ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΜΠΟΥΤΙΚ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΙΠΕΔ

η περίπτωση της Άνδρου

 Ξενία Άνδρου, Φωτό Λίζη Καλλιγά

Ανακοινώθηκε πρόσφατα ότι το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), βγάζει σε διεθνή διαγωνισμό μιας φάσης δεκατέσσερα τουριστικά ακίνητα με στόχο να μετατραπούν σε μπουτίκ ξενοδοχεία. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται προς «σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη» και το «Ξενία Άνδρου», έκτασης 3.423,87 τ.μ. η οποία περιλαμβάνει κτίριο 2.273 τ.μ. στη Χώρα της Άνδρου, που επί δεκαετίες παραμένει κλειστό και έρμαιο στην φθορά του χρόνου και της φύσης. Η πρωτοβουλία αυτή φαίνεται από πρώτη ματιά ενδιαφέρουσα και είναι πιθανόν για ορισμένα ακίνητα να έχει αποτέλεσμα. Τα προβλήματα όμως που έχουν συσσωρευτεί για κάθε κτίριο είναι πολυσύνθετα και για την περίπτωση της Άνδρου ο Δημήτρης Φιλιππίδης διατυπώνει μια χρήσιμη ρεαλιστική άποψη: 

ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΞΕΝΙΑΣ ΑΝΔΡΟΥ 

του Δημήτρη Φιλιππίδη 

Ξενία Άνδρου 29 VI 2014

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τον «Τρίτωνα», την Ξενία στη Χώρα Άνδρου, πρώτο έργο του Άρη Κωνσταντινίδη στον ΕΟΤ (1957). Μάλλον τα περισσότερα, από τη στιγμή που έκλεισε οριστικά κι άρχισε να καταρρέει ώσπου να φτάσει στη σημερινή του κατάντια. Κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες για την τύχη του, κάποια στιγμή κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο και μεσολάβησαν προσπάθειες, τελικά άγονες, δημοπράτησής του. Εκεί έμεινε η υπόθεση. 

Η Ξενία Άνδρου δεν είναι μόνη. Συμβαδίζει με τις τύχες πολλών άλλων έργων της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, γενικότερο ζήτημα που δεν είναι η στιγμή κατάλληλη για να συζητηθεί. 

Επιστρέφοντας στον «Τρίτωνα», ας συμπληρώσουμε ότι εκ των υστέρων έγινε γνωστή η απέχθεια των κατοίκων της Χώρας για αυτό το κτίριο, η οποία με τον καιρό αντί να αμβλύνεται έγινε εντονότερη. Επίσης ας θυμίσουμε ότι, σε αντιπαράθεση, κατατέθηκαν τα βιώματα κάποιων που έτυχε να μείνουν στο ξενοδοχείο, και περιέγραφαν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που απέπνεε, καθώς βρισκόταν στη μπούκα του καιρού με το μελτέμι να ξεσπάει πάνω στην μπροστινή του προβλήτα. 

Ξενία Άνδρου 29 VI 2014

Έτσι δημιουργήθηκε ένας μύθος γύρω από τον «Τρίτωνα», όπου η φήμη του δημιουργού του, η τραγική μοίρα του σήμερα ετοιμόρροπου κτίσματος και το μίσος των ντόπιων συνέθεταν ένα παράδοξο μίγμα. Ό,τι και να προτεινόταν για το μέλλον της Ξενίας, θα έβρισκε απέναντί του λυσσαλέες αντιδράσεις από πολλές πλευρές. 

Η Ξενία Άνδρου είχε πλέον μεταβληθεί σε τυπικό σύμβολο. 

Μακάρι να υπήρχε μια εύκολη λύση, που σήμερα όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Και όλοι μοιάζουν να περιμένουν το μοιραίο. Οι φορείς προσβλέπουν στην ερείπωση του κτιρίου: η διάλυσή του θα είναι λυτρωτική αφού η αποκατάσταση της στατικής του επάρκειας θα το παραμόρφωνε οριστικά. Μερικοί ιδιώτες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για το οικόπεδο και προετοιμάζονται μυστικά για την εκποίησή του. Οι οργανώσεις προστασίας έχουν εξαντλήσει τη ρητορική τους, θέτοντας ανέφικτους στόχους για το σύνολο των Ξενιών στη χώρα, άθελα υπονομεύοντας περιπτώσεις που είχαν προϋποθέσεις επιβίωσης. Και ο «κοινός άνθρωπος στο δρόμο» προσπερνά το κουφάρι, σήμερα ζωσμένο με προστατευτικό συρματόπλεγμα, χωρίς να κοιτάζει καν. Γι’ αυτόν δεν υπάρχει πια. 

Δημήτρης Φιλιππίδης, Ιούλιος 2014

Τέτοιου είδους ρεαλιστικές προσεγγίσεις–αναλύσεις εκτιμώ ότι είναι πολύτιμες και απαραίτητες για κάθε ένα από τα ακόλουθα κτίρια που έχουν επιλεγεί προς αξιοποίηση: 

Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για: 

Πώληση κατά κυριότητα για: 

∙ το «Αρχοντικό Ευαγγελινάκη», στις Μηλιές Πηλίου 

∙ το «Αρχοντικό Μουσλή», στη Μακρυνίτσα Πηλίου 

∙ το «Αρχοντικό Ξηραδάκη», στη Μακρυνίτσα Πηλίου 

Σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη και μεταγενέστερη μεταβίβαση πλήρους κυριότητας επί τμήματος του ακινήτου για: 

∙ το «Ξενία Τσαγκαράδας», στον Δήμο Ζαγοράς - Μουρεσίου 

Σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη για: 

∙ το «Ξενία Ανδρου», στη Χώρα της Ανδρου, 

∙ το «Ξενία Βυτίνας», στη Βυτίνα Αρκαδίας, 

∙ το «Ξενία Πλαταμώνα», στον Δήμο Δίου - Ολύμπου και 

∙ το «Ξενία Κομοτηνής»,

Ξενία Πλαταμώνα

Μίσθωση για 50 έτη για: 

∙ το «Ξενία Εδεσσας», στον νομό Πέλλας, 

∙ το «Ξενία Θάσου», «Ξενία Λιμένα Θάσου, 

∙ το «Ξενία Κοζάνης» 

∙ το «Σανατόριο Αγίας Ελεούσας Ρόδου», 

∙ το «Σανατόριο Μάνα» στον του Δήμο Γορτυνίας και 

∙ τη «Villa de Vecchi» στη Δημοτική Ενότητα στη Ρόδο. 

«Ήθελα ακόμη να υπενθυμίσω ότι τον Νοέμβριο του 2012 με αφορμή την έκθεση της Λίζης Καλλιγά, στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης με τίτλο: «Στο Ξενία της Άνδρου 2001-2012», και με την προοπτική αξιοποίησης από την ΕΤΑ Α.Ε., σε μια σχετική ανάρτηση σε αυτό το μπλογκ έγραφα: 

Το Ξενία της Άνδρου 2011 

…Δεν άντεχα να βλέπω το έργο ενός δημιουργού που μας έχει σημαδέψει, να φαντάζει σαν ένα πτώμα σε αποσύνθεση. Απομακρύνθηκα και αυτόματα σκέφτηκα ότι μετά από τόσα χρόνια η καλύτερη λύση πια είναι να το κατεδαφίσουν άμεσα, όχι γιατί αυτό επιθυμούν από χρόνια οι Ανδρείοι, που ουδέποτε το αποδέχθηκαν, αλλά για να σταματήσει ο διεθνής αυτό-εξευτελισμός μας. Χρειάζεται τελικά να ακρωτηριαζόμαστε για να προστατεύσουμε την αξιοπρέπειά μας, μια που συχνά αδυνατούμε να φροντίσουμε τα ίχνη του πολιτισμού μας. Και έτσι για μένα ανεξάρτητα από τα προβλήματα στατικής αντοχής και ανεπάρκειας η λύση της κατεδάφισης αποτελεί ένα είδος κάθαρσης. 

Τρομάζω με την προοπτική οποιασδήποτε «αποκατάστασης- αξιοποίησης – αναπαράστασης» του διατηρητέου, που μεθοδεύεται από την ΕΤΑ Α.Ε. με στόχο την πώληση προς εκμετάλλευση. Το δράμα και ο εμπαιγμός που παίζεται στου FIX στην Συγγρού με τον ακρωτηριασμό-εξευτελισμό του Ζενέτου είναι αποκαλυπτικό. 

Εκτιμώ ότι το Ξενία της Άνδρου ως «διατηρητέο» πρέπει να διατηρηθεί ως έχει. Σαν ένα μουσείο του εαυτού του. Σαν ένα ανοιχτό αλλά φροντισμένο ερείπιο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να επουλωθούν προσεκτικά οι πληγές του με όσο γίνεται λιγότερες επεμβάσεις. Οι αρχαιολόγοι μας έχουν μια τεράστια εμπειρία σε τέτοια θέματα. Δεν θα με ενοχλούσε μάλιστα καθόλου αν για την στατική του ασφάλεια αντί για επιπρόσθετους μανδύες από μπετόν ή ανθρακονήματα να χρησιμοποιηθούν απλές ξύλινες κατασκευές –νάρθηκες υποστύλωσης όπως γίνεται στην Αquila της Ιταλίας για την στήριξη των μνημείων που έχουν τραυματιστεί από τον σεισμό. Να παραμείνει το μνημείο ανέπαφο. Όπως το ανέδειξε ο χρόνος. Οποιαδήποτε άλλη αναπαράσταση-αξιοποίηση με τον ΚΕΝΑΚ (αλουμίνια, μονώσεις, ενεργειακούς επιθεωρητές) και τις σύγχρονες προδιαγραφές θα είχε πιθανόν καταστροφικά αποτελέσματα. 

Το Ξενία αποτελεί ένα πυκνωτή αξιών και ποιοτήτων μιας μοναδικής περιόδου, της δημιουργικής άνοιξης του ΄60. Ας τον διαφυλάξουμε ευλαβικά σαν ένα χώρο μνήμης και επίσκεψης, και αγωγής της ψυχής. 

Ίσως κάτι τέτοιο ενδόμυχα, θα επιθυμούσε και ο Άρης Κωνσταντινίδης, όταν το σχεδίαζε. 

Για να διαβάσετε την πλήρη ανάρτηση το Νοεμβρίου του 2012 κάντε ΚΛΙΚ εδώ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: ΤΟ ΝΕΟ ΕΛΑΦΡΟΛΑΪΚΟ ΕΚΔΟΤΗΡΙΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΕΥΤΕΛΙΖΕΙ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΘΕΑΤΩΝ

η θετική αύρα της παράστασης της «Έλένης» 

του Δημήτρη Καραντζά, 

ισορροπεί μια τραυματική αρχιτεκτονική εμπειρία

Το νέο Εκδοτήριο εισιτηρίων στον Αρχαιολογικό χώρο του Θεάτρου της Επιδαύρου

Θα πρότεινα χωρίς ενδοιασμό την «ανατίναξη» και την άμεση απομάκρυνση του νέου εκδοτηρίου εισητηρίων στον Αρχαιολογικό χώρο του Θεάτρου της Επιδαύρου, που θίγει απροκάλυπτα την ευαισθησία των επισκεπτών και επηρεάζει αρνητικά την διαθεσή τους. 

Μια από τις σημαντικώτερες καλοκαιρινές εμπειρίες, από την δεκαετία του ΄70 είναι η διαδρομή προς τον «ιερό» τόπο του θεάτρου της Επιδαύρου, η είσοδος σε αυτό και η απόλαυση του σούρουπου από τις κερκίδες, που συμπίπτει με την έναρξη των παρατάσεων. Αυτή η μοναδική εμπειρία εξακολουθεί να αποτελεί το κεντρικό κίνητρο που έλκει τις χιλιάδες των θεατών και μέσα από την υποβλητική αυτή εμπειρία-προετοιμασία, απολαμβάνουν τις παραστάσεις. Κατά μήκος της διαδρομής σεμνές ξύλινες κατασκευές, προσεκτικά σχεδιασμένες και φυσικά τα εξαιρετικά κτίρια του Άρη Κωνσταντινίδη ( Καμαρίνια Ηθοποιών, Ξενώνες κλπ)

Άρης Κωνσταντινίδης, Καμαρίνια Ηθοποιών, Ξενώνες στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου 

Και αίφνης ένα αδέξιο κατασκεύασμα χαρακτηρίζεται από μια παράδοξη και ανισόρροπη ένταξη του προστεγάσματος, και αγνοεί στοιχειώδεις αρχές τις ανώνυμης και επώνυμης αρχιτεκτονικής.

Το νέο ξύλινο εκδοτήριο εισιτηρίων συνομιλεί με το νέο ετερόκλητο μεταλλικό στέγαστρο κάλυψης των αυτόματων μηχανημάτων ελέγχου εισητηρίων 

Οι τρόποι χειρισμού των προστεγασμάτων στις ακόλουθες εικόνες, επιβεβαιώνουν την εμφανή συνθετική αδυναμία. 

Αρχετυπική καλύβα, με προστέγασμα, που σηματοδοτείται με την σοφή αλλαγή φοράς των ξύλων, Βόρεια Εύβοια, Δάφνη 29-04-2005. 

Λιτό αυτοσχέδιο Καταφύγιο με προστέγασμα, φτιαγμένο από τους ψαράδες του Ερασιτεχνικού Αλιευτικού Συλλόγου ο Ποσειδών, Λίμνη Ευβοίας, 
Φωτό Γιάννης Φαφούτης.

Το νέο ξύλινο εκδοτήριο εισιτηρίων με τα νεοκλασικά ακροκέραμα, εκτός τον άλλων συνομιλεί με ένα ξεχωριστό τρόπο, με το νέο ετερόκλητο μεταλλικό στέγαστρο κάλυψης των αυτόματων μηχανημάτων ελέγχου εισιτηρίων.

Προς τι όλος αυτός ο τεχνολογικός ψυχρός και απρόσωπος εξοπλισμός, που απομακρύνει τους ευγενικούς υπαλλήλους του φεστιβάλ που σε υποδέχονται και σου κόβουν το εισιτήριο; Εδώ ούτε στο μετρό δεν έχουν μπει τόσα χρόνια τα βάρβαρα αυτά μηχανήματα, που δεν αρμόζουν σε καμμία περίπτωση με την ευαισθησία των αρχαιολογικών χώρων. 

Το σκηνικό της επέμβασης ολοκληρώνεται με το κοινότυπο κιγκλίδωμα που περιβάλει τον νέο χώρο με οριζόντιες τραβέρσες από ευτελείς ορθογώνιες στράντζες. 

το κοινότυπο κιγκλίδωμα με οριζόντιες τραβέρσες από ευτελείς στράντζες 

Το αποτέλεσμα και εδώ φαίνεται ότι αποτελεί άλλη μια αποσπασματική κίνηση του Υπουργείου Πολιτισμού, δια μέσου της γνωστή πολυδιάστατης και απρόσωπης συνεργασίας αρχιτεκτόνων, αρχαιολόγων και διοικητικών του Υπουργείου, όπως ήδη έχει επισημανθεί στο σχετικό δημοσίευμα για το νέο πωλητήριο στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Πιθανολογείται μάλιστα ότι η εγκεκριμένη από το ΚΑΣ(!) σύλληψη, βασίζεται στην μελέτη του αρχιτέκτονα της "υπηρεσίας" Στέφανου Δημόπουλου και κατά πληροφορίες θα αποτελέσει και τον πιλότο για να επαναληφθεί ως έχει και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους. 

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Παρατίθενται στην συνέχεια ενδεικτικά μια σειρά από σημαντικά εκδοτήρια εισιτηρίων, σχεδιασμένα με ένα διαφορετικό τρόπο. 

Γραφείο Κίζη, Γ. Κίζης, Ν. Βενιανάκης, Νέο Πωλητήριο και Eκδοτήριο

Aρχαιολογικού Xώρου Δήλου, Ιούνιος 2003 φωτό Κωνσταντίνος Κίζης 

Εκδοτήριο εισιτηρίων Aρχαιολογικού Xώρου Ολυμπίας, Ιούνιος 2004 

Γραφείο Κίζη, Γ. Κίζης, Ν.Βενιανάκης, Γ. Παπαγιαννάκης, Θ. Βογιατζόγλου Κ. Πολίτη, E. Ρούσσου, Ε. Δούγκας, AΞIOΠOIHΣH ΠΛINΘOKEPAMOΠOIEIOY "TΣAΛAΠATA" ΣΤΟ BOΛO, Εκδοτήριο εισιτηρίων

Μάρτιος 2004

Για άλλη μια φορά αγνοείται η δοκιμασμένη και καταξιωμένη εμπειρία και φυσικά και πάλι καταστρατηγείται η κατά τον νόμο απαίτηση για αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό. 

Με αυτές τις σκέψεις απογοήτευσης, ξεκίνησε η παράσταση Της Ελένης του Ευριπίδη που σκηνοθέτησε ο μόλις 26 χρονών Δημήτρης Καραντζάς. Μια ομάδα νέων ανθρώπων είχαν δουλέψει σκληρά, είχαν μελετήσει προφανώς τα επί δεκαετίες δρώμενα στο αρχαίο θέατρο και προτείναν μια νέα, φρέσκια ανάγνωση που αβίαστα προκαλεί αισιοδοξία. 

Η αύρα της ανατροπής έγινε αισθητή και φεύγοντας αισθάνθηκα ότι μπορεί και να καταφέρει να ανατρέψει ή τουλάχιστον να απομακρύνει από την μνήμη μίζερα εκδοτήρια. Στην φαντασία πάντως εξακολουθεί να πλανάται η εικόνα μιας θεαματικής ανατίναξης.

Εικόνες από την Παράσταση "Ελένη" του Ευριπίδη.  

Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Σκηνικά - Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Επιμέλεια κίνησης: Σταυρούλα Σιάμου
Μουσική: Ανρί Κεργκομάρ
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Καπράλου

Ερμήνευσαν:
Ευδοξία Ανδρουλιδάκη
Χαρά Ιωάννου
Γιάννης Κλίνης
Ιωάννα Κολλιοπούλου
Θύμιος Κούκιος
Άρης Μπαλής
Αντώνης Πριμηκύρης
Ελίνα Ρίζου
Δημήτρης Σαμόλης

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση

Διαβάστε σχετική ανάρτηση για για το νέο πωλητήριο στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης (εδώ)

Ο  αρχιτέκτων Δημήτρης Φιλιππίδης σχολιάζει:

Η διαπίστωση πως, κρίνοντας από συγκεκριμένα παραδείγματα, κάτι δεν πάει καλά με τη διαδικασία παραγωγής των μικρών εξυπηρετικών χώρων σε αρχαιολογικούς χώρους δεν σηκώνει αντίλογο ή δικαιολογίες. Η ζημιά που γίνεται είναι ανυπολόγιστη και δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από τη φροντίδα των ίδιων των αρχαιολογικών χώρων. Αντίθετα, η σύγκριση προσθηκών με αρχαιολογικούς χώρους είναι συντριπτική. Η καταγγελία της απαράδεκτης κατάστασης δεν θα είχε λόγο να εκθέσει τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου, που όλοι γνωρίζουμε κάτω από πόσο σκληρές συνθήκες συχνά εργάζονται. Από τέτοιες δημόσιες διαπομπεύσεις έχουμε χορτάσει πια. Σκοπός είναι να βρεθεί άμεσα μια πρακτική λύση ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης τέτοιων απαράδεκτων φαινομένων στο μέλλον. Κυρίως να υπάρξει συντονισμός πρωτοβουλιών και ουσιαστικός (και όχι τυπικός) έλεγχος γιατί αυτά είναι τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα που παρατηρούνται. Τα περίπτερα αυτά είναι βιτρίνα, ας το καταλάβουμε επιτέλους.

Δ.Φ. 

11 VII 2014

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, 

Αντώνης Νουκάκης, 

αρχιτέκτονες 

ΔΙΑΛΕΞΗ

  

Με αφορμή την Διάλεξη που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των εκδηλώσεων της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας στην Αίθουσα του ΤΕΕ, παρατίθεται στην συνέχεια κείμενο του Δημήτρη Φιλιππίδη με τίτλο: 

ΠΕΡΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ 

του Δημήτρη Φιλιππίδη 

Αστικό τοπίο, ένα φαινομενικά τόσο γνώριμο αλλά στην πραγματικότητα τόσο φευγαλέο αντικείμενο μελέτης κι έρευνας, όπως συχνά διαπιστώνουμε εξετάζοντας προτάσεις και έργα για τον δημόσιο χώρο ειδικά στον τόπο μας. Αυτό το τόσο δύστροπο θέμα διάλεξαν παρ’ όλα αυτά για να μας μιλήσουν οι Αντώνης Νουκάκης και Μπούκη Μπαμπάλου στην αίθουσα της Ελληνικής Εταιρείας στις 24 Ιουνίου. Άλλωστε σε αυτό έχουν διακριθεί διαχρονικά, με βραβεύσεις σε διαγωνισμούς ελληνικούς και διεθνείς και με αναθέσεις έργων, που ορισμένα τουλάχιστον κατόρθωσαν να υλοποιηθούν. 

Ανάπλαση της Παράκτιας Ζώνης του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς σε πολιτιστική ακτή και

_Ανασχεδιασμός του Silo και του περιβάλλοντος χώρου του σε Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων. (2013). Πανελλήνιος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός. Γ’ Εξαγορά 

Ο τίτλος της διάλεξης ήταν «Μετασχηματισμοί και συσχετίσεις στο αστικό τοπίο». Προηγήθηκε μια θεωρητική διερεύνηση, απόσταγμα της μεγάλης τους εμπειρίας, διδακτικής και σχεδιαστικής, κι ακολούθησε η παρουσίαση τριών διαγωνισμών που τους απασχόλησαν πρόσφατα, σε αστικούς χώρους της Χαλκίδας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης. Το εργοστάσιο στην πηγή Αρέθουσα (Χαλκίδα), το περιβάλλον του σιλό στην αποβάθρα του λιμανιού (Πειραιάς) και ο άξονας των ναών Αχειροποίητου - Αγ. Σοφίας (Θεσσαλονίκη) προσφέρουν, αλήθεια, ένα χορταστικό μίγμα στοιχείων, που συνδέονται με τα πιο καυτά σήμερα προβλήματα του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα. Γιατί εδώ εμφανιζόταν όλη η γκάμα: από την εγκατάλειψη κι ερήμωση ή την έλλειψη χαρακτήρα του βιομηχανικού τοπίου, ώς τη μεταχείριση ή ένταξη ιστορικών μνημείων στον υπερφορτωμένο, γεμάτο κακοφωνίες σύγχρονο ιστό. 

Ανάπλαση Άξονα Αχειροποίητου - Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης. Πανελλήνιος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός. Α’ Βραβείο. 2012 

Πέρα από την αξία της κάθε μιας περίπτωσης, ο μεθοδικός τρόπος παρουσίασης των προτάσεων ενθάρρυνε το συσχετισμό μεταξύ τους – κάτι που εξάλλου επιδίωκαν οι ομιλητές. Άλλωστε δεν ήταν τόσο η ποικιλία των «τοπίων» που εντυπωσίαζε στη διάλεξη όσο ο ενιαίος τρόπος αντιμετώπισής τους, με την ίδια προσεκτική, διακριτική διερεύνηση των δεδομένων, έτσι ώστε στο τέλος να προκύψει η πρόταση συγκροτημένη, συνεκτική, απλή και συνάμα σοφή. Κυρίως, χωρίς εντυπωσιακές χειρονομίες – τη μάστιγα τόσων προτάσεων στην Ελλάδα. 

Δημήτρης Φιλιππίδης, Ιούνιος 2014 

Για να διαβάσετε την διάλεξη με τις εικόνες κάντε ΚΛΙΚ εδώ 

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ: ΠΕΡΙ ΠΩΛΗΤΗΡΙΩΝ – ΕΚΔΟΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΣΠΑΡΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

σκέψεις με αφορμή την

Νο 29. Έγκριση ή μη χωροθέτησης  νέας εφήμερης κατασκευής-πωλητηρίου στον αρχαιολογικό χώρο Ακρόπολης, 

(από την Ημερήσια Διάταξη συνεδριάσεων του ΚΑΣ )

Το υπάρχον πωλητήριο στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου,

αρχιτέκτων Θωμάς Μαυροδόντης

Άποψη από ψηλά της περιοχής της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης 

1. Πωλητήριο, 2. Εκδοτήριο Εισιτηρίων, 3. Ταχυδρομείο, Καντίνα 4. Κτίριο Ιματιοθήκης επισκεπτών και παλαιές εγκαταστάσεις Η/Μ εγκαταστάσεις του «Ήχος και Φως», 5. Κεντρική είσοδος αρχαιολογικού χώρου, 6. Κτίριο Αρχιφυλακείου - Τουαλέτες κοινού. 

Κάντε κλικ στις εικόνες για μεγένθυση

Διάσπαρτα κτίρια διαφόρων εποχών, διαφόρων μελετητών, διαφόρων αρχιτεκτονικών προσεγγίσεων, ατάκτως ερριμμένα, που καλύπτουν μάλλον ανεπαρκώς τις ανάγκες, «κοσμούν» σήμερα την περιοχή της κεντρικής εισόδου του αρχαιολογικού χώρου. Κτίρια που δεν είναι αντάξια του μεγέθους και της αξίας όχι μόνο του παγκόσμιου αυτού μνημείου όσο και της μοναδικής διαμόρφωσης του πεζόδρομου από τον Δημήτρη Πικιώνη. Κτίρια ετερόκλητα που έχουν παραχθεί μέσα από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες του Υπουργείου Πολιτισμού σχεδόν ανώνυμα μια και με δυσκολία ανακαλύπτει κανείς ονόματα αρχιτεκτόνων όπως του Αλέξανδρου Παπανικολάου (Εκδοτήρια εισιτηρίων,Καντίνα ΕΛΤΑ) και του Θωμά Μαυροδόντη ( Πωλητήριο).

Η περιοχής της κεντρικής εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης

Ατυχώς η κεντρική είσοδος που αντικρίζουν καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες φαίνεται ότι δεν διαφέρει καθόλου από την είσοδο μιας μικρής ελληνικής υποβαθμισμένης βιοτεχνίας.

Η περιοχής της κεντρικής εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης

Αν ο στόχος ή ο εφησυχασμός των ειδικών στηρίζεται στην άποψη ότι πρόκειται για μια εικόνα «ταπεινότητας», δυστυχώς μάλλον επικρατεί μια «προχειρότητα» που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ποιότητα του πλακόστρωτου του Πικιώνη που μιλούσε για ένα άλλο ήθος.

Η ευρύτερη περιοχή της κεντρικής εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης, σε πρωτο πλάνο η πλακόστρωση του Δημήτρη Πικιώνη

εικόνες «ταπεινότητας»

Δημήτρης Πικιώνης, Είσοδος Κατοικίας Ποταμιάνου στην Φιλοθέη, Λεπτομέρεια

Δημήτρης Πικιώνης, Είσοδος Παιδικής Χαράς στην Φιλοθέη

εικόνες του σήμερα

Αλέξανδρος Παπανικολάου, Κτίριο Ελληνικών Ταχυδρομείων

Αλέξανδρος Παπανικολάου, Εκδοτήρια εισιτηρίων

Η πρόθεση του Υπουργείου Πολιτισμού για την κατεδάφιση του ανεπαρκούς και μορφολογικά παράδοξου πωλητηρίου και την κατασκευή νέου (εφήμερου??) πωλητηρίου στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, πρόκειται να συζητηθεί όπως προκύπτει από την Ημερήσια Διάταξη στο ΚΑΣ και φυσικά εγείρει σύμφωνα με όσα προηγήθηκαν ερωτήματα, ανησυχίες και σκέψεις. 

Το υπάρχον πωλητήριο, αρχιτέκτων Θωμάς Μαυροδόντης

Αυτή την φορά είναι πραγματικά κρίσιμο να μην επαναληφθεί η ίδια ιστορία. Το νέο πωλητήριο δεν πρέπει να προκύψει από άλλη μια αποσπασματική κίνηση και δια μέσου της γνωστή πολυδιάστατης και απρόσωπης συνεργασίας αρχιτεκτόνων, αρχαιολόγων και διοικητικών του Υπουργείου. 

Κατ αρχήν τίθεται ένα θέμα αν όλα αυτά τα κτίρια και οι χρήσεις είναι απαραίτητα και αναγκαία να βρίσκονται σε αυτή την άμεση και κοντινή σχέση με το μνημείο και να το μολύνουν με την ανεπάρκειά τους. Όπως και σε διεθνείς αρχαιολογικούς χώρους οι εξυπηρετήσεις των επισκεπτών συχνά απομακρύνονται από το μνημείο. Πρόσφατο παράδειγμα το κτίριο εξυπηρετήσεων επισκεπτών στο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο Stonehedge στο Ηνωμένο Βασίλειο, με ανάλογους χώρους κατασκευάστηκε 1,5 μίλι από το μνημείο και δεν είναι ορατό από αυτό. 

Denton Corker Marshall αρχιτέκτων, Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge, 2013 

Denton Corker Marshall αρχιτέκτων, Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge, 2013 

Denton Corker Marshall αρχιτέκτων, Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge, 2013 

Ένα ραδινό κτίριο ενταγμένο αριστοτεχνικά στο τοπίο που οι ανάγκες της επιφανειακής θεμελίωσης επέβαλαν την πυκνή ελεύθερη διάταξη κομψών και ραδινών υποστυλωμάτων. Μια καθαρή και λιτή χειρονομία στον αρχαιολογικό χώρο.

Denton Corker Marshall αρχιτέκτων, Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge 

Κατασκευαστική δομή

Το κυριότερο όμως όλων είναι ότι τα σημαντικά αυτά κτίρια αποτελούν αντικείμενο διεθνών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Γιατί απαιτούν έμπνευση και συστηματική και επίπονη μελέτη, μιας υπεύθυνης ομάδας μελετητών που συνεργάζονται μαζί με μια τουλάχιστον σημαντική προσωπικότητα. 

Denton Corker Marshall architect Stonehenge's new visitor centre. Visitors will be able to experience a virtual sunrise in the £27m facility. Photograph: Chris Ison/PA 

Στην περίπτωση της Ακρόπολης είναι απόλυτα κρίσιμο να προηγηθεί μια πολύ προσεκτική προσέγγιση για ένα νέο master plan που θα επαναπροσδιορίσει την θέση των νέων εγκαταστάσεων μέσα από ένα τολμηρό και ουσιαστικό concept, και θα προσδιορίσει το ύφος και την αρχιτεκτονική των ή του κτιρίου. 

Denton Corker Marshall αρχιτέκτων, Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge, 2013 

Χρειάζεται λοιπόν, παρά την γνωστή σπουδή και τις συνοπτικές διαδικασίες,  να ξεκινήσει άμεσα η προετοιμασία για ένα διεθνή αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, με γενναιόδωρα βραβεία για να προσελκύσουν σημαντικά γραφεία από όλο τον κόσμο (να αποφευχθεί το λάθος του Διαγωνισμού της Πανεπιστημίου - Re Think Athens - που τα χαμηλά βραβεία αποθάρρυναν τα γραφεία και περιόρισαν θεαματικά τις συμμετοχές ). Έναν διαγωνισμό που θα διαφημιστεί διεθνώς, θα διαφημίσει την Ελλάδα και θα απαιτήσει υψηλού επιπέδου χειρισμούς και προτάσεις με μεγάλη  πιθανότητα να εξασφαλίσει σημαντικές λύσεις και επιτυχείς επιλογές. 

Είναι απόλυτα βέβαιο ότι μια τέτοια διαδικασία επιβάλλεται από το μέγεθος και την παγκόσμια ακτινοβολία του μνημείου. 

Ο απώτερος στόχος αυτού του κειμένου είναι να δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο διαλόγου και προβληματισμού εν όψει της επικείμενης συζήτησης στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. 

Louis Dupré, πορτραίτο του Louis-Sébastien Fauvel με φόντο την Ακρόπολη, 1819

Με την ευκαιρία αυτή και για να δοθεί έμφαση για το έντονο διεθνές ενδιαφέρον για το μνημείο, παραθέτω τον πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Louis Dupré με φόντο την Ακρόπολη που μόλις δημοπρατήθηκε από τον οίκο Sotheby's και πουλήθηκε στην τιμή ρεκόρ των 289.500 ευρώ. Ο πίνακας απεικονίζει τον Louis-Sébastien Fauvel με φόντο την Ακρόπολη, δίπλα σε ένα καλούπι μιας μετόπης από τον Παρθενώνα, που δείχνει τον Λαπίθη να μάχεται τον Κένταυρο, που έγινε σύμβολο των διαφορών μεταξύ της Γαλλίας και της Αγγλίας στις αρχές της δεκαετίας του 19ου αιώνα κατά τη διάρκεια της απόκτησης των αρχαιοτήτων. Ανακαλύφθηκε από τον Fauvel στην Αθήνα, στις 12 Δεκέμβρη του 1888, αλλά, καθώς μεταφερόταν στη Γαλλία, δεσμεύτηκε από το βρετανικό στόλο και στη συνέχεια τοποθετήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο. Ο Louis Dupré σπούδασε επισκέφτηκε την Ελλάδα από τον Φεβρουαρίο έως τον Απριλίου του 1819. 


 Ακολουθεί σχόλιο από τον Γιώργο Μαδεμοχωρίτη, πρόεδρο του τμήματος ΣΑΔΑΣ Αττικής :

Εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα!
Είναι θέμα παγκόσμια πολιτιστικής σημασίας και αξίας. Αφορά την διαμόρφωση της εισόδου στην Ακρόπολη, είσοδος σε ένα παγκόσμιο μνημείο και όχι μόνο ένα απλό πωλητήριο.
Είναι ευκαιρία οι ...αρμόδιοι να αποδείξουν οτι σταματούν να αρχιτεκτονούν.
Είναι ευκαιρία οι ...αρμόδιοι να αποδείξουν οτι μπορούν να εμπιστευτούν αυτούς που γνωρίζουν.
Είναι ευκαιρία οι ...αρμόδιοι να αποδείξουν οτι αξίζουν να είναι αρμόδιοι.

Είναι ευκαρία η Ελλάδα με ένα τόσο μικρής έκτασης θέμα (όχι σημασίας) να μπορεί να εμφανιστεί στο διεθνές αρχιτεκτονικό προσκήνιο, αρκεί οι αρμόδιοι να πάρουν τολμηρές αποφάσεις και οι αρχιτέκτονες να κάνουν τολμηρές προτάσεις.

Ας αποφασίσουν λοιπόν οι άξιοι και τολμηροί αρμόδιοι, έναν ΔΙΕΘΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ, θεσμικά κατοχυρωμένο, σοβαρό, ουσιαστικό με την ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΔΥΝΑΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ.
"Πεδίον δόξης λαμπρόν " λοιπόν για ΥΠΟ, ΚΑΣ και Αρχιτέκτονες.

Συμφωνώ με την πρόταση του Γ.Τ. για υψηλά βραβεία -πρόκληση για πολλές συμμετοχές.
Γ. Μαδεμοχωρίτης
πρόεδρος τμήματος Αττικής ΣΑΔΑΣ

Ο Δημήτρης Διαμαντόπουλος μετά την πρόσφατη επί τόπου επίσκεψή του καταγράφει τις διαπιστώσεις του και διατυπώνει τις απόψεις του, σε κείμενό του με τίτλο Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ, ενισχύοντας την όλη προβληματική της συγκεκριμένης ανάρτησης. Διαβάστε το κείμενο του κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ.