ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΑΔΙΟΥ



 κείμενα διαλόγου  για την Σταδίου
με αφετηρία τις εισηγήσεις



Διαφαίνεται ότι ο χρόνος των έξι  ωρών που διήρκεσε η    ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ δεν ήταν επαρκής. Ακουλουθούν νεώτερες τοποθετήσεις μέσα από κείμενα που καταφθάνουν  και θεωρώ ότι έχει πραγματικό ενδιαφέρον να παρουσιαστούν και να σχολιαστούν.

Ο διάλογος είναι πάντα εποικοδομητικός και άλλωστε αυτός ήταν και ο δικός μας στόχος. Η στήλη αυτή είναι ανοιχτή σε όλους.



Στην συνέχεια διαβάστε κείμενα - επιστολές 

του Θάνου Βλαστού, του Γιώργου Μαδεμοχωρίτη, της Μαρίας Μάρκου και του Γιώργου Γκίλια




4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 

Βλαστός Θάνος, Καθηγητής 
Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων ΕΜΠ

Σύντομες παρατηρήσεις σε σχέση με όσα ειπώθηκαν στην Ημερίδα υπό την αιγίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων για την ‘πεζοδρόμηση’ της Σταδίου vs Πανεπιστημίου την 1.3.14 



Ο στόχος της ‘πεζοδρόμησης’ της Πανεπιστημίου κάθε άλλο παρά περιορίζεται στο να προστεθούν 20 ακόμη στρέμματα δημόσιου χώρου στο κέντρο της Αθήνας. Αντίθετα, ανήκει στη μεγάλη στρατηγική που ασκείται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης για αποφόρτιση των πόλεων από αυτοκίνητα, με αντικατάσταση όσο γίνεται μεγαλύτερου μέρους των μετακινήσεων με Ι.Χ. από τη δημόσια συγκοινωνία, το ποδήλατο και το περπάτημα. Οι λόγοι είναι προφανείς (ρύπανση, θόρυβος, ατυχήματα, κλιματική αλλαγή κ.λπ.). Η Αθήνα είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές πόλεις που υφίσταται αυτές τις επιπτώσεις σε τόσο δραματικό βαθμό και η ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου δίνει για πολλές από αυτές κατάλληλες απαντήσεις: 

· Απομακρύνει τις διαμπερείς ροές από το κέντρο και το απελευθερώνει από μεγάλο μέρος των αυτοκινήτων που το κατακλύζουν. Το κέντρο γίνεται ξανά τόπος για να περπατήσεις και να σταθείς, γίνεται ξανά καρδιά της μητροπολιτικής Αθήνας, κάτι που το έχει ανάγκη κάθε κάτοικος όπου και αν μένει, ακόμη και στα προάστια. 

· Ξεμπλοκάρει το τραμ από τη Βουλή και του δίνει τη δυνατότητα να φτάσει στα Άνω Πατήσια (Β’ φάση). Η διέλευση του τραμ από την Πατησίων θα μεταμορφώσει αυτό τον άξονα, και η θετική επίδρασή της θα είναι καταλυτική στην υποβαθμισμένη οικονομικά και κοινωνικά ζώνη κατοικίας γύρω από αυτόν. Συγχρόνως δίνεται μεγάλη ώθηση σε ένα σχετικά φτηνό και το πιο αποτελεσματικό επιφανειακό μέσο, όπως το τραμ, το οποίο με τα ίδια χρήματα που ξοδεύονται για το μετρό θα μπορούσε ταχύτατα να καλύψει με ένα πολύ πυκνό δίκτυο ολόκληρο το λεκανοπέδιο. 

· Δίνει απάντηση στη βαρβαρότητα του εξοστρακισμού του ποδηλάτου από την Αθήνα. 

· Καταργεί το πιο σοβαρό φράγμα αυτοκινήτων στην εγκάρσια κίνηση του πεζού από Νεάπολη/Κολωνάκι προς το ιστορικό κέντρο και αντίστροφα. To φράγμα αυτό είναι η Πανεπιστημίου, η φαρδύτερη αρτηρία του κέντρου (Σταδίου 3 λωρ., Ακαδημίας 4 λωρ., Πανεπιστημίου 6 λωρίδες). 



Στην ημερίδα του Σαββάτου, ελάχιστοι ομιλητές μπήκαν στον κόπο να αγγίξουν αυτές τις αλήθειες και ως διαφωνούντες με την ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου να προτείνουν πραγματικές εναλλακτικές λύσεις, ικανές να αντιμετωπίσουν τα παραπάνω προβλήματα. Η ‘πεζοδρόμηση’ της Σταδίου, η μόνη υποκατάσταστη πρόταση, έτσι όπως παρουσιάστηκε έχει μηδενικό αντίκρισμα για περπάτημα και ποδήλατο και παραμένει άτολμη απέναντι στο αυτοκίνητο που δεν θέλει συνειδητά να το επηρεάσει. Προφανώς δεν ενδιέφερε τους περισσότερους ομιλητές η αναβάθμιση της δημόσιας συγκοινωνίας, ούτε το ποδήλατο ή η την τύχη του ιστορικού κέντρου, δεν τους άγγιξε επίσης η βέβαιη ευεργετική επίδραση της διέλευσης του τραμ από τις υποβαθμισμένες περιοχές γύρω από την Πατησίων. Θυσιάζουν στο βωμό του αυτοκινήτου τον πολιτισμό, το περιβάλλον, την κοινωνικότητα, την τύχη των παιδιών. Θυσιάζουν και την σοβαρότητά μας αφού αρνούνται στην Αθήνα να συμμετάσχει στην παγκόσμια προσπάθεια για το περιβάλλον, αρνούνται στην Αθήνα την ευθύνη να υποδέχεται με αξιοπρέπεια τους πολλούς που θα ήθελαν να την επισκέπτονται, φυσικά μόνο για το παρελθόν της. Νοοτροπίες του 50, που οι πολιτισμένες χώρες τις άφησαν πίσω τους. Αντανακλούν φυσικά την εικόνα της σημερινής Αθήνας. Ο γνωστός βαθύτατος συντηρητισμός, εκφρασμένος από μια δήθεν αριστερή φρασεολογία που πασχίζει να μας ‘αποκαλύψει’ πόσο δεξιά εκτροπή θα ήταν η ‘πεζοδρόμηση’ της σημερινής ‘προοδευτικής’ Πανεπιστημίου! Για να μην αλλάξει τίποτα. Για να βυθιστούμε ακόμη βαθύτερα στην παρακμή. Για να φύγουν και οι τελευταίοι κάτοικοι και επισκέπτες από το κέντρο. 

Είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι εκείνοι που σπούδασαν και ιδρώνουν πάνω στα σχεδιαστήρια για το δημόσιο χώρο, εκείνοι που σπούδασαν τις αξίες της πόλης, δίνουν προβάδισμα στις διαδικασίες με τις οποίες έγινε ο διαγωνισμός (καθόλα νόμιμες παρεμπιπτόντως) και παρακάμπτουν τα πραγματικά προβλήματα της Αθήνας και το πώς αντιμετωπίζονται. Ειπώθηκε σωστά στην Ημερίδα ότι το αυτοκίνητο είναι θρησκεία, σε πάει εκεί όπου δεν υπάρχει λογική. Τουλάχιστον ας μη πάρει μαζί του και την ανθρωπιά μας. 

Θάνος Βλαστός 

Καθηγητής ΕΜΠ



5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

 Απάντηση Γιώργου Μαδεμοχωρίτη, Αρχιτέκτονα 
στον Θάνο  Βλαστό



Αγαπητέ συνάδελφε, 



Με πολύ ενδιαφέρον διάβασα τις παρατηρήσεις σας. 

Χαίρομαι που το θέμα εστιάζεται σωστά. 

Υποστηρίζετε ότι ο στόχος της πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου είναι η «…αποφόρτιση των πόλεων από αυτοκίνητα, με αντικατάσταση όσο γίνεται μεγαλύτερου μέρους των μετακινήσεων με Ι.Χ. από τη δημόσια συγκοινωνία, το ποδήλατο και το Περπάτημα.» Η διατύπωσή σας αυτή, δείχνει ότι πιστεύετε πως η απόφαση για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, εξυπηρετεί τον στόχο που περιγράφετε. 

Εξ αρχής να διευκρινίσω ότι συμφωνώ απόλυτα με τον στόχο και την στρατηγική που ασκείται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και οφείλουμε να τον υποστηρίξουμε γιατί συμβάλει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής, με την προϋπόθεση φυσικά ότι προστατεύουμε το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον (πολιτισμός, κοινωνία, οικονομία) όπως επιτάσσει η διεθνής νομοθεσία. 

Το ότι η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου είναι η καλύτερη λύση για την εξυπηρέτηση αυτού του στόχου, θα έπρεπε να είναι το συμπέρασμα κάποιας μελέτης. 
Κάποιας μελέτης, βασισμένης σε επιστημονικά δεδομένα και ποιοτικές κατευθύνσεις από θεσμικούς φορείς . 
Κάποιας μελέτης που θα συνέκρινε πιθανές λύσεις που θα εξυπηρετούσαν τον ίδιο στόχο και θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η Πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου εξυπηρετεί καλύτερα τον στόχο επιδιώκουμε, από την πεζοδρόμηση της Σταδίου, της Ακαδημίας, της Σόλωνος , συνδυασμού αυτών κλπ. 
Κάποιας μελέτης που θα είχε ανατεθεί σε κατάλληλη ομάδα μελετητών με θεσμοθετημένες διαδικασίες. 

Σύμφωνα με την νομοθεσία μας, προβλέπεται ανάθεση ή μετά από διαγωνισμό (διεθνή ή εθνικό) ή με τον Ν.3316. 
Σύμφωνα με την διεθνή ένωση αρχιτεκτόνων αναθέσεις μελετών που αφορούν τον σχεδιασμό δημόσιου χώρου μεγάλης κλίμακας, επιβάλλεται να γίνονται μέσω διεθνών διαγωνισμών. 

Μέχρι σήμερα, δεν γνωρίζω καμία ανάθεση τέτοιας μελέτης για το συγκεκριμένο αντικείμενο, με κάποια από τις παραπάνω διαδικασίες. Εννοείται ότι τα «ερευνητικά προγράμματα» των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν αποτελούν μελέτες, απλά διαμορφώνουν παραμέτρους και συνιστώσες που μπορούν να διαμορφώσουν τους στόχους που θα επεξεργαστούν οι μελετητές. Άλλως τίθεται και δεοντολογικό πρόβλημα. 

Φυσικά, μην κρυβόμαστε, το μεγαλύτερο κομμάτι της παρέμβασης για την εξυπηρέτηση του κοινά αποδεκτού στόχου είναι οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και επιλογές, οι αρχιτεκτονικές μελέτες και μελέτες αναπλάσεων δεν τόσο καθοριστικές σε σχέση με την επίτευξη του στόχου. 
Με αποφασισμένη λοιπόν , με άγνωστο τρόπο (μελέτη και διαδικασία) την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, έχουμε έναν πολυδιαφημισμένο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό αναπλάσεων να αποδείξει – καλύψει την ορθότητα της κυκλοφοριακής επιλογής. 
Αν αγαπητέ συνάδελφε, υπάρχει τέτοιου τύπου νόμιμη ανάθεση (κυκλοφοριακής) μελέτης παρακαλώ να μου την γνωρίσετε. 

Ως προς το θέμα του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που υποστηρίζετε την νομιμότητά του, ως θεσμική επιλογή, έχουμε τοποθετηθεί αναλυτικά εξ αρχής αρνητικά . 

- Δεν υπάρχει ευρωπαϊκός διαγωνισμός 
- Όφειλε να γίνει διεθνής διαγωνισμός με κριτές επιλεγμένους από την UIA 
- Δεν είναι δυνατόν σε μη ιδιωτικούς διαγωνισμούς, ο αγωνοθέτης να είναι κριτής, να καθορίζει τις επιλογές και να επιβάλει στον κύριο του έργου το τι θα κάνει. 

Τελικά πρόκειται για έναν καθαρά ιδιωτικό διαγωνισμό για ένα δημόσιο έργο! 

Πολλές φορές οι θεσμικές διαδικασίες είναι χρονοβόρες, αλλά διασφαλίζουν τις αξίες και τα πιστεύω αυτών που ίδρωσαν πάνω στα σχεδιαστήρια για το καλό της πόλης και του κοινωνικού συνόλου και κυρίως δεν αφήνουν υποψίες (α)διαφάνειας. 

Αθήνα 05-03-2014 

Με εκτίμηση 
Γ. Μαδεμοχωρίτης 



6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

Απάντηση 
Θάνου Βλαστού στον

Γιώργο Μαδεμοχωρίτη



Θέμα: απάντηση στην επιστολή σας της 5.3.14



Αγαπητέ κ. Μαδεμοχωρίτη



Σας ευχαριστώ για την άμεση απάντησή σας σε όσα έγραψα. Πιστέψτε με ότι το έκανα με πόνο απέναντι στη στάση πολλών συναδέλφων που με λυπεί διότι είναι προσκολλημένοι σε μια κατάσταση απέναντι στην οποία θα έπρεπε όλοι να σηκώσουμε τα μανίκια και να αλλάξουμε επειγόντως πολλά, μπας και σωθεί ότι απομένει από μια Αθήνα που κυριολεκτικά πεθαίνει. Οι εξελίξεις είναι ακόμη πιο δραματικές αν πάρουμε υπόψη μας ότι, ενώ εμείς είμαστε βυθισμένοι στο τέλμα, ο υπόλοιπος κόσμος τρέχει μπροστά, οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις την τελευταία δεκαετία άλλαξαν πρόσωπο, επενδύουν αποφασιστικά στην αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, ενθαρρύνουν το περπάτημα και το ποδήλατο, απομακρύνουν το αυτοκίνητο, πεζοδρομούν, περιορίζουν τον αριθμό των θέσεων στάθμευσης, κατασκευάζουν ποδηλατοδρόμους, εμπλουτίζουν τους δρόμους τους με σταθμούς κοινόχρηστων ποδηλάτων, αναδεικνύουν τη δημόσια συγκοινωνία σε πυλώνα των μετακινήσεων. Η ευρωπαϊκή πόλη προσελκύει κατοίκους, επισκέπτες και επενδυτές, ο τουρισμός των πόλεων παρουσιάζει εκθετική αύξηση, το εμπόριο και οι υπηρεσίες ακμάζουν ενώ εμείς … στο απόλυτο μηδέν. Τι άλλο πρέπει να συμβεί σε αυτόν τον τόπο για να μας βγάλει από τον λήθαργο; Δεν βλέπουμε τι γίνεται λίγο έξω από την πόρτα μας; Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η χρεωκοπία και η εθνική ξεφτίλα την οποία συνεπάγεται είναι αποτέλεσμα και της κατάρρευσης των ελληνικών πόλεων ως βασικών μηχανών παραγωγής πλούτου μετά τη δικαιολογημένη εγκατάλειψή τους από κατοίκους, επισκέπτες και επενδυτές; 

Αλήθεια γιατί έφευγαν προ κρίσης, και πριν έρθουν οι πρόσφυγες, οι κάτοικοι από το κέντρο; Δεν ήταν η ρύπανση, ο θόρυβος και η γενικότερη κατάσταση στο δρόμο; Αυτή δεν είναι η πηγή του προβλήματος;

Ποιο είναι το τοπίο πάνω στο οποίο βρίσκονται σήμερα η Ακρόπολη και οι άλλοι αρχαιολογικοί χώροι; εντοπίζει κανείς το ιστορικό κέντρο; ποια είναι η εικόνα των ακτών, των λόφων, των ποταμών της Αθήνας; Τολμάμε να δούμε αντικειμενικά το τι χτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες; πού είναι οι γειτονιές; τι γίνεται στους δρόμους, ποιοι μπορούν χωρίς φόβο να περπατήσουν ή να κάνουν ποδήλατο; Πού είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι ανάπηροι που η δική μας η γενιά τους έβλεπε στο δρόμο; καταλήξαμε πού θα πετάμε τα σκουπίδια μας; αυτή την πραγματικότητα υπερασπιζόμαστε; αυτή μας αξίζει; Χαλάλι μας. 
Θα θέλατε η ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου να έχει προκύψει από κάποια κυκλοφοριακή μελέτη. Λυπάμαι αλλά δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει αυτό που ζητάτε. Διότι ευτυχώς ακόμη κάποια κρίσιμα ζητήματα στις πόλεις ανήκουν στον χώρο της πολιτικής, και όχι στους τεχνοκράτες. Είναι αρμοδιότητα της κυκλοφοριακής μελέτης η αποτίμηση της αξίας της τριλογίας, ή των άλλων εμβληματικών κτηρίων ώστε να συγκρίνει την Πανεπιστημίου με άλλους δρόμους; Είναι αρμοδιότητα της κυκλοφοριακής μελέτης η αποτίμηση της πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, ιστορικής αξίας ενός δρόμου; Αυτό που μόνο μπορεί να κάνει μια κυκλοφοριακή μελέτη είναι να εκτιμήσει τις κυκλοφοριακές επιπτώσεις από μια ‘πεζοδρόμηση’ (τέτοιες μελέτες, νόμιμες όπως θα το θέλατε, για την Πανεπιστημίου εκπονήθηκαν από την Αττικό Μετρό και μπορείτε να τις συμβουλευτείτε). Μια κυκλοφοριακή μελέτη δεν μπορεί όμως πάλι να συγκρίνει το κόστος των επιπτώσεων με τα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και άλλα κέρδη. Αυτό μόνο η κοινωνία μπορεί να το κάνει και η βαθμολόγηση από αυτήν, κόστους και ωφελειών, θα εξαρτηθεί από τις ευαισθησίες της, από τα προβλήματά της, από τους στόχους της.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Διαφωνείτε με την ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου. Δικαίωμά σας. Μη ψάχνετε επιχειρήματα όμως εκεί όπου δεν υπάρχουν. Κυκλοφοριακή μελέτη που να τεκμηριώνει ή που να καταρρίπτει τη θεώρησή σας δεν θα εκπονηθεί ποτέ. Δεν υπήρξε ποτέ αξιόλογος δρόμος που να πεζοδρομήθηκε με υπόδειξη κυκλοφοριακής μελέτης. Οι δρόμοι που πεζοδρομούνται επιλέγονται από πολεοδομικές θεωρήσεις που αντανακλούν γενικότερες πολιτικές για το αύριο της πόλης και της κοινωνίας. Θα σας βοηθήσω με ένα παράδειγμα: Η πεζοδρόμηση της Διον. Αρεοπαγίτου ή της Ερμού έγινε μετά από κάποια κυκλοφοριακή μελέτη που έψαξε στο οδικό δίκτυο για να βρει δυο δρόμους και τελικά κατέληξε σε αυτούς; Η πεζοδρόμηση της Δ. Αρεοπαγίτου δεν έγινε γιατί δίπλα της είναι η Ακρόπολη; Ή μήπως η πεζοδρόμηση της Ερμού έγινε γιατί υπηρετεί κάποια κυκλοφοριακή λογική και όχι γιατί δίπλα της είναι ο Κεραμεικός και συντρέχουν τόσοι άλλοι, εξαιρετικά σημαντικοί πολεοδομικοί λόγοι, που τους γνωρίζετε; 

  • Σχετικά με τις κυκλοφοριακές επιπτώσεις, αν μπούμε στον κόπο να τις ορίσουμε, θα φανεί πόσο οι προσεγγίσεις μπορεί να είναι διαφορετικές. Από τους περιορισμούς της κυκλοφορίας αυτοκινήτων, προφανώς για εκείνους που επιμένουν να τα κάνουν όλα με αυτοκίνητο, οι επιπτώσεις είναι πολλές. Για εκείνους που αναζητούν στην Αθήνα επιτέλους μια αξιοπρεπή δημόσια συγκοινωνία, από την επέκταση του τραμ μέχρι τα Πατήσια, κάτι που θα επιτρέψει η ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου, το κέρδος θα είναι μεγάλο. Το γεγονός ότι πολλές μετακινήσεις που γίνονται σήμερα με αυτοκίνητο θα γίνονται αύριο στο κέντρο με δημόσια συγκοινωνία πολλοί το βλέπουν αρνητικά. Άλλοι θα το αναγνώσουν ως μια εξέλιξη πολιτισμού και κοινωνικής ωρίμανσης, μια ευκαιρία για το περιβάλλον και την κοινωνικότητα στην Αθήνα. Απλούστερα: όσο μεγαλύτερες θα είναι οι κυκλοφοριακές επιπτώσεις για το αυτοκίνητο τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα κέρδη για τη δημόσια συγκοινωνία, το περπάτημα και το ποδήλατο. Ας διαλέξει λοιπόν ο καθένας την πλευρά που θα τοποθετηθεί. Είναι αντίπαλες. 

  • Με ένα από τα βασικότερα κριτήρια να είναι το ξεμπλοκάρισμα του τραμ, η Πανεπιστημίου, ήταν η μοναδική λογική λύση από πλευράς τροχιοδρομικής χάραξης, αφού το τραμ έχει σταματήσει μπροστά στην κλειστή σήμερα πόρτα της. Με αφετηρία τη Βουλή θα διανύσει τα 1000 μ. της Πανεπιστημίου και θα διατρέξει το σύνολο της Πατησίων, άλλα 5.400 μ. Στην πραγματικότητα ανοίγεται μπροστά του κάτι πολύ περισσότερο: όλη η βόρεια πλευρά της Αθήνας και, αρχικά, προορισμοί όπως ο σταθμός Λαρίσης, το νοσοκομείο Παίδων κ.λπ. Οι σχετικές μελέτες υπάρχουν.  

  • Το ότι η Πανεπιστημίου είναι πολεοδομικά η μοναδική λύση, η Αθήνα το ξεκαθάρισε εδώ και 30 χρόνια. Η πεζοδρόμησή της περιλαμβάνεται στο εν ισχύ Ρυθμιστικό και είναι γνωστές οι διεξοδικές αναλύσεις και η συζήτηση που προηγείται της ψήφισης ενός Ρυθμιστικού για να γίνει νόμος του κράτους. Αν στις αρχές της δεκαετίας του 80 η τότε αθηναϊκή κοινωνία επέλεξε την ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου μαζί με τον ‘δακτύλιο’ για να  αντιμετωπίσει τα περιβαλλοντικά και πολεοδομικά προβλήματά της, σήμερα, όταν ο αριθμός των κυκλοφορούντων οχημάτων είναι τουλάχιστον εξαπλάσιος τι συμβαίνει και υπάρχουν αμφιβολίες; Γενικευμένος εθισμός στη ρύπανση και στην παρακμή; Γιατί επίσης δεν αντιδρούμε βλέποντας τον ‘δακτύλιο’ να έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί; 

  • Είναι πολύ άδικο να χαρακτηρίζετε την ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου ‘έργο ανάπλασης με το οποίο επιχειρείται να καλυφθεί η ορθότητα της (προειλημμένης) κυκλοφοριακής επιλογής’. Αυτό που λανθασμένα ονομάζεται ‘πεζοδρόμηση’ δεν είναι ανάπλαση αλλά ένα κατ’εξοχήν συγκοινωνιακό έργο. Απόδειξη: από τα 16-18 μ. του οδοστρώματος της Πανεπιστημίου τα 6,5 μ. περίπου δίνονται στο τραμ, τα 3,5 μ. σε λωρίδα αυτοκινήτων έκτακτης ανάγκης και τα 2,5 μ. στο ποδήλατο. Απομένουν από το οδόστρωμα 3,5 έως 5,5 μ. και αυτά, μόνον αυτά , δίνονται συμπληρωματικά στον πεζό. Αντιστοιχούν στο 22% (16 μ.) ή στο 30% (18 μ.) του όλου έργου της Πανεπιστημίου. Αυτή λοιπόν είναι η κυκλοφοριακή επιλογή. Ας γίνουμε λοιπόν συγκεκριμένοι στις αντιρρήσεις: όχι στο τραμ; όχι στο ποδήλατο; όχι σε αυτά τα λίγα παραπάνω μέτρα στον πεζό;  

Αγαπητέ συνάδελφε. Πράγματι πρόκειται για μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από ένα ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό Ίδρυμα και για έργο που θα κατασκευαστεί χάρις στην ευρωπαϊκή βοήθεια (ΕΣΠΑ). Λοιπόν; Είναι η πρώτη φορά που γίνονται χορηγίες στην Αθήνα; Το Πολυτεχνείο από το οποίο τόσοι συνάδελφοι πήραν το δίπλωμά τους σε Μετσοβίτες χορηγούς δεν οφείλει την ύπαρξή του;  Έχουμε τόση εμπιστοσύνη στην λειτουργία και στις ταχύτητες του δημοσίου ώστε να πιστεύουμε ότι θα κάνει στο ορατό μέλλον ότι όφειλε να κάνει εδώ και πολλές δεκαετίες για την πόλη, για το περιβάλλον, για την υγεία μας; Αν το δημόσιο δεν ήταν υπό διάλυση και χρεωκοπημένο ίσως τα θέματα να προσεγγίζονταν διαφορετικά. Η πραγματικότητα όμως είναι γνωστή. Ένα Ίδρυμα ευτυχώς αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας ένα θεσμοθετημένο δημόσιο σχεδιασμό που βρισκόταν 30 χρόνια στα συρτάρια. Τι σημαίνει η άρνηση; Ότι είμαστε σε αναμονή του να αποκτήσει δημόσιο η Ελλάδα; Ίσως κάποιοι μετρούν το χρόνο διαφορετικά. Θεωρούν ενδεχομένως πιο συνεπές στις αρχές τους και πιο υπεύθυνο να κληρονομήσουμε την κατάντια της Αθήνας στα παιδιά μας.



με εκτίμηση


Θάνος Βλαστός
Καθηγητής ΕΜΠ


6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014
Απάντηση Μαρίας Μάρκου, 
Επίκουρης καθηγήτριας της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ
στον Θάνο Βλαστό

Αγαπητέ κύριε Βλαστέ,

Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η ανθρωπιά σας δεν κινδυνεύει από τους αριστερούς που είναι κολημένοι στη δεκαετία του 50 (βολική δεκαετία μια που στη διάρκειά της οι κακοί ήταν στη φυλακή). Κινδυνεύει όμως από την πολεοδομία που αναβαθμίζει το χώρο ξεχνώντας τους ανθρώπους και τις κοινωνίες που τον ζουν, από την πολεοδομία που με υπερβολική προθυμία αναλαμβάνει την προσέλκυση επενδυτών και επισκεπτών (από τους καλούς πάντα) και νέων πληθυσμών (από τους "υγιείς" όπως τους αντιλαμβάνεται η πολιτική μας ηγεσία). 
Οι πολιτισμένες χώρες που αναφέρετε δεν παράγουν μόνο πεζοδρόμους, οικο-συνοικίες και αναπλάσεις υδάτινων μετώπων αλλά και μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση για την ανάδειξη και την ενδυνάμωση των συμμετοχικών διαθεσίμων των πόλεων και των τοπικών κοινωνιών, συζήτηση που ήδη αντανακλά στις ευρωπαϊκές πολιτικές και προ πολλού έχει ανάψει και πέρα από τον Ατλαντικό. 
Πέρα από το φυσικό και, ακόμα, τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό, οι πολιτισμένες χώρες παράγουν συντονισμένες αστικές πολιτικές (ταυτόχρονα πολεοδομικές, προνοιακές, εργασιακές, αναπτυξιακές) για ν' αντιμετωπίσουν ζητήματα κοινωνικής συνοχής, ίδια μ' αυτά που οι μίζεροι αριστεροί ανακαλύπτουν στην Ελλάδα. 
Παράγουν μητροπολιτικό σχεδιασμό που αντιλαμβάνεται την προσβασιμότητα με όρους κοινωνικής και χωρικής δικαιοσύνης, αναγνωρίζοντας τον αναπτυξιακό χαρακτήρα της κυκλοφορίας και δίνοντας πρωτεύοντα ρόλο (αλλά και τις αναγκαίες επενδύσεις) στις δημόσιες μεταφορές. Αν κρίνω από τις μελέτες για την ανάπτυξη της μείζονος περιοχής του Παρισιού, μια που δεν έχω εμπειρία πολλών πολιτισμένων πόλεων, αυτός ο σχεδιασμός συνδέει τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου με νέες διατάξεις των διάφορων μέσων, τεχνολογιών και ταχυτήτων κυκλοφορίας, στις οποίες η εναλλακτική κινητικότητα έχει κρίσιμο ρόλο στο επίπεδο της γειτονιάς περισσότερο παρά σε υπερτοπική κλίμακα. Αλλά και στο κέντρο της πόλης, απ' ότι θυμάμαι, οι ποδηλατόδρομοι δεν αντικαθιστούν τους άξονες κυκλοφορίας οχημάτων αλλά αναπτύσσονται στα πεζοδρόμια, παράλληλοι μ' αυτούς. Όσο για τις πεζοδρομήσεις στο κέντρο της πόλης, δεν αφορούν στα βουλεβάρτα αλλά στους θύλακες αναψυχής, τουρισμού και πολιτισμού με σημαντικό, επίσης, ποσοστό κατοικίας οι οποίοι διατηρούν το μεσαιωνικό ιστό της πόλης και σχηματίζονται ανάμεσα σε βουλεβάρτα που εξυπηρετούν πάντα τη διαμπερή κυκλοφορία.
Αναρωτιέμαι, επομένως, μήπως οι προτεραιότητες που εξυπηρετεί η πρωτοβουλία του rethink Athens δεν είναι τόσο αυτονόητες όσο υποστηρίζετε. Μήπως το να μην αλλάξει με τον τρόπο που θέλετε η Πανεπιστημίου δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι τίποτε δεν θ' αλλάξει στην Αθήνα. 

Με φιλικούς χαιρετισμούς
Μαρία Μάρκου




17 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

Απάντηση 

Θάνου Βλαστού

στην Μαρία Μάρκου


Θέμα: απάντηση στην επιστολή σας της 6.3.14

Αγαπητή κ. Μάρκου

Μήπως τα πράγματα είναι λίγο πιο απλά; Το θέμα μας είναι η ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου και όσα με αυτό το έργο μπορεί να κερδίσει η Αθήνα, δηλαδή την απελευθέρωση του τραμ ώστε να φτάσει μέχρι τα Πατήσια, την ώθηση στο ποδήλατο, την απόδοση λίγο μεγαλύτερου χώρου στον πεζό και φυσικά, έμμεση αλλά εξαιρετικά  θετική επίδραση, την αποφόρτιση γενικότερα του κέντρου από τα αυτοκίνητα.

Απέναντι σε αυτά αναρωτιέστε με φόβο ποιοι θα είναι αυτοί οι νέοι μετά την ‘πεζοδρόμηση’,  ‘καλοί’ και ‘υγιείς’ επισκέπτες της Αθήνας, υποθέτω έχοντας στο μυαλό σας κάποιους άλλους που η ‘πεζοδρόμηση’ θα τους κρατήσει μακριά, ή κάποιους που βρίσκονται τώρα εκεί και θα τους απομακρύνει. Μη φαντάζεστε συρματοπλέγματα εκεί όπου δεν υπάρχουν. Η ‘πεζοδρόμηση’ δεν σκοπεύει να προσελκύει ‘καλούς’ και ‘υγιείς’. Να το ξαναπούμε; Στην Πανεπιστημίου μετά την ‘πεζοδρόμηση’ θα έρχονται περισσότεροι χρήστες δημόσιας συγκοινωνίας, περισσότεροι ποδηλάτες και πεζοί, θα έρχονται κάτοικοι της υποβαθμισμένης ζώνης της Πατησίων, θα έρχονται από όλη την Αθήνα για να ανακτήσουν το κέντρο της γιατί θα το έχουν ανάγκη. Θα προσελκύει εκείνους που ζουν σε πυκνοκατοικημένες συνοικίες χωρίς πλατείες και πράσινο, εκείνους που έχουν ανάγκη να έρχονται στο κέντρο και να μην παραμένουν εγκλωβισμένοι στις γειτονιές. Δεν θα έχει εισιτήριο η Πανεπιστημίου.  Τι μήπως φαντάζεστε; Ότι πρίγκηπες και εκατομμυριούχοι θα αφήσουν τις Rolls Royce τους και θα ορμήσουν στην Πανεπιστημίου με τα πόδια, με ποδήλατα και τραμ και δεν θα περισσεύει χώρος για άλλους;

Ως προς τους επενδυτές, είναι επίσης σαφές ότι δεν τους θέλετε … όμως δεν σας απασχολεί το πώς θα υπάρξουν δουλειές σ’αυτόν τον τόπο; Προφανώς θεωρείτε ότι η ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου κρύβει μια επιχείρηση  ‘εξευγενισμού’ του κέντρου. Θα ανέβουν οι αξίες, είναι γεγονός. Αμφιβάλετε ωστόσο ότι η οικονομική ανάκαμψη του κέντρου θα επηρεάσει θετικά την γενικότερη οικονομία της Αθήνας, προς όφελος πολλών;

Είσαστε αντίθετη στο έργο διότι δεν αποτελεί μέρος μιας ‘συντονισμένης αστικής πολιτικής (ταυτόχρονα πολεοδομικής, προνοιακής, εργασιακής, αναπτυξιακής)… που να ενδυναμώνει τα συμμετοχικά διαθέσιμα των πόλεων και των τοπικών κοινωνιών’. Είναι φανερό ότι, αφού δεν τηρούνται οι προϋποθέσεις που βάζετε, για πολιτικές με τις οποίες δύσκολα κανείς θα μπορούσε να διαφωνήσει, δεν θα υπάρξει έργο με το οποίο θα συμφωνούσατε όσο η Ελλάδα παραμένει αυτή που ξέρουμε. Μέχρι να υπάρξει μια άλλη Ελλάδα να μη γίνει τίποτα; Βλέπετε κάτι άλλο να γίνεται στην Αθήνα εκτός από την Πανεπιστημίου, το τραμ στον Πειραιά και τον ποδηλατόδρομο κέντρο – Φάληρο; Δεν αναφέρομαι στον Φαληρικό Όρμο και στο μετρό, όντως μεγάλα έργα, γιατί είναι ανώδυνα για το αυτοκίνητο, δεν αφαιρούν χώρο από την κίνησή του, άρα δεν πρόκειται να περιορίσουν τις επιπτώσεις του. Νομίζετε ότι επιμένοντας στη γνωστή μιζέρια, έτσι θα οδηγηθούμε προς αυτή την άλλη Ελλάδα που επαγγέλλεστε; 

Κυριολεκτικά αιφνιδιάζει η από μεριάς σας επίκληση του ‘αναπτυξιακού χαρακτήρα της κυκλοφορίας’ για να διαφωνήσετε με την ‘πεζοδρόμηση’ της Πανεπιστημίου. Γνωρίζω ωστόσο ότι στον χώρο όπου εργάζεστε έχει φτάσει ο αντίλαλος της παγκόσμιας εκστρατείας με στόχο τη μείωση των αυτοκινήτων στις πόλεις ώστε να περιοριστεί το κόστος από τα ατυχήματα, τη ρύπανση, το θόρυβο, τον κορεσμό, την υποβάθμιση των αξιών ακινήτων και μάλλον συμφωνείτε ότι τα πρώτα θύματα αυτών των προβλημάτων είναι οι ασθενέστεροι οικονομικά. Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία σχετικά με την αποσύνδεση στις πόλεις του αυτοκινήτου από την ανάπτυξη.

Το παράδειγμα του Παρισιού είναι ατυχές. Δεν είναι αλήθεια ότι ‘οι ποδηλατόδρομοι είναι στα πεζοδρόμια’. Σας στέλνω μερικές φωτογραφίες που το αποδεικνύουν. 






‘Η εναλλακτική κινητικότητα στο Παρίσι έχει κρίσιμο ρόλο στο επίπεδο της γειτονιάς’ και όχι στους ‘άξονες κυκλοφορίας οχημάτων’; Κάνετε λάθος. Στο Παρίσι μπορείς να περπατάς ή να κάνεις ποδήλατο παντού και όχι μόνο στις γειτονιές. Πράγματι μπορεί να μην έχουν πεζοδρομηθεί τα βουλεβάρτα αλλά σε όλα έχουν γίνει έργα που κάνουν περπάτημα και ποδήλατο άνετα, ευχάριστα και ασφαλή. Για αυτό εξάλλου ο Δήμος προτείνει 20.000 κοινόχρηστα ποδήλατα που τα βρίσκεις όπου κι αν βρεθείς. Γνωρίζετε μήπως κάποιον δρόμο στο Παρίσι εχθρικό σε πεζούς και ποδηλάτες; Αντίθετα, για περπάτημα και ποδήλατο υπάρχουν δρόμοι φιλικοί στην Αθήνα; Ο αριθμός των επισκεπτών είναι ένα παράδειγμα που αντανακλά αυτήν την πραγματικότητα: στο Παρίσι (χωρίς Ακρόπολη) 14 εκ., στην Αθήνα 6 εκ.

Ας πάρουμε το παράδειγμα της γνωστής Champs Elysées, που όντως δεν έχει πεζοδρομηθεί. Ο παρακάτω πίνακας είναι ενδεικτικός όμως του τι συμβαίνει εκεί:



Αξίζει να σημειωθεί ότι:
  • Ο χώρος για τον πεζό στην λεωφ. Champs Elysées είναι 3,3 φορές μεγαλύτερος από τον χώρο για τον πεζό στην Πανεπιστημίου (40μ vs 12μ).
  • Ακόμη και αν πεζοδρομείτο πλήρως η Πανεπιστημίου (σχεδιαζόταν δηλαδή χωρίς τραμ, ποδήλατο και λωρίδα αυτοκινήτων έκτακτης ανάγκης), πάλι ο χώρος για τον πεζό θα ήταν 28-30 μ. Μικρότερος των 40 μ. των πεζοδρομίων της Champs Elysées.
  • Η Champs Elysées δεν είναι η μοναδική λεωφόρος του Παρισιού, όπως είναι η Πανεπιστημίου για την Αθήνα. Είναι μία από τις δεκάδες αρτηρίες που το πλάτος τους ξεπερνά το πλάτος της Πανεπιστημίου (π.χ. Av de Breteuil 70 μ., bd Saint Jacques 70 μ., Bd Jules Ferry 60 μ.,  Av. Pasteur 60 μ. κ.λπ.) και σε όλες είναι ευχάριστο να περπατάς. Η Αθήνα τι άλλο έχει να δείξει εκτός από την Ακρόπολη, την Πλάκα και την Πανεπιστημίου;

Δεν βρίσκετε λοιπόν ‘τόσο αυτονόητες τις προτεραιότητες της ‘πεζοδρόμησης’ της Πανεπιστημίου’. Τις επαναλαμβάνω: δημόσια συγκοινωνία, ποδήλατο και περπάτημα. Τι άλλο να πω;

με φιλικούς χαιρετισμούς
 Θάνος Βλαστός
Καθηγητής ΕΜΠ
______________


 17 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014
Απάντηση Μαρίας Μάρκου,
Επίκουρης καθηγήτριας της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ
στον Θάνο Βλαστό

Σας ευχαριστώ κύριε Βλαστέ για την απάντηση. Αντιλαμβάνομαι τα επιχειρήματά σας και ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία να τα ξανασυζητήσουμε.

Μαρία Μάρκου

ΥΓ. Όσο για τους επενδυτές… ε, ναι, δεν τους θέλω. Αλλά αυτό κι αν θέλει συζήτηση.





20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

Επιστολή σχόλιο του αρχιτέκτονα 

Γεώργιου Γκίλια 
 ως σχόλιο στα κείμενα του Θάνου Βλαστού

Αναρωτιέται ο κ. Θάνος Βλαστός : "Μα τι θέλετε επί τέλους, να μη γίνει τίποτα;" και υποθέτει ότι θα τρέξουμε να κρυφτούμε από ντροπή όλοι οι αδρανείς, οι τεμπέληδες και οι επαγγελματίες αντιρρησίες! Δεν φοβήθηκε ότι προσφέρει έτοιμη την απάντηση; ΝΑΙ, να μη γίνει τίποτα όταν πρόκειται για προφανέστατη σπατάλη την ώρα που ο λαός υποφέρει. Τόσο απλά. Όσο για το επιχείρημα περί ευεργετών, δεν χρειάζεται να αναζητήσουμε τα όποια κίνητρα τους σε αντιπαροχές του δημοσίου. Αρκεί να ρωτήσουμε γιατί δεν κατευθύνουν τις χορηγίες τους σε κρισιμότερα προβλήματά, της υγείας π.χ. 

Μα προφανώς υπάρχουν λόγοι σοβαροί. Προσωπικά μένω άναυδος γιατί οι συνάδελφοι επιστήμονες που ασχολούνται με όλες τις τεχνοκρατικές πλευρές των διευθετήσεων αποφεύγουν να ξεκινήσουν από τα βασικά δεδομένα. Σε ποιόν ανήκει η πόλη και ειδικά το κέντρο της και ποια είναι η κύρια λειτουργία του. Ποιές είναι οι χρήσεις που επλήγησαν και χρειάζονται έργα θεραπείας; Το εμπόριο, ο τουρισμός, η αναψυχή; Μα αλήθεια στο κέντρο της Αθήνας έχουν πληγεί περισσότερο από άλλες περιοχές οι χρήσεις αυτές; Και αν μας απασχολεί γιατί πλήττονται αυτές οι οικονομικές δραστηριότητες, γιατί δεν αναζητούμε τις πραγματικές ρίζες του προβλήματος, που προφανώς δεν είναι η αισθητική υποβάθμιση ώστε να απαιτείται ανακαίνιση. Γιατί πράγματι για ανακαίνιση ή αναπαλαίωση που είναι ο νεολογισμός του συρμού πρόκειται. Η πλευρά του κυκλοφοριακού που θα ήταν ίσως ένα σοβαρό κίνητρο για παρεμβάσεις δείχνει να μην έχει καν μελετηθεί επαρκώς. Το φοβερό τραμ που είναι όντως φτηνότερο από το μετρό, έτσι όπως υλοποιείται, αποκαλείται λανθασμένα μέσο σταθερής τροχιάς, έπρεπε να λέγεται μέσο αποκλειστικής σταθερής τροχιάς, είναι σπάταλο σε χώρο όπως φαίνεται καθαρά στη Ν. Σμύρνη, και είναι ακριβότερο από οποιοδήποτε ηλεκτρικό λεωφορείο είχε στη διάθεσή του αποκλειστικές λωρίδες πχ αντίθετα στα ΙΧ αυτοκίνητα. Μια διαγράμμιση απλώς. Περί ποδηλατοδρόμων δεν θα πω τίποτα για να μην παραφρονήσω. Τρία χρόνια κινούμαι σχεδόν αποκλειστικά με ποδήλατο και αντιλαμβάνομαι πως η προσθήκη 2-3 χιλιομέτρων ποδηλατοδρόμου δεν θα κινήσει διόλου το δείκτη της καθολικής αδιαφορίας έως εχθρότητας της πολιτείας για το μέσον. 

Τότε γιατί τόση φασαρία; 

Πρώτα η χρήση. Το κέντρο της πρωτεύουσας πριν και πάνω από την εμπορική, τουριστική κλπ χρήσεις έχει χρήση συμβολική. Είναι η χωρική απεικόνιση της πολιτικής εξουσίας η κύρια λειτουργία του. Αυτή δε η λειτουργία ολοκληρώνεται και αντικειμενοποιείται ως τηλεοπτική εικόνα. 

Η νέα οδός Πανεπιστημίου λοιπόν, και όχι η κάπως πιο ταπεινή εμπορική Σταδίου (που ενδεχομένως αν χρειαστεί να ακολουθήσει) αναλαμβάνει να αποκαταστήσει όσο μπορεί, την τρωθείσα εικόνα της υποβαθμισμένης εξουσίας του Ελληνικού κράτους με τρόπο αντάξιο των συνηθειών της κολοβής αστικής τάξης που είχαμε την ατυχία να ηγείται του κοινωνικού συνασπισμού (μπλόκ) εξουσίας. Να παριστάνει τον μάνατζερ και τον ευεργέτη κρυμμένη κάτω από διάφορους τίτλους, εκ του ασφαλούς, διαχειριζόμενη το δημόσιο χρήμα. (Ναι, ίσως υπήρξαν εξαιρέσεις…) 

Οι πρώτες λοιπόν πληροφορίες που περιέχει η "νέα εικόνα" αφορούν στις διαδικασίες.Έχουμε ένα κράτος που ο ρόλος του σιγά - σιγά συρρικνώνεται στην συλλογή των φόρων και την τήρηση της τάξης, εκχωρώντας την παιδεία, τον πολιτισμό, την υγεία και φυσικά το περιβάλλον στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Βέβαια, εφόσον αυτό έχει την έγκριση των Ελλήνων, οι ιδεολογικές προτιμήσεις του καθενός άρα και εμού, περισσεύουν. Δυστυχώς λίγο-πολύ όλοι ξέρουμε ότι όλα όσα μας συμβαίνουν δεν υπήρξαν αποτέλεσμα δημοκρατικών επιλογών των Ελλήνων και δεν θα επεκταθώ παρά σε ένα: Ότι οι απίθανοι ιδιώτες, ντόπιοι και ξένοι, που αναλαμβάνουν πλέον την ευθύνη των "κοινωνικών παροχών", ανοίγοντας αγορές στην κερδοφορία τους, απαιτούν και κερδίζουν το προνόμιο να επενδύουν χωρίς ρίσκο και με πλήρη ασφάλεια αφού ο Ελληνικός λαός από το Καστελόριζο μέχρι τη Θράκη και την φτωχότερη περιοχή της Ήπειρο, πληρώνει το κόστος, τα σπασμένα, μέχρι και υποθετικές επισφάλειες. Ιδιαίτερα ας επισημάνω εδώ το ηθικό φορτίο που επωμίζονται Πανεπιστήμια και διανοούμενοι που πληρώνονται από τον ίδιο εργοδότη, τον πτωχευμένο Έλληνα των υποβαθμισμένων γειτονιών και των αγνοημένων γωνιών της χώρας, θέτουν εαυτόν στην υπηρεσία των νεόκοπων wannabe (Ελλ. επίδοξων) ευεργετών, για να εξασφαλίσουν άραγε την πρόσβαση, την συμμετοχή στην κυρίαρχη ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΉ ΕΙΚΟΝΑ ; 

Δηλαδή να μη γίνει τίποτα; ΌΧΙ να γίνουν οι δράσεις που χρειάζεται επειγόντως η πόλη για να είναι καθαρή και ασφαλής. Προχτές στη Χ. Λαδά η πτώση "απ' τον ουρανό" ενός μεγάλου μαρμάρου, "ευτυχώς" κατέστρεψε το αυτοκινητάκι μιας εργαζόμενης και δεν έστειλε στον άλλο κόσμο την ίδια. Όσο για την ασφάλεια, δεν εννοώ φυσικά το αίσχος των εικόνων κατοχής των ειδικών δυνάμεων, την υπερκατανάλωση χημικών, αλλά την επιστροφή της πόλης σ΄αυτούς που ανήκει, ώστε να ανήκουν σ΄αυτήν και την προστατεύουν. Πρακτικά δεν θα είχα αντίρρηση δοκιμαστικά τουλάχιστον, να μείνει η πανεπιστημίου κλειστή σε ρυπογόνα οχήματα, χωρίς ταρατατζούμ εργολαβίες, να περπατά ο κόσμος και οι ποδηλάτες καταμεσίς του δρόμου, κάποιοι να οργανώνουν dancing γιορτές και BBQ, να δούμε τι θα γίνει. Αλήθεια γιατί ο καθένας μπορεί και ιδιωτικοποιεί θέση πάρκινγ στο Κολωνάκι; Γιατί ιδιωτικοποιούν δρόμους, φοβούμενοι τι , οι ηγέτες μας αντί να κερδίζουν το σεβασμό με τις πράξεις τους; Τέλος, γιατί να υποδεχτεί ο "πεζόδρομος Πανεπιστημίου" κατοίκους απ' τα Πατήσια και αλλού, αντί να υποδεχτούν τα Πατήσια και άλλες πιο υποβαθμισμένες γειτονιές λίγη άπλα και λίγο πράσινο με τα λεφτά που θα φάει το κέντρο ; 

Το κέντρο της πρωτεύουσας είναι πριν και πάνω απ΄όλα απεικόνιση και πεδίο πολιτικής δράσης και η εικόνα μέχρις ενός σημείου μπορεί να φτιασιδωθεί. Εάν οι συνθήκες της κοινωνικής κρίσης που σοβεί δεν αλλάξουν, πράγμα που δεν διαφαίνεται, η μόνη λύση για τον εξωραϊσμό της εικόνας είναι να φύγει η Βουλή, να αλλάξουν όνομα δρόμοι και πλατείες προς πχ νατουραλιστικότερες κατευθύνεις τύπου οδός Παπαρούνας, πλατεία Υακίνθων αντί Κλαυθμώνος κλπ και πάνω από όλα να σβηστούν από τα μυαλά οι μνήμες και οι συμβολισμοί των χώρων. Εάν συνάμα οι σύμμαχοι-δανειστές και προστάτες αναλάβουν να σιτίζουν όλους τους Έλληνες στο πρυτανείο, αφού κάθε παραγωγική δραστηριότητα μηδενιστεί, τότε η πόλη και ειδικά το κέντρο της μπορεί να μετασχηματιστεί σε υπέροχη γνησίως αρχαιοπρεπή Ντίσνεϋλαντ, με νερά, λουλούδια, πεζούς, τουρίστες, φιλόσοφους, ρήτορες και κομπανίες. Θα ανήκει πραγματικά σ' όλο τον κόσμο. Μέχρι τότε όμως θα λειτουργεί ΚΑΙ ως συσσωρευτής μίσους, όσων αισθάνονται την πόλη ανοίκεια, όχι γιατί είναι άσχημη ή αντιλειτουργική, αλλά γιατί είναι η ΕΙΚΟΝΑ κλοπής της ζωής και της ελπίδας τους. 

ΥΓ. Πριν προχωρήσουν πολυέξοδες παρεμβάσεις γιατί δεν εφαρμόζονται πειραματικά κάποιες διευθετήσεις για εύλογο χρονικό διάστημα ώστε να διαφανούν τα όποια αποτελέσματα? 

Ξεχασμένη, 17 Μαρτίου 2014 


Γκίλιας Γεώργιος

Υ.Γ.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ


Προσπαθώντας να εστιάσω στο κύριο πρόβλημα που κατά τη γνώμη μου είναι η προσπάθεια αναβάθμισης της εικόνας της συμβολικής κυριαρχίας στους χώρους που χτυπά η πολιτική καρδιά της χώρας σε συνδυασμό με την πραγμάτωση της μεταφοράς αρμοδιοτήτων του παραδοσιακού κράτους σε εξωθεσμικούς παράγοντες, ιδρύματα, ανεξάρτητες αρχές, ΜΚΟ και συσχετισμένους εργολάβους, ομολογώ ότι αδίκησα τους ανθρώπους που εργάστηκαν εθελοντικά και φιλότιμα για να τεκμηριώσουν την πρόταση Σταδίου. Η πεζοδρόμηση Σταδίου χωρίς τραμ βέβαια, με έπεισε ότι είναι πρωτοβουλία χωρίς εξωθεσμικές διαδικασίες, έχει σαφέστατα πλεονεκτήματα από κάθε άποψη πραγματιστική (λειτουργική, οικονομική κλπ), παρ' ότι σε συμβολικό επίπεδο και δη στην τρέχουσα συγκυρία, μοιράζεται ιδιότητες της μεγαλόπνοης πεζοδρόμησης Πανεπιστημίου. Επισημαίνω ιδιαίτερα τον ρόλο της πρότασης Σταδίου στην αποδόμηση στην πράξη, της φιλολογίας, της συνθηματολογίας και της εικονολατρίας που οργανώθηκε από πολλές πλευρές, κυριαρχούντων όλως περιέργως των ΜΜΕ, που κατόρθωσαν ως τώρα να περάσουν την πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου ως αδήριτη αναγκαιότητα για την επιβίωση της Αθήνας, μην πω της Ελλάδας όλης!




26 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014
Επιστολή σχόλιο του αρχιτέκτονα 

Νίκου Μιχαλόπουλου 
 ως σχόλιο στα κείμενα του Θάνου Βλαστού


‘’Το έδαφος δεν προηγείται του χάρτη ούτε και επιβιώνει μετά από αυτόν. Από τούδε και στο εξής ο χάρτης προηγείται του εδάφους.’’
Jean Baudrillard, Ομοιώματα καιΑπομιμήσεις

Συνάδελφε Θ. Βλαστέ
Παρεμβαίνετε με ένα κείμενο ‘’κουβά’’ επί παντός επιστητού - στην δεκαετία του ’70,  κουβά λέγαμε τα κείμενα των προκηρύξεων, αριστερών συνήθως  παρατάξεων που καταπιάνονταν με όλα τα θέματα, από τους Ζαπατίστας μέχρι την αύξηση της τιμής του εισιτηρίου- και με έντονο το συναισθηματικό στοιχείο, προσπαθώντας να μετατρέψετε το διάλογο πάνω στο πραγματικό, σε συναισθηματική αφήγηση, την οποία δεν επιθυμώ να παρακολουθήσω. Αντιπαρέρχομαι επίσης την προσπάθεια δημιουργίας ‘’ιδεολογικών’’ αντιπαλοτήτων με την αναφορά στους αριστερούς του ‘50, προφανώς συνέχεια της προσπάθειας του κ. Τουρνικιώτη στην ημερίδα, να μας χωρίσει σε βένετους και πράσινους. Πιστεύω ότι, η ορολογία μου και η βιβλιογραφία μου, είναι σαφές ότι παραπέμπει μάλλον στην δεκαετία του ’90.
Θα προσθέσω στην παρέμβαση της συν. Μ. Μάρκου σε σχέση με το σχεδιασμό και τη συμμετοχή των πολιτών, μόνο ότι οι άξονες είναι καλοί όταν αναφέρονται σε προϊόντα, αντικείμενα ή επενδύσεις (π.χ οδικός άξονας, σιδηροδρομικός άξονας, ενεργειακός άξονας).  Όταν όμως η αναφορά γίνεται σε ανθρώπους- πολίτες τότε κρύβουν ολοκληρωτικές αντιλήψεις.  Από αυτή τη σκοπιά διαφωνώ με  το Rethink Athens και γενικά με όλη την αντίληψη των γενικότερων παρεμβάσεων σας. Επειδή αποβλέπουν στην μετατροπή των παλαιών πραγματικοτήτων, σε εικόνες, που αναπαράγουν τη λογική του νέου παγκοσμιοποιημένου συστήματος και μάλιστα αντικειμενικοποιώντας, αυτές προσπαθούν αλαζονικά και με αυτοπεποίθηση να ανατρέψουν βίαια ισόρροπες κοινωνικές λειτουργίες. Γι’ αυτό το λόγο και θεωρώ ιδεολογικό ατόπημα την άνευ όρων στοίχιση του κ. Σακελλαρίδη υποψήφιου δημάρχου Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ με το Rethink Athens, επειδή υποτίθεται, ότι η ιδεολογία του βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με αυτά. Απεναντίας  η προτεινόμενη παρέμβαση της Σταδίου, που αντιμετωπίζεται και σαν όριο της ‘’παλιάς’’ πόλης είναι πολύ κοντά στις αντιλήψεις μου και  γι’ αυτό δεν την βλέπω αρνητικά. Διαφωνώ όμως πλήρως με την προσπάθεια ‘’ τραμοποίησης’’ της πόλης.
Δεν θα ασχοληθώ με όλο το περιεχόμενο του ‘’κουβά’’ παρά μόνο σ’ αυτά που αφορούν άμεσα τον πολίτη και όχι τον τουρίστα ή τον καταναλωτή, αντικείμενα των επενδυτών, για τους οποίους ενδιαφέρεστε. Θα παραμείνω εστιασμένος στις οριστικές προτάσεις του Rethink Athens και στην συγκρουσιακή σχέση τους με την πραγματικότητα.
1.       Τι είναι τέλος πάντων η Πανεπιστημίου; Μα φυσικά ΤΑΞΟΤΡΑΜΟΔΡΟΜΟΣ

Στην παρέμβαση σας χρησιμοποιήσατε επανειλημμένως τον χαρακτηρισμό ‘’πεζόδρομος’’. Αυτός ο χαρακτηρισμός έχει εξοβελιστεί εδώ και πολύ καιρό από το Rethink Athens και είστε ο μόνος που εξακολουθεί να τον χρησιμοποιεί. Μάλιστα στο τεύχος της οριστικής μελέτης δεν αναφέρεται παρά μόνο μια φορά, όταν βαφτίζει τα πεζοδρόμια πεζόδρομους(!!) ‘’Στα δυο πλάγια ένας φαρδύς πεζόδρομος προσφέρει στους πεζούς την ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ να κινούνται ΑΝΕΜΠΟΔΙΣΤΑ πλάι στα κτίρια και τα καταστήματα ‘’. (προφανώς εννοεί ότι δεν μπορούν πουθενά αλλού να κινούνται ανεμπόδιστα). Μάλιστα ο κ. Πολύζος έχει φροντίσει να ξεκαθαρίσει τη θέση της ομάδας σε σχέση με τον όρο ‘’πεζόδρομος’’, δηλώνοντας: ’’ … η Πανεπιστημίου μπορεί να μετατραπεί σε ένα άξονα βιώσιμης κινητικότητας , σε έναν άξονα ροής(;) πεζών και ποδηλάτων. Πουθενά εμείς δεν δουλέψαμε με την έννοια Πανεπιστημίου πεζόδρομος. Η Πανεπιστημίου- Πεζόδρομος ήρθε σιγά- σιγά δημοσιογραφικά’’  (Αρχιτέκτονες, Τεύχος 2).
Εσείς έχετε μείνει ανενημέρωτος ή εξακολουθείτε συνειδητά να προπαγανδίζετε τον πεζόδρομο δίνοντας ψευδείς εικόνες ή έχετε παρασυρθεί από τους δημοσιογράφους ή εν τέλει έχετε εξαπατηθεί; Τέλος πάντων  η Πανεπιστημίου συνειδητά, και με τη λογική της προπαγάνδας, μας αποκαλύφθηκε σταδιακά αποκρύβοντας την οριστική μορφή της, ακόμα και αυτή τη στιγμή, που υποτίθεται ότι βρισκόμαστε στο στάδιο της οριστικής μελέτης.
Στην αρχή μας την εμφάνισαν σαν πράσινο βουλεβάρτο φιλικό στον πεζό - σαν Αθηναϊκή εκδοχή του Zeil και του Ramblas - στα πλαίσια της μυθολογίας του πεζόδρομου.  Στη συνέχεια σαν πλατεία 400μ. - εξόφθαλμα ψευδής χαρακτηρισμός , μετά εξελίχθηκε στην σαχλαμάρα του γραμμικού πυκνωτή και στην πράσινη ραχοκοκαλιά της πόλης προφανώς από άγνοια ή ‘’δημιουργική χρησιμοποίηση’’ της θεωρίας, για να καταλήξει στην ανυπαρξία χαρακτηρισμού και να προωθηθεί το γενικό ‘’Ανασυγκρότηση του κέντρου της πόλης με άξονα την οδό Πανεπιστημίου’’.
Καταλαβαίνω την αμηχανία σας - όπως και των υπολοίπων - να βρείτε χαρακτηρισμό για τη  ‘’Νέα Πανεπιστημίου’’. Είναι δύσκολο να περιγραφθεί αυτός ο ιδεολογικός, λειτουργικός και σχεδιαστικός ‘’αχταρμάς’’, που εμφανίζεται μέσα από τις οριστικές μελέτες, όσο και αν προσπαθείτε να τον αποκρύψετε μέσα από τα ‘’πειραγμένα’’ προοπτικά, τους νεολογισμούς (ονομάζετε ‘’ πράσινα δωμάτια’’  τις ζαρντινιέρες), τις ρομαντικές περιγραφές (με τα πουλάκια να κελαηδούν), τις μεγαλοστομίες όπως ‘’στρατηγική δέντρων και πρασίνου’’, ή τις διακριτικές υπομνήσεις της πραγματικότητας (όπως ‘’πλακίδια γρασιδιού’’ τοποθετημένα μεταξύ των πλακιδίων του γνεύσιου) και την διακριτική έως ανύπαρκτη  παρουσία κανονικών σχεδίων στην παρουσίαση. (Ταλαιπωρήθηκα για να βρω μια κάτοψη. Τελικά την βρήκα κρυμμένη σε ένα βιβλίο, στο πρώτο δωμάτιο της έκθεσης).
Θεωρώ ότι ο σωστός χαρακτηρισμός για την Πανεπιστημίου μετά την παρέμβαση είναι: ΤΑΞΟΤΡΑΜΟΔΡΟΜΟΣ (με ανεμπόδιστη κίνηση των πεζών ΜΟΝΟ δίπλα στα κτίρια και τα καταστήματα). Ο πεζός δεν έχει να κερδίσει τίποτα από την Πανεπιστημίου, εφ’ όσον θα του επιστρέψετε τα πεζοδρόμια που ήδη είχε και μάλιστα κουτσουρεμένα. Η Νέα Πανεπιστημίου θα είναι περισσότερο εχθρική για τον πεζό.
2.       Σε ποιον απευθύνεται τελικά η Πανεπιστημίου;
(Ώστε να γίνει ‘’ένας ξεχωριστός τόπος συνάντησης για πολίτες από όλες τις γειτονιές’’.)
Απευθύνεται στον κάτοικο του κέντρου , που θα πάει να δει την Τριλογία; Τον τουρίστα που θα πάει με το πούλμαν, από την Ακρόπολη στο Αρχαιολογικό Μουσείο; Στον ποδηλάτη που θα του μείνει μια λωρίδα ανάμεσα στα ταξί στα πούλμαν και  τα μηχανάκια για να περάσει και να πάει πού; Στον παππού που θα πάρει το τραμ(!!) να κατεβάσει το εγγονάκι του με το ποδηλατάκι να παίξει στην Πανεπιστημίου; Και γιατί να μην πάει στην πλατεία της γειτονιάς του, και αν δεν έχει πλατεία η γειτονιά του γιατί να μην του κάνουμε μια;
Στους ‘’πελάτες’’ που θα πάνε να ψωνίσουν στα μαγαζιά - ποια; - της Πανεπιστημίου; Στους νέους που θα φύγουν (γιατί;) απ’ την πλατεία Αγ. Ειρήνης, την Καρύτση, το Γκάζι και τα Εξάρχεια για να αισθανθούν την ‘’εμβληματικότητα’’ της περιοχής και να ‘’καταναλώσουν’’ δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους, χαζεύοντας τα ταξί και το τραμ;  Όλα αυτά δυστυχώς στερούνται λογικής και σοβαρότητας. Η Αθήνα δεν έχει ανάγκη από νέα στέκια, ούτε από εμβλήματα, ούτε από ‘’μαρμαρένια αλώνια’’ από πλάκες γνεύσιου ούτε από κηποτεχνικές παρεμβάσεις. Έχει ανάγκη από φροντίδα, από νέες δραστηριότητες, από αίσθημα ασφάλειας για τους πολίτες της, από απελευθέρωση των δημοσίων χώρων ώστε να ανακτηθούν από τους πολίτες, για να αισθανθούν την πόλη οικεία σε αυτούς.  Η  ‘’Νέα Πανεπιστημίου’’ δεν απευθύνεται στους πολίτες. Είναι η αρχή μιας νέας αφήγησης για την πόλη που προωθείται ώστε να μας προετοιμάσει για τις νέες πραγματικότητες, που θα μας επιβληθούν προσαρμοσμένες στις ανάγκες των νέων επενδυτών.

3.       Οριστική Μελέτη σε σύγκρουση με την Πραγματικότητα

 Στην παρέμβαση, αναφέρεστε σε κάποιες μετρήσεις.  Επιτρέψετε μου όμως να τις αμφισβητήσω, επειδή μάλλον παρασυρθήκατε και εσείς από τον ‘’ρεαλισμό’’ των ‘’φωτορεαλιστικών’’ ζωγραφιών της έκθεσης οι οποίες δεν συμφωνούν με τα σχέδια των οριστικών μελετών αλλά ούτε με την πραγματικότητα. Έχετε ξεχάσει να υπολογίσετε τις λωρίδες για τη στάση και για φορτοεκφόρτωση των αυτοκινήτων, την λωρίδα πρασίνου (πράσινα δωμάτια), τις λωρίδες ασφαλείας εκατέρωθεν των ποδηλατόδρομων, τις πλατφόρμες επιβίβασης- αποβίβασης του τραμ και αν προσθέσουμε και τις λωρίδες με τα καθιστικά, τα περίπτερα, τα τραπεζοκαθίσματα, τότε… δυστυχώς η Πανεπιστημίου δεν σας φτάνει. Έχετε λοιπόν δυο επιλογές ή να εξαφανίσετε τα δωμάτια πρασίνου (έτσι μετά τις ‘’Αόρατες πόλεις’’ του Ι. Καλβίνο θα έχουμε και τα ‘’αόρατα πράσινα δωμάτια’’ του Rethink Athens) ή να μικρύνετε τα πεζοδρόμια και να ‘’κολλήσετε’’ τους πεζούς στις βιτρίνες των καταστημάτων. Γίνεται πλέον φανερό και στους αδαείς ότι η οριστική πρόταση πάσχει σε επιστημονικό επίπεδο και δικαιώνει πλήρως την παρέμβαση και τις ανακοινώσεις του ΣΑΔΑΣ και της UIA.  Οι οριστικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η ‘’Νέα Πανεπιστημίου’’ θα προσφέρει μόνο αυτόν τον χώρο στον πεζό, δηλ. δίπλα στις βιτρίνες μέχρι την κόκκινη γραμμή – όπως φαίνεται στην φωτογραφία που παραθέτω , και δίπλα θα περνάει το τραμ. (Αν θέλετε κρατήστε αυτή τη φωτογραφία ίσως μας χρειαστεί στο μέλλον). Επειδή είστε  και τοπογράφος, πιστεύω με μια μεζούρα (σχήμα λόγου, με  ψηφιακό όργανο προφανώς) ότι μπορείτε να το εξακριβώσετε και εσείς, και εάν κάνω λάθος διορθώστε με και θα δεχθώ κάθε εξήγηση.



Ο πραγματικός χώρος για τον πεζό στην ''Νέα Πανεπιστημίου''.


1.       Ποδηλατοδρόμος ή ‘’πεδίο παράλληλων κινήσεων’’;

Η Πανεπιστημίου χαρακτηρίζεται ‘’φιλική’’ για το ποδήλατο. Αυτή η πρόταση δεν έχει κανένα νόημα. Το μόνο που μπορεί να σημαίνει είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιείται και από ποδηλάτες. Μα και τώρα χρησιμοποιείται και με απλές παρεμβάσεις θα μπορούσε να χρησιμοποιείται περισσότερο και ασφαλέστερα.
 Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα ζήτημα που επιμελώς ‘’συσκοτίζεται’’, από την ομάδα του Re-think Athens. Το δίκτυο  των ποδηλατοδρόμων, είναι ένα συμπληρωματικό δίκτυο της πόλης, ΔΙΑΚΡΙΤΟ και ΑΣΧΕΤΟ, από τους αυτοκινητόδρομους αλλά ΚΑΙ από τους ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΥΣ.

Είναι οικολογικό, βοηθάει στην υγεία και την άθληση, αλλά δεν είναι για πεζούς, ούτε είναι και ‘’φιλικό’’ για τους πεζούς. Απεναντίας απαιτείται προσοχή στον σχεδιασμό του, διότι μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στην κίνηση των πεζών ή και αντίστροφα να δημιουργηθούν τριβές μεταξύ τους, ατυχήματα, όταν δεν είναι αρκούντως διακριτό και υπάρχουν επικαλύψεις. Πουθενά δεν σχεδιάζουν περιοχές όπου ανακατεύονται πεζοί, οχήματα και ποδήλατα, όπως αυτό που ουσιαστικά θέλετε να εφαρμόσετε για την Πανεπιστημίου.

Η Πανεπιστημίου, σύμφωνα με την οριστική μελέτη δεν θα είναι ποδηλατόδρομος αλλά ‘’ένα πεδίο παράλληλων κινήσεων στο οποίο θα μπορούν να συνυπάρξουν πεζοί, ποδήλατα και αυτοκίνητα ανάλογα με τις ανάγκες και τις ώρες της ημέρας’’ (!!) Πολύ ωραίο σαν εικόνα αλλά πολύ μακριά από την έννοια της οργάνωσης του χώρου, θυμίζει κάτι σαν παιδική χαρά για μεγάλους.

2.       ΤΡΑΜ εναντίον τρόλεϊ (και στο βάθος πολλά εκατομμύρια)

Έχει ενδιαφέρον όλο το σκεπτικό της προώθησης του Τραμ. Το τράμ φαίνεται να προωθείται σαν εναλλακτική πρόταση, αντί του μετρό, με την λογική ότι είναι πιο φτηνό. Ουσιαστικά αναβιώνετε την αφήγηση που ξεκίνησε από τον Α. Τρίτση. Ελαφρύ, φτηνό τραμ εναντίων βαριού, ακριβού μετρό η όποια όμως όπως είδαμε ήταν απλά ένας πολιτικός ελιγμός. Όμως τα φαινόμενα απατούν. Όπως φάνηκε και από την εισήγηση του συν. Γ. Πολύζου αλλά και από τα σχέδια που την συνοδεύουν το τραμ δεν αντικαθιστά το μετρό, αλλά το τρόλεϊ (ηλεκτρικό λεωφορείο). Έτσι προωθείτε τραμ στην Λ. Αλεξάνδρας (έχει 3 σταθμούς  μετρό και τρόλεϊ) τραμ στην Αγ. Κωνσταντίνου μέχρι το Σταθμό Λαρίσης (έχει 3 σταθμούς και τρόλεϊ ) κλπ. Δηλαδή ξηλώνετε το τρόλεϊ όπου υπάρχει για να τοποθετηθεί τραμ.
Αλλά πρώτον υπάρχει ήδη το τρόλεϊ, δεύτερον εάν κάνουμε τη σύγκριση, το τρόλεϊ είναι πιο φτηνό από το τραμ και τρίτον αν ψάχνουμε το πιο φτηνό γιατί δεν βάζουμε rickshaws (τρίκυκλα οχήματα μεταφοράς που χρησιμοποιούνται στο Μπαγκλαντές).


 Rickshaw φτηνότερο και από το τραμ και από το τρόλεϊ

Φαίνεται λοιπόν ότι μια αθώα οικολογική, φιλική στην πόλη, φτηνή παρέμβαση είναι το πρώτο βήμα σε μια παρέμβαση αρκετών δις. καθόλου αθώα, η οποία μάλιστα έχει σκοπό την κατασπατάληση πόρων, για αντικατάσταση ενός μέσου που ήδη εξυπηρετεί και είναι αρκούντος οικολογικό από κάποιο κατά πολύ ακριβότερο και λιγότερο ευέλικτο. Επιπλέον δεν είδα στα σχέδια του κ. Πολύζου την γραμμή τραμ της Λ. Συγγρού, μια παρέμβαση με τους ίδιους πρωταγωνιστές που από ότι γνωρίζω προωθείται και μάλιστα θα μας απασχολήσει στο άμεσο μέλλον (μετά το rethink Athens). Υποθέτω ότι στόχος είναι να μας επιβληθεί σταδιακά όπως και η ‘’Νέα Πανεπιστημίου’’. Την ανησυχία που επιτείνει το γεγονός ότι στην νέα αρχιτεκτονική των δημοσίων μετακινήσεων αγνοείται προκλητικά η ύπαρξη του μετρό. Ο σχεδιασμός γίνεται αποκρύβοντας ότι είναι το κύριο μέσο δημόσιων μεταφορών και ότι ΟΛΑ τα υπόλοιπα παίζουν συμπληρωματικό και όχι κεντρικό ρόλο και ξαναπερνάμε τραμ ακόμα και εκεί που ήδη υπάρχει μετρό (όπως στην Πανεπιστημίου).

1.       Αντί επιλόγου

Είμαι κάτοικος του κέντρου, σχεδόν από τότε που γεννήθηκα και το βιώνω καθημερινά. Περπατώ συχνά, κυρίως στο ιστορικό κέντρο και σας διαβεβαιώνω ότι δεν αισθάνθηκα ποτέ την Πανεπιστημίου σαν διαχωριστικό ποτάμι, απεναντίας ειδικά τις πρωινές ώρες είναι απόλαυση να περπατάς σε αυτή και είναι πολύ εύκολο να την διασχίσεις ακόμα και κάθετα (άνετα πεζοδρόμια, ελεύθερες, μεγάλες διαβάσεις, πολλά δέντρα αν και λείπουν αρκετά από τις δενδροστοιχίες- ζαρντινιέρες)
Ο άτυχος περιπατητής όμως που θα προσπαθήσει να διασχίσει τη ‘’Νέα Πανεπιστημίου‘’, αφού διασχίσει τις δύο γραμμές του τραμ - φυσικά θα έχετε αφαιρέσει την πινακίδα ‘’Μην περνάτε τις διαβάσεις’’ - αφού διασχίσει δυο ποδηλατόδρομους (όπου κινδυνεύει να τον ‘’φάει’’ ένας ποδηλάτης που τρέχει με 30km/h ) και ένα δρόμο που θα διέρχονται ταξιτζήδες και μηχανάκια, θα δυσκολευτεί να φτάσει απέναντι. Προβλέπω μελλοντικά να τοποθετούνται κάγκελα και φωτεινοί σηματοδότες ως συμπλήρωμα ‘’της νέας αρχιτεκτονικής του δημόσιου χώρου’’.

Γι’ αυτό θα σας απαντήσω: Ευχαριστώ δεν θέλω την ‘’Νέα Πανεπιστημίου’’ με  την glamorous αισθητική της και τους ‘’νέους’’ επενδυτές της,  προτιμώ την παλιά. Θα περπατήσω στα πεζοδρόμια που υπάρχουν και θα μετακινηθώ με το μετρό ή το τρόλεϊ. (εξάλλου πηγαίνουν στο ίδιο μέρος που θα πηγαίνει και το τραμ). Και επιπλέον σαν πολίτης δεν θα μου στοιχήσει τίποτα.
                                                              
                                                                                                  Ούτε βένετος, ούτε πράσινος
                                                                                                                  Ν. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ





27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014
Επιστολή σχόλιο του αρχιτέκτονα 
Νίκου Ταμιωλάκη


ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ:

  1. Ποια ειναι η αναγκη που εξυπηρετειται με την συγκεκριμενη πεζοδρομηση; Απο ποιον τιθεται η πρωταρχικη «παραγγελια»;  Σε ποιους απευθυνεται ενα τετοιο εργο; Μια απαντηση που διαφαινεται αμυδρα από τις μεχρι τωρα τοποθετησεις, που θα μπορουσε να αποτελεσει την κοινη βαση για παραπερα συζητηση, αφορα στην «δυνατοτητα των κατοικων της πολης να επισκεπτονται το κεντρο ….» Ποιο κεντρο; Και ποιας πολης; Αυτης των 5.000.000 κατοικων; Και γιατι να πανε στο κεντρο; Ψωνια και αναψυχη καλυπτονται (οσο καλυπτονται) στα περιφερειακα κεντρα… Το μονο που λειπει απο την περιφερεια, ειναι η παραπλανητικη εικονα – βιτρινα - μιας Αθηνας που θα μπορουσε να αποτελει το παγκοσμιο παραδειγμα της νεοκλασσικης πολης, αν δεν ειχε υποστει τον βιασμο της δεκαετιας του ’60. Αυτο το κατι παραπανω της «πιασαρικης» εικονας, βεβαιως και το διαθετει η Πανεπιστημιου.
  2. Ποιο να ειναι αραγε το κρισιμο μεγεθος μιας πολης, μεχρι το οποιο μπορει να μιλαει κανεις για «κοινωνικη συνευρεση» των κατοικων στο κεντρο της και οχι για ασυνδετες μεταξυ τους περαστικες διελευσεις, η επισκεψεις τουριστικου περιεχομενου; Η υποθεση της κοινωνικης συνευρεσης που εχει χαραχτηριστικα ενιαιας οντοτητας, μπορει να αφορα στην πλατεια της «χωρας» ενος απο τα νησια μας, αλλα επ’ ουδενι στο κεντρο της Αθηνας. Η παρατηρηση βεβαιως αφορα στην καθημερινη του λειτουργια, και όχι σε μια περιπτωσιακη και οργανωμενη συγκεντρωση πληθυσμου για οποιοδηποτε «εξαγγελθεντα» λογο. Δεν εχει να κανει με τον αν οι κατοικοι ειναι ντοπιοι η τουριστες, εχει να κανει με ιδιοτητες και ποιοτητες που εκπορευονται απο τις κλιμακες χωρου και πληθυσμου.
  3. Δεν με ενοχλει που η Αθηνα αποτελει παγκοσμιο τουριστικο προορισμο.  Οτιδηποτε μπορει να βοηθησει σε αυτό, το δεχομαι, δεν ντρεπομαι να το πω, δεν θα επρεπε να θεωρειται ταμπου η «τουριστικη αξιοποιηση» αυτή καθ’ αυτη. Δεν αντιλαμβανομαι γιατι πρεπει να δαιμονοποιειται αυτο που μπορει να γινει στην πραξη ενα απο τα εργαλεια της πολυαναμενομενης αναπτυξης (ουτε η λεξη αναπτυξη με ενοχλει). Η μεθοδος ομως, τα παραπλευρα μονοροπα ωφελη και οι παραπλευρες απωλειες, με ανησυχουν κάθε φορα, αλλα ως προς την αρχικη προθεση για τουριστικη αναπτυξη, επιλεγω να ειμαι αρχικα καλοπιστος.
  4. Θεωρω θετικο να δημιουργηθει ένας τοπος περιπατου και θεαματος στην καρδια της πολης, αντιστοιχο με αυτόν της Διονυσιου Αρεοπαγιτου – Αποστολου Παυλου. Δεχομαι ότι για τον σκοπο αυτό προσφερεται η Πανεπιστημιου. Οποιεσδηποτε άλλες προτασεις δεν φαινονται το ιδιο ελκυστικες, η Σταδιου π.χ δεν εχει τα αναλογα αρχικα εμφανισιακα(!) προσοντα.
  5. Θα μου αρεσε να πηγαινω περπατωντας από την Ακαδημια μεχρι τον Λουμπαρδιαρη, μεσω μιας εγκαρσιας διαδρομης απαλαγμενης από το αυτοκινητο. Ετσι, η «αναβαθμισμενη» Πανεπιστημιου, δεν θα κινδυνευε να καταστει ένα απομονωμενο «χρυσο κλουβι», αλλα θα συμμετειχε σε ένα ευρυτερο δικτυο διαδρομών που θα συνιστουσαν το ζητουμενο χωρικο γεγονος, στην αναλογη με το ευρυτερο κεντρο της πολης κλιμακα. Ο δρομος αυτος, δεν είναι ένα από τα βουλεβαρτα της πολης, είναι το μοναδικο βουλεβαρτο, οποτε καλο θα είναι να αντιμετωπιστει με τροπο που να ακτινοβολει σε ευρυτερο χωρο απ’ αυτόν που καταλαμβανει σημερα.
  6. Δεν με αποπροσανατολιζουν οι εικονες από τις ευρωπαικες πολεις, με τραμ η χωρις τραμ, όταν αυτές διαθετουν ελευθερο δημοσιο χωρο μιας αλλης κλιμακας από αυτόν της Αθηνας. Την Πανεπιστημιου, μια και μοναδικη την εχουμε, και δεν είναι και τοσο φαρδια. Αντιθετως, δεν μπορω να μην παρω υπ’ οψη μου εικονες από την ιδια την Αθηνα:  Κάθε φορα που περναω από την Μαχης Αναλατου στην Ν. Σμυρνη, με πιανει ψυχοπλακωμα. Θελω να κλεισω τα ματια μου, και όταν τα ξανανοιξω να εχει εξαφανιστει κάθε ιχνος από αυτό το τραμ-τερατουργημα, που χωρις να εξυπηρετει καλυτερα από ένα οργανωμενο δικτυο λεωφορειων, βιαζει την πολη κοβοντας την στα δυο. Υποψιαζομαι ότι δεν υπηρξε καμμια κυκλοφοριακη μελετη που να απαιτησε την δημιουργια ενος τραμ. Καποιοι το ηθελαν, και ειχαν τα μεσα να το προωθησουν. Θεωρω απαραδεκτο να προκυψει κατι παρομοιο και στην Πανεπιστημιου, τη στιγμη μαλιστα που η ελλειψη κυκλοφοριακης μελετης που θα το απαιτουσε δεν πιθανολογειται, αλλα είναι ομολογημενη (βλ. απαντηση του καθηγητη  Θ. Βλαστου στον αρχιτεκτονα Γ. Μαδεμοχωριτη).
  7. Η Πανεπιστημιου, εξυπηρετειται από το μετρο, και στο μελλον προβλεπεται να εξυπηρετειται καλυτερα. Αν λοιπον το τραμ που συμπεριλαμβανεται στην προταση δεν είναι αποτελεσμα κυκλοφοριακης αναγκης, τοτε τι είναι; Αποτελεσμα αισθητικης επιλογης; Ας αφησουμε τις ευρωπαϊκες αναφορες, και ας ξαναπαμε μια βολτα μεχρι την δικη μας Μαχης Αναλατου. Αποτελει μακεττα αναφορας σε κλιμακα 1:1 για να δουμε τι μας περιμενει. Εχει ακριβως το ιδιο πλατος με την Πανεπιστημιου.
  8. Θεματα σαν τα παραπανω, θα επρεπε να αποτελεσουν το αντικειμενο ενός (διεθνους εν προκειμενω) Αρχιτεκτονικου διαγωνισμου, όπως παρα πολλοι συναδελφοι εχουν ηδη αναφερει. Ισως θα επρεπε ο διαγωνισμος αυτος να περιλαμβανει δυο φασεις, με πρωτη αυτή του διαγωνισμου ιδεων, με αντικειμενο την ευρυτερη περιοχη του κεντρου. Τεχνικα θεματα όπως η κυκλοφοριακη ρυθμιση, συμπεριλαμβανονται αυτοματα μεσα στην οποια προταση φιλοδοξει να είναι τεκμηριωμενη. Μενω καταπληκτος από την αντιμετωπιση του καθηγητη κ. Θ. Βλαστου: «Καποια κρισιμα ζητηματα στις πολεις ανηκουν στον χωρο της πολιτικης και όχι στους τεχνοκρατες». Μα αν η πεζοδρομηση της Πανεπιστημιου είναι πολιτικη επιλογη, τοτε αυτή πρεπει να τυχει αναλογης τεχνικης υποστηριξης. Αν δηλαδη η κυκλοφορια στην ευρυτερη περιοχη του κεντρου πρεπει να αναθεωρηθει χαριν της πεζοδρομησης της Πανεπιστημιου, αυτό πρεπει να αποτελεσει αντικειμενο μελετης, δεν μπορει να επαφιεται στην τυχη. Επομενως η παραπανω ρηση που χρησιμοποιει  ο κ. Βλαστος, ακομη κι αν ειαι ορθη κατ’ αρχας σε θεματα πολιτικης οικονομιας, εδώ είναι παντελως αστοχη, αποτελει απλα μια υπεκφυγη.
  9. Θεωρω ότι η προσκληση σε επιλεγμενα μελετητικα γραφεια για εκδηλωση ενδιαφεροντος σε εσωτερικο διαγωνισμο, δεν εχει καμμια σχεση με έναν αρχιτεκτονικο διαγωνισμο όπως τον παραπανω. Στην περιπτωση του αρχιτεκτονικου διαγωνισμου, πρεπει να είναι κανεις ετοιμος να αντιμετωπισει ισοτιμα ένα ευρυ πλαισιο προτασεων, συμπεριλαμβανομενης και της προτασης  για «μη επεμβαση». Μια τετοια προταση νομιμοποιειται αυτοματα δεδομενης της παραδοχης (Θ. Βλαστος) ότι η πολιτικη επιλογη είναι παρουσα όχι μονο ως συστατικο, αλλα ως η ιδια η «παραγγελουσα» αιτια. Το κειμενο του αρχιτεκτονα Γ. Γκιλια δινει μια πληρη περιγραφη για τις σχεσεις τοπος-χρηστης-εξουσια, που θα τεκμηριωνε μια τετοια προταση.  Όλο αυτό το σκεπτικο ομως, φευγει από το τραπεζι ως ισαξια προταση στην περιπτωση της προσκλησης εκδηλωσης ενδιαφεροντος. Η πολιτικη επιλογη στην περιπτωση αυτή, μενει μετεωρη ως προς την συνολικη της τεκμηριωση. Αλλα αυτό το τελευταιο, αγγιζει θεμελιωδη ζητηματα Δημοκρατιας που προκυπτουν μεν ως πρωταρχικα ζητουμενα, αλλα θα ηταν αδυνατο να εξαντληθουν στα πλαισια μιας συζητησης σαν αυτη…
  10. Καταληγω στο ότι δεν εχω κανενα προβλημα - ως τεχνικος - με τους «τεχνοκρατες», όταν αυτοι εκπληρωνουν το σκοπο της υπαρξης τους, δηλαδη λειτουργουν διαφανως ως συμβουλοι των πολιτικων παραγοντων. Εχω ομως σοβαροτατο προβλημα, όταν αντιθετα σε κάθε τεχνικη–επιστημονικη δεοντολογια και θεσμο, χρησιμοποιουνται ως οι επισημοι επικυρωτες της αειθαλους ελληνικης «εργολαβικης» πρακτικης.
Μεχρι σημερα, το ρολο του εθνικου τεχνοκρατη-επισημου επικυρωτη στα
 δημοσια εργα, τον επαιζε κυριως το ΤΕΕ του οποιου η οποια «εξουσια» ηταν
 πληρως εξηρτημενη από  την αρμονικη του συνεργασια με το κατεστημενο των
 εθνικων εργολαβιων.
Ανησυχω παρα πολύ στην ιδεα ότι το Ε.Μ.Π., το ανωτατο τεχνικο σχολειο της
 χωρας, θα μπορουσε με τον οποιοδηποτε τροπο να συμμετεχει η να συμπληρωνει
 ένα τετοιο ρολο.

Νικος Ταμιωλακης, Αρχιτεκτονας.



No comments :

Post a Comment