη, που εγκατέλειψε το Βερολίνο και έζησε στο Λονδίνο μέχρι τα 88 του χρόνια.

Από τότε εξακολουθεί να με μαγνητίζει το δεξιό στήθος της Κίτι Γκάρμαν, της πρώτης συζύγου του ζωγράφου με το αφηρημένο βλέμμα και τον λευκό σκύλο στα πόδια της. 

Και βέβαια η άμεση επαφή με το έργο είναι ανεπανάληπτη και δεν μπορεί να υποκατασταθεί με φωτογραφία στο χαρτί ή στην οθόνη.

Lucian Freud,1922-2011, Man΄s Head (Self Portrait I) 1963

Τα έργα του Lucian Freud κατανέμονται σε δύο από τις 11 ενότητες της έκθεσης. Στην 4η που βρίσκεται η Κίτι Γκάρμαν, και κυρίως στην 7η αίθουσα με τίτλο LUCIAN FREUD: IN THE STUDIO. Στην περίοδο αυτή μετά το 1960 χρησιμοποιεί μεγαλύτερα πινέλα to 1960 και παρουσιάζει ολόσωμα γυμνά ενταγμένα σε εσωτερικούς χώρους και κυρίως στο αραιά επιπλωμένο ατελιέ του.

Lucian Freud,1922-2011,
Sleeping by the Lion Carpet 1996 , detail

Lucian Freud,1922-2011, Two plants 1977-80, Oil paint on canvas

Οι τοίχοι του ατελιέ, τα εργαλεία ζωγραφικής, η απλή επίπλωση, οι καθρέφτες και τα φυτά είναι συχνά εξίσου σημαντικά στοιχεία μέσα στις προσεκτικά κατασκευασμένες συνθέσεις. Ο αραιά επιπλωμένος χώρος του στούντιο δεν ήταν μόνο ο χώρος παραγωγής, αλλά έγινε το αντικείμενο της ίδιας της εργασίας.

Έργα του Francis Bacon εκτίθενται σε δύο αίθουσες.  Στην αίθουσα 2 με τίτλο FRANCIS BACON AND ALBERTO GIACOMETTI: FIGURES IN ISOLATION όπου τα έργα του Bacon έχουν τοποθετηθεί περιμετρικά από το κεντρικό γλυπτό στην αίθουσα του Alberto Giacometti.

Francis Bacon 1909-1992, Study of a Baboon 1953.
Oil paint on canvas

Alberto Giacometti 1901-1966, Woman of Venice IX 1956,
Bronze

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Francis Bacon κέρδισε την αναγνώριση για τους πίνακές του με απομονωμένες και αγκαλιασμένες φιγούρες. Φαινόταν να εκφράζουν την αίσθηση της απώλειας που ακολούθησε την καταστροφή του πολέμου. Μέχρι τότε, ο Alberto Giacometti είχε αρχίσει να επικεντρώνεται στις μεγάλες και λεπτούς φιγούρες του. 

Τα γλυπτά των μοναχικών όντων του Giacometti και οι μορφές του Μπέικον ταυτίστηκαν με τον υπαρξισμό, μια φιλοσοφική θεωρία που έγινε δημοφιλής στην μεταπολεμική περίοδο. Θεωρήθηκε ως η πνευματική έκφραση του άγχους για την τύχη της ανθρωπότητας στην πυρηνική εποχή. Η χειρονομιακή ποιότητα του πινέλου του Μπέικον και τα αποτυπώματα που άφησε το χέρι του Giacometti καταγράφουν τη δέσμευση των καλλιτεχνών με τα υλικά τους. Συνθέτουν την υπαρξιακή κατάσταση, με τα άτομα να καθορίζονται από την άμεση και υποκειμενική τους εμπειρία. Ο Μπέικον ζωγράφισε επίσης ζώα, όπως τα σκυλιά και τους μπαμπουίνους, τα απεικονίζει ως μόνα και αναξιοπαθούντα, που καταναλώνεται από τον ίδιο αγώνα που είδε ως κεντρικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Francis Bacon, Study for Portrait of Lucian Freud 1964. The Lewis Collection

Στην αίθουσα 8 με τίτλο FRANCIS BACON AND JOHN DEAKIN: IN CAMERA αποκαλύπτεται η χρήση μιας ποικιλίας φωτογραφικών πηγών στο έργο του Francis Bacon, από αποκόμματα εφημερίδων έως αναπαραγωγές ζωγραφικής.

Francis Bacon 1909-1992, Triptych 1974-77, Oil Paint and dry transfer lettering on canvas

Ο ίδιος ανέθεσε συγκεκριμένα πορτρέτα στον φωτογράφο John Deakin και έλαβε πτυχές τους ως αφετηρία για πολλούς από τους πίνακές του από τη δεκαετία του 1960 και του 1970. 

Αυτή η συλλογή επικεντρώνεται στο αμοιβαίο ενδιαφέρον του Μπέικον και του Deakin για την προσωπογραφία. Στους πίνακες του Μπέικον, τα σώματα πρήζονται, διαστρεβλώνονται και αποκαλύπτουν τα εσωτερικά τους όργανα. Η ισχυρή παρουσία τους ενισχύεται από την αντίθεση και την ένταση μεταξύ του χρώματος και της υφής του σχήματος και του φόντου. Οι φωτογραφίες του Deakin υιοθετούν μετωπικές συνθέσεις, οικεία κοντινά πλάνα και αφύσικη στάση. Ως αποτέλεσμα, τα σώματα των υποκειμένων τους φαίνεται να υπόκεινται σε αόρατες δυνάμεις που τους μετακινούν ή τους περιορίζουν. Η τοποθέτηση του έργου του Bacon και του Deakin υπογραμμίζει την ικανότητά τους να παράγουν, μέσα από τα διαφορετικά τους μέσα,  εντυπωσιακά πορτρέτα που μεταδίδουν μια έντονη εμπειρία φυσικής και ψυχολογικής παρουσίας άλλου προσώπου.

Εκτός από τον Lucian Freud και τον Francis Bacon στις υπόλοιπες από τις έντεκα διαφορετικές αίθουσες της έκθεσης, ξεχώρισα αρκετά ακόμη σημαντικά έργα εικαστικών που έζησαν και εργάστηκαν στο Λονδίνο όπως ο Euan Uglow, o R.B. Kitaj, ο Michael Andrews, η Πορτογαλέζα Paula Rego και η Jenny Saville.  

Euan Uglow 1932-2000, Woman with White Skirt 1953-4,
Oil paint on canvas

R.B. Kitaj 1932-2007, The Live in Piece (The Singers) 1973-74. 

Oil paint on canvas 

Michael Andrews 1928-1995, Melanie and Me Swimming 1978-79, Acrylic paint in canvas


ROOM 10

PAULA REGO: Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΑΓΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Paula Rego born 1935, The Company of Women 1977,
Pastel on paper mounted on aluminum

Paula Rego born 1935, The family 1988, 

Acrylic paint on canvas backed paper

Paula Rego born 1935, Bride 1994,
Pastel on paper mounted on aluminum

Paula Rego born 1935, The Betrothal: Lessons: 

The Shipwreck, after “Mariage a la Mode” by Hogarth 1999, 

3 works on paper mounted on aluminum

Η Rego τοποθετεί στο επίκεντρο της δουλειάς της, τις ζωές και τις ιστορίες των γυναικών που συχνά παραβλέπονται στην τέχνη ως ιστορικά ανδροκρατούμενη δραστηριότητα. Οι γυναίκες απεικονίζονται ως επιχειρήσεις που ασχολούνται με ποικίλες δραστηριότητες, σε ένα ευρύ φάσμα διαθέσεων και ιδιοσυγκρασιών, ως θύματα, ένοχοι, φροντιστές, παθητικοί παρατηρητές και σεξουαλικά φορτισμένα πλάσματα. Ως θεατές μπαίνουμε και γινόμαστε συνεργοί σε έναν απείθαρχο κόσμο που διαμορφώνεται από την πατριαρχική εξουσία.

Jenny Seville, born 1970, Reverse 2002-3, Oil paint on canvas

Στο ενδέκατο δωμάτιο της έκθεσης με θέμα IDENTITY, SELF AND REPRESENTATION ανάμεσα στα έργα των Celia Paul, Cecily Brown, και Lynette Yiadom-Boakye ξεχωρίζει το έργο της Jenny Seville. 

Jenny Seville, born 1970, Reverse 2002-3, 

Oil paint on canvas, detail 

Η Jenny Saville, που εκθέτει ταυτόχρονα και στην Ελλάδα από τις 18 Ιουνίου 2018 έως τον Απρίλιο του 2019 στον χώρο της Συλλογής Γιώργου Οικονόμου, (Λεωφ. Κηφισίας 80, 15125 Μαρούσι, Αθήνα), δεν επιλέγει ζωντανό μοντέλο αλλά προτιμά να αντλεί το θέμα της από φωτογραφίες. Την ενδιαφέρει ιδιαίτερα το πληγωμένο σώμα και επιλέγει θέματα από ιατρικά βιβλία και χειρουργικές επεμβάσεις. Σε αυτό το τολμηρό έργο, στην κοντινή αυτή μεγάλης κλίμακας αυτοπροσωπογραφία της, είναι διακριτές αυτές οι επιρροές της Seville και η τολμηρή της επιλογή να εκφράζει τη θέση της κατά των στερεοτύπων για την απεικόνιση της γυναίκας στη μαζική κουλτούρα.

Διάρκεια έκθεσης 28 Φεβ. - 27 Αυγ. 2018

Kάντε ΚΛΙΚ στις εικονες για μεγέθυνση

Για την προηγούμενη ανάρτηση τον Απρίλιο του 2012 με τίτλο:

Ο LUCIEN FREUD 

ΣΤΗΝ NATIONAL PORTRAIT GALLERY ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

σπαράγματα ενός συγκλονιστικού έργου

Κάντε κλικ εδώ

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ 

ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ

Μια παράσταση το χάραμα 

και μια έκθεση το δείλι

1.

Στεφανία Γουλιώτη:

Ευμενίδες του Αισχύλου 

στο Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου

Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου

Λίγο πριν το χάραμα, το Σάββατο 16 Ιουλίου 2018 ξεκινήσαμε από την Παλαιά Επίδαυρο προς το Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου για να παρακολουθήσουμε τις Ευμενίδες το τρίτο μέρος της Ορέστειας, της τριλογίας του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία από τη Στεφανία Γουλιώτη, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Θέατρο Νο, Σάββατο 25 Ιουλίου 2015 χαράματα , Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Τρία χρόνια πριν, το ξημέρωμα του Σαββάτου 25 Ιουλίου 2015 ανεβήκαμε και πάλι στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με αφορμή την παράσταση "Νέκυια" όπου «παραμείναμε αναπάντεχα σιωπηλοί, με ένα αίσθημα ταπεινότητας και συγκίνησης μπροστά στην μοναδική τελετουργία» της «επίκλησης προς τον ήλιο», που έλαβε χώρα το χάραμα, στο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη, από το Θέατρο Νο της Ιαπωνίας υπό την δραματική επεξεργασία του Rokuro Genso Umawaka σε συνεργασία με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό.   (βλ. σχετική ανάρτηση εδώ)

Το αναστηλωμένο πρόπυλο

του Τελετουργικού Εστιατορίου

στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου

Γοητευμένοι από αυτή την εμπειρία σπεύσαμε και φέτος το χάραμα στην Αρχαία Επίδαυρο, απολαύσαμε τον προσφερόμενο ελληνικό καφέ και κρουασάν, ενώ κάποιοι εκλιπαρούσαν για εισιτήρια και οδηγηθήκαμε ήρεμα στην αφετηρία του Σταδίου.

Ακολουθώντας την διαδρομή των αθλητών καταλήξαμε στις κερκίδες μπροστά στο λιτό και απέριττο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη χαραγμένο στο επίπεδο των αθλητών, πάνω στον άξονα (με κόκκινο χρώμα στο σχέδιο) του περάσματος ανάμεσα στις βόρειες κερκίδες.

Ένα ημιδιαφανές πέτασμα, (με κίτρινο χρώμα στο σχέδιο) αναρτημένο από την κυλιόμενη γερανογέφυρα του Μ. Κορρέ, μια κυκλική διάταξη λίθων (με μπλε χρώμα στο σχέδιο)  και δύο βάσεις όπου εντάχθηκαν τα ηχεία αποτελούν τα βασικά στοιχεία του σκηνικού βασισμένο στις σταθερές αρχές της δουλειάς της.

Η Στεφανία Γουλιώτη που σκηνοθετεί και ερμηνεύει την παράσταση, στην έναρξη κινήθηκε με την χάρη ζαρκαδιού στα πρανή του Σταδίου.

Και με ηρεμία καταλήγει στο κέντρο του κύκλου, μέσω των διαδρομών του αγωνιστικού χώρου κρατώντας πάπυρο που τοποθετεί στο έδαφος.

Με αφορμή τον μύθο των Ευμενίδων στις 6:00 το πρωί, στο αρχαίο στάδιο, τη στιγμή που το τοπίο βρίσκεται στην αγνότερη στιγμή του, η Γουλιώτη στέκει μπροστά μας και αρθρώνει την ιστορία, ή αλλιώς μια προσευχή και μας μεταφέρει μέσα στην κινούμενη, σκοτεινή ενέργειά της.

Ο Δημήτρης Καμαρωτός

Μαζί με τον μουσικό Δημήτρη Καμαρωτό «συμπράττουν στο δύσκολο εγχείρημα της αφήγησης ολόκληρου του τρίτου μέρος της αισχύλειας τριλογίας, με όλα τα πρόσωπα να ηχούν μέσα από ένα σώμα και ένα όργανο. Ο λόγος, ο ήχος, η ώρα και το τοπίο συμπράττουν σε μία εμπειρία μεταμόρφωσης.» 

Η Γουλιώτη με μια απλότητα στην εκφορά του λόγου χωρίς δραματικές κορώνες μετουσιώνει στον θεατή ακέραια την μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη και εναλλάσσει τις ενότητες του κειμένου, με ενδιάμεσες ιδιότυπες ανάσες που παραπέμπουν στο ομότιτλο εικαστικό έργο του Νίκου Ναυρίδη.

Καθηλώνει το κοινό και προς το τέλος συντελείται μια απρόσμενη συγκυρία που συνάδει με την κορύφωση του κειμένου: 

Δέσμη από τις πρώτες ακτίνες του ανατέλλοντος ηλίου προσπίπτουν αίφνης πλάγια, ακριβώς στην φιγούρα της Γουλιώτη που ίσταται στο κεντρικό άξονα του σκηνικού, σαν και αυτό είχε σκηνοθετηθεί- είχε  σχεδιαστεί από τον φωτιστή της παράστασης. Η Γουλιώτη απογειώθηκε, μέσα στο τοπίο που έλαμψε σταδιακά με το φως της ανατολής και με τους σπάνιους  μουσικούς φθόγγους του Δημήτρη Καμαρωτού.

Στο φινάλε που ακολούθησε, η Γουλιώτη απομακρύνθηκε και πάλι από το κέντρο της σκηνής  δρασκελίζοντας με χάρη τα πρανή του Σταδίου.

Ώσπου στάθηκε απόμακρα ανάμεσα στα αμέτρητα λευκά αγριολούλουδα και υποκλίθηκε με σεβασμό στο κοινό.

Δείτε μερικές εικόνες από το υπέροχο αυτό φινάλε με την γνωστή αιθέρια κίνηση της Γουλιώτη μέχρι να κατέβει και πάλι στο επίπεδο των αθλητών.

Με το τέλος της παράστασης και την απομάκρυνση του κοινού ο ήλιος είχε ήδη ανατείλει και αποκάλυψε τα μυστικά της παράστασης. Η ευρηματική κυκλική διάταξη λίθων του σκηνικού της Ευας Μανιδάκη που παραπέμπει στα έργα του Richard Long,

Richard Long, Gobi Desert Circle, 1996

έχει σαν αφετηρία τμήμα ενυπάρχουσας λίθινης διάταξης  πλευρικά του στίβου του σταδίου. 

Η επιλογή αυτής της επιρροής προκάλεσε συγκίνηση παραπέμποντας στην land d΄art,  σε συνδυασμό με το αναρτημένο ημιδιάφανο πέτασμα, βασικό στοιχείο σύνθεσης των σκηνικών της Μανιδάκη, που σε όλη την διάρκεια της παράστασης επάλλετο με τον ελαφρύ πρωινό άνεμο. 

Για την ανάρτηση του πετάσματος μετακινήθηκε η γερανογέφυρα του Μανώλη Κορέ που τοποθετήθηκε για την τοποθέτηση των κερκίδων, στην θέση του περάσματος ακρίβώς πάνω στον κεντρικό άξονα της σύνθεσης ο οποίος έτσι ορίστηκε με τον καλύτερο τρόπο. 

Το σκηνικό είχε διευρυνθεί και σε άλλες περιοχές του Σταδίου τόσο στον αγωνιστικό χώρο όσο και στα πρανή, με μικρές και διακριτικές επεμβάσεις. 

Για άλλη μια φορά η Εύα Μανιδάκη μας συγκίνησε με την ευαισθησία της, την σεμνότητά της και την αφαιρετική της ματιά, ορίζοντας έναν λιτό σκηνικό χώρο μακριά από τις σκηνογραφικές φανφάρες και υπερβολές του παρελθόντος

Δικαίως η Εύα Μανιδάκη εισπράττει και αυτή την φορά
την αγάπη και τις αγκαλιές των φίλων...

Στην προετοιμασία της παράστασης συμμετείχαν επίσης: 

Καλλιτεχνική συνεργασία: Σύλβια Λιούλιου – Γιώργος Κριθάρας

Κοστούμια: Άγγελος Μέντης

Τεχνική Αλεξάντερ: Βίκυ Παναγιωτάκη

Βοηθός Σκηνογράφου: Ευγενία Μακρόγλου.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

2.

ΜΕΣΣΑΝΑ

Ζογγολόπουλος – Χουλιαράς: 

Μια Γλυπτική για τον Δημόσιο Χώρο 

στην Αρχαία Μεσσήνη

Γιώργος Ζογγολόπουλος


Γιώργος Χουλιαράς

Μετά την πρωινή ανεπανάληπτη εμπειρία στο αρχαίο Στάδιο της Επιδαύρου ξεκινήσαμε αργά το μεσημέρι από την Παλαιά Επίδαυρο για την Αρχαία Μεσσήνη, γνωρίζοντας την εδώ και χρόνια βαθύτατη επιθυμία του Πέτρου Θέμελη να αναδείξει τον αρχαιολογικό χώρο μέσα από εικαστικές παρεμβάσεις.

Είχα την αίσθηση ότι αυτή την φορά τα έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου και του φίλου και συνεργάτη παλαιόθεν Γιώργου Χουλιαρά θα συνομιλούσαν με τον καλύτερο τρόπο με τον αρχαιολογικό χώρο και εκτιμώ ότι επιβεβαιώθηκα.

Ιρις Κριτικού

Η ιδέα της επιμελήτριας της έκθεσης Ίριδας Κρητικού ήταν εξαιρετική, και υλοποιήθηκε με ελάχιστα χρήματα και με την συμβολή φίλων.

Κάτοψη της Αρχαίας Μεσσήνης με τις θέσεις των έργων

Τα έργα κατανέμονται σε τρεις ενότητες. Στην Βόρεια Στοά Αγοράς εντάχθηκαν 7 έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου, στο Ασκληπιείο 6 έργα του Γιώργου Χουλιαρά, και έργα και των δύο τοποθετήθηκαν στην Δυτική Αγορά και στην Παλαίστρα που είναι δύσκολα προσπελάσιμη λόγω της μεγάλης απόστασης από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. 

Βόρεια Στοά Αγοράς, 

Γιώργου Ζογγολόπουλου, Χέρι

Η έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι .... έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα. Έχουν γραφτεί πολλά και από την πλευρά μου δεν θα προχωρήσω σε περιγραφές και αναλύσεις. Απλά παραθέσω στην συνέχεια φωτογραφικό υλικό και το κείμενο της ομιλίας του Πέτρου Θέμελη την βραδιά των εγκαινίων στο θέατρο που συμπυκνώνει το ουσία του εγχειρήματος. 

Πέτρος Θέμελης

Η εικαστική αυτή παρέμβαση, η συνύπαρξη μνημειακού συνόλου μαζί με έργα σύγχρονης τέχνης είναι ένα στοιχείο προόδου, κοινωνικής προόδου. Η παρέμβαση αυτή είναι αποδεκτή από το σύνολο, όπως είδαμε από τις αντιδράσεις του κοινού στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στα έντυπα, στις δηλώσεις, στα τηλέφωνα, στα γράμματα φιλίας και θαυμασμού, όπου επικροτείται η προσπάθεια.

Βόρεια Στοά Αγοράς,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Ποιητής


Βόρεια Στοά Αγοράς,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Διάλογος

Η Αρχαία Μεσσήνη είναι και αυτή ένα έργο εικαστικό κατά τη δική μου αντίληψη. Είναι ένα έργο γλυπτικής που στήνεται στο χώρο. Είναι μία αρχιτεκτονική με στοιχείο αφαίρεσης, πολύ έντονο και απαιτεί τη δημιουργική φαντασία του κοινού την παρέμβαση και τη συμμετοχή για να γίνει κατανοητό αυτό το μνημείο.

Βόρεια Στοά Αγοράς,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Μυκήνες


Βόρεια Στοά Αγοράς,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Ίχνη


Βόρεια Στοά Αγοράς,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Χωρίς τίτλο 

Η Μεσσήνη είναι ένα έργο αφαιρετικό, σύγχρονο. Οι κίονες, οι στέγες λείπουν. Μέσα στο χώρο δημιουργεί μία παρέμβαση εικαστική, αυτή καθαυτή και μόνο ως ένα μνημειακό σύνολο, πόσο μάλλον όταν πλαισιώνεται από έργα τέχνης τα οποία ανήκουν σε μεγάλους καλλιτέχνες όπως ο Ζογγολόπουλος και ο Χουλιάρας που είναι μεγάλα ονόματα σήμερα, που επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτοί οι δύο γλύπτες με τα έργα τους δημιούργησαν μία οικογένεια και μία ατμόσφαιρα και φυσικά συνομιλούν και με το αρχαίο μνημείο. 

Δυτική Αγορά,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Γλυπτό ΔΕΘ


Δυτική Αγορά,
Γιώργου Ζογγολόπουλου, Διάλογος 


Δυτική Αγορά, Γιώργος Χουλιαράς, Φιγούρα

Η Μεσσήνη είναι ένα αρχαίο μνημείο κοινωνικοποιημένο. Δεν χρειάζεται να κοινωνικοποιηθεί. Αγαπάει το κοινό το αγκαλιάζει, θέλει παρουσία ανθρώπων και έργων τέχνης, να τα αγκαλιάσει και να συνομιλήσει μαζί τους. Γιατί είναι ένας μνημειακός χώρος ένα μνημειακό σύνολο που ήταν εθισμένο στην τέχνη. 

Δυτική Αγορά, 

Γιώργος Χουλιαράς, Κάθετη Σύνθεση

Εκατό σαράντα χάλκινοι ανδριάντες και μόνο γέμιζαν το Ασκληπιείο. Χιλιάδες αγάλματα μέσα στις στοες και στους οίκους τους λατρευτικούς, με έναν χαρακτήρα μουσειολογικό θα έλεγα. Ο Παυσανίας ο ίδιος λέει ότι το Ασκληπιείο είναι μουσείο έργων τέχνης.

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Μνημείο

Καταλαβαίνετε για εκείνη την εποχή αυτή η αντίληψη πόσο προχωρημένη ήταν και είχε έργα λατρευτικά. Κι όμως αυτός το είδε σαν μουσείο διότι είχε εκατοντάδες χάλκινους ανδριάντες έξω στο ύπαιθρο και μέσα στους οίκους τους λατρευτικούς καθώς και τα μαρμάρινα αριστουργήματα του γλύπτη Δαμοφώντα. 

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Κυκλική σύνθεση

Σκεφτείτε πόσα άλλα έργα τόσο είχε η αγορά και το στάδιο. Γλυπτά πολιτικών και προσωπικοτήτων, ευεργετών, θεοτήτων, Ηρώων και διαφόρων άλλων μυθικών και μυθολογικών προσώπων. Δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά έχουν καταστραφεί, εκτός από ορισμένα μόνο μαρμάρινα έχουν διασωθεί. Μόνο αυτά και είναι αρκετά για να μας δώσουν μία ιδέα της μεγαλοσύνης αυτού του τόπου.

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, 

Τα μνημεία δεν ήταν και κενά κελύφη. Ήταν ζωντανά με έργα τέχνης και με ανθρώπους που περπατούσαν και έκαναν κριτική.. Ο Δαμοφώντας ήταν ένας γλύπτης ιδιόμορφος, κλασικιστής, συντηρητικότατος, τον οποίον αγαπούσαν πάρα πολλοί, αλλά κάποιοι μοντέρνοι και σύγχρονοι δεν τον πήγαιναν. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι και τότε υπήρχε αυτή η συζήτηση και αυτό είναι που έχει σημασία. Δεν είναι δυνατόν να συμφωνούμε όλοι… 

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Jet engine

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Οριζόντια σύνθεση

Ασκληπιείο, Γιώργος Χουλιαράς, Αρχάγγελος

Εγώ βλέπω τώρα αυτή τη συνύπαρξη έργων μοντέρνας τέχνης και νομίζω ότι η απουσία των αρχαίων έργων τέχνης συμπληρώνεται σήμερα με με έργα σύγχρονης τέχνης και ζωγραφικής. 

Πέτρος Θέμελης

Ξεκινήσαμε πριν από δύο χρόνια δειλά-δειλά με άδειες συναδέλφων από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι οποίοι κρίνουν κατά την προσωπική τους άποψη και αισθητική αν θα είναι σωστό να στηθεί ένα έργο τέχνης σύγχρονο μέσα στον αρχαίο μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Και το δέχτηκαν.

Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, από την έκθεση με τίτλο «Θώρακες, άλογα και άνθη»

Έτσι πριν από χρόνια 2 χρόνια ξεκινήσαμε με έργα της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη και της Ιόλης Ξιφαρά η οποία έκανε φρέσκο επιτόπου in-situ, τα οποία δημιούργησε εδώ για να μπορέσει να αντέξει στις καιρικές συνθήκες. Τα εκθέσαμε και ακόμη η πλημμύρα η τρομερή του 2016 δεν τα πείραξε αυτά τα έργα. Τα σεβάστηκε. Άνοιξε λοιπόν ο δρόμος! Είναι μία πρωτοπορία και πιστεύω ότι πλέον θα έχουμε και συνέχειες,, όσο τολμηρές κι αν είναι αυτές, της συνύπαρξης της αρχαίας Μεσσήνης με έργα μοντέρνας τέχνης.

Παλαίστρα, Γιώργος Ζογγολόπουλος, χωρίς τίτλο

Παλαίστρα, Γιώργος Χουλιαράς, λεπτομέρεια

Παλαίστρα, Γιώργος Χουλιαράς, Δένδρο

Ένα έργο τέχνης είτε μουσικής, είτε γλυπτικής είτε ζωγραφικής δεν είναι στατικό. Κάθε φορά το έργο ξανάδημιουργείται και ξαναζεί. Κάθε φορά που εκτίθεται ένα έργο εικαστικό σε ένα τοίχο, ή σε ένα μουσείο, αυτό ξαναζεί και παίρνει ένα νέο περιεχόμενο. Έτσι γινόταν και με τα αρχαία έργα. Ανακυκλώνονταν. Τα έστηναν σε ένα καινούργιο χώρο και αποκτούσαν ένα καινούργιο περιεχόμενο. Τα ξανάστηναν αλλού και ξανά ζούσαν. Αυτό λέγεται ανακύκλωση. Έτσι ένα έργο τέχνης αλλάζει περιεχόμενο μέσα σε ένα καινούργιο χώρο και τώρα αυτό το βλέπουν και οι ίδιοι οι γλυπτες εδώ.

(απομαγνητοφώνηση: Γιώργος Τριανταφύλλου)