ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Μπορείτε να διαβάστε τα κείμενα πιό κάτω,  
αμέσως μετά τα περιεχόμενα

22./21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ /
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ Ν/Σ 

ΓΙΑ ΤΟ ΔΟΜΗΜΕΝΟ  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ



21./18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016

ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΛΥΒΙΤΗΣ:
ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ "ΜΟΥΣΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ"


Μία αφήγηση σε τρία μέρη

Διαβάστε την εισήγηση πιό κάτω μετά τα περιεχόμενα


20./14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016


ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ Ν/Σ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Ανεξάρτητα από κομματικές και παραταξιακές αγκυλώσεις ο συνάδελφος Γιώργος Μαδεμοχωρίτης, πρώην πρόεδρος του ΣΑΔΑΣ Αττικής, εξακολουθεί και σήμερα εκτός του συμβουλίου του Συλλόγου, να ενδιαφέρεται και να ασχολείται υπεύθυνα με σοβαρότητα για πολλά θεσμικά θέματα που αφορούν την αρχιτεκτονική, το περιβάλλον και την άσκηση του επαγγέλματος. Έχω μάλιστα την αίσθηση, για να μην πω την βεβαιότητα, ότι σε μια περίοδο που όλοι μας παρακολουθούμε εκ του μακρόθεν τις δραματικές και απαράδεκτες αλλαγές που απαξιώνουν το επάγγελμά μας, παραμένοντας αδρανείς και αμέτοχοι ο Μαδεμοχωρίτης με μια παράξενη αίσθηση ευθύνης μελετάει, σχολιάζει, τεκμηριώνει, προτείνει και επιδιώκει συναντήσεις με θεσμικά πρόσωπα για την επίτευξη του αυτονόητου και την συγκράτηση των ανεξέλεγκτων ανατροπών που τα τελευταία χρόνια θεσμοθετούνται με τις ευλογίες της συνήθως ανενημέρωτης και αδέξιας πολιτικής ηγεσίας και των συμβούλων της.
Εδώ και καιρό ο Μαδεμοχωρίτης με ενημερώνει για την μοναχική του πορεία, τους προβληματισμούς του σχετικά με το νέο Νομοσχέδιο για τον έλεγχο και την προστασία του δομημένοι περιβάλλοντος που προετοιμάζεται από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Σήμερα δημοσιεύω την πρώτη εισήγησή του που αφορά τα πρώτα κεφάλαια του Νέου Νομοσχεδίων, που θεωρώ ότι είναι χρήσιμη όχι μόνο για την δική μας ενημέρωση αλλά και ίσως και για να μας κινητοποιήσει.

Διαβάστε την εισήγηση μετά τα περιεχόμενα



19./20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ


Servare Intaminatum



Η Εθνική Πινακοθήκη επανέρχεται στο προσκήνιο, με αφορμή την συνέντευξη του Υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά, στην κυριακάτικη εφημερίδα Αυγή (20 ΙΙΙ 2016), όπου διατυπώνει ανησυχίες για την συνέχιση της χρηματοδότησης του έργου, την μεταβίβαση στο επόμενο ΕΣΠΑ, το έλλειμα των 13 εκατ. € και τις τυχόν ευθύνες και τα προβλήματα μελέτης, επίβλεψης και παρακολούθησης της μελέτης. Παράλληλα το κείμενο αυτό του Δημήτρη Αντωνακάκη, που μου απέστειλε στις 24 Φεβρουαρίου 2016, εκφράζει σκέψεις, ανησυχίες και προβληματισμούς, σχετικά με τις διαδικασίες που παρεμβαίνουμε σε ένα ζωντανό ιστορικό μνημείο αρχιτεκτονικής, που έχει γράψει στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής. Η συνέχεια μετά τα περιεχόμενα.


18./11 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016


ΡΑΝΙΑ ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ BIENNALE

Επιστολή που απευθύνθηκε στην Επιστημονική Επιτροπή Biennale στις 13.02.2016

17./11 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:"BIENNALE ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΟΥ".

Επιστολή  στις 11.02.2016, "που απευθύνθηκε στην Επιστημονική Επιτροπή Biennale όπως συστάθηκε με απόφαση του Δ. Σ. ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και καταργήθηκε, από τα λεγόμενα, με συνοπτικές διαδικασίες την 06.02.2016".



16./07 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΜΥΡΤΩ ΔΕΣΠΟΤΙΔΗ: ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΑΔΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΦΝΙΔΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ.



Κείμενο που αποτέλεσε τη εισήγησή της 
στην σύγκλιση της Αντιπροσωπείας του ΣΑΔΑΣ, στις 05 ΦΕΒ 2016 
την πρώτη μετά από ενάμισυ χρόνο από την εκλογή του Δ.Σ.



15./ 07 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΔΑΣ


Κείμενο που αποτέλεσε τη εισήγησή του 

στην σύγκλιση της Αντιπροσωπείας του ΣΑΔΑΣ, στις 05 ΦΕΒ 2016, 
την πρώτη μετά από ενάμισυ χρόνο από την εκλογή του Δ.Σ.



14./ 22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
ΜΟΥ ΕΚΛΕΨΑΝ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ

Κείμενο που γράφτηκε το 2010 
μόλις βγήκε ο ΚΕΝΑΚ και πριν το 11ο Συνέδριο του ΣΑΔΑΣ, 



13./ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ 
υπάρχει ελπίδα;




12./ 07 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ
Αναζητώντας τη βελτίωση του αστικού ιστού
Πάτρα 4/10/14

CITYLAB Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής 
για την πόλη της Πάτρας

Π α ρ α λ ε ι π ό μ ε ν α



11./ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ: 
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ
"ψέματα και κίνδυνοι"
10./ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΧΟΡΗΓΙΑΣ 180.000 €
επιστολή Δημήτρη Αντωνακάκη

9./ 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ - ΔΥΟ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ»
8./ 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013
ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ALFREDO BRILLEΜBOURG  ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ REACTIVATE ATHENS-101 IDEAS
7./ 07 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 
Η ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΔΑΜΑΛΑ
ΓΙΑ ΤΟ ΤΟΠΟΣΗΜΟ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ

6./ 14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

 ΣΤΗΝ  BERNIER/ ELIADES

5./ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΟΝΟΓΛΟΥ
η λεωφόρος του bypass και της μπύρας
4./ 02 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΟΝΟΓΛΟΥ
Της εκπαιδεύσεως
3./ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ
Η εξέλιξη της κατοικίας τα τελευταία 25 χρόνια
2./ 17 ΜΑΪΟΥ 2011
ΚΩΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ
Η φωτογραφία χωρίς οδηγό ανάγνωσης


........................................................

ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ



22./21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ /
Επικίνδυνες διατάξεις στο Ν/Σ για το δομημένο περιβάλλον.


Ο Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, δηλαδή η Αρχιτεκτονική, είναι μια ιδιαίτερα σύνθετη διαδικασία που έχει σχέση με την ποιότητα της ζωής, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και το πολιτιστικό αποτύπωμα που αφήνει η κάθε γενιά στο μέλλον. 
Ο Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός δεν ασχολείται μόνον με την τεχνική αρτιότητα ενός έργου, αλλά λαμβάνει υπ΄ όψιν του την αισθητική, την ένταξη και ενσωμάτωση στο περιβάλλον καθώς κοινωνικές, ιστορικές και πολιτιστικές παραμέτρους. 

Με βάση τις παραπάνω αρχές της, η Αρχιτεκτονική έχει θεωρηθεί διεθνώς ως αγαθό δημόσιου συμφέροντος και ασκείται από εκείνους που έχουν την ειδική γνώση και εκπαίδευση, δηλαδή τους Αρχιτέκτονες.
Ο Αρχιτέκτονας με ρόλο δημιουργού, σχεδιαστή και πρωτομάστορα όλων των «περί την κατασκευήν ειδικοτήτων » είναι γνωστός από την αρχαιότητα, με λαμπρά παραδείγματα από την Ελληνική και όχι μόνον ιστορία.
Η διεθνής νομοθεσία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αναγνωρίζει αυτή την θέση του αρχιτέκτονα μέσα στην αλυσίδα παραγωγής των έργων.


Αξίζει να επισημανθεί εδώ ότι το «επάγγελμα» του Αρχιτέκτονα ή οι «υπηρεσίες» Αρχιτέκτονα διέπονται πανευρωπαϊκά από ένα ειδικότερο θεσμικό πλαίσιο σε σχέση με τις λοιπές υπηρεσίες και ειδικότητες Μηχανικού.

Η σύγχρονη Ελληνική Νομοθεσία, (εκτός του Καποδίστρια ο οποίος απαιτεί τον αρχιτέκτονα σε κάθε έργο), θεσπίζει τον αρχιτεκτονικό έλεγχο σε ορισμένες κατηγορίες έργων που έχουν άμεση σχέση με την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, το είδος του έργου και τον τόπο. 
Ο έλεγχος αυτός, πέραν του ελέγχου των κανονιστικών πολεοδομικών μεγεθών, απαιτείται ως υποχρέωση του κράτους από την βασική πολεοδομική νομοθεσία και ασκείται θεσμικά από παλιά (1936?) μέσω των Αρχιτεκτονικών Επιτροπών» από αυτούς που έχουν την ειδική γνώση δηλαδή τους αρχιτέκτονες.
Ο Αρχιτεκτονικός έλεγχος εν πρέπει να συγχέεται  με τους υπόλοιπους ελέγχους που απαιτούνται για την έκδοση των οικοδομικών αδειών καθώς και τα επαγγελματικά δικαιώματα των μηχανικών που υπογράφουν τις οικοδομικές άδειες που πολλές φορές αλληλεπικαλύπτονται.

Τα θεσμοθετημένα σήμερα όργανα άσκησης Αρχιτεκτονικού διαλόγου – ελέγχου που αφορά στην παραγωγή Αρχιτεκτονικού έργου, είναι τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής (ΣΑ). 
Οι αποφάσεις των ΣΑ οφείλουν να σέβονται τις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις που έχει υπογράψει η χώρα μας και, κατ’ εφαρμογήν τους, αναλαμβάνουν την υποχρέωση της προστασίας του τοπίου, της ένταξης και ενσωμάτωσης των κατασκευών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και στο πολιτιστικό περιβάλλον

Στο προς ψήφιση νομοσχέδιο που αφορά την «προστασία του δομημένου περιβάλλοντος κλπ» για πρώτη φορά προβλέπεται ύστερα από 80 περίπου χρόνια η τοποθέτηση «Μή Αρχιτέκτονα» (πολιτικού μηχανικού) ως ισότιμο μέλος στα Αρχιτεκτονικά Συμβούλια (τα σύγχρονα όργανα Αρχιτεκτονικού διαλόγου και ελέγχου)!
Προβλέπει δηλαδή το Ν/Σ, τη στελέχωση των Αρχιτεκτονικών Συμβουλίων και με μέλη μηχανικούς που δεν έχουν την ειδική γνώση και εκπαίδευση που απαιτούνται για το συγκεκριμένο αντικείμενο που αφορά μελέτες τις οποίες πολλές φορές δεν έχουν καν το επαγγελματικό δικαίωμα να υπογράφουν.

Αποφάσεις «Αρχιτεκτονικών Επιτροπών» παλαιότερα και «Συμβούλια Αρχιτεκτονικής» σήμερα, υπερασπίστηκαν την Αρχιτεκτονική σαν αξία και δημόσιο αγαθό, προστάτευσαν την πολιτιστική μας κληρονομιά, απέτρεψαν έργα καταστροφικά για τις περιοχές και συνέβαλλαν στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων προστατεύοντας τους από εργολαβικές πιέσεις και οικονομικά συμφέροντα.

Ίσως ένας από τους λόγους της πρωτοφανούς αυτής αλλοίωσης της σύνθεσης των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής να είναι η επιλογή για απαξίωση της Αρχιτεκτονικής με σκοπό την εξυπηρέτηση στενών συντεχνιακών συμφερόντων που έχουν σχέση με την στυγνή εργολαβική εκμετάλλευση. Εισάγεται δηλαδή η υποκατάσταση του Αρχιτεκτονικού ελέγχου με έναν έλεγχο που θα βασίζεται και σε απόψεις τεχνικών που δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για να τον ασκήσουν. Η διαδικασία αυτή καθιστά ευάλωτο τον Αρχιτεκτονικό έλεγχο και υποκρύπτει εξάρτηση από παράγοντες ξένους της ουσίας της Αρχιτεκτονικής σύνθεσης (πχ υποθάλποντας όρους ακραίας οικονομικής εκμετάλλευσης του δομημένου χώρου ή οργανωμένα συμφέροντα ελέγχου του). Εξάρτηση που είναι ενάντια στο συμφέρον της Αρχιτεκτονικής και της Κοινωνίας.
Η μέχρι σήμερα αδιαφορία του ΤΕΕ στο θέμα αυτό, προβληματίζει και εντείνει τις υποψίες ύπαρξης αντιδεοντολογικών συντεχνιακών συμφερόντων.

Ένας άλλος πιθανός λόγος είναι η μνημονιακή επιταγή, όπως εμφανίζεται στην Ελλάδα, για το «άνοιγμα του επαγγέλματος του μηχανικού» και προβλέπει ότι το έργο το εκτελεί ο οικονομικός παράγων που το εγγυάται οικονομικά και όχι αυτός που έχει τις ειδικές γνώσεις να το εγγυηθέι ποιοτικά. 
Η τάση  υποβάθμισς και η απαξίωσης των Αρχιτεκτόνων και της Αρχιτεκτονικής με την δημιουργία Αρχιτεκτονικών Συμβουλίων μειωμένου κύρους, καθιστά τον οικονομικό παράγοντα κυρίαρχο και ανεξέλεγκτο από αποφάσεις των ειδικών.

Είναι υποχρέωση όλων των αρχιτεκτόνων, συλλογικά και ατομικά, να υπερασπιστούν την Αξία της Αρχιτεκτονικής σαν Δημόσιο Αγαθό και να μην επιτρέψουν την επιδιωκόμενη απαξίωσή της.

Είναι υποχρέωση όλου του πνευματικού κόσμου να υπερασπιστεί κάθε διαδικασία και θεσμό που έχει σχέση με την προστασία και αναγνώριση της ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ως στοιχείο της πολιτιστική μας κληρονομιάς. 

Γιώργος Μαδεμοχωρίτης, Αύγουστος 2017



21./18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016



ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΛΥΒΙΤΗΣ:
ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ "ΜΟΥΣΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ"

Μία αφήγηση σε τρία μέρη

1. για τα γλυπτά του Παρθενώνα 


Την Κυριακή, 06.11.16, δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (βλέπε εδώ) μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε ο διευθυντής του Νέου Μουσείου Ακρόπολης (ΝΜΑ) , καθηγητής κ. Δημήτρης Παντερμαλής στον κ. Νίκο Βατόπουλο για τα γλυπτά του Παρθενώνα και βεβαίως, για το αιώνιο θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων.

O Δημήτρης Παντερμαλής 

Η ιδιαιτερότητα της δημοσίευσης ξεπερνάει την πάγια ποιότητα λόγου και αρτιότητας στοιχείων που χαρακτηρίζει παρόμοια κείμενα της εφημερίδας και έγκειται στο ότι σε αυτή τη συνέντευξη ο κ. Παντερμαλής προσδιορίζει τη νέα φιλοσοφία, το νέο ιστό προσέγγισης, που μπορεί και ήδη διαδραματίζει το ΝΜΑ στο μέγα αυτό ζήτημα. 

Μέσα στα δικά του όρια, έξω απο πολιτιστικές διπλωματίες και κυβερνητικές επαφές, με τον πολιτισμένο και επιστημονικό κώδικα συμπεριφοράς ενός κορυφαίου χώρου γνώσης και ιστορίας, το καταξιωμένο πλέον ΝΜΑ ασκεί τον δικό του, έγκριτο ρόλο στη μεγάλη αυτή υπόθεση. Μακρυά από τον "θόρυβο" και τον "βόμβο" των λαικισμών του παρελθόντος, χωρίς πολλά λόγια, με τα νόμιμα εργαλεία μιας "ολοκληρωμένης οπτικής αφήγησης" τόλμησε να αποκρυσταλλώσει με δραματικό τρόπο την εικόνα της ιστορικής ελγίνειας καταστροφής και έτσι, με καθαρά μουσειακά μέσα, ο βάναυσος διαμελισμός του Παρθενώνα είναι πλέον ένα οπτικό γεγονός, που παρουσιάζεται σιωπηρά (αλλά και τόσο κραυγαλέα) μπροστά στα μάτια του καθημερινού επισκέπτη. ´Οπως λέει ο Καθηγητής, "Με το μουσείο έχουμε επιτύχει να προαγάγουμε τον διάλογο με ευπρεπές πρόσωπο στη διεθνή κοινότητα". Και σε άλλο σημείο, "Η δουλειά μας είναι να δείχνουμε στα εκατομμύρια επισκεπτών μας τις επιπτώσεις του διαμελισμού του μνημείου και αυτό είναι μια τεράστια συμβολή". 


Η τελική επανασύνδεση των γλυπτικών συνόλων, που κάποτε αποχωρίστηκαν τόσο βάναυσα, "αφήνοντας θραύσματα στο Λονδίνο και στην Αθήνα", είναι πλέον ένα εύγλωττο ζήτημα που ξέφυγε απο τη σφαίρα του αφηρημένου (λαικού) ονείρου και ασκεί πίεση όπως και όπου αρμόζει. 

´Οσο λοιπόν, και αν είχε (και ίσως έχει) κανείς τις δικές του αναστολές και αντιρρήσεις για το ΝΜΑ, ως προς το σχήμα του, το περίγραμμά του και την εν γένει σχέση του με τη "γειτονιά", στην οποία ανήκει (πράγματα χιλιοσυζητημένα εξ άλλου) δεν μπορεί να μην έχει αντιληφθεί, συνειδητά ή υποσυνείδητα, το νέο αυτό αισιόδοξο στίγμα ευπρεπούς αναφοράς που επιτελεί το ΝΜΑ στο μέγα ζήτημα της τελικής επανασύνδεσης και αποκατάστασης των γλυπτών, όπως αναλύεται στη συνέντευξη του κ. Παντερμαλή. 



2. ένα Χιμαιρικό Ερώτημα 

Ως ένας καλόπιστος αμφισβητίας της αρχιτεκτονικής έκφρασης του ΝΜΑ, αισθάνομαι την υποχρέωση να παραθέσω ένα σχετικό σημείωμά μου στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (02.12.07), αρκετά παληό, στο οποίο δεν είχε αξιολογηθεί η πρόβλεψη της σημερινής καταξιωμένης θέσης του μουσείου στο ζήτημα της διεκδίκησης και επανασύνδεσης των γλυπτών της Ακρόπολης. Τελικά επαληθεύεται, ότι ο χρόνος προσθέτει διαστάσεις στα θέματα, οι συνεκτιμήσεις των οποίων δημιουργούν μια άλλη πραγματικότητα... 


ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ 
Κυριακή, 02.12.2007 

Κύριε διευθυντά
Μια εξωφρενική και παράλλογη ιδέα, που ωστόσο δεν θα ήταν απίθανο να φέρει πίσω τα "Μάρμαρα" στην Ελλάδα, ακούστηκε πριν από λίγες μέρες σε μια συντροφιά αρχιτεκτόνων, τακτικών επισκεπτών της Ακρόπολης, που πάνω από το νότιο τείχος κοίταζε τη θέα προς την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Πώς θα ήταν άραγε, εάν πριν γίνει το νέο Μουσείο, η Ελλάδα είχε εκχωρήσει τον χώρο στη Βρετανία, με αντάλλαγμα να έχτιζε εκεί (η Βρετανία) ένα δικό της μουσείο, με όνομα "Βρετανικό Μουσείο Αθήνας" και να στεγάσει εκεί τα" Μάρμαρα" δια παντός... Στο ίδιο μουσείο, βέβαια, η Ελλάδα θα "δάνειζε" και τα υπόλοιπα αντικείμενα, που ήδη τώρα μεταφέρονται στο νέο Μουσείο. ´Ετσι θα συνέβαιναν τα εξής: 

1) Τα "Μάρμαρα" θα έρχονταν και πάλι πίσω στην Ελλάδα! 

2) Η Βρετανία, όμως, όσο και αν ιστορικά το οφείλει, δεν θα τα είχε επιστρέψει ποτέ... 

Ιδέες, όπως είπαμε, παράδοξες, που μόνο με χιούμορ αντιμετωπίζονται, οι οποίες ωστόσο έκρυβαν μέσα τους το βαθύτερο, βασανιστικό ενδιαφέρον, μήπως έτσι, με μια τέτοια διακρατική απόφαση και πράξη (ποιός ξέρει;) ίσως στη θέση του σημερινού, να είχε προκύψει ένα άλλο, πιο ταιριαστό μουσείο... Χιμαιρικό το ερώτημα, βέβαια, αλλά ενώπιον των... τετελεσμένων γεγονότων και όπως αυτά φαίνονταν από το τείχος, δεν έμοιαζε τελείως αδικαιολόγητο να φαντάζεται κανείς εκεί ένα άλλο κτήριο, πιο σεμνό, πιο ανθρώπινο. Που να "διαλέγεται με την Ακρόπολη και το περιβάλλον του" όχι μόνο μέσα απο τις τζαμαρίες του, αλλά και με τη μάζα του, με τους όγκους του. Ενα κτήριο, που να μη μοιάζει με εξώκοσμο πουλί, που μόλις βγήκε από το τσόφλι του, τότε μόνο κατάλαβε σε ποιόν κόσμο ξεφύτρωσε και ήδη άρχισε να τον "απειλεί". [….] 


3. Για το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών 

Ας πάμε τώρα παρακάτω. Και μιας και μιλάμε για μουσεία, ας έρθουμε στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών, του αρχιτέκτονα Μιχάλη Σουβατζίδη... 


φωτο Γιώργος Χουλιαράς


Ο Τάσος Μπίρης γνωρίζει τον τρόπο να επαινεί. Επαινεί με φειδώ μεν, και καλά κάνει, αλλά όταν το κάνει, εκφράζεται τόσο ζωντανά και αυθόρμητα, πολλές φορές σχεδόν... επιθετικά, που νομίζεις ότι διεκδικεί και ο ίδιος ένα κομμάτι του επαίνου, τον οποίο απονέμει. Και έτσι είναι. Και σωστό είναι, που είναι έτσι. Γιατί η αρχιτεκτονική που εκθειάζει και "επαινεί" ο Μπίρης, η γνήσια και χωρίς ετικέτες, και για τους λόγους αυτούς αιωνίως "σύγχρονη", περιέχει και το δικό του προσωπικό ιδίωμα, οι δε έπαινοί του είναι κραυγές υπεράσπισης αυτής της τέχνης και της αλήθειας που περίεχει. Ακόμη και κραυγές επιβίωσης, θα λέγαμε, γιατί όπως πιστεύει ο ίδιος, και ίσως να μην έχει άδικο, αυτή η τέχνη υφίσταται ένα περίεργο και ανεξήγητο "πόλεμο". Αλλά επ' αυτού ας μην επεκταθούμε εδώ, γιατί άλλο είναι το θέμα μας. 

Τάσος Μπίρης, Σκίτσο Αρχαιολογικού Μουσείου Θηβών 

Διαβάσαμε λοιπόν εσχάτως στις Αρχιτεκτονικές Ματιές των Greek Architects, αλλά και στο παρόν blog, ένα τέτοιο κριτικό έπαινο από τον Τάσο Μπίρη, για το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών του αρχιτέκτονα Μιχάλη Σουβατζίδη, για τον οποίο και εμείς τρέφουμε από πολλά χρόνια μεγάλη εκτίμηση. Ούτε εδώ θα επεκταθούμε σε περιγραφή και ανάλυση του Μουσείου αυτού. (Το κάνει, άλλωστε, τόσο διεξοδικά ο Μπίρης). Θα πούμε μόνο ότι αξίζει να το δουν όλοι και να το μελετήσουν, ιδίως οι νέοι αρχιτέκτονες, για την απλότητά του, την εξαιρετική του κλίμακα, τα γήινα υλικά του, και τον αξιοθαύμαστο τρόπο που "ξεφυτρώνει" από τη Θηβαϊκή γη και δένει με τον ιστό της ιστορικής πόλης. Αυτό το κτήριο δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από κανένα άλλο του είδους του... 


Επισκεφθήκαμε με μια συντροφιά συναδέλφων το έργο αυτό τελευταία, αλλά, προσωπικά, το είχα θαυμάσει και περιεργαστεί εξωτερικά μόλις είχε ολοκληρωθεί, το καλοκαίρι του 2007, και έστεκε κλειστό και απροσπέλαστο για τους επισκέπτες, εν αναμονή των μουσειολογικών μελετών για την ανάπτυξη των εκθεμάτων του. ´Έμοιαζε σαν ένα ιστορικό αφήγημα της μυθικής Θήβας, αποτυπωμένο πάνω στις επιφάνειες ενός ζωντανού κτίσματος, με μάζες γήινες και συναρπαστικούς χώρους.


 
φωτο Γιώργος Χουλιαράς

Αυτά, ως προς "τα εμφανή" αυτού του καλού κτηρίου. Υπάρχει όμως και κάτι εσωτερικό, μύχιο, που συνδέει τον υποφαινόμενο με το συγκεκριμένο αρχιτεκτόνημα του Μιχάλη Σουβατζίδη, και για το λόγο αυτό εμπνέει ένα είδος προσωπικής ικανοποίησης και ευγνωμοσύνης. Πριν από πολλά χρόνια, μέσα στο παλιό αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, που ήταν στο ίδιο ακριβώς σημείο, ο καθηγητής Γιάννης Δεσποτόπουλος, χάρισε μια αλησμόνητη στιγμή "συναύξησης παιδείας" προς σπουδαστές και επιμελητές του, με τον συγκλονιστικό τρόπο που παραλλήλισε και συνέκρινε τον, συντηρητικής έκφρασης, γλυπτικό πλούτο της Θήβας με τον αντίστοιχο κλασσικό Αθηναϊκό. 

ο καθηγητής Γιάννης Δεσποτόπουλοσ

´Ήταν οι τεταρτοετείς σπουδαστές που αν δεν κάνω λάθος, αποφοίτησαν το 1969 και το Θέμα ´Ετους ήταν... "Το Σύγχρονο Μουσείο"!
(Η στιγμή περιγράφεται λεπτομερώς στις σελίδες 19 και 20 της ομιλίας μου κατά την Ημερίδα της 20.12. 14 προς τιμήν του Καθηγητή, που είναι δημοσιευμένη στις ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ στο παρόν blog). 

Στο σημείο αυτό, τελειώνοντας, σκόπιμο θα ήταν να "εξομολογηθω" και κάτι ακόμη: ´Όταν με είχε κυριεύσει η βασανιστική ιδέα ενός άλλου κτηρίου στη θέση του τότε αναδυομένου ΝΜΑ, (που με προκάλεσε να γράψω το παραπάνω σημείωμα στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ) είχα πάντα στο μυαλό μου τη Βρετανική Πρεσβεία της Αθήνας, κτήριο που εκτιμώ ιδιαίτερα, αλλά και τις έντονες εντυπώσεις που μου είχε κάνει το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών του Μιχάλη Σουβατζίδη... όταν το πρωτοείδα, το καλοκαίρι του 2007. 

Λάζαρος Γ. Καλυβίτης
Αθήνα, 20.11.2016 


το φωτογραφικό υλικό παραχωρήθηκε από τον συγγραφέα, 

την Επετηρίδα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2016 (Δομές) και τον Γιώργο Χουλιαρά







20./14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ Ν/Σ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Γιώργος Μαδεμοχωρίτης

Το παρόν σχέδιο νόμου που αναρτήθηκε φιλοδοξεί να ρυθμίσει δυσλειτουργίες στον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος.

Επιλέγει την κατάργηση πρόσφατων νόμων και αντικατάσταση τμημάτων τους με ίδιες ή αντίστοιχες διατάξεις, αποτέλεσμα αυτού η δημιουργία μεγάλων κενών στην πολεοδομική νομοθεσία με σίγουρο αποτέλεσμα την επέκταση της γραφειοκρατίας και της διαπλοκής.

Η προσπάθεια αυτή θα ήταν επιτυχής και αποτελεσματική αν γινόταν προσπάθεια κατ άρθρον βελτίωσης των λαθών των συγκεκριμένων νόμων. 

Διατάξεις που προσπαθούν να βελτιώσουν τις διαδικασίες, αντιτίθενται στην βασική πολεοδομική νομοθεσία, κινούνται σε μη συνταγματικά πλαίσια και καταστρατηγούν τις περί μηχανικών διατάξεις με αποτέλεσμα την καταρράκωση του επιστημονικού και επαγγελματικού κύρους των αρχιτεκτόνων και όλων των μηχανικών που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας και την εμφάνιση επαγγελματικού κανιβαλισμού με άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα του περιβάλλοντος

Αναλυτικά:
  1. Η θέσπιση νεωτερικών διατάξεων όπως «το Παρατηρητήριο» οδηγεί σε αφαίρεση αρμοδιοτήτων από έμπειρους υπαλλήλους του ΥΠΕΝ στο όνομα της αιρετής περιφερειακής αποκέντρωσης, εγχείρημα που απαιτεί βάθος χρόνου τουλάχιστον πενταετίας και πολλές αμφιβολίες στην εξεύρεση τόσο μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων υπαλλήλων και την δημιουργία αξιόπιστης και έγκυρης υπηρεσίας όπως οι μέχρι σήμερα δ/σεις του ΥΠΕΝ. 
  2. Ως προς την λειτουργία των ΣΑ κλπ, δεν αντιμετωπίζει τους λόγους δυσλειτουργίας τους κυρίως γιατί δεν αιτιολογεί τους λόγους σύστασής τους και τον τρόπο κρίσης τους. Εξακολουθεί να διατηρεί το γραφειοκρατικό καθεστώς διπλών εγκρίσεων (ΣΑ και Αρχαιολογία). Δεν επεκτείνει τον έλεγχο των ΣΑ σε μεγάλα περιβαλλοντικά έργα και κτήρια, σε παραλιακό μέτωπο και οδικούς άξονες, αντίθετα τα επιβαρύνει με αρμοδιότητες σε περιβαλλοντικά αδιάφορα έργα (μικρά ειδικά κτήρια)Εισάγει την συμμετοχή πολιτικών μηχανικών σε καθαρά αρχιτεκτονικό αντικείμενο, ενώ θα μπορούσε η συμμετοχή τους να περιορίζεται σε συμβουλευτικό χαρακτήρα στις περιπτώσεις κατεδαφίσεων και επικινδύνων.
  3. Ως προς την Έκδοση αδειών υπάρχουν πολλά κενά, παραλήψεις και προφανής άγνοια βασικής πολεοδομικής νομοθεσίας. Δημιουργούνται προβλήματα στην άσκηση του επαγγέλματος, πέραν των άλλων: Δεν περιλαμβάνει ορισμούς βασικών πολεοδομικών εννοιών με αποτέλεσμα την παρερμηνεία. Προτείνει Αντισυνταγματικές διαδικασίες στην έναρξη των εργασιών, τον έλεγχο και την έκδοση των αδειών. Αγνοεί αποφάσεις του ΣΤΕ. Εισάγει τον όρο «αρμόδιος μηχανικός» αντί του εξουσιοδοτημένος με ανάθεση έργου, όρος που προκαλεί τεράστιες νομικές εμπλοκές συναδέλφων. Αγνοεί τον προϋπολογισμό του κάθε έργου και την επ αυτού ισχύουσα διατίμηση αμοιβών (νόμιμη αμοιβή κατά τον Ν4019/10). Αγνοεί τον ρόλο του επιβλέποντα της αδείας μηχανικού και της αμοιβής του κατά την ολοκλήρωση του κάθε έργου επιμένοντας πάντα στις ευθύνες του.
  4. Ως προς την διαδικασία αυθαιρέτων: 
Οι βελτιώσεις είναι προσχηματικές ως προς την προστασία του περιβάλλοντος, ο νόμος είναι εισπρακτικός και ρυθμιστικός.

Τιμιότερο και λιγότερο γραφειοκρατικό θα ήταν ο νόμος να ρύθμιζε (και να έλεγχε μέσω των ελεγκτών δόμησης) μόνον τις αυθαιρεσίες που αφορούν την κάλυψη, την δόμηση και ύψος, στοιχεία που βεβαιώνονται κατά την έκδοση των βεβαιώσεων για σύνταξη δικαιοπραξιών και να μην ασχολείται με τις υπόλοιπες αυθαιρεσίες που θα εξακολουθούν να ελέγχονται αλλά και να θεραπεύονται υποχρεωτικά και με πραγματικά νόμιμο τρόπο σε περιπτώσεις έκδοσης νέων αδειών . Φυσικά ο έλεγχος όλων των υπαγωγών από τους ελεγκτές είναι αδύνατος και θα οδηγήσει μαθηματικά στην κατάργησή του με την τεράστια γραφειοκρατία που θα δημιουργήσει.

Η συμπλήρωση του Δελτίου Δομικής τρωτότητας είναι απόδειξη της προσχηματικότητας των διατάξεων εις βάρος όμως των μηχανικών. 

Η ρύθμιση πρέπει να αφορά μόνον τα περιγράμματα επιφανειών και χρήσεων και όχι την κατασκευή. Υπεύθυνος για την κατασκευή την επικινδυνότητα και τα ελαττώματά της είναι μόνον ο ιδιοκτήτης και οφείλει να το δηλώσει και να το γνωρίζει.

Η εισαγωγή δεδομένων στερεότητας στο σύστημα ρυθμίσεων οδηγεί σε ανάληψη ευθύνης από τους μηχανικούς και τους ελέγχοντες του συστήματος……



Το σχέδιο του Νομοσχέδιου για τον έλεγχο και την προστασία του δομημένοι περιβάλλοντος μπορείτε να το βρείτε εδώ


19./20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ


Servare Intaminatum

24 Φεβρουαρίου 2016-02-24


Φεύγοντας για την πατρίδα του, ο Θεόφιλος Χάνσεν ζήτησε να γράψουν στο αέτωμα του Αστεροσκοπείου, του τελευταίου έργου που έχτισε στην Ελλάδα αυτήν τη λατινική επιγραφή: Servare Intaminatum, δηλαδή «Διατηρήστε το ανέπαφο».
Ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.
Πιστεύω ότι κάθε αρχιτέκτονας που καταθέτει στο έργο του «τον θησαυρό της διανοίας του», τους σωματικούς κόπους και τις αγωνίες που συνοδεύουν την όποια αρχιτεκτονική πραγματοποίηση, θα έκανε την ίδια ευχή, όταν μάλιστα το έργο του φθάσει να συζητηθεί, να αξιολογηθεί, και να καταξιωθεί, καταλαμβάνοντας μια θέση στην εξελισσόμενη ιστορική πορεία της αρχιτεκτονικής.
Ας είναι, όμως, έχουμε και άλλα ενδιαφέροντα θέματα να συζητήσουμε μεταξύ μας πριν απευθυνθούμε σε ψυχίατρο...

1.
Θα ήθελα να επιχειρήσω μια συνέχεια στη συζήτηση που δεν έγινε αμέσως μετά την παρουσίαση του έργου των συναδέλφων Π. Γραμματόπουλου και Χ. Πανουσάκη την περασμένη Πέμπτη, και ειδικότερα σχετικά με την παρουσίαση της μελέτης τους για την «Προσθήκη–επέκταση του κτηρίου της Εθνικής Πινακοθήκης» που σήμερα χτίζεται.
Παρουσίαση που άργησε να αρχίσει και κράτησε πολύ, έτσι που δεν άφησε περιθώρια συζήτησης για ένα θέμα ιδιαίτερης επιστημονικής και ηθικής σημασίας, θέμα γενικό και ειδικό στο πλαίσιο της Ελληνικής γραφειοκρατικής πραγματικότητας, αλλά και σε εκείνο της επαγγελματικής δεοντολογίας μεταξύ των αρχιτεκτόνων.

Η παρουσίαση από τους μελετητές της πρότασής τους για την παρέμβασή στο κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης την ώρα που είναι σε φάση κατασκευής ήταν φυσικό  να επισύρει κριτικές παρατηρήσεις , θετικές ή αρνητικές, τις οποίες προφανώς θα ήθελαν και θα έπρεπε να είναι έτοιμοι ν’ ακούσουν.
Προσωπικά πιστεύω ότι η κριτική στη διάρκεια της κατασκευής δεν έχει κανένα νόημα και μόνο ζημιά και προβλήματα δημιουργεί.
Η δημόσια κριτική πρέπει να γίνεται στην ώρα της: ή πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής –κι αυτό είναι θέμα των φορέων- όποτε η τεκμηριωμένη κριτική μπορεί ενδεχομένως να βελτιώσει τις προτάσεις, ή μετά την ολοκλήρωση του έργου για την αξιολόγησή του.
Αν επιμένω να συζητώ τα θέματα που μόλις άνοιξαν τα δύο εντός πενταλέπτου σύντομα σχόλια , είναι γιατί θεωρώ ότι εκείνο της σύντομης δικής μου παρέμβασής απαιτεί διευκρινήσεις και επισημάνσεις, τις οποίες θεωρώ απαραίτητες.
Αισθάνομαι δηλαδή, ότι θα πυκνώσουν αντίστοιχες παρεμβάσεις στον κορμό πολλών κτηρίων, των οποίων οι υπεύθυνοι διαχειριστές όλο και περισσότερο –όσο μάλιστα διαρκεί η κρίση– θα επιχειρήσουν να χρησιμοποιήσουν το κτηριακό δυναμικό που ελέγχουν με επωφελέστερους κατά την άποψή τους τρόπους.
Οι παρεμβάσεις αυτές είτε διότι θα προκύπτουν επειδή το παλιό κτηριολογικό πρόγραμμα έχει ξεπεραστεί και απαιτείται αναθεώρηση και αναδιάταξη των δραστηριοτήτων στο σώμα του κτηρίου, είτε διότι οι κανονισμοί επιτρέπουν την αύξηση των μ2 του, είτε διότι άλλαξε η χρήση του, είτε για να βελτιωθεί η οικονομική του απόδοση, είτε για πολλούς άλλους λόγους, θα έπρεπε κάθε φορά να τεκμηριώνονται με σοβαρότητα και συνέπεια.

2.

Το κτήριο της Πινακοθήκης, έστω και αν ο χαρακτηρισμός του ως μνημείο το διαφοροποιεί από άλλα σημαντικά κτήρια και παρ’ όλο που δεν εντάσσεται μόνο σε μιά από τις παραπάνω κατηγορίες, δεν παύει να αποτελεί ένα κρίσιμο και χρήσιμο παράδειγμα, καθώς θίγει, κατά τη γνώμη μου, δύο μεγάλα θέματα:
-   Το πρώτο είναι επιστημονική τάξεως: Κάτω από ποιες διαδικασίες παρεμβαίνουμε σε ένα ζωντανό ιστορικό μνημείο αρχιτεκτονικής, που έχει γράψει στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής
-   Το δεύτερο, που είναι ερώτημα ηθικής τάξεως:
Είναι σωστό να αγνοείται ή να παραμερίζεται ο δημιουργός τη στιγμή της παρέμβασης στο έργο του, εφόσον εξακολουθεί να είναι δραστήριος και ενεργός;

Και τα δύο ερωτήματα τίθενται σε δύο επίπεδα, τα οποία πιστεύω ότι πρέπει να λειτουργούν ταυτόχρονα και αυτόνομα.
Πρώτα το γραφειοκρατικό, αλλά πολύ ουσιαστικό επίπεδο της διοίκησης, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτή η διοίκηση εκφράζει θεσμούς που κατεξοχήν οφείλουν να σέβονται στη πράξη το έργο και τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών, όπως είναι το Υπουργείο Πολιτισμού και στην περίπτωσή μας η Εθνική Πινακοθήκη.
Και ύστερα, το δεύτερο επίπεδο των συναδέλφων αρχιτεκτόνων, οι οποίοι κάτω από κάποιες διαδικασίες, τις οποίες συνήθως δεν ελέγχουν, αναλαμβάνουν την παρέμβαση σε έργα άλλων συναδέλφων.

Συζητούμε πάντα για έργα που δεν είναι τυχαία καθώς έχουν διακριθεί, συζητηθεί, δημοσιευθεί, έργα που έχουν στεγάσει Ιστορικές προσωπικότητες ή δραστηριότητες, έργα που έχουν αφήσει το στίγμα τους στις εξελίξεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής αυτού του τόπου και στην ίδια την ιστορία της κι έχουν ξεχωρίσει ως τεκμήρια της ιστορίας των δημιουργών τους.
Ακόμα δε περισσότερο όταν συζητούμε για έργα που έχουν συζητηθεί αρκετές φορές έξω από τα σύνορα της χώρας και μαζί με άλλα σηματοδοτούν μια ολόκληρη εποχή.

3.

Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς, ιδιαίτερα για τη σημασία και το ρόλο που έπαιξε στην Ελληνική Αρχιτεκτονική σκηνή το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης υπό τη σοφή καθοδήγηση του Μαρίνου Καλλιγά.
Πρώτα με την απόφασή του για την διενέργεια του πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που οργάνωσε και διεξήγαγε το 1957 (Σημειωτέον ότι στην κριτική επιτροπή μετείχε τότε και ο Δημήτρης Πικιώνης) και ύστερα, μετά την απόφαση της αλλαγής του οικοπέδου, για την οποία προφανώς δεν ευθύνονταν ούτε εκείνος, ούτε οι αρχιτέκτονες, με την απόφαση να ανάθεση σ’ αυτούς τους ίδιους αρχιτέκτονες του πρώτου βραβείου της νέας μελέτης στο σημερινό οικόπεδο, εκεί όπου τελικά χτίστηκε μετά από διάφορες περιπέτειες το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης (ανάθεση 1960;) και λειτούργησε με επιτυχία εδώ και 45 χρόνια.

Ήταν εκείνη την εποχή που Παύλος Μυλωνάς, ως καθηγητής της ΑΣΚΤ, δεν παρέλειπε να παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις διαλέξεις των αρχιτεκτόνων φοιτητών στο μάθημα του Μιχελή και εκείνη τη ίδια εποχή ο Δημήτρης Φατούρος επιμελητής ως τότε του Χατζηκυριάκου-Γκίκα στην αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ είχε μόλις εκλεγεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης (1960).
Είναι η εποχή –τα χρόνια του ’60- που η ελληνική αρχιτεκτονική, επηρεασμένη από το έργο του Mies van der Rohe απομακρύνεται από την υπερβολική προσκόλλησή της στο έργο του Le Corbusier και του Niemayer.
Ίσως αυτό να οφείλεται και στη δυναμική τριετή παρουσία του James Spayer στην αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ, και στην εν γένει ακτινοβολία της προσωπικότητάς του. Είναι άλλωστε γνωστή η σχέση του με τους δύο μελετητές του κτηρίου της Εθνικής Πινακοθήκης.
Αυτή η στροφή είναι έντονα αντιληπτή στην αλλαγή που παρατηρεί κανείς συγκρίνοντας τη λύση του Α’ Βραβείου του διαγωνισμού (αρχιτέκτονες: Ν. Μουτσόπουλος, Π. Μυλωνάς, Δ. Φατούρος) με τη λύση που εφαρμόστηκε στο νέο οικόπεδο μπροστά στο Hilton από τον Παύλο Μυλωνά και τον Δημήτρη Φατούρο – (ο Νίκος. Μουτσόπολος είχε ήδη παραιτηθεί).

Η ευκαιρία που δόθηκε στους δύο μελετητές να επεξεργαστούν ξανά το πρόγραμμα του διαγωνισμού στα νέα τοπογραφικά δεδομένα, μετά την απόφαση της μη κατεδάφισης και της διατήρησης του κτηρίου του σημερινού Βυζαντινού Μουσείου, απέδωσε μια προσεκτική και σοβαρή ερμηνεία των αρχών της θεωρητικής σκέψης του Mies van der Rohe «ενταγμένων» στο πλαίσιο των Ελληνικών γραφειοκρατικών δεδομένων και των κανονισμών του beton arme της εποχής.
Ο Μαρίνος Καλλιγάς επιστρέφοντας από το Βερολίνο, όπου είχε επισκεφτεί τη National Gallery του Mies, μας είπε με περηφάνια: «Η Πινακοθήκη μας στέκει εξαιρετικά δίπλα στο έργα του Mies».

Αυτό λοιπόν το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης, πιστεύω κι εγώ, ότι ήταν ένα από τα κτήρια που γύρισαν τότε μια σελίδα στην ιστορία της σύγχρονης Ελληνικής αρχιτεκτονικής αντιμετωπίζοντας και ερμηνεύοντας στοχαστικά τις αρχές του μοντέρνου κινήματος, χωρίς άγονες αντιγραφές που έγιναν γνωστές με θαυμασμό από άλλους σημαντικούς αρχιτέκτονες. εκείνης της εποχής.

4.
«Σεβασμός ως δικαίωμα υποχρεώσεων».
Βασίλης  Παπαβασιλείου

Στο ίδιο σύντομο σχόλιό μου, μετά την παρουσίαση της πρότασης των συναδέλφων, μίλησα για σεβασμό. Τον σεβασμό όπως τον εννοεί ο φίλος Βασίλης. Δεν ηθικολογώ, όπως πολλές φορές με κατηγορούν, απλά προσπαθώ –χωρίς πάντοτε να το κατορθώνω- να είμαι στοιχειωδώς αμερόληπτος και ευγενής.

Το αρχιτεκτονικό έργο είναι έργο πολλών. Οι αρχιτέκτονες έχουν το προνόμιο ή την κατάρα να εκπροσωπούν όλους εκείνους που συμβάλλουν στην πραγματοποίηση του έργου. Είναι εκείνοι που συνεργαζόμενοι, θα αποφασίσουν, τις αρχές που θα διέπουν το έργο.
Αυτές τις αρχές οφείλουν να αναζητήσουν εκείνοι που αναλαμβάνουν να παρέμβουν σ’ αυτό. Κι αυτές τις αρχές ποιος άλλος είναι αρμοδιότερος να εξηγήσει καλλίτερα στους επίδοξους νέους μελετητές από τον ίδιο τον αρχικό δημιουργό; Όταν πρόκειται μάλιστα για ένα δημιουργό που δεν κάνει τίποτα στην τύχη, ανεξάρτητα αν κάπου πέτυχε ή δεν πέτυχε.

 «Έχουμε υποχρέωση να φροντίζουμε το λουλούδι που έχουμε φυτέψει», λέει στο Μικρό Πρίγκιπα ο Saint Exupery.
Αυτή την προσφορά φροντίδας μέσα από την καταστροφική ανατροπή αυτού που υπήρξε 
–πολλές φορές οδυνηρή- οφείλουν να ζητούν οι επερχόμενοι νέοι –όχι σε ηλικία– αρχιτέκτονες, με σεβασμό στο μόχθο του άλλου που προηγήθηκε, επιχειρώντας να κατανοήσουν τα βαθιά χαρακτηριστικά των προθέσεών του, που αποτυπώθηκαν στο έργο. Σ’ αυτό το επίπεδο η συμβολή του αρχικού δημιουργού, όταν και εφ’ όσον υπηρετεί αρχές μπορεί να είναι καταλυτική.
Αυτό τον «σεβασμό ως δικαίωμα υποχρεώσεων» περιμένουμε από τους νέους αναμορφωτές για να καλλιεργήσουν την συνέχεια που θα χαρακτηρίσει την ουσία των εξελίξεων.

Πέρα όμως από όλα αυτά πιστεύω ότι αυτή η ευγενική, η πολιτισμένη ανθρώπινη εμπειρία, μιας τίμιας και γενναιόδωρης συνεργασίας, δεν μπορεί παρά να εγγραφεί στο έργο, προς όφελός του, καθώς θα συνεχιστούν οι αναζητήσεις με παραλλαγές πάνω στις ίδιες αρχές, ίσως κάτω από μια νέα οπτική.
Θέτοντας τα σωστά όρια της διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο, έτσι ώστε να μη χαθεί ο ουσιαστικός χαρακτήρας ενός Έργου, με κάποιες ελεγχόμενες υποχρεωτικές παραχωρήσεις -το έχουμε όλοι υποστεί-, τις οποίες αναγκαστικά αποδέχεται τελικά κανείς, για να προσεγγίσει τις νέες απαιτήσεις του εργοδότη και τις μελλοντικές προοπτικές .

Από αυτή την εκ βαθέων συζήτηση, του αρχικού με τον νέο δημιουργό, εκεί πάνω από τα χιλιοεπεξεργασμένα σχέδια, εκείνες τις ώρες της φροντίδας του πρώτου για εκείνο που θα ήθελε να διασωθεί και της επιθυμίας του δεύτερου να μπολιάσει το αρχικό έργο με νέα δύναμη, εκεί που κυοφορείται η διατύπωση της νέας πρότασης όπου θα έχουν συγκλίνει οι δύο απόψεις, εκεί πιστεύω ότι θα κερδίσει η Αρχιτεκτονική.
Εκεί πιστεύω ότι θα φανεί η αξία της πολύτιμης συμβολής του διαλόγου των δύο  δημιουργών στην αναμόρφωση και αναδιάταξη του έργου, κάτω από την πίεση των σκληρών νέων απαιτήσεων της ζωής.

Εκεί κάπου, τουλάχιστον για μένα, είναι η απάντηση στα ερωτήματα που θέτουν όλες οι επεμβάσεις που γνωρίζω σε έργα δικά μας ή άλλων άξιων συναδέλφων.
Διότι πάντα μιλώ για έργα ξεχωριστά, που δεν είναι όλα όσα χτίζονται... και γιατί όχι, για ξεχωριστούς συναδέλφους που θα ήθελα να είναι πολλοί.

Δεν έχω τίποτε άλλο να πω..., προς το παρόν.


Σημείωση:
Η προσωπική μου σχέση με τη μελέτη και την κατασκευή του κτηρίου της Πινακοθήκης άρχισε από το 1957.
Τότε, ως φοιτητής είχα βοηθήσει σε κάποια φάση παρουσίασης των σχεδίων του Α’ Βραβείου του διαγωνισμού, που είχαν κερδίσει οι αρχιτέκτονες Ν. Μουτσόπουλος, Π. Μυλωνάς, Δ. Φατούρος.

Η ουσιαστικότερη, όμως, συνεργασία μου με τον Παύλο Μυλωνά και τον Δημήτρη Φατούρο, από την οποία τόσα πολλά έμαθα, άρχισε με την προετοιμασία της πρότασης του κτηρίου στο νέο οικόπεδο και στη συνέχεια με την ολοκλήρωση της μελέτης εφαρμογής και των λεπτομερειών της.
Ασχολήθηκα επίσης συστηματικά με την επίβλεψη των εργασιών κατασκευής του κτηρίου, μέχρι την απομάκρυνση της μελετητικής ομάδας από τον διορισμένο από τη Χούντα τότε διευθυντή της Πινακοθήκης το 1968; Ιωάννου(;), απομάκρυνση που διήρκησε μέχρι την τελική παραλαβή του έργου, παρόλη την αντικατάσταση του Ιωάννου από τον Παπαστάμο το 1971 ή 1972.
Έκτοτε, δεν είχα καμιά άλλη σχέση με τη λειτουργία, τις αυθαίρετες προσθήκες και τις παρεμβάσεις στο κτήριο και τα όποια προβλήματα του.

Ξαναβρεθήκαμε εκεί, στο αγαπημένο κτήριο, με τη Σουζάνα, μόνο μια φορά για δουλειά ανάμεσα στους φύλακες που θυμηθήκαν τα παλιά, συμβάλλοντας στην οργάνωση της εξαιρετικής έκθεσης του έργου των Aldo και Hanny Van Eyck το 1983 (;).

18./11 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΡΑΝΙΑ ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ BIENNALE
Επιστολή που απευθύνθηκε στην Επιστημονική Επιτροπή Biennale στις 13.02.2016

Αθήνα, 13 Φεβρουαρίου 2016

Προς το Δ.Σ. του ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων

Κοιν: στους συναδέλφους-μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, όπως αυτή συστάθηκε με Απόφαση του Δ.Σ.

Θέμα: Biennale Βενετίας

Συνάδελφοι,

μετά την επιστολή του Βασίλη Γρηγοριάδη της 11.02.16, περίμενα έως την ύστατη στιγμή, πριν δηλαδή την «συνάντηση επεξεργασίας της συμμετοχής» που έχει οριστεί για σήμερα το μεσημέρι, κάποια άμεση ενημέρωση από το Δ.Σ. για τις δικές του νέες Αποφάσεις, εάν αυτές υπάρχουν, δεδομένου ότι οι χρόνοι καθίστανται κάθε μέρα που περνάει και πιο ασφυκτικοί.

Στη «νέα» διαδικασία και βεβαίως ουσία, όπως αυτή περιγράφεται στο μέιλ της Βίκυς Παναγιωτοπούλου της 10.02.16/6:37 μ.μ. με βάση την οποία θα γίνει η σημερινή συνάντηση, προσωπικά δεν μπορώ να προσφέρω τίποτε. Ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση και δήλωσα συμμετοχή στην Επιστημονική Επιτροπή με βάση το κάλεσμα του Δ.Σ., για να βοηθήσω τον Σύλλογο με την εμπειρία μου και με την άποψή μου για τον τρόπο παραγωγής του αρχιτεκτονικού έργου, ώστε να παραχθεί το καλλίτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Εάν τελικά κυριαρχήσει η προωθούμενη διαδικασία, εύχομαι καλή επιτυχία σε όλους αυτούς που θα συμμετέχουν και όπως είναι φυσικό δηλώνω ότι αποσύρομαι από αυτήν. 

Αναμένοντας τις απόψεις σας, με συναδελφικούς χαιρετισμούς

Ράνια Κλουτσινιώτη


17./11 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:"BIENNALE ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΟΥ".

Επιστολή  στις 11.02.2016, "που απευθύνθηκε στην Επιστημονική Επιτροπή Biennale όπως συστάθηκε με απόφαση του Δ. Σ. ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και καταργήθηκε, από τα λεγόμενα, με συνοπτικές διαδικασίες την 06.02.2016".

Αθήνα, 11 Φεβρουαρίου 2016

Προς την Επιστημονική Επιτροπή Biennale όπως συστάθηκε με απόφαση του Δ. Σ. ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και καταργήθηκε, από τα λεγόμενα, με συνοπτικές διαδικασίες την 06.02.2016.

Κοινοποιείται: 
Δ. Σ.-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων. 
Δ. Σ. ΣΑΔΑΣ, Τμήμα Αττικής. 
Συνάδελφους Αρχιτέκτονες

Θέμα: Biennale Βενετίας, διαδικασίες παραγωγής έργου.

Συνάδελφοι,

Στην συνάντηση του Σαββάτου 06.02.2016 ήμουν παρών μαζί με τα λοιπά μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής Biennale και συνάδελφοι εκπρόσωποι προτάσεων για το Ελληνικό Περίπτερο της Biennale.

Ανατρέχοντας στα πρακτικά της συνάντησης, που κρατώ, διαπιστώνω ότι από όσα ελέχθησαν δεν προκύπτει ότι η Ε. Ε. τελείωσε το έργο της την 05.02.2016, αλλά το αντίθετο όπως διατυπώθηκε από ορισμένους συναδέλφους. Όπως είπα και αυτό το Σάββατο, Ε. Ε. ολοκλήρωσε την πρότασή της για τον κορμό του εγχειρήματος biennale σε μια τίμια και με απόλυτη συναίνεση αρμονική μεταξύ των μελών της συνεργασία, χωρίς εγώ, δίνοντας ένα κορμό και ένα μήνυμα στους συμμετέχοντες μελετητές, που ως γνωστό εγκρίθηκε από το Δ. Σ. ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και έχει ήδη σταλεί στην Biennale. Από την άλλη μεριά θυμίζω πως από την πρώτη συνεδρίαση της Ε. Ε. είχα ζητήσει την θέσπιση κριτηρίων για τις υποβληθείσες προτάσεις χωρίς μέχρι σήμερα να συμβεί κάτι τέτοιο. Κατά την συζήτηση του Σαββάτου και πριν μπούμε στην διαδικασία παρουσίασης των υποβληθεισών προτάσεων διατυπώθηκε η άποψη ότι η συμμετοχή και των ογδόντα προτάσεων είναι γεγονός, χωρίς να διερευνηθεί η ταύτιση ή συνεργασία συναδέλφων μεταξύ τους και κυρίως χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα ελέγχου εάν και κατά πόσο οι προτάσεις ακολουθούν τα επιδιωκόμενα από τον εγκεκριμένο από το Δ. Σ. κορμό για την Biennale. Και επειδή συμφωνώ με την Στεφανία στο ότι σαν Αρχιτέκτονες πρέπει να κάνουμε σύνθεση στην ουσία και όχι σούπα, καθώς επίσης και με τον Νίκο Γεωργιάδη σε ότι αφορά στους ασφυκτικούς χρόνους και λίγα λέει, πιστεύω πως έστω και την ύστατη στιγμή δεν θα κυριαρχήσει η άποψη όλων των προτάσεων σε ένα κουβά, παίρνοντας την ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα χωρίς την δική μου συμμετοχή.

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
βασίλης γρηγοριάδης 

16./07 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2016

ΜΥΡΤΩ ΔΕΣΠΟΤΙΔΗ: ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΑΔΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΦΝΙΔΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ.




Κείμενο που αποτέλεσε τη εισήγησή της 
στην σύγκλιση της Αντιπροσωπείας του ΣΑΔΑΣ, στις 05 ΦΕΒ 2016 
την πρώτη μετά από ενάμισυ χρόνο από την εκλογή του Δ.Σ.


2η τακτική σύγκληση Αντιπροσωπείας
ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ
Σάββατο 05 Μαρτίου 2016 


Παρέμβαση στο 1Ο & 2Ο θέμα της Η.Δ 

«Ενημέρωση» 
«Προγραμματισμός Δράσης Δ.Σ. ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ».

ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ
1 ½ χρόνο μετά τις εκλογές ...........


Με την συγκρότηση σε σώμα του νέου Δ.Σ του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ , ο οποιοσδήποτε θα πίστευε οτι ο Σύλλογος , 9 μήνες μετά την διεξαγωγή των εκλογών , θα έβρισκε τον τρόπο να αναλάβει δράση και να χαράξει μια νέα πορεία . 
Θα δεχόμασταν με κάθε πολιτική ευγένεια , τον αναπροσανατολισμό του συλλόγου , σε θέσεις και δράσεις , δεδομένου οτι ο συσχετισμός δυνάμεων που στηρίζουν την νέα διοίκηση θεωρούσε οτι εδώ και πολλά χρόνια δεν του δόθηκε η ευκαιρεία να διοικήσει τον ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ όπως «του έπρεπε».
Θα δεχόμασταν συγκεκριμένες προτάσεις έστω και αν δεν συμφωνούμε με αυτές , και θα ασκούσαμε κριτική , βασιζόμενοι στις δικές μας αρχές , στο πλαίσιο ενός υγιούς διαλόγου με στόχο και σκοπό την εξέλιξη των καυτών θεμάτων που απασχολούν τον κλάδο .Θα σεβόμασταν , την πλειοψηφία η οποία θα έπρεπε να προχωρήσει πάνω σε ενα συγκεκριμένο σχέδιο , με ένα επιστημονικό η έστω μόνο συνδικαλιστικό προγραμματισμό .
Όμως εδώ και 9 μήνες (05/06/2015) , ζούμε στο απόλυτο χάος .Η σημερινή διοίκηση έχει αποδείξει οτι ειναι ανίκανη να διαχειριστεί από το πιο απλό μέχρι το πιο σοβαρό θέμα.
Προφανώς αναφέρομαι καταρχήν στην λειτουργία του Δ.Σ διότι αυτή ειναι ο πυλώνας του Συλλόγου και των επιμέρους δράσεων του.

Η λειτουργία του Δ.Σ , ο «προγραμματισμός» και οι μόνιμες επιτροπές.

Η χρονοβόρα διαδικασία που διήρκησε (8 μήνες) και έλαβε χώρα στις συνεδριάσεις του Δ.Σ για την ψήφιση του προγραμματισμού δράσης , η οποία σημειωτέον δεν οφειλόταν σε εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων και ζύμωση ιδεών μεταξύ των μελών , σε επίπεδο αρχών και θέσεων , αλλα σε τεχνητές καθυστερήσεις , απάθεια και αδιαφορία , καθρεπτίζει την σημερινή δυσμενή θέση που βίσκεται ο Σύλλογος , και αναδεικνύει την πλήρη απαξίωση του .
Ένα Δ.Σ που δεν κατάφερε σχεδόν ποτέ να λειτουργήσει θεσμικά , μια «παρέα» 9 η 11 κατά περίπτωση αρχιτεκτόνων , που συζητάνε θέματα γενικού περιεχομένου γύρω από ένα τραπέζι , χωρίς κανένα συντονισμό , καμία προετοιμασία , κανένα πολιτικό προσανατολισμό .
Ένα Δ.Σ με συγκυριακές πλειοψηφίες , που παίρνει αποφάσεις για θέματα όπως το «σχολείο στο Κομπάνι» , (όταν το Κομπάνι έχει φτάσει στην πόρτα μας _ ), την διαμονή συναδέλφων στο Ξενωνα Στάμου Στούρνα , ο οποίος έχει παραμεληθεί σε σημείο να μην έχει ηλεκτρικό ρεύμα , την συμμετοχή του Συλλόγου στο πρόγραμμα Archi_medes , την ανάληψη ευθύνης της Εθνικής εκπροσώπησης στην biennale αρχιτεκτονικής 2016 , και άλλα πολλά , χωρίς ψηφισμένο προγραμματισμό δράσης , χωρίς ενεργοποίηση των μόνιμων επιτροπών του . 
Ένα Δ.Σ που λειτουργεί χωρίς επίσημη μέριμνα για το οικονομικό «άνοιγμα « απέναντι στις υπαλλήλους της γραμματείας , τα οφειλόμενα προς το Δημόσιο , τα οδοιπορικά των μελών του και των αντιπροσώπων της περιφέρειας , και τις επιστροφές προς τους τοπικούς συλλόγους από την συνεισφορά τους στις εκλογές του 2014.
Ένα Δ. Σ που χρειάστηκε ειδική προτροπή για έκτακτη σύγκληση συνεδρίασης , προκειμένου να τοποθετηθεί στο διαχρονικό θέμα που απασχολεί τους Αρχιτέκτονες , τα Επαγγελματικά τους δικαιώματα.

Η υπάρχουσα κατάσταση.

Σήμερα βρισκόμαστε εδώ για στην πρώτη «Α» του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ , Μάρτιος 2016 , με θέμα συζήτησης τον προγραμματισμό δράσης για την θητεία , 2014-2017 .Σήμερα , 15 μήνες , δηλαδή μετά τις εκλογές , 13 μήνες μετά την πρώτη «Α» , και 9 μήνες απο την αναληψη ευθύνης της νέας διοίκησης και μόνο οι χρόνοι κάτι δείχνουν .
Είναι ευθύνη κάθε μέλους του ΔΣ να κατάθεσει όσα συμβαίνουν , διότι η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω είναι ψεύτικη , και είναι σχεδόν σίγουρο οτι οι υπόλοιποι αντιπρόσωποι πέρα των 15 η 20 που παρακολουθούν από κοντά τις συνεδριάσεις του Δ.Σ δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει.
Και η ενημέρωση αυτή ειναι απαραίτητη οχι σε επίπεδο αντιπολίτευσης αλλά σε επίπεδο εγρήγορσης των συναδέλφων πριν να είναι πολύ αργά .
Κάποιοι νομίζουν οτι η λειτουργία του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ έχει μπει σε συγκεκριμένη πορεία . Μεγάλο λάθος .
Η απουσία των μελών από τις συνεδριάσεις αποδεικνύει την απαξίωση του οργάνου.Το ελάχιστο ενδιαφέρον για ενεργοποίηση στις επιτροπές και ομάδες εργασίας αποδεικνύει την έλλειψη εμπιστοσύνης στον σημερινό τρόπο λειτουργίας του Συλλόγου . 

Πολλοί συνάδελφοι επικαλούνται οτι , με τον τρόπο που ασκούν σήμερα διοίκηση και με τις ώρες που διαθέτουν για τον σύλλογο , έχουν δώσει «ζωή» και έχουν «ανοίξει» τις πόρτες.Υποστηρίζουν δε οτι είναι η πρωτη φορά που συμβαίνει αυτό. Για την ιστορία να υπενθυμίσω τον απολογισμό δράσης της θητείας 2011-2014 , τις υλοποιημένες εκδηλώσεις, τις νέες εγγραφές συναδέλφων , αλλα και το ύψος των κατατεθειμένων συνδρομών. Πραγματοποιημένο έργο το οποίο η σημερινή διοίκηση είτε απαξίωνε είτε χλεύαζε .

Ο ρόλος της «Αντιπροσωπείας»

Θα βιαστεί κάποιος να πει οτι το Δ.Σ απλά διοικεί και η «Α» ειναι ο κορμός του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ.
Προφανώς και θα συμφωνήσουμε σε αυτό , η «Α» , βάσει καταστατικού είναι το κυρίαρχο όργανο του Σωματείου , στο οποίο λογοδοτεί η διοίκηση και το οποίο αναλαμβάνει την ευθύνη αποφάσεων για τα μείζονα θέματα .
Ποια «Α» όμως ? Η «Α» που χρειάστηκαν 13 μήνες για να συγκληθεί ? Η «Α» που ποτέ δεν ρωτήθηκε για τα φλέγοντα θέματα του συλλόγου , όπως το θέμα των Επαγγελματικών δικαιωμάτων & δραστηριοτήτων , το θέμα της Biennale Αρχιτεκτονικής 2016 , καιτο θέμα του χρονικού προγραμματισμού της δομικης αναδιάρθρωσης του Συλλόγου ?
Η «Α» , την οποία η σημερινή διοίκηση αναδείκνυε όσο ήταν αντιπολίτευση για να κάνει κριτική ,ενώ σήμερα την παρακάμπτει φοβούμενη οτι δεν θα έχει την στήριξη της .

ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ , ένας τίτλος που ξεχνιέται , τεχνηέντως με απώτερο σκοπό ?
η από αμάθεια και αδιαφορία ???

Το θέμα αναδιάρθρωσης της δομής της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων ,το μείζον θέμα από το οποίο ξεκινάνε και καταλήγουν όλα τα προβλήματα , λειτουργίας και συντονισμού, έχει επιμελώς μπει στο «συρτάρι» . Και έχουμε φτάσει Μάρτιο του 2016. Είχαμε τονίσει τόσο από την προηγούμενη θητεία , όσο και στην προεκλογική περίοδο , αλλά και στην αρχή της παρούσας θητείας ότι θα ήταν το πρώτο θέμα με το οποίο θα έπρεπε να ασχοληθεί η νέα διοικηση του Συλλόγου . Σαν παράταξη , οι Δ.Κ.Μ_Αρχιτέκτονες είχαμε δεσμευθεί για σύγκληση Καταστατικής Αντιπροσωπείας εντός της θητείας. Πιθανά αυτός να ήταν ενας από τους λόγους που οι συσχετισμοί δεν μας έδωσαν την δυνατότητα να οδηγήσουμε τον Σύλλογο σε μία ουσιαστική , δομική και λειτουργική ανανέωση.
Ακόμα και σήμερα , στην μέση της θητείας , κάποιοι ψάχνουν τους συντονιστές της αρμόδιας επιτροπής του Συλλόγου για να ξεκινήσει εργασίες . 

Biennale Αρχιτεκτονικής 2016

Οπως έχει διατυπωθεί δημοσίως και εγγράφως η «Δ.Κ.Μ_Αρχιτέκτονες» , ήταν από την αρχή υπέρ της συμμετοχής του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ στην διαδικασία διαχείρισης της Biennale 2016 και την ανάληψη της συγκεκριμένης ευθύνης , καταρχήν ως ο καθ΄ύλην αρμόδιος φορέας.Βασική προυπόθεση όμως για εμάς ήταν ότι θα υπάρξει μία ολοκληρωμένη , επιστημονική , δημοκρατική και διαφανής διαδικασία. Μία διαδικασία σύμφωνα με την οποία δεν θα υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να κατηγορηθεί ο επίσημος φορέας οτι λειτουργεί ως μια παρέα συνδικαλιστών και οχι ως εκπρόσωπος της επιστημονικής κοινότητας των αρχιτεκτόνων.
Δεδομένου όμως οτι από την πρώτη στιγμή που ήρθε το θέμα στο ΔΣ , δημιουργήθηκε ένα περίεργο κλίμα , γενικόλογων τοποθετήσεων ως προς τα «όργανα», τις επιτροπές και τα άτομα που θα αναλάβουν την ευθύνη , έχει κλονιστεί σοβαρά η εμπιστοσύνη μας απέναντι στις διαδικασίες . 
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται ένα τόσο σοβαρό θέμα Διεθνούς επροσώπησης έχει προβληματίσει πολύ μεγάλη μερίδα συναδέλφων .
Σήμερα υπάρχουν στο Σύλλογο πολλές παρεμβάσεις και καταγγελιές που καταδεικνύουν το αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί , ενώ από την άλλη δεν υπάρχει ούτε ένα επίσημο χαρτί από το αρμοδιο Υπουργείο που να τεκμηριώνει την εξέλιξη στην διαδικασία του εγχειρήματος .
Η Biennale Αρχιτεκτονικής 2016 , η οποία φάνταζε σαν την σανίδα σωτηρίας του Συλλόγου, πιθανά να είναι το κύκνειο άσμα του .

Με πλήρη γνώση της κατάστασης και επίγνωση της ευθύνης μου ως εκλέγμενο μέλος του Δ.Σ , καταθέτω σήμερα την συγκεκριμένη παρεμβάση προς ενημέρωση των μελών της Αντιπροσωπείας .
Για όλους του παραπάνω λόγους και άλλους , οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί κατά περίπτωση, αναλυτικά στις συνεδριάσεις του Δ.Σ οδηγούμαστε στο συμπέρασμα οτι η σημερινή διοίκηση είτε χαρακτηρίζεται από μια καθεστωτική αντίληψη αντιμετώπισης των πραγμάτων , είτε είναι πραγματικά ανίκανη να ανταπεξέλθει στον ρόλο που του ανατέθηκε

Ότι και να ισχύει από τα δύο είναι λυπηρό και δυστυχώς τα δείγματα που έχουμε μέχρι στιγμής δεν υποδηλώνουν κάποια αλλαγή . 
Υπό αυτές τις συνθήκες τόσο εγώ προσωπικά όσο και η Δ.Κ.Μ_Αρχιτέκτονες δεν μπορούμε να στηρίξουμε το συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας του Συλλόγου και γιαυτό καταψηφίζουμε τον προτεινόμενο προγραμματισμό δράσης 2014-2017 ,
......καταθέτωντας την ανησυχία μας για το μέλλον του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ .

Δεσποτίδη Μυρτώ 
Δ.Κ.Μ_Αρχιτέκτονες 
Μέλος Δ.Σ & Αντιπροσωπείας ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ 


15./ 07 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΔΑΣ

Κείμενο που αποτέλεσε τη εισήγησή του 
στην σύγκλιση της Αντιπροσωπείας του ΣΑΔΑΣ, στις 05 ΦΕΒ 2016, 
την πρώτη μετά από ενάμισυ χρόνο από την εκλογή του Δ.Σ.

ΑΘΗΝΑ 05-03-2016



ΕΙΣΗΓΗΣΗ





Συνάδελφοι,



Ο κλάδος μας ζει πρωτόγνωρες καταστάσεις σε θεσμικό, επαγγελματικό και οικονομικό επίπεδο.

Η αντιμετώπιση αυτής της πραγματικότητας, απαιτεί συστράτευση και μαζική συμμετοχή.

Δυστυχώς αυτήν την συσπείρωση δεν την βλέπουμε. 

Από τους 20.000 αρχιτέκτονες, περίπου 3000 εμφανίζονται στις εκλογές και περίπου 200 συμμετέχουν στις δράσεις του συλλόγου.

Το γεγονός αυτό πρέπει να μας προβληματίσει. 

Αν θέλουμε σαν σύλλογος να έχουμε λόγο και να μην είμαστε ακόμη ένας σύλλογος σφραγίδα, πρέπει να ενεργοποιήσουμε τους συναδέλφους που απέχουν. 

Και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να τους ακούσουμε και να καταλάβουμε τους λόγους.

Πρόσφατα έχουν γίνει πολλές εκδηλώσεις, ομιλίες, εκθέσεις, προβολές, από τοπικά τμήματα, συλλόγους και φορείς που παρουσίασαν μια σημαντική αριθμητική παρουσία αρχιτεκτόνων, σαφώς μεγαλύτερη των 200 συναδέλφων που ενεργοποιούνται συνήθως στον σύλλογο. 

Σε όλες αυτές τις δράσεις ο ΣΑΔΑΣ δεν συμμετείχε. Αντίθετα σύλλογοι και τμήματα της περιφέρειας είναι πιο δημιουργικά με ουσιαστική παρέμβαση.
Στις συζητήσεις που ακολουθούν αυτές τις εκδηλώσεις, συνήθως πολυάριθμες, διατυπώνεται απαξίωση και άρνηση ενεργοποίησης στα πλαίσια του συλλόγου, γιατί ο σύλλογος, η νοοτροπία του και οι δράσεις του δεν ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των αρχιτεκτόνων και τους σκοπούς της αρχιτεκτονικής, αλλά ικανοποιούν στενές παραταξιακές και κομματικές σκοπιμότητες και ιδεοληψίες που τον καθιστούν γραφικό, ίσως περιθωριακό και κυρίως αναποτελεσματικό. 
Ο τρόπος λοιπόν λειτουργίας του συλλόγου, καταργεί τους συνδετικούς κρίκους και επιστημονικοεπαγγελματικούς δεσμούς μεταξύ των αρχιτεκτόνων. 
Αυτό ας μην το αγνοήσουμε, αν θέλουμε την διατήρηση του συλλόγου και την συνέχεια μιας ιστορικής πορείας.

Κοιτάζοντας τον απολογισμό δράσεων που μας έστειλε το ΔΣ, με δυσκολία αναγνωρίζουμε δράσεις που έχουν σχέση με το αρχιτεκτονικό έργο, τον αρχιτέκτονα δημιουργό και την αρχιτεκτονική και αυτές είναι κατάλοιπα προηγούμενων θητειών, αντίθετα βλέπουμε συνεχείς καταγγελίες, μόνιμη άρνηση συμμετοχής και έλλειψη προτάσεων.

Φοβάμαι αυτός ο απολογισμός αυτός και η παρακολούθηση των τοποθετήσεων μελών του ΔΣ, δικαιολογεί τους λόγους αποχής της μεγάλης πλειοψηφίας των συναδέλφων και της απαξίωσης του συλλόγου γιατί δείχνει να επικρατεί :

- Η γραφειοκρατική νοοτροπία, προερχόμενη από ιδεοληψίες, παραταξιακές σκοπιμότητες και επιταγές.
- Η νοοτροπία που εκφράζεται με την «ηδονή της καταγγελίας» και άρνηση ή αδυναμία συγκρότησης ρεαλιστικών προτάσεων και παρεμβάσεων στα κέντρα λήψης αποφάσεων. 
- Η διατύπωση ουτοπικών προτάσεων με μοναδικό αποτέλεσμα και ίσως στόχο την διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος.
- Η Αθηνοκεντρική νοοτροπία που αποδέχεται το γεγονός ότι σήμερα 2 χρόνια μετά τις εκλογές κάνουμε την πρώτη αντιπροσωπεία.
- Η ανωριμότητα των παρατάξεων που συναποφάσισαν την ανάληψη των ευθυνών του συλλόγου, αποκλείοντας συνεργασίες με «μνημονιακούς» και «νεοφιλελεύθερους φασίστες» και δεν μπόρεσαν επί 5 μήνες να εκλέξουν πρόεδρο. Χρειάστηκε η ευαισθησία κάποιου από τους «αποκλεισμένους» για να δοθεί διέξοδος στην λειτουργία του συλλόγου.
- Η μικρότητα στην την αναγνώριση του έργου προηγουμένων διοικήσεων.
- Η ευθυνοφοβία για την συνέχιση των διεθνών υποχρεώσεων του συλλόγου και της συμμετοχής του.
- Η αδυναμία διατύπωσης άποψης για τα επαγγελματικά δικαιώματα, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε όσους βλέπουν τον αρχιτέκτονα σαν «συμπληρωματική ειδικότητα».
- Η υποκρισία, στο όνομα της κοινωνικής ευαισθησίας, με στόχο λίγους επί πλέον ψήφους για την παραταξιακή επιτυχία…. με αποτέλεσμα την οικονομική καταστροφή του συλλόγου καταργώντας ουσιαστικά την συνδρομή των 20 ε,
- Η ατολμία καταστατικής διόρθωσης για την καλύτερη λειτουργία και επιβίωσης του συλλόγου, ώστε να απαλειφθεί η εικόνα του «επαίτη συλλόγου» 
- Η παντελής αδιαφορία ή και άγνοια για τα προβλήματα του ελεύθερου επαγγελματία αρχιτέκτονα και του συναδέλφου που δραστηριοποιείται στην περιφέρεια .
- Η έλλειψη διάθεσης για αναγνώριση του σύγχρονου αρχιτεκτονικού έργου και η αμφισβήτηση των δημιουργών του.

Συνάδελφοι,
Ο μόνος λοιπόν τρόπος ενεργοποίησης και συστράτευσης των συναδέλφων που απέχουν είναι να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τα παραπάνω δηλαδή: 

- Να προτάξουμε την αρχιτεκτονική και τον αρχιτέκτονα.
- Να ξεπεράσουμε τις παραταξιακές περιχαρακώσεις και ιδεοληψίες που σταματάνε κάθε δημιουργική δράση και αρνούνται τις συνεργασίες.
- Να δεχτούμε ότι όλοι προσπαθούμε για το καλό όλων και ότι δεν υπάρχουν μεταξύ μας «πράκτορες» κρυφών συμφερόντων.
- Να αποφεύγονται ατεκμηρίωτοι χαρακτηρισμοί, που προσβάλουν την προσωπικότητα συναδέλφων και προδίδουν συμπλεγματική νοοτροπία.
- Να καταλάβουμε ότι είμαστε εκπρόσωποι παρατάξεων με απόψεις για την λειτουργία του συγκεκριμένου συλλόγου, που υπηρετεί τα ενδιαφέροντα και τα προβλήματα των αρχιτεκτόνων και δεν είμαστε πολιτικός φορέας.
- Να καταστήσουμε τον σύλλογο βιώσιμο με ένα σύγχρονο καταστατικό.

Γ. Μαδεμοχωρίτης





14./ 22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
"ΜΟΥ ΕΚΛΕΨΑΝ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ"

Κείμενο που γράφτηκε το 2010 μόλις βγήκε ο ΚΕΝΑΚ και πριν το 11ο Συνέδριο του ΣΑΔΑΣ


ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ,


Παρακολούθησα προχθές, την ενημέρωση που έκανε ο καλός συνάδελφος μηχανολόγος, Τόλης Ευθυμιάδης , στο ΤΕΕ σχετική με τον ΚΕΝΑΚ, ενημέρωση που στηρίχθηκε σε παραδείγματα με εφαρμογές και όχι σε στυγνή παράθεση και εξήγηση διατάξεων του νόμου. 

Πρέπει εξ αρχής να σας διαβεβαιώσω, ότι είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ένα από τα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνει υπ όψη του ο αρχιτέκτονας και να τα εντάσσει στην δημιουργία του.

Μετά την παρουσίαση αυτή ,δυστυχώς, διαπίστωσα ότι η διαδικασία αυτή καθ΄αυτή εφαρμογής του συγκεκριμένου ΚΕΝΑΚ, είναι αυτή που συνθέτει και όχι ο αρχιτέκτονας.

Είμαι τριάντα (30) χρόνια ενεργός αρχιτέκτονας, πιστεύω ότι έχω αποδείξει ότι αγαπάω και υπηρετώ την αρχιτεκτονική με τις όποιες δυνατότητες και αδυναμίες μου, αυτά τόσα χρόνια, τα έκανα με μοναδικά μου εργαλεία το μολύβι και το ρυζόχαρτο. Μετά από αυτά που άκουσα προχθές, αισθάνομαι ότι κάποιοι\ κρυφά και ύπουλα ΜΟΥ ΕΚΛΕΨΑΝ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ και το αντικατέστησαν με κάτι πίνακες συντελεστών απόδοσης και ένα υπολογιστικό πρόγραμμα που μου ανακοινώνει στο τέλος, αν αυτό που θέλω να σχεδιάσω είναι σωστό.

Αισθάνομαι, ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΜΕΝΟΣ , ΠΡΟΔΩΜΕΝΟΣ ,ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ και ΑΝΗΣΥΧΟΣ.

ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΜΕΝΟΣ γιατί δεν είμαι σε θέση , δεν έχω γνώσεις και εργαλεία, να οραματισθώ, να σχεδιάσω και να κρατήσω την μπαγκέτα του ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ που κατευθύνει τις άλλες ειδικότητες συναδέλφων μηχανικών, προκειμένου να δημιουργηθεί κάτι.

ΠΡΟΔΩΜΕΝΟΣ γιατί κάποιοι, συνάδελφοι επιστήμονες με την ευρεία έννοια του όρου, στους οποίους έδειξα εμπιστοσύνη με κατάργησαν. Τους έδειξα εμπιστοσύνη γιατί πίστευα και πιστεύω ότι ο επιστήμονας οφείλει να γνωρίζει το γνωστικό του αντικείμενο και τα όρια ευθύνης του και να κινείται μέσα σε αυτά (αν δεν θέλει να λειτουργεί φασιστικά). Αυτοί όμως που πρότειναν αυτόν τον κανονισμό, θεώρησαν ότι η έρευνα και ο πειραματισμός ταυτίζονται με την εφαρμογή και δεν την υπηρετούν απλά. Σαν κακοί επιστήμονες που λειτούργησαν (εκτός αν λειτουργούν φασιστικά), δεν κατάλαβαν ότι ένας Κανονισμός γίνεται για να εφαρμόζεται άμεσα και όχι για να δημιουργεί πεδία θεωρητικών αναζητήσεων και πιθανών διδακτορικών διατριβών.

ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ γιατί αυτοί, ειδικά οι συνάδελφοί μου αρχιτέκτονες, που ήξεραν, έπρεπε να αντιδράσουν σε αυτούς που επεξεργάστηκαν αυτόν τον κανονισμό, κατέβασαν τα χέρια δεν μας ενημέρωσαν και δεν μας κινητοποίησαν, μας άφησαν να πιστεύουμε ότι ετοιμάζεται κάτι σωστό. Σκέπτομαι σοβαρά το ενδεχόμενο, μήπως και οι δικοί μας (αρχιτέκτονες) και όλοι οι άλλοι, ήταν ανεπαρκείς για να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν το αντικείμενο αυτό, γιατί τοποθετήθηκαν σε αυτή την θέση από κομματικό ή παραταξιακό μοίρασμα.

ΑΝΗΣΥΧΟΣ, γιατί διαβλέπω ότι στο χώρο μας (του ΤΕΕ), με όχημα τέτοιους κανονισμούς, γίνεται προσπάθεια να εισβάλουν άλλες ειδικότητες ( φυσικοί, χημικοί, περιβαλλοντολόγοι κλπ) σε καθοδηγητική θέση που, πιθανά, θα εξυπηρετούν συμφέροντα συγκεκριμένων βιομηχανιών υλικών και προϊόντων, συνδυασμένα με σχετικές επιστημονικές χρηματοδοτούμενες έρευνες.
Είναι δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος κανονισμός ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ, οι υπολογισμοί δεν κλείνουν, το κτίριο αναφοράς μπορεί να είναι υπολογιστική ευχέρεια, είναι όμως αρχιτεκτονική μιζέρια, οι επιλογές του (πχ εξωτερικά χρώματα) που τον διαμορφώνουν, δεσμεύουν προσωπικές επιλογές και δικαιώματα του χρήστη και αποκλείουν την ευελιξία της αρχιτεκτονικής άποψης.

Η πιθανή ισχύς του θα δημιουργήσει ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ.
Παράλληλα, αποδεικνύεται η πλήρης απαξίωση του ρόλου του αρχιτέκτονα. Η εξουσία τρομάζει με την συγκροτημένη άποψη και τον συνολικό σχεδιασμό που χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική και προτιμά λύσεις επιπέδου απρόσωπων μαθηματικών πινάκων και συνταγές ποιότητας με αμφιλεγόμενα πρότυπα. Οι προτεινόμενοι νόμοι για μελέτες, η άρνηση για καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων, η αντιμετώπιση του ρόλου του αρχιτέκτονα από τον οργανισμό του Καλλικράτη¨ οδηγούν σε ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ 

ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΩΡΑ

"Το άρθρο 4 του ΓΟΚ αναφέρεται στην υποχρέωση ένταξης και ενσωμάτωσης των κατασκευών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και το πολιτιστικό περιβάλλον, όπως επιβάλλουν οι διεθνείς συνθήκες - συμβάσεις που έχει υπογράψει και κυρώσει η χώρα μας και υποχρεούται, *σύμφωνα με το άρθρο 28, παρ.1 του Συντάγματος, να τηρεί.
Τη συνθήκη της Γρανάδας 1985, τη Σύμβαση για την Αρχιτεκτονική Κληρονομιά της Ευρώπης, Ν.2039/92), τη συνθήκη της Μάλτας, (1992, "Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς (αναθεωρημένη)» Ν.3378/05) και τα επιστημονικά κείμενα αρχών που τις στηρίζουν, δηλαδή το Χάρτη των Αθηνών (1931), το Χάρτη της Βενετίας (1964), τη διακήρυξη του Άμστερνταμ (1975)*. 
Στις συμβάσεις αυτές,πέραν των άλλων,ορίζεται σαφώς ότι το περιβάλλον είναι φυσικό και ανθρωπογενές (πολιτιστικό) και, παρά την συμβατική παραδοχή της διάκρισης των δύο αυτών προσεγγίσεων, αποτελεί ενιαίο σύνολο.
Το πολιτιστικό περιβάλλον αποτελείται από την Ακίνητη, την Κινητή και την Άϋλη κληρονομιά. Η Ακίνητη κληρονομιά αποτελείται από την Αρχιτεκτονική και την Αρχαιολογική κληρονομιά (συνθήκες Γρανάδας και Μάλτας)." 
*Η «υποχρέωση» προκύπτει άμεσα από το Σύνταγμα, για της Συνθήκες που έχουν κυρωθεί με νόμο. Για τα διεθνή επιστημονικά κείμενα αρχών δεν υπάρχει άμεση νομική υποχρέωση, μόνο έμμεση που πρέπει ν’ αποδειχθεί.
Στη δική μας περίπτωση η Γρανάδα και η Μάλτα προέρχονται από το Amsterdam, τη Βενετία και την Αθήνα.Με τη σειρά της η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου, (Φλωρεντία 2000, N.3827/10), προέρχεται άμεσα από τη Γρανάδα και τη Μάλτα. 
Κατά συνέπεια ο ΚΕΝΑΚ πρέπει να είναι εναρμονισμένος με την παραπάνω διεθνή και υποχρεωτική νομοθεσία. Στην προκειμένη περίπτωση ουδεμία πρόβλεψη υπάρχει για την ενσωμάτωση των απαιτήσεων αυτών στον κανονισμό. Άρα ο ΚΕΝΑΚ ΕΙΝΑΙ ΜΗ ΝΟΜΙΜΟ.

Με τα παραπάνω, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε στο ΥΠΕΚΑ ότι είναι Υπουργείο Περιβάλλοντος και όχι μόνον Φυσικού Περιβάλλοντος και να ζητήσουμε:

1. Την ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΕΝΑΚ
2. Την ΕΠΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ με βάση την διεθνή νομοθεσία περί περιβάλλοντος και την στελέχωση της επιτροπής επεξεργασίας του κανονισμού με επιστήμονες ανάλογων ειδικοτήτων με το συνολική έννοια του περιβάλλοντος σαν φυσικό και ανθρωπογενές. 
3. Την ΑΠΕΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ, την μετατροπή του σε ΟΔΗΓΙΑ και την ένταξή του στα δικαιολογητικά της ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ των Κτιρίων.

Παράλληλα πρέπει να ζητήσουμε 
Την ¨ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στις θεωρητικές αρχές του ΚΕΝΑΚ από τις πολυτεχνικές και ειδικά στις αρχιτεκτονικές σχολές, για την εξοικείωση των φοιτητών στον σχεδιασμό με τέτοιου είδους παραμέτρους.
Με δεδομένη όμως την κατάργηση του ρόλου του αρχιτέκτονα και της αναγκαιότητας της Αρχιτεκτονικής, δεν ξέρω αν το 11ο συνέδριο που ετοιμάζει Ο ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ με τίτλο ¨επάγγελμα αρχιτέκτων¨ , πρέπει να αλλάξει τον τίτλο του σε ¨επάγγελμα τίποτα¨.
Προσωπικά σαν μέλος της οργανωτικής επιτροπής του αυτού συνεδρίου ,πιστεύω ότι το συνέδριο με σωστές και ουσιαστικές διαδικασίες μπορεί να αποτελέσει ένα καλό βήμα για την ανατροπή αυτής της κατάστασης και την αποκατάσταση του ρόλου του ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ και την επαναφορά της Αρχιτεκτονικής στην “ΑΡΧΗ”. 
Προϋπόθεση ΟΛΟΙ μας να καταλάβουμε τους κινδύνους και να δουλέψουμε για τον στόχο και όχι για μια εφήμερη προσωπική προβολή.

Γ.ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ 17-10-10




13./ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ:
ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ 
υπάρχει ελπίδα;


Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε στον ΣΑΔΑΣ φαινόμενα που μας προβληματίζουν και αποφάσεις που πιθανόν να τον οδηγήσουν σε αδυναμία συνέχισης της ίδιας του της υπόστασης. 
Ο φανατισμός, οι συκοφαντικοί χαρακτηρισμοί, η φραστική βία και η απαράδεκτη χειροδικία από την μία πλευρά πολώνουν το κλίμα και δεν επιτρέπουν τον δημιουργικό διάλογο. 
Από την άλλη πλευρά αποφάσεις της αντιπροσωπείας, βασισμένες σε εκλογική – ψηφοθηρική αντίληψη , εκμεταλλευόμενες την οικονομική συγκυρία , διαμορφώνουν το μοναδικό έσοδο του ΣΑΔΑΣ που είναι οι συνδρομές των μελών του σε 5,00 έως 1,25 ευρώ!!! Η απόφαση αυτή θα οδηγήσει τον σύλλογο ή σε αδυναμία λειτουργίας με την απόλυση του προσωπικού ή σε άμεση αναθεώρηση της απόφασης αυτής μετά τις εκλογές στις 14/12/2014……. 
Τα γεγονότα αυτά, ήταν αναμενόμενα, συνάδουν και δικαιολογούν την κατάσταση και το κλίμα που παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια και εξηγούν την υποτονική δραστηριοποίηση και υποβάθμιση της συλλογικότητας από τα μέλη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ. 
Ένας σύλλογος με ιστορική και ουσιαστική παρουσία 100 ετών περίπου που, δυνάμει, αριθμεί 20.000 μέλη αρχιτέκτονες, εμφανίζεται με δυναμικό 2.000 μελών στις εκλογές και ουσιαστικά, στην καθημερινότητά του δηλαδή, 300 ενεργά μέλη. Το γεγονός αυτό και μόνο δείχνει ότι ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ έχει χάσει την εμπιστοσύνη των μελών του και κατά συνέπεια το κύρος του και τις δυνατότητες θεσμικών παρεμβάσεων. 
Την εικοσαετία αυτή ζήσαμε μια περίοδο έντονης κομματικοποίησης των παρατάξεων που συμμετέχουν στα ΔΣ, με διαρκή άρνηση για συναίνεση και στόχο την έμφαση στην πολιτική παρέμβαση του συλλόγου σε βάρος της επιστημονικής του υπόστασης, συχνά δε και των ίδιων των συνδικαλιστικών του προτεραιοτήτων. Οι εκάστοτε διοικήσεις του συλλόγου αποφάσιζαν τις δράσεις, την πολιτική, τις συμμαχίες και τις ρήξεις και είναι υπεύθυνες για την εικόνα του συλλόγου σε κάθε περίοδο. 

Την τελευταία τριετία, σε μια περίοδο πρωτοφανών για τον κλάδο θεσμικών αλλαγών, μια περίοδο καταστροφική οικονομικά για το χώρο των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών γενικότερα, έγινε από το ΔΣ μια προσπάθεια αντιστροφής της κομματική-παραταξιακής περιχαράκωσης και της εικόνας πόλωσης του συλλόγου, έγινε προσπάθεια επικέντρωσης των προσπαθειών κατά προτεραιότητα στα προβλήματα που με υπευθυνότητα και ρεαλισμό μπορούν να αντιμετωπιστούν από τον σύλλογο και, δευτερευόντως σε γενικότερους πολιτικούς στόχους που έμμεσα επηρεάζουν τους σκοπούς του και την καθημερινότητα των μελών του ως επαγγελματιών και επιστημόνων. Έγινε μια προσπάθεια βασισμένη στο διάλογο, τη συναίνεση, την καταστατική νομιμότητα και το ρεαλισμό. Έγινε προσπάθεια για μια άλλη φυσιογνωμία που ωστόσο ενόχλησε και ενοχλεί: 

· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους θεωρούν το κομματικό και παραταξιακό όφελος σημαντικότερο του σκοπού ενός ιστορικού συλλόγου. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους χάνουν το δικαίωμα κομματικής εξαγοράς της δράσης τους. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους δυσκολεύονται και θα υποχρεωθούν να απαντήσουν στα πραγματικά και διαχρονικά δεδομένα του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα και της άσκησης της αρχιτεκτονικής. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί εκείνους που γνώριζαν την αλήθεια αλλά την έκρυβαν για συλλογή ψήφων. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους θεωρούν επάγγελμα την κριτική και όχι την πρόταση. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους επιλέγουν την ανέξοδη κριτική αντί της δουλειάς. 
· Ενόχλησε και ενοχλεί όσους απαιτούν δικαιώματα χωρίς ευθύνες. 
· Όλοι όσοι ενοχλούνται από την άλλη φυσιογνωμία εκμεταλλεύονται καταστατικά κενά, δημοκρατικές ευαισθησίες σχετικές με τον σεβασμό της μειοψηφίας και προσπαθούν να επιβάλλουν την άποψή τους με παραταξιακές πρακτικές που φτάνουν στα όρια του εκφοβισμού και της τρομοκράτησης προς τα μέλη του ΔΣ. 

Η αρχή του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ανθρώπινης προσωπικότητας και του δικαιώματος γνώμης, αν και αυτονόητη, πρέπει να γίνει και καταστατικά η κόκκινη γραμμή για την αποδοχή μελών και παρατάξεων στον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ. 

Ο μόνος τρόπος για να επανέλθει η ελπίδα στον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, είναι η αποκατάσταση του κύρους του και της εμπιστοσύνης των μελών του, με: 

· Την προσήλωσή του στις καταστατικές του αρχές και σκοπούς. 
· Την άρθρωση ειλικρινούς λόγου, ιδιαίτερα στους νέους, σε ότι αφορά τον ιστορικά «ελευθέριο χαρακτήρα» του επαγγέλματος με τις υποχρεώσεις, τις ευθύνες και τα δικαιώματα που συνεπάγεται. 
· Την ενεργή συμμετοχή του στη διαμόρφωση του «αρχιτεκτονικού γίγνεσθαι». 
· Τη συγκρότηση συλλογικών οργάνων με γνώμονα τον αυτοσεβασμό, το σεβασμό στην προσωπικότητα του άλλου, την αναγνώριση του δικαιώματος της διαφωνίας, την αποδοχή των καταστατικών διαδικασιών και των αποφάσεων της πλειοψηφίας και τη συμβολή στην υλοποίηση αυτών των αποφάσεων. 
· Τη ρεαλιστική και υπεύθυνη αντιμετώπιση των οικονομικών του προβλημάτων. 
· Την καταστατική δομική διόρθωση και επανασυγκρότηση, ώστε να ανταποκριθεί στους σκοπούς του στο επιστημονικό και επαγγελματικό πεδίο, στη ανάδειξη και θεσμοθέτηση της αρχιτεκτονικής και του αρχιτέκτονα. 

Γ. Μαδεμοχωρίτης 







12./ 07 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ


Αναζητώντας τη βελτίωση του αστικού ιστού
Πάτρα 4/10/14


CITYLAB / Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής
για την πόλη της Πάτρας
Π α ρ α λ ε ι π ό μ ε ν α



Θα ήθελα να επανέλθω σε κάποιες σκέψεις που γεννήθηκαν από τις ιδιαίτερα σημαντικές ομιλίες που ακούσαμε στην Πάτρα, στο City Lab στις 3 και 4 Οκτωβρίου, που δεν σχολίασα μετά τις ομιλίες όπως θα έπρεπε. 



Αλλά είπαμε: όταν βγω στο πλατύσκαλο και κλείσω πίσω την πόρτα, τότε συνειδητοποιώ τι θα έπρεπε να έχω πει... Ας είναι. Καταθέτω λοιπόν αυτές τις σκέψεις, ίσως για έναν ανοιχτό διάλογο με φοιτητές και ομιλητές.



Για την Άλκηστη Ρόδη 






Στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσέγγιση της Άλκηστης θα προσέθετα, όπως κουβέντιασα και μαζί της, τον παράγοντα της ασφάλειας. Είναι ένας παράγων που επηρέαζε πάντα τη μοίρα του δημόσιου χώρου. Είτε για να κρυφτούν οι καταδιωκόμενοι είτε για να προφυλαχθούν οι κάτοικοι από τους επιδρομείς. Ασφάλεια στις διαδρομές στους δημόσιους αλλά και στους ιδιωτικούς χώρους. Σημειώνω εδώ το τρομακτικό βιβλιαράκι του Eyal Weizman «Μέσα από τοίχους».



Ίσως θα έπρεπε να γίνει μια ανάλογη έρευνα, με αυτή που ήδη έγινε, για τους σημερινούς δρόμους διαφυγής –πώς μπορεί να ξεφύγει- ένας κλέφτης(!) ή ένας τρομοκράτης(!!) Για να προκύψουν, από μια παρόμοια αρνητική θεώρηση, τα θετικά συμπεράσματα. Ποια είναι, άραγε, η άποψη των υπόλοιπων ομιλητών για μια παρόμοια προσέγγιση;



Για τον Νίκο Τερζόγλου






Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό που ονόμασε αρχείο – ίχνη κλπ, και το νόημα που δίνουμε στον όρο «κληρονομιά»; Μήπως η αλλαγή του όρου που προτείνεται οδηγεί σε μια πλουσιότερη και περιεκτικότερη νοηματοδότηση της έννοιας της «κληρονομιάς» ως πολιτισμικού πλούτου μιας ζωής με σταθερά κέντρα και όχι ως αντιγράφου κακέκτυπων και επιδερμικών μορφών μιας άλλης τεχνολογίας στην ανερμάτιστη σημερινή πραγματικότητα;Η παράδοση δεν κληρονομείται –γι’ αυτό άλλωστε είναι λάθος να μιλάμε για την παράδοση ως κληρονομιά. Όπως, λοιπόν, η αναζήτηση των ιχνών που αναφέρθηκες απαιτεί κόπο και έρευνα για να αποκαλυφθούν και να ενσωματωθούν στο έργο και τη συμπεριφορά μας, έτσι και η παράδοση. «Αν θέλεις να την αποκτήσεις», σημειώνει ο Venturi, «πρέπει να καταβάλεις επίπονη προσπάθεια».





Για τον Γιώργο Τριανταφύλλου







Σχόλιο για τα campus. Η ανάμνηση από το «ειρηνικό» campus της Άγκυρας με τις στρατιωτικές περιπολίες που ήλεγχαν τους καθισμένους ήσυχα-ήσυχα στο γκαζόν φοιτητές που συζητούσαν χαμηλόφωνα. Για ποιο θέμα, άραγε; 

Ας σημειώσουμε, λοιπόν, μαζί με την έλλειψη φροντίδας για το περιβάλλον και την απουσία –ευτυχώς- ένστολων, που κινδυνεύουμε να υποστούμε αν οι ίδιοι οι κάτοικοι του campus δεν αντιληφθούν ότι οφείλουν να σέβονται και να υπερασπίζονται την άποψη και την παρουσία του «ΑΛΛΟΥ» στον πανεπιστημιακό χώρο.

Κι ακόμα: Για την «οικονομία» χώρου, ανάμνηση από το Μ.Ι.Τ.: Εκεί η χρήση των λίγων χώρων που διέθεταν επέβαλε τη συνεχή χρήση τους ώστε να επαρκούν για όλους. Αυτό γινόταν με τη σωστή οργάνωση και τον σωστό προγραμματισμό και τον έλεγχο του χώρου, όχι από τον κάθε καθηγητή, αλλά από τον διευθυντή σχολής. Ο χώρος δεν είχε «ιδιοκτήτες». Είχε ενοίκους που ο καθένα με τη σειρά του έπαιρνε το χώρο που απαιτούσε το αντικείμενό του. Το ίδιο γινόταν με τα μηχανήματα που διέθετε η γραμματεία, η οποία τα φρόντιζε και τα διέθετε -όταν και όπου- χρειαζόταν. Νοικοκύρεμα πιστεύω ότι απαιτείται πριν απ’ όλα και μια αλλαγή νοοτροπίας. Για τη φροντίδα του υπαίθρου μήπως θα έπρεπε να βοηθήσουν οι φοιτητές; Αλήθεια αν ο χώρος δεν ήταν αχανής αλλά ορισμένος; Αν υπήρχαν όρια και κατώφλια μετάβασης από τη μια υπαίθρια περιοχή στην άλλη; Αν δηλαδή ήταν σαφής η αυτονομία της επικράτειας του Δημόσιου χώρου του τμήματος Αρχιτεκτόνων ίσως τότε... Θέμα ορίων όπως είπε η Σουζάνα.


Για τον Μιχάλη Παρούση



Η κριτική, λοιπόν, για τις πλατείες της πόλης πρέπει να περιλαμβάνει και τη χρήση της δημόσιας διαμαρτυρίας ή εορτής. Συμφωνώ. Αλλά τον αυτοαναφερόμενο χαρακτήρα ενός δημόσιου χώρου ή την ακτινοβολία του ως ευρύτερου ενδιαφέροντος υπερτοπικού χώρου ποιος τον καθορίζει; Η πυκνότητα χρήσης του; Το κενό που επιτρέπει τη (σπάνια) χρήση του ως χώρου μεγάλης συγκέντρωσης; Εδώ είναι απαραίτητη η συνολική ευρύτερη ματιά της πόλης.


Για τον Παναγιώτη Πάγκαλο




Θα έδινα ιδιαίτερη σημασία στη «Μετάβαση» ως καθημερινή πράξη που χαράζει τα ίχνη στο έδαφος και είναι η πράξη που απαιτείται για να λειτουργήσει το σύστημα της προγραμματισμένης απασχόλησης. Η μετάβαση είναι δικό μας αντικείμενο, η αιτία που προκαλεί τη μετάβαση ίσως πρέπει να μας απασχολεί όλους. Όσα μας είπε ο Παναγιώτης παραπέμπουν για μένα στην αξία της κίνησης. Στην επεξεργασία της και στα ερεθίσματα που προσφέρει στη διάρκειά της. Άλλωστε, γι’ αυτό ο Πικιώνης έλεγε ότι η πιο σύντομη διαδρομή δεν είναι η γεωμετρικά μικρότερη, αλλά εκείνη που σου προσφέρει συνεχή ερεθίσματα ώστε να μην μετράς την απόσταση που διανύεις.

Για τον Γιώργο Ξηροπαΐδη 




Ως αντίσταση, λοιπόν, στην ανεστιότητα και την ακύρωση της πατρίδας βλέπω την αποκατάσταση και θεμελίωση της μεταξύ μας εμπιστοσύνης και ταυτόχρονα την αναδημιουργία του «τόπου» μέσα από τεκμηριωμένη κριτική και ειλικρινή διάλογο. Καλλιεργείστε, λοιπόν, ιδιαίτερα οι πανεπιστημιακοί, την εμπιστοσύνη στην αρχιτεκτονική του τόπου και στους αρχιτέκτονές του. Προβάλετε με σοβαρότητα το έργο τους. Σεβαστείτε το. Οι θεσμοί ας αναζητήσουν Έλληνες αρχιτέκτονες για τα έργα που αναθέτουν συστηματικά σε ξένους, κάτι που δεν γίνεται καθόλου τυχαία! Να, γιατί είναι αναγκαία η «κριτική» που θα βοηθήσει τις επιλογές, που θα καλλιεργήσει την απαραίτητη εμπιστοσύνη.


Για την ΣοφίαΤσιράκη: 


Για το Ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα. Ίσως ναι, όσα αναφέρθηκαν. Η εσωτερική όμως οργάνωση και οικοδόμηση των οικοδομικών τετραγώνων δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη γεωμετρική λογική της συμμετρίας ή της σχέσης με τον όποιο δρόμο, αλλά να λειτουργεί ελεύθερα αντιμετωπίζοντας το χώρο με τα φυσικά χαρακτηριστικά του (προσανατολισμό, διαμόρφωση εδάφους και φύτευση), λαμβάνοντας υπόψη τι και πού έχουν χτίσει οι γείτονες. Αυτό έκαναν πάντα οι προγενέστεροι κάτοικοι που ζούσαν γύρω από τον μεσογειακό χώρο, όπου «ο βίος τους ήταν υπαίθριος» (δες σχέδιο Ολύνθου, δες παραδοσιακούς οικισμούς).


Για την Σουζάνα: 




Η «εδαφοκυριαρχία», για την οποία δεν μιλήσαμε, απαιτεί την εγκατάσταση διαδοχικών ορίων. Η διάσχιση αυτών των ορίων επιβάλλει την διαμόρφωση κατωφλιών. Η κίνηση που τα διαπερνά διαμορφώνει χώρους δεξιά κι αριστερά της, χώρους φωτεινούς ή σκοτεινούς, με θέα μακρινή ή κοντινή, χώρους ευρείς ή μακρόστενους, κλειστούς ή υπαίθριους που επιτρέπουν τη στάση. Τα περάσματα και η ποικίλη αντιμετώπισή τους ανάλογα με τις ευκαιρίες και τα εντόπια χαρακτηριστικά από τη μια κατάσταση στην άλλη χαρακτηρίζει και διαμορφώνει τόπους. Η συνθετική εναλλαγή τους είναι το ζητούμενο. Πώς θα βεβαιωθούμε ότι οι επιλογές των ορίων, τα κατώφλια και η κίνηση που δοκιμάζουμε διασχίζοντας τον δοσμένο για επεξεργασία χώρο, χώρο που προορίζεται για κάποια μορφή κατοίκησης; Επισημαίνω την απαραίτητη δοκιμή με εναλλακτικές προτάσεις προσέγγισης του θέματος που θα επιτρέψουν στην ομάδα μελέτης τη διατύπωση κριτηρίων για μια τεκμηριωμένη απόφαση. 
Έτσι κι αλλιώς, κάθε πρόταση έχει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα που μόνο μέσα από τη σύγκριση με τις υπόλοιπες αποκαλύπτονται.

Σε μένα: 



Για τη δική μου παρέμβαση θα ήθελα να επιμείνω:

· Στην έννοια του κατοίκου και του χρήστη που χρησιμοποιούμε, χωρίς να έχουμε αποσαφηνίσει τις διαφορές που αναφέρονται στις ανθρώπινες ιδιότητες και στις ανθρώπινες αισθήσεις οι οποίες χωρίς διακρίσεις αναφέρονται στον κάτοικο και εκείνες που καλύπτει και στις οποίες αναφέρεται η έννοια του χρήστη.
Πιστεύω ότι αξίζει η συζήτηση γύρω από αυτές τις δύο λέξεις. Δεν θα αναφερθώ, όπως ίσως θα έπρεπε αν είχα χρόνο, στα λεξικά, θα μεταφέρω απλά την αίσθηση που μεταφέρουν σε μένα αυτές οι δύο λέξεις.
Ο κάτοικος για μένα σημαίνει εκείνον που οικειοποιείται έναν χώρο, που βιώνει όλα όσα του προσφέρει, ένα σύνολο από προβολές και υποχωρήσεις, εξοχές και εσοχές, φώτα και σκιές, οριζόντιες και κάθετες επιφάνειες που προσφέρονται για «χρήση». Αυτό το σύνολο που δεν αναφέρεται ειδικά στην κατοικία, αλλά σε κάθε χώρο μεγάλο ή μικρό, την πόλη ή το κτίσμα που προσφέρεται στον άνθρωπο ως ένα σύνολο, απόλυτα συνδεδεμένο με την ύπαρξή του. Είμαστε κάτοικοι Αθηνών, δεν είμαστε χρήστες της Αθήνας. Αυτή τη διάσταση της ολοκληρωμένης επικοινωνίας με τον χώρο και την ταυτόχρονη χρήση των στοιχείων του μου μεταφέρει η λέξης «κάτοικος» και το «κατοικείν» αυτό πιστεύω ότι ερμηνεύει.
Ο χρήστης –και θα μ’ ενδιέφερε μία συζήτηση γι’ αυτό το θέμα που δεν είναι ήσσονος σημασίας- «χρησιμοποιεί» την καρέκλα ή το πεζούλι για να καθίσει. Δεν είναι «κάτοικος» της καρέκλας, έστω κι αν πάνω σ’ αυτό το δύσκολο και πολυσχεδιασμένο έπιπλο έχουν αποτυπωθεί προσπάθειες αιώνων με κάθε υλικό που βρήκε ο άνθρωπος στη φύση ή παρασκεύασε στο εργαστήριό του. Έστω κι αν πάνω σ’ αυτό το έπιπλο έχει αποτυπωθεί πολλές φορές και με πάμπολλους τρόπους η ανθρώπινη εφευρετικότητα, η εξυπνάδα και η ευαισθησία.
Ίσως η αναφορά στον Erich Fromm «Να έχεις ή να είσαι», βιβλίο που δεν έχω διαβάσει, τον βρήκα στο βιβλίο του Πάγκαλου για το χρόνο στην αρχιτεκτονική να δίνει πρόσθετες πληροφορίες γύρω από το θέμα που συζητώ.


· Το δεύτερο σημείο που θα ήθελα να θίξω είναι το πρόβλημα της ενθάρρυνσης της κριτικής παρουσίασης του αρχιτεκτονικού έργου. Θεωρώ ότι είναι απόλυτη ανάγκη να διεκδικήσουν οι αρχιτέκτονες ένα χώρο στα έντυπα και στο ΜΜΕ για να παρουσιάζουν κριτικά τα αρχιτεκτονικά έργα που καθημερινά διαμορφώνουν την εικόνα και την πραγματικότητα της πόλης.
Γνωρίζω τις δυσκολίες του θέματος. Γνωρίζω τον κόπο και τα έξοδα που απαιτεί για τον δημιουργό η δημόσια παρουσίαση του αρχιτεκτονικού του έργου. Κι ακόμα, αντιλαμβάνομαι τις δυσκολίες που θα προκύψουν αν η κριτική δείξει το έργο ανθρώπων που διέθεσαν τα χρήματά τους για την παραγωγή-κατασκευή ίσως ενός έργου ζωής. Δεν γίνεται όμως αλλιώς. Οφείλουμε να βάλουμε το κεφάλι μας στον πάγκο του χασάπη.
Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσω τη σοβαρότητα μιας παρόμοιας προσπάθειας, η οποία πρέπει να μην αγνοεί τις γραφειοκρατικές δυσκολίες να σέβεται τις προθέσεις των δημιουργών και με τεκμηριωμένα επιχειρήματα να τις σχολιάζει επαινώντας τα ενδιαφέροντα στοιχεία, η επισημαίνοντας εκείνα στα οποία η πραγματοποίηση του έργου αστόχησε. Πρέπει οι αρχιτέκτονες να «μάθουν» ότι είναι απαραίτητη και για την εξέλιξη και βελτίωση της αρχιτεκτονικής δημιουργίας η αποτίμηση και η κριτική παρουσίαση των αρχιτεκτονικών έργων.
Ήδη η ΤV έχει αρχίσει διακριτικές παρουσιάσεις κάποιων έργων. Όμως είναι απαραίτητη η πληρότητα της εικονογραφικής παρουσίασης, όχι μόνο με εικόνες που επιλέγει ο φωτογράφος του ντοκυμαντέρ, αλλά και με εκείνες που ζητεί ο ίδιος ο δημιουργός που γνωρίζει καλλίτερα το έργο. 
Η άποψη ότι το κοινό δεν καταλαβαίνει από σχέδια με βρίσκει εντελώς αντίθετο. Τα έργα πρέπει να παρουσιάζονται μέσα από σχέδια, σκίτσα, φωτογραφίες, μακέτες, με κάθε μέσο δηλαδή που χρησιμοποίησε ο αρχιτέκτονας για να καταλήξει στην τελική μορφή του κτίσματος.
Ίσως θα έπρεπε να συζητιόνται και οι επιρροές, εάν υπάρχουν, πια ήταν τα προηγούμενα έργα ή τέλος κάθε πτυχή της δημιουργίας. Μόνο έτσι θα αντιληφθεί ο καλοπροαίρετος άνθρωπος το μόχθο και την σοβαρότητα της δουλειάς μας. Μόνο έτσι θα την σεβαστεί και θα καταλάβει που τείνουν οι προσπάθειές μας και θα εκτιμήσει την συμβολή μας στη καθημερινή διαμόρφωση της Πόλης. Έτσι θα συνειδητοποιήσει τις ευθύνες μας, αλλά και τις ευθύνες εκείνων που ακυρώνουν τις όποιες πολύ συχνά εξαιρετικές προτάσεις των αρχιτεκτόνων.

Αυτά προς το παρόν φίλε Γιώργο!

Για να διαβάσετε τις εισηγήσεις που σχολιάζονται κάντε ΚΛΙΚ εδώ


11./ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΤΗΣ 
αρχιτέκτονας d.p.l.g.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ
"ψέματα και κίνδυνοι"
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΑΜΟΙΒΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
"Φορολογική παγίδα"
Ο συνδυασμός και των δύο: ΧΑΜΕΝΑ ΕΣΟΔΑ- ΑΝΕΡΓΙΑ

(άρθρο στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία 15 ΙΧ 2014)


Α. Απελευθέρωση επαγγέλματος. 



Πολλά ακούγονται τον τελευταίο καιρό για το άνοιγμα του επαγγέλματος των μηχανικών και όχι μόνον. Πιθανόν να συγχέουν την «απελευθέρωση επαγγέλματος» με την «απελευθέρωση αμοιβών» 

Αυτοί που υποστηρίζουν την «απελευθέρωση του επαγγέλματος» ως αναγκαία προσαρμογή, προφανώς αγνοούν βασικές αρχές που αφορούν την συγκεκριμένη ιδιότητα, ή την συγχέουν με άλλες ειδικότητες, ή θέλουν να ανατρέψουν τις βασικές αρχές του κοινωνικού κράτους και του κράτους δικαίου και το σύνταγμα. 

Το επάγγελμα του μηχανικού, όπως του γιατρού, του δικηγόρου, του φαρμακοποιού κλπ ανήκει, από την αρχαιότητα σχεδόν, στα «ελευθέρια επαγγέλματα» που εξακολουθούμε να τα συναντάμε σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. 

Τα επαγγέλματα αυτά, διαφέρουν από τις άλλες δραστηριότητες και τα άλλα επαγγέλματα και κυρίως από τις εμπορικές δράσεις, γιατί ικανοποιούν στην υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει τις υπηρεσίες αυτές στους πολίτες του μέσω κάποιας αμοιβής. Η αμοιβή αυτή μάλιστα θεωρείται τιμητική. 

Δεν είναι δυνατόν σε ένα κοινωνικό κράτος, να μην υπάρχουν γιατροί να περιθάλπουν τους αρρώστους, δικηγόροι να υπερασπίζουν τους κατηγορούμενους, φαρμακοποιοί να παρέχουν φάρμακα και μηχανικοί να κτίζουν ασφαλείς κατασκευές να στεγάζουν τους πολίτες. 

Συνεπώς ο μηχανικός, ασκώντας το επάγγελμά του, διασφαλίζει την ασφάλεια των κατασκευών, την ποιότητα του περιβάλλοντος και προστατεύει την ζωή των πολιτών. Αυτά τα κάνει τηρώντας τους κανόνες της επιστήμης και της τέχνης του και ελέγχεται αυστηρά για την ικανοποίηση ελάχιστων θεσμοθετημένων προδιαγραφών που αναφέρονται στην πολεοδομική νομοθεσία. 

Η πολεοδομική νομοθεσία είναι νομοθεσία «αναγκαστικού δικαίου» και έχει εξαιρεθεί του αστικού και εμπορικού δικαίου λόγω της ιδιαίτερης σημασίας της που έχει σχέση με την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής. Αυτό σημαίνει ότι ο μηχανικός σε κάθε περίπτωση οφείλει να διασφαλίσει τις απαιτήσεις ασφαλείας των κατασκευών και αντίστοιχης τήρησης των προδιαγραφών. 

Όσοι υποστηρίζουν, ότι είναι δυνατόν να έχουμε ένα «ανοικτό επάγγελμα μηχανικών» απελευθερωμένο των ευθυνών με συμβασιοποιημένες κατά περίπτωση ευθύνες και υποχρεώσεις προφανώς ή «αγνοούν» το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ή «ψευδολογούν» με στόχο απλά τον εντυπωσιασμό. Αν δεν συμβαίνει αυτό τότε όσοι υποστηρίζουν την απελευθέρωση αυτή, υπονοούν την κατάργηση της υποχρέωσης του κράτους για την διασφάλιση της ασφάλειας των κατασκευών, με την κατάργηση των προδιαγραφών, κινούνται εκτός συνταγματικών πλαισίων. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι «επικίνδυνοι». 

Ελπίζω ότι η «άγνοια» τους οδηγεί στον να ταυτίζουν τους όρους «απελευθέρωση του επαγγέλματος» και «απελευθέρωση των αμοιβών», θεωρώντας τους όρους αυτούς μόνον οικονομικούς. 

Με την λογική αυτή, δυστυχώς, που βασίζεται σε έλλειμμα γνώσεων και η επιτροπή ανταγωνισμού κατέταξε την δραστηριότητα των μηχανικών, μελών του ΤΕΕ, ως εμπορική δραστηριότητα, κρίνοντας μόνον με οικονομικά κριτήρια. Ελπίζω να μην υπάρξει η στιγμή ώστε να κατηγορηθούν ως ηθικοί αυτουργοί για καταστροφές που θα οφείλονται στη μη τήρηση βασικών διατάξεων ασφαλείας. 

Συμπερασματικά δεν τίθεται θέμα για το αν το επάγγελμα του μηχανικού είναι απελευθερωμένο ή όχι. Ο μηχανικός παρέχει υπηρεσίες που έχουν σχέση με την ασφάλεια των πολιτών και είναι δεσμευμένος για αυτό. Η όποια κατάργηση αυτής της δέσμευσης, αντίκειται στις συνταγματικές επιταγές. 





Β. Απελευθέρωση αμοιβών. 



Τα ευνομούμενα κράτη, όταν θέλουν να διασφαλίσουν το συμφέρον και την ασφάλεια των πολιτών τους , θεσπίζουν προδιαγραφές που καθορίζουν τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες όσων εμπλέκονται. 

Περιγράφουν ακριβώς τις απαιτούμενες ενέργειες και προσεγγίζουν τον χρόνο απασχόλησης. 

Σε αντιστοιχία των παραπάνω καθορίζεται και η αντιστοιχούσα αμοιβή, ώστε να υπάρχει αναλογικότητα στις προσφερόμενες υποχρεωτικά υπηρεσίες. 

Η αμοιβή αυτή μπορεί να μην είναι δεσμευτική, αλλά αποτελεί την συγκριτική βάση αξιολόγησης των τυχόν προσφορών και λειτουργεί ως «διατίμηση». Ο καθορισμός της έχει σχέση με τις υποχρεωτικά εφαρμοζόμενες προδιαγραφές όπως αυτές αναφέρονται στο ΠΔ 696/74. 

Παλαιότερα υπήρχαν διατάξεις που την καθόριζαν την «διατίμηση» «ως υποχρεωτικά ελάχιστη αμοιβή». 

Με τον πρόσφατο νόμο Ν. 3919/11 έγινε αποδεκτός ο ελεύθερος καθορισμός του ύψους της αμοιβής κατόπιν εγγράφου συμφωνίας μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. 

Φυσικά στην οποιαδήποτε αντίστοιχη συμφωνία πρέπει να αναφέρεται και η σχέση της συμφωνούμενης αμοιβής σε αναλογία με την «διατίμηση» γιατί έτσι καθορίζεται ουσιαστικά το αντικείμενο της συμφωνίας. 

Το μέχρι πρόσφατα φορολογικό σύστημα για τα εισοδήματα των μηχανικών απαιτούσε την «διατίμηση» ως υποχρεωτική αμοιβή και επ’ αυτής καθορίζοντο οι επιβαρύνσεις, οι κρατήσεις και τα έσοδα του κράτους. 

Σήμερα με την δυνατότητα ελεύθερης διαπραγμάτευσης της αμοιβής, είναι δυνατόν να συμφωνηθούν αμοιβές με μεγάλες αποκλίσεις από την «διατίμηση». 

Το γεγονός αυτό, μπορεί να αποτελέσει βάση φοροδιαφυγής και απώλειας δημοσίων εσόδων μη αποκλειόμενης όμως την κατά περίπτωση αξιολόγηση του από την αρμόδια οικονομική υπηρεσία και να λειτουργήσει τελικά ως «φορολογική παγίδα». 

Ο μεγάλος κίνδυνος όμως έγκειται στην πιθανή ή πολλές φορές αναγκαστική παρανόηση : ότι η μεγάλη απόκλιση (μεγάλη έκπτωση) της αμοιβής από την «διατίμηση» συνεπάγεται και αντίστοιχη μείωση των προδιαγραφών ασφαλείας. 

Όταν μάλιστα η δραστηριότητα του μηχανικού, επίσημα κατατάσσεται στις εμπορικές δραστηριότητες, τότε θα υπάρξουν πολλές και ουσιαστικές δικαιολογίες και αποποίηση ευθυνών σε περίπτωση αστοχίας. 



Γ. Χαμένα έσοδα- ανεργία. 


Η απελευθέρωση των αμοιβών και η απομείωση των τηρουμένων προδιαγραφών, μέσα στην οικονομική συγκυρία που ζούμε, έχει αναγκάσει πολλούς μηχανικούς σε ιδιαίτερα χαμηλές προσφορές. 
Οι εκπτώσεις γίνονται με μοναδικό στόχο την ανάληψη του έργου ως μοναδικό έσοδο για την επιβίωση, άσχετα αν θα είναι δυνατόν να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές του. 
Η εργασία, γίνεται πρόχειρα με το μικρότερο δυνατόν κόστος εις βάρος της ποιότητας και της ασφάλειας. 
Εργασίες που οφείλουν να είναι αποτέλεσμα συνεργασιών συναφών ειδικοτήτων εκτελούνται όπου είναι δυνατόν από μόνον ένα άτομο με εμφανείς ελλείψεις. 
Η υποτιμολόγηση των εργασιών έχει αποτέλεσμα τη μειωμένη καταβολή εισφορών, φόρων και ΦΠΑ και τη στέρηση αντικειμένου εργασίας από συναφείς ειδικότητες , δηλαδή την ΑΠΩΛΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ και την ΑΝΕΡΓΙΑ. 
Όσοι υποστηρίζουν ότι η μείωση αυτή συμβάλλει στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, πρέπει να γνωρίζουν ότι η ανταγωνιστικότητα βασίζεται στην ποιότητα των υπηρεσιών και η ανάπτυξη στην δημιουργία ή διατήρηση θέσεων εργασίας. 
Είναι απαραίτητο να αποκατασταθούν χρόνιες στρεβλώσεις, αποτέλεσμα παλαιών και αποτυχημένων νοοτροπιών, σε ότι αφορά την διαμόρφωση του προϋπολογισμού των έργων και τον υπολογισμό των αμοιβών «διατίμησης». Το νομικό πλαίσιο έχει αποκατασταθεί σχετικά, αλλά εξακολουθούν να εφαρμόζονται καταχρηστικά διατάξεις του παρελθόντος στην βάση πολλών και κατά περίπτωση υποτιμημένων προϋπολογισμών ( κόστος κατασκευής 45ε/μ2 ή 118ε/μ2 !!!), αντί του θεσμοθετημένου και πραγματικού κόστους 750ε/μ2. 
Προφανώς είναι απαραίτητο να βρεθούν τρόποι που διασφαλίζουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές αμοιβές για το συγκεκριμένο επάγγελμα, χωρίς να θίγεται η αρχή της ελεύθερης διαμόρφωσης, αρκεί να διασφαλίζεται το ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ. 
Προτάσεις υπάρχουν, αρκεί οι αρμόδιοι να θελήσουν να καταλάβουν το πρόβλημα και τις επιπτώσεις του στην εθνική οικονομία και την κοινωνία και να μην ακολουθούν τυφλά οδηγίες που προέρχονται από χώρους που δεν έχουν την απαιτούμενη γνώση.



Γιώργος Μαδεμοχωρίτης 

Αρχιτέκτονας Πρόεδρος Τμήματος Αττικής ΣΑΔΑΣ



10./ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014


ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΧΟΡΗΓΙΑΣ 180.000 €

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ 
ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΑΝΑΠΑΝΤΕΧΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΧΟΡΗΓΙΑΣ 180.000€ 
ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΑΛΙΚΗΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ 
ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ. ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟΥ ΩΔΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ

ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 



Αθήνα 28 Φεβρουαρίου 2014 

Αγαπητά Χανιώτικα Νέα

Είναι από το 1997 που παρακολουθώ τις προσπάθειές σας , από τότε που μου δόθηκε η ευκαιρία να συμβάλλω στα Χανια με τις προσωπικές μου δυνάμεις σε αυτό που συνηθίζουμε να λέμε πολιτισμό. 
Θυμάμαι πάντα με συγκίνηση την συμπαράσταση σας στις προσπάθειες των λίγων αφοσιωμένων ανθρώπων που βρέθηκαν για 14 χρόνια στο ΚΑΜ. συνεργαζόμενοι μαζί μου για να φέρουμε στη πόλη που αγαπήσαμε ότι καλλίτερο μας επέτρεπε το φτωχικό μας βαλάντιο. 

Δεν είναι όμως σήμερα αυτός ο λόγος που καταφεύγω στις στήλες σας. Η αιτία είναι το κείμενο που διάβασα στο φύλλο της 27 Φεβρουάριου για την απίστευτη ιστορία μιας χορηγίας που προσφέρθηκε στο Ωδείο Χανίων και επεστράφη από το σημερινό διοικητικό συμβούλιο για κάποιους λόγους που στάθηκε αδύνατον να αντιληφθώ. 

Πρέπει αμέσως όμως να πω ότι δεν εκπλήσσομαι με όσα διάβασα. 
Όλα ήταν αναμενόμενα όταν δεν απαντούμε μονολεκτικά σε ορισμένα σαφή ερωτήματα. Ερωτήματα που κι εγώ έθεσα σε μια άκρως επιθετική ατμόσφαιρα που αντιμετώπισα το καλοκαίρι, όταν προσπάθησα να εξηγήσω στο συμβούλιο του Ωδείου τα προφανή, ότι δηλαδή: η Χορηγία, το επιλεγμένο Αντικείμενο, οι Αρχιτέκτονες και οι Κατασκευαστές, ήταν ένα ενιαίο πακέτο που πρόσφερε ο Σύνδεσμος Φίλων Αλίκης Βατικιώτη στο Ωδείο. 
Η προηγούμενη, δοκιμασμένη από το 2006, άψογη και απολύτως διαφανής συνεργασία αυτής της ομάδος συνεργατών με την τότε διοίκηση του Ωδείου και η χωρίς καμιά αμφισβήτηση τεκμηριωμένη προσέγγιση των προβλημάτων του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου του, που επικυρώθηκε από την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στην Αθήνα, συσχετισμένη πάντα με τα δεσμευτικά οικονομικά δεδομένα της κάθε χορηγίας, ήταν τα γεγονότα που διαμόρφωσαν αυτήν την σχέση εμπιστοσύνης.










Σε αυτό το κλίμα εμπιστοσύνης και διαλόγου αποφασίστηκε και η τελευταία χορηγία που αναφέρεται ρητά στις ακόλουθες παρεμβάσεις με βάση τη μελέτη που ολοκλήρωσαν σε συνεννόηση με τους χορηγούς οι αρχιτέκτονες με τους κατασκευαστές, και στην οποία πρότειναν: 

Αναμόρφωση του Φουαγιέ του Θεάτρου, με την κατάργηση της άχρηστης πια σήμερα καμπίνας προβολής και την κατασκευή του απαραίτητου για το φουαγιέ εξοπλισμού, 

Την ανάπλαση του αχρησιμοποίητου κι εγκαταλειμμένου σήμερα εξώστη του Θεάτρου με τον απαραίτητο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό του και τον εφοδιασμό του με 50 καθίσματα 

Την προσωρινή αναδιάταξη σε καλύτερη θέση μέσα στο κτήριο των γραφείων του Θεάτρου, ώστε να μην εμπλέκονται οι άνθρωποί του Θεάτρου στην λειτουργία του Ωδείου με τις μαθήτριες και τους μαθητές του, όπως γίνεται μέχρι και σήμερα. 

Μικροεπιδιορθώσεις συντήρησης στην όψη του κτηρίου που είχαν επισημανθεί από το συμβούλιο. 



Με δεδομένα αυτά τα γεγονότα τα σαφή ερωτήματα που τίθενται και περιμένουν απάντηση χωρίς υπεκφυγές, είναι τα παρακάτω: 



1. από την ημέρα που άλλαξε η διοίκηση του Ωδείου και κατέστη σαφές από κάθε πλευρά ότι η χορηγία αναφέρεται στο συγκεκριμένο έργο και μόνο, κι αφού ο εκπρόσωπος των χορηγών έστειλε επιστολή στην οποία αποσαφήνιζε την θέση ότι: 

ή αποδέχεστε την χορηγία των 180.00 € για να γίνουν οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις στο κτήριο που προέβλεπε η μελέτη 

ή επιστρέφετε τα χρήματα, το ΔΣ του Ωδείου επέλεξε να επιτρέψετε τα χρήματα;

Νσι ή Οχι



2. απο την στιγμή που ελήφθη αυτή την απόφαση γνωρίζε το ΔΣ ότι καταστρέφει μια γενναιόδωρη πηγή χρηματοδότησης που προσφέρονταν με τους καλλίτερους δυνατούς όρους στο Ωδείο: Καλή μελέτη από γνωστούς και δοκιμασμένους στο ίδιο το κτήριο Αρχιτέκτονες και εγγυημένη εφαρμογή από υπεύθυνους κατασκευαστές οι οποίοι έφεραν σε πέρας ένα από τα δυσκολότερα έργα της τελευταίας εικοσαετίας στα Χανια: το Μεγάλο Αρσενάλι.

Ναί ή Όχι;



3. Αποφασίζοντας να επιστρέψει την χορηγία το ΔΣ πιστεύει ότι η προσφορά για την συγκεκριμένη παρέμβαση των χορηγών θα έβλαπτε το κτήριο ; 

Ναι ή ¨Οχι.



4. Και τέλος η προβλεπόμενη «πολυτελής’» παρέμβαση, όπως κάποια στιγμή παρουσιάστηκε, την οποία ισχυριζόταν το ΔΣ ότι προέβλεπε η μελέτη θα αναβάθμιζε το χώρο του Θεάτρου, πηγή εσόδων για το χειμαζόμενο Ωδείο; 

Ναι ή Όχι;

Τέσσερα ερωτήματα που περιμένουν απάντηση για τους πολίτες των Χανίων που καταλαβαίνουν και γνωρίζουν καλά ότι αυτά τα 180.000 € τα οποία προσφέρθηκαν στα Χανιά για την αποκατάσταση ενός από τους λίγους χώρους πολιτισμού που διαθέτουν, σχεδόν εγκαταλειμμένου σήμερα στη τύχη του. 

Οι οποίοι γνωρίζουν καλά ότι τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρναν εκείνοι που θα εργάζονταν για την πραγματοποίηση της μελέτης που είχε ήδη γίνει. 

Και οι οποίοι γνωρίζουν καλά ότι δεν επιστρέφεις προσβλητικά μια δωρεά που θα ωφελήσει το κτήριο και όλους όσους θα κινηθούν γύρω από αυτήν κι ακόμα αυτούς που θα το κατοικήσουν, σε εκείνους που την προσφέρουν, με απίστευτο για την εποχή μας ενδιαφέρον και αγάπη! 



Δεν σχολιάζω με υπεροψία τις πιθανές καλές προθέσεις των μελών του διοικητικού συμβουλίου αλλά θεωρώ αναγκαίο να επισημάνω ότι στις σημερινές συνθήκες της οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης , η απαιτούμενη στάθμη του πολιτισμού συνεπάγεται επιστημονική γνώση, ευαισθησία και διαχειριστές απόλυτα ενημερωμένους για να διεκπεραιώσουν με τους απαιτούμενους ιδιαίτερα προσεκτικούς χειρισμούς που αναφέρονται στη διάθεση των οικονομικών πόρων σε συνδυασμό με τις υψηλής ποιότητας προτάσεις ως προς τις καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές διαδικασίες …

Η αναβάθμισή του εσωτερικού χώρου του Ωδείου Χανίων σε αυτή την πρόθεση προσβλέπει και εντάσσεται στις προτεραιότητες που θα του προσδώσουν τη σημασία και την αίγλη που αξίζει στην ιστορία του , στην πόλη των Χανίων στους κατοίκους και στην επιτακτική ανάγκη της εμβέλειας του πολιτισμού ως αντίδοτο στο μαρασμό και την μιζέρια σύμφυτες με την αμάθεια και την εσωστρέφεια που έχουν δημιουργήσει οι συγκυρίες της εποχής 



Ευχαριστώ για την φιλοξενία



Δημήτρης Αντωνακάκης 

Αρχιτέκτων Καθηγητής ΜΙΤ 




Σας επισυνάπτω σύντομο ιστορικό των χορηγιών σχετικά με το θέμα για πλήρη ενημέρωση των πολιτών. 

ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΩΔΕΊΟ ΧΑΝΙΩΝ –
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 


Την άνοιξη του 2006 ο Σύνδεσμος Φίλων Αλίκης Βατικιώτη δέχθηκε από τη Διοίκηση του Βενιζέλειου Ωδείου ένα σχέδιο, που είχε τη φιλική υποστήριξη του κυρίου Stephen Farrant για την μελέτη ανάπλασης της αίθουσας εξετάσεων του Ωδείου. Το κόστος της παρέμβασης εκτιμήθηκε τότε στο ποσόν των 55.000 € συμφώνησε δε να το διαθέσει ως χορηγία ο Σύνδεσμος Φίλων Αλίκης Βατικιώτη (ΦΑΒ).

Πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη ο Σύνδεσμος ΦΑΒ είχε χαρίσει στο Βενιζέλειο Ωδείο ένα πιάνο με ουρά αξίας 12.500€ για αυτήν την αίθουσα στη μνήμη της Αλίκης Βατικιώτη, η οποία είχε κάνει τα πρώτα της μαθήματα πιάνου στο Βενιζέλειο Ωδείο και κράτησε έκτοτε μια στενή επαφή με αυτό και τη γενέτειρά της πόλη, τα Χανιά σε όλη την καλλιτεχνική της σταδιοδρομία.

Η ανάπλαση της αίθουσας μελετήθηκε από τους αρχιτέκτονες Σουζάνα και Δημήτρη Αντωνακάκη και πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία ΔΙΑΣ των αδελφών Μπατάκη.
Διευρύνθηκε ο χώρος της αίθουσας, η οποία αναμορφώθηκε εξ’ ολοκλήρου και ονομάστηκε Αίθουσα Αλίκης Βατικιώτη. Ταυτόχρονα οργανώθηκε το γραφείο υποδοχής στην είσοδο του Ωδείου.
Το αποτέλεσμα θεωρήθηκε από τους χορηγούς και το κοινό που επισκέφθηκε την αίθουσα την ημέρα των εγκαινίων ιδιαίτερα ικανοποιητικό.

Τότε διατυπώθηκε από τους αρχιτέκτονες η ανάγκη του σχεδιασμού της συνολικής ανάπλασης του  κτηρίου, ούτως ώστε να είναι δυνατή μια στρατηγική σταδιακών βελτιώσεων της λειτουργίας του και της συντήρησής του, βασισμένη σε μια ολοκληρωμένη πρόταση με προοπτική.
Χάρις στην ιδιαίτερη σχέση των Αντωνακάκη με τα Χανιά και ιδιαίτερα με το ιστορικό αυτό κτήριο και τους ανθρώπους που το υπηρέτησαν, την εξαίρετη συνεργασία με το ΔΣ και την τότε πρόεδρό του κυρία Ροδουσάκη, και τη διάθεσή τους  να βοηθήσουν την κοινή προσπάθεια που θα μπορούσε να αναλάβει ο Σύνδεσμος για τη σταδιακή βελτίωση του κτηρίου, πρότειναν, -πράγμα που έγινε αποδεκτό-, να προσφέρουν δωρεάν την αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης του κτηρίου, την συνολική οριστική μελέτη ανάπλασής του και τον επανασχεδιασμό του περιβάλλοντος και της ημιερειπωμένης Πύλης, ξεχωρίζοντας τις δυο λειτουργίες -Ωδείου και Θεάτρου και αναμορφώνοντας τις αίθουσες διδασκαλίας και κυρίως τους βοηθητικούς χώρους που ήταν σε κακή κατάσταση.
Ακολουθώντας αυτήν την μελέτη θα ήταν δυνατό η κάθε μελλοντική παρέμβαση να εντάσσεται σε μια σωστή και ελεγχόμενη προοπτική.
Οι ίδιοι αρχιτέκτονες ανέλαβαν και έφεραν σε πέρας την έγκριση χωρίς καμία παρατήρηση αυτής της μελέτης από την εφορία Νεωτέρων Μνημείων και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ).

Με οδηγό αυτή τη μελέτη και την επιτυχή πραγματοποίηση της πρώτης παρέμβασης, ο Σύνδεσμος ΦΑΒ - χορηγός ικανοποιημένος από τη συνεπή εφαρμογή των ήδη μέχρι τότε συμφωνηθέντων, το 2009 σε συνεργασία πάντα με το ΔΣ. και τη δική μας εισήγηση, προχώρησε σε μια νέα χορηγία ύψους 185.000 € για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του Ωδείου την αποκατάσταση των κιγκλιδωμάτων και κυρίως την ανακατασκευή της ημιερειπωμένης και κατασκευαστικά επικίνδυνης Πύλης- Εισόδου.
Η ανάπλαση του περιβάλλοντος άλλαξε την πορεία εισόδου στο Ωδείο, πρόσθεσε μόνιμα καθιστικά και τοποθέτησε, στολίζοντας τον κήπο, ένα μεγάλο γλυπτό του γλύπτη Θεόδωρου Βασιλείου, δωρεά του κυρίου Stephen Farrant. Στη συνέχεια οργάνωσε τον υπαίθριο χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων, και αποκατέστησε τα κιγκλιδώματα, ξανασχεδιάζοντας τις τρις μεγάλες αυλόπορτες και κυρίως τα κτίσματα της Πύλης, διαμορφώνοντας χώρο για την έκδοση εισιτηρίων.

Μετά από την μέχρι τότε εξαιρετική συνεργασία τον Μάιο του 2013 πάντα σε συνεργασία με τους αρχιτέκτονες του έργου Σουζάνα και Δημήτρη Αντωνακάκη και την κατασκευαστική εταιρεία ΔΙΑΣ των αδελφών Μπατάκη, η Διεύθυνση του Ωδείου προχώρησε στη χρονική ιεράρχηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων στο κτήριο προκειμένου να βελτιωθούν σταδιακά οι λειτουργικές του απαιτήσεις, σύμφωνα πάντα με την εγκεκριμένη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) οριστική μελέτη τους
Συσχετισμένη αυτή η ιεράρχηση με τα διαθέσιμα χρήματα της προτεινόμενης τρίτης χορηγίας από τον Σύνδεσμο Φίλων Αλίκης Βατικιώτη, κρίθηκε ως άμεση προτεραιότητα η προσπάθεια πλήρους ανεξαρτητοποίησης του Θεάτρου από τις δραστηριότητες του Ωδείου. Ταυτόχρονα θα προέκυπτε η βελτίωση της Δημόσιας εικόνας των εσωτερικών δημόσιων χώρων του Θεάτρου με τις προβλεπόμενες εργασίες των οποίων το κόστος, όπως σε κάθε επέμβαση, δεν θα ξεπερνούσε το ύψος της προβλεπόμενης χορηγίας.

Παρακάτω περιγράφονται οι συγκεκριμένες ενέργειες για την ανάπλαση των χώρων που θα έπρεπε να περιληφθούν στη μελέτη εφαρμογής και στην κοστολόγηση των εργασιών από τους αρχιτέκτονες και τον κατασκευαστή του έργου. Η μελέτη αυτή ολοκληρώθηκε έτσι ώστε να καλύπτει τις απαιτήσεις μιας προκοστολόγησης, αλλά κυρίως να ερμηνεύει το νόημα, την ποιότητα και τον χαρακτήρα ενός δημόσιου χώρου Πολιτισμού.
Με αυτόν το στόχο σχεδιάστηκαν οι απαραίτητες λεπτομέρειεςκαι δόθηκαν οι  απαραίτητες επεξηγήσεις:
1. Για την ανάπλαση του Φουαγιέ του Θεάτρου, σημαντικού Δημόσιου χώρου, με την απομάκρυνση, μετά τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, της άχρηστης καμπίνας προβολής και της μεταφοράς των σύγχρονων εγκαταστάσεών της στον εξώστη. Σχεδιάστηκε ακόμα ο εξοπλισμός του χώρου με το απαραίτητο μικρό, ιδιαίτερα προσεγμένο, αναψυκτήριο και προβλέφθηκε ο απαραίτητος εξοπλισμός του.
2. για την επισκευή της προσπέλασης προς τον εξώστη και τη ανακατασκευή της πόρτας που τον χωρίζει από το φουαγιέ
3. για την ανάπλαση του εξώστη με τον απαραίτητο σύγχρονο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό του και τον εφοδιασμό του με 50 καθίσματα
4. Για την κατασκευή δύο γραφείων διεύθυνσης και γραμματειακής στήριξης του Θεάτρου στον εξώστη των παρασκηνίων, πρόταση που τροποποιήθηκε με την προσωρινή διάθεση δύο γραφείων, σε άμεση σχέση με την είσοδο του εξώστη στον όροφο του κτηρίου, πάντα ανεξάρτητα από τις δραστηριότητες του Ωδείου. Προσωρινή εγκατάσταση μέχρι την πλήρη αναμόρφωση των ημιυπόγειων χώρων του κτηρίου όπου έχει προβλεφθεί η τελική τους θέση. Έτσι εξοικονομήθηκαν και ορισμένα χρήματα για διορθωτικές εργασίες συντήρησης στην όψη του κτηρίου.

Με τις παρεμβάσεις αυτές θα απελευθερώνονταν οι χώροι του υπογείου που σήμερα έχουν διατεθεί για τη Διεύθυνση του Θεάτρου, και θα αποδίδονταν όλες οι αίθουσες διδασκαλίας της ανατολικής πτέρυγας του κτηρίου στους μαθητές του Ωδείου επιτυγχάνοντας την απόλυτη αυτονόμηση της λειτουργίας του.
Το συνολικό κόστος των παραπάνω εργασιών που είχε εκτιμηθεί σε αναλυτική περιγραφή δεν θα ξεπερνούσε το διατιθέμενο ποσό των 180.000 € της χορηγίας.
Το χρονικό πλαίσιο αυτών των εργασιών δεν θα έπρεπε να ξεπεράσει το διάστημα των δύο μηνών από την ημέρα εγκατάστασης των συνεργείων και θα έπρεπε. να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2013, χρονικό διάστημα που το Ωδείο και το Θέατρο υπολειτουργούν.

Τα 126.000€, προκαταβολή της χορηγίας, είχαν φθάσει εγκαίρως στον λογαριασμό του Βενιζέλειου Ωδείου στα Χανιά, ώστε να αρχίσουν οι εργασίες ανάπλασης στην ώρα τους. Είχαν γίνει και οι πρώτες διαπραγματεύσεις για την κατασκευή των 50 καθισμάτων του  εξώστη από τον κατασκευαστή αλλά...
Αλλά η νέα διοίκηση διαφωνώντας με την προτεινόμενη παρέμβαση στο εσωτερικό του κτηρίου αρνήθηκε πεισματικά να αποδεχθεί την ανάπλαση του φουαγιέ και του εξώστη του Θεάτρου, ζητώντας την χρησιμοποίηση της χορηγίας για την ανάπλαση των όψεων του κτηρίου. Ανάπλαση η οποία, όπως επανειλημμένα εξηγήθηκε στο ΔΣ, απαιτούσε πολλαπλάσια χρήματα από αυτά που διέθετε ο χορηγός.

Μετά από μήνες αμφιταλαντεύσεων αυτή η νέα διοίκηση του Ωδείου αναγκάστηκε τελικά να επιστρέψει τη χορηγία στους χορηγούς, ακυρώνοντας έτσι μια σημαντική, ίσως τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης του Βενιζέλειου Ωδείου, που τόσο αναπάντεχα και με τόσο γενναιόδωρη συνέπεια είχε παρουσιαστεί!!!

Σημείωση: Τα σχέδια ανάπλασης του Ωδείου και του περιβάλλοντος χώρου πραγματοποιήθηκαν στο Atelier 66 από τους αρχιτέκτονες Σουζάνα και Δημήτρη Αντωνακάκη.
Έχουν ήδη εκτεθεί δύο φορές στα Χανιά:
Την 1η φορά ανάμεσα στα αξιόλογα έργα αποκατάστασης Ιστορικών κτηρίων που έγιναν στη Κρήτη τα τελευταία χρόνια (βλέπε σχετ. κατάλογο Έκθεση Τριεννάλε Αρχιτεκτονικής στο ΚΑΜ. Άνοιξη 2013) και
τη 2η φορά στην έκθεση «100 χρόνια Κρήτη» (Δεκέμβριος 2013), για να προβληθεί η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και η σημασία της δωρεάς από την Έλενα Βενιζέλου ενός ιστορικού κτηρίου για τον Πολιτισμό σε μια δύσκολη εποχή.





Ακολούθησε μακροσκελής επιστολή του Δ.Σ. του Βενιζέλειου Ωδείου στην οποία απάντησε τεκμηριωμένα ο Δημήτρης Αντωνακάκης με δημοσίευση στην εφημερίδα "Χανιώτικα Νέα". Για να διαβάσετε την δημοσίευση κάντε ΚΛΙΚ εδώ






9./ 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΕΙΣΗΓΗΣΗ  ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ  ΒΙΒΛΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ - ΔΥΟ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ» 


Η Ημερίδα με τίτλο «ΝΕΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ» πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο στο Μουσείο Μπενάκη .


Δημήτρης Πικιώνης
Δύο Διαλέξεις

Δημήτρης Αντωνακάκης
Μουσείο Μπενάκη_11-1-14

Δεν ήταν στις προθέσεις μου, αγαπητές φίλες και φίλοι, να μιλήσω σ’ αυτή τη συνάντηση που είχαν την ευγένεια να οργανώσουν οι ΔΟΜΕΣ με την ευκαιρία της έκδοσης των Δύο Διαλέξεών μου για τον Δημήτρη Πικιώνη, τις οποίες βιάζουμε να ευχαριστήσω και από αυτή τη θέση.

Είναι αλήθεια όμως πως είναι μεγάλη χαρά να σου προσφέρεται η ευκαιρία να ευχαριστήσεις δημόσια, όλους εκείνους τους φίλους οι οποίοι με ευγένεια και πραγματικό ενδιαφέρον συνέβαλαν στην παραγωγή αυτού του δύσκολου για μένα βιβλίου.

Και πρώτα-πρώτα τον Γιώργο Πανέτσο, χωρίς την μεσολάβηση του οποίου δεν θα ήταν δυνατόν να ληφθεί η απόφαση γι’ αυτή την έκδοση, κι αμέσως μετά τον Νικόλα Σούλη, τον Πρόδρομο Παπαδόπουλο την Όλγα Σημαιοφορίδου και τους συνεργάτες τους, για την ειλικρινή φροντίδα αυτής της άψογης παραγωγής.
Πρέπει όμως να απευθύνω κι ένα θερμό ευχαριστώ στα δύο τμήματα Αρχιτεκτονικής, του  Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου της Πάτρας, για την γενναιόδωρη συμβολή τους σ’ αυτή την πρωτοβουλία των Δομών. Συμβολή που αποτελεί ένα παρήγορα δείγμα μιας ευαισθησίας του ακαδημαϊκού χώρου, για όσα συμβαίνουν στον μοναχικό και πολλαπλά βαλλόμενο επαγγελματικό χώρο, όπου όμως – ας μη το ξεχνάμε- παρά τις δυσκολίες παράγεται η σημερινή ελληνική αρχιτεκτονική.
Θα  ήθελα όμως να ευχαριστήσω δημόσια και τους πιο κοντινούς μου συνεργάτες, την γραμματέα του εργαστηρίου Άννα Μπέρτου για την προσοχή πού έδειξε στις πολλαπλές αντιγραφές και διορθώσεις των καθημερινά μεταβαλλόμενων κειμένων μου, και ιδιαίτερα την συνάδελφο Ροζαλία Καφούση, η οποία με συγκινητική αφοσίωση, υπομονή και επιμέλεια συνεργάστηκε μαζί μου περισσότερο από δύο χρόνια για την δύσκολη σελιδοποίηση αυτού του βιβλίου και για την παραγωγή και την επεξεργασία του φωτογραφικού υλικού που το συμπληρώνει.
Θα έπρεπε όμως κι από αυτή τη θέση να σημειώσω ότι κι αυτό το βιβλίο δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς τις διακριτικές και πάντα ουσιαστικές παρατηρήσεις της Σουζάνας Αντωνακάκη.

 Σκίτσα Δημήτρη Αντωνακάκη  από το βιβλίο, συσχετίζοντας την δεύτερη και τρίτη λύση για το Σχολείο του Πικιώνη

Και τώρα τελειώνοντας όσο μπορούσα πιο σύντομα αυτές τις φτωχές ευχαριστίες που ελάχιστα ανταποκρίνονται στην βαθύτατη υποχρέωση που αισθάνομαι απέναντι σε όλους τους συντελεστές αυτής της έκδοσης, θα ήθελα να μου επιτρέψετε να προσθέσω ακόμα μερικά ερωτηματικά ακόμα σ’ εκείνα που αναδύονται από τις σελίδες αυτού του βιβλίου.  


Είναι αυτά που με έκαναν να ζητήσω, σ’ αυτή την σημερινή συνάντηση, αντί να σχολιάσουμε το βιβλίο, που έτσι κι αλλιώς όποιος θέλει μπορεί να το κάνει, να οργανωθεί μια συζήτηση στην οποία να αναφερθούμε γενικά στα προβλήματα του σχολικού κτηρίου και στην εκπαιδεύση που είναι άρρηκτα δεμένη μαζί του, στην δυνατότητα αξιοποίησης των χώρων που προσφέρει το κτήριο και των δραστηριοτήτων που προκαλεί η παρουσία τους ή που ακυρώνει η απουσία τους, στον μικρό και ταυτόχρονα μέγιστο για τα παιδιά κόσμο του σχολείου τους.
Πρόκειται για ορισμένα σημαντικά στοιχεία που έχουν σχέση με τις προθέσεις εκείνων των ανθρώπων που οργάνωσαν την εποποιία των σχολείων του ’30 και εκείνων που τα σχεδίασαν, στοιχεία τα οποία συχνά μας διαφεύγουν, γοητευμένοι καθώς είμαστε από τα κτήρια, την καθαρότητα της σκέψης που τα γέννησε, τη φρεσκάδα της σύλληψης και τη νεωτερικότητα της πραγματοποίησης, που χαρακτήρισε αυτή τη σχεδόν μοναδική σε τέτοια έκταση στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους συμβολή της αρχιτεκτονικής στον πολιτισμό του.


Στοιχεία τα οποία περιγράφουν ξεκάθαρα το όραμα εκείνων που υπηρέτησαν αυτό το απίστευτο για την εποχή του πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα, που έχουμε μυθοποιήσει χωρίς να γνωρίζουμε ούτε τις λεπτομέρειές του, ούτε τις δεσμεύσεις μας απέναντι σ’ εκείνους που μας δάνεισαν  –έχουμε πια μεγάλη πείρα σ’ αυτόν τον τομέα- δεσμεύσεις απέναντι στην τότε Σουηδική κυβέρνηση από την οποία κατάφερε να εξασφαλίσει το δάνειο η κυβέρνηση Βενιζέλου, το 1929.
Δεσμεύσεις που έπρεπε να τηρηθούν τις οποίες θα έπρεπε να συνεκτιμούμε και οι οποίες ελάχιστα έχουν διερευνηθεί. Δεσμεύσεις σύμφωνα με τις οποίες με την ολοκλήρωσή του προγράμματος θα έπρεπε να έχουν τεθεί σε λειτουργία πάνω από 3.000 σχολεία σε όλη την τότε ελληνική επικράτεια.

Θα αναφέρω ενδεικτικά μόνο κάποια από αυτά τα στοιχεία, που ελπίζω να βοηθήσουν την συζήτησή μας:
Είναι άραγε γνωστή στο βαθμό που θα έπρεπε η μακροπρόθεσμη σημασία που έχει το κτηριολογικό πρόγραμμα για την αποτελεσματικότητα ενός κτηρίου και η επιρροή του στην γειτονιά του, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το σχολείο που θα έπρεπε να είναι γι’ αυτήν ένας πυρήνας πολιτισμού;
Τι δραστηριότητες πρότειναν λοιπόν οι χώροι των κτηριολογικών προγραμμάτων των σχολείων του ’30 σε σχέση με όσα προτείνονται σήμερα, μετά από 80 χρόνια; Τι άλλαξε; Τι καταργήθηκε; Τι προστέθηκε; Και με ποιους στόχους;
Και ποιες ήταν, άραγε, οι γειτωνιές στις οποίες αναφέρονται τα σχολεία που χτίστηκαν στην περιοχή της Αθήνας και του Πειραιά; Ποια ήταν τα όρια της κάθε γειτονιάς που εξυπηρετούσε το κάθε σχολείο; Κι ακόμα πώς προέκυπταν οι επιλογές του υπουργείου σε σχέση με αυτές τις γειτωνιές και με τα αντίστοιχα μεγέθη των προτεινόμενων σχολείων; Γιατί, όπως θα ξέρετε δεν ήταν όλα τα σχολεία ίδια, ούτε είχαν τις ίδιες αίθουσες, ούτε κόστισαν όλα το ίδιο. 

Νικόλαος Μητσάκης, Δημοτικό Σχολείο στην οδό Κωλέττη, Αθήνα 1932

Το βιβλίο για τα σχολικά κτήρια που εξεδόθη με την επιμέλεια του Πάτροκλου Καραντινού το 1938 μας μεταφέρει μία αρκετά μεγάλη γκάμα προϋπολογισμών, ενδεικτικών αυτών των διαφορών.
Πως και γιατί προέκυψαν αυτές; Ποια ήταν τα κριτήρια που προίκιζαν κάποιες περιοχές με τα πλούσια κτηριολογικά προγράμματα και ποιες με τους ελάχιστους απολύτως απαραίτητους χώρους; Ήταν μόνο θέμα μεγέθους οικοπέδου; Ή ήταν άλλοι λόγοι;
Οι προσεγγίσεις σε αυτά και σε άλλα άλλα ερωτηματικά θα φώτιζαν με τεκμηριωμένες απαντήσεις μια ακόμα πλευρά αυτής της απίστευτης προσπάθειας του τότε κράτους που επιχειρούσε να σταθεί στα πόδια του μέσα στη δίνη της διεθνούς οικονομικής κρίσης του 1929, με αποφάσεις που, πριν φτάσουν στο σχεδιαστήριο των αρχιτεκτόνων, είχαν ήδη παρθεί, σχετικά με τον πλούτο των προτεινόμενων χώρων, την έκταση των διατιθέμενων γηπέδων και ένα πλαίσιο αυξημένου ή μειωμένου  προϋπολογισμού.
Και στον επαγγελματικό χώρο: πως άραγε αντέδρασε το ΤΕΕ και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων όταν ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν μοιράστηκε στους ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά περιορίστηκε σ’ εάν μικρό αριθμό υπαλλήλων, εκτός κάποιων εξαιρέσεων;
Μπορείτε να φανταστείτε τι  θα είχε γίνει αν κάτι παρόμοιο συνέβαινε στα τελευταία χρόνια; Τι έχει άραγε αλλάξει; Δεν πρέπει κάποτε να αναρωτηθούμε για το γιατί και το πως ώστε να κατανοήσουμε ένα παρελθόν και να διδαχθούμε από αυτό;
Για να μην σημειώσουμε εδώ την αδιαφορία τουλάχιστον τα τελευταία 40 χρόνια του οργανισμού Σχολικών Κτηρίων όχι για την ποσότητα μόνο αλλά κυρίως για την διερεύνηση της ποιότητας του σχολικού κτηρίου, μη διστάζοντας, υπακούοντας στην πολιτική ηγεσία, να ακυρώνει την εφαρμογή μελετών που είχαν προκύψει από τους ελάχιστους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που διενεργήθηκαν τα τελευταία χρόνια.
Αυτά για τα προγράμματα.


Και τι να πούμε για τη γενική στάθμη της ποιότητας των δασκάλων και των μαθητών εκείνης της εποχής σε σχέση με την σημερινή, πάλι για να κατανοήσουμε που βρισκόμαστε ποιο είναι το ανθρώπινο υλικό στο οποίο εκείνη την εποχή προσφέρονταν αίθουσες ωδικής και εκδηλώσεων, βιβλιοθήκες μαθητών και δασκάλων, αίθουσες χειροτεχνίας και στεγασμένα γυμναστήρια.
Ποια ήταν η καλλιέργεια αυτού  του δυναμικού και ποιές ήταν οι συνθήκες μέσα στις οποίες οι δάσκαλοι ανελάμβαναν να λειτουργήσουν εκείνα τα σχολεία από την Κρήτη ως τη Δράμα και από την Κέρκυρα ως τις Κυκλάδες με ποια πίστη και με ποιο όραμα έφεραν  σε κάποιο πέρας εκείνο που ανέλαβαν;
Δεν λεω να γυρίσουμε στο παρελθόν, –και για να τελειώσω από εκεί που άρχισα- ;έχουμε σκεφτεί ποιες είναι σήμερα οι διαφορές και ποιες είναι οι νέες προτάσεις οι προσαρμοσμένες στην νέα πραγματικότητα; για ένα πρόγραμμα αναθεωρημένο με το όραμα μιας άλλης παιδείας, όπου οι μαθητές αντί ν’ αποστηθίζουν τα μοναδικά τους βιβλία ακολουθώντας «μια μέθοδο ηλιθίων», όπως έγραφε στο περιοδικό «Νέα Φραγκφούρτη» το 1928 πριν 85 χρόνια ο Enst May για τα προγράμματα των σχολείων της εποχής, επιμένοντας ότι το σχολείο που ευχόμαστε είναι ένα σχολείο που δεν θα φοβίζει τους μαθητές, αλλά θα τους προσφέρει μια διδασκαλία φιλική και γενναιόδωρη. Κι όλα αυτά σήμερα πάλι σε μια εποχή γενικευμένης παγκόσμιας κρίσης.


Ο Enst May
Είναι όλα αυτά τα καυτά θέματα που θα έπρεπε να συζητηθούν κάποτε, σοβαρά ρίχνοντας ματιές πίσω για να κατανοήσουμε τις συνθήκες και ν’ αποφύγουμε τα λάθη, αναζητώντας επίμονα τις μελλοντικές προοπτικές. Είναι εκεί σ’ αυτό το πλαίσιο που οφείλει να ενταχθεί και η μορφή που παίρνουν τα σχολεία στο διατιθέμενο χώρο που τους προσφέρεται και που είναι συχνά το μόνο που σχολιάζουμε δυστυχώς ως «αρχιτέκτονες», με τους επιστημονικούς φορείς που μας εκπροσωπούν να αποδέχονται ασυζητητί το γραφειοκρατικό πλαίσιο που μας επιβάλλεται.
«Τίποτα δεν υπάρχει μόνο του», έγραφε ο Πικιώνης στο 3ο μάτι πριν 80 χρόνια, «τα πάντα είναι (θα έπρεπε να είναι) μέρος μια καθολικής αρμονίας». Ή μάλλον, τα πάντα «θα έπρεπε να είναι» μέρος μιας καθολικής αρμονίας... 


Επειδή, όμως, ό,τι χτίζουμε σ’ αυτόν τον κόσμο είναι προσθήκες σ’ ένα υπάρχον πλαίσιο, οφείλουμε οι προσθήκες που προτείνουμε να έχουν στόχο αυτήν την καθολική αρμονία που δεν υπάρχει ακόμα κι έχουμε υποχρέωση ν’ αναζητήσουμε.
 «Με το καπέλο που ’χω σε χαιρετάω», λέει η λαϊκή παροιμία που χρησιμοποιούσε ο αξέχαστος Παναγιώτης Μιχελής. «Με το καπέλο που ’χω σε χαιρετάω», λοιπόν
τώρα που οι τεχνολογικές δυνατότητες απαιτούν άλλους τρόπους προσέγγισης της γνώσης.
Τώρα που η νέα γενιά χειρίζεται καλύτερα τα νέα μέσα και από εσάς τους νεώτερους ( για την δική μας γενιά δεν το συζητώ),
τώρα έστω και με τα ελάχιστα μέσα που διαθέτουμε μέσα σ’ αυτή την κρίση,
τώρα πρέπει να αναζητηθούν νέες ισορροπίες κι αυτό πρέπει να γίνει πέρα από τις οικονομικές διαπραγματεύσεις και τις ιδεολογικές αγκυλώσεις.
Γιατί το σχολικό κτήριο αποτελώντας το κτήριο-κρίκο, που συνδέει τη ζωή με τη γνώση και το άτομο με την κοινότητα, τώρα πρέπει να αναμορφωθεί μέσα από τα νέα προγράμματα για να μπορέσει να ανταποκριθεί στα αιτήματα των καιρών και να κάνει ένα βήμα μπροστά, όπως τότε πριν 80 χρόνια.
Το ενδιαφέρον όλων μας ίσως επηρεάσει εκείνους που διαχειρίζονται σήμερα την εκπαίδευση, σε όποια θέση,  και σε όποιο σκαλοπάτι κι αν βρίσκονται, να ξανασκεφτούν τους λόγους που τους έκαναν ν’ αποφασίσουν να υπηρετήσουν την Παιδεία - «να υπηρετήσουν» αυτή είναι η λέξη που χρησιμοποίησε περιγράφοντας την δική του περίπτωση ο ποιητής Γιώργης Μανουσάκης,- τότε  θα είμαστε βέβαιοι ότι θα πράξουν ανάλογα.     
Σας ευχαριστώ όλους που είστε σήμερα εδώ μαζί μας

Για περισσότερα σχετικά με την εκδήλωση και το βιβλίο κάντε ΚΛΙΚ εδώ 



8./ 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013


ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ALFREDO BRILLEΜBOURG  ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ REACTIVATE ATHENS-101 IDEAS

πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ομιλία του στον χώρο  στην οδό
Αθηνάς 67 και Λυκούργου την Δευτέρα 11 Νοε 2013



ATHENS IS BURNING (FOR IDEAS)

Athens is burning…for ideas 101 ideas to be exact. This is the Reactivate Athens initiative - an initiative born of crisis but energized by the potential of this ancient city to realize a new vision.

How does it feel to see the country of your birth burning on television? The incendiary scent of petrol bombs and tear gas. A fifteen year-old boy killed three weeks before Christmas. Today the crisis makes me feel like a legal alien, watching the kids of other migrant workers rioting in the squares of cities too numerous to name. ‘New arrivals’ two generations in and still pacing a dead end street. Today I’m a reminded of the same scenes I once witnessed first-hand in Caracas. A wave of anger cascading down in the hills and valleys. It’s 1989 and I’m navigating the simmering discontent of a look-back-in-anger generation. Today I’m reminded of all the comparisons I read in the papers, the open veins of slash-and-burn globalized urbanity – Athens (Albanians) Athens (Pakistanis), Athens (Congolese).

Back then it was a chaotic carnival of Caraquenos. Twelve killed in Parque Central. Mapping the city from a penthouse in Cebucan, I saw my neighbor, this insignificant dog-walking-little-man, breaking a window, shoplifting. Green uniforms advancing in battle formation, wielding long sticks and machine guns. I first heard about entropy in science class. The hedonism and tears of a system coming apart at the edges. Hepa chamo why did you burn our car?’ Threats of curfew (defeated). Don’t lose your country, your city – remember: Guarenas, San Cristobal, Maracay. Syntagma, Kaisariani, Exarcheia. What to do but keep on partying when all seems lost? Bars and cafes can help us scheme. A pulsing kafenio in Athinas st. Our reactivation lab for a 24-hour city.

«Avoid the crowd, stay in well lit areas, talk to the cops only if you have to, only if they ask you a question or if you fear something worse». Watch the same politician, with the same platitudes, over and over again on TV. But where are the ideas? The bolts of inspiration? That was then, in the Third World. Homeland of migrant workers before migration. But now we live in a teeming urban planet of mobility and conflict. When Athens riots, 4600 capsules of tear gas lie smoldering in the streets and the police put the call out to old friends Israel and Germany for fresh supplies. Needless to say, they are scared shitless.  Because it is also their country.  It’s social engagement at gunpoint, amigo.

A week later, the streets are cleaned, and 1000 people are injured and upset. Fleeting order is restored, but only until the next riot. The next indignant expression of justice unmet. In Caracas, the poor and the desperate descended from the barrios to the heart of the city and set it ablaze. The combustible trash-strewn alleys of an oil town run dry. They went after the abastos first, the damned little no-name capitalists shelving coffee, rice and pampers, waiting for the prices to come up, or the caritas, who doubled the price of the ride, only days before they burned. Just a step above on the starvation ladder, barely out of the slums. Ruptures in the urban fabric. Can we reconcile Marx with Milton Friedman? Is a Third World third way possible?

El ciudad opened my eyes to the urgent language of a new kind of vernacular. Boom-boom Boom-bust. A makeshift, popular poetics for the contemporary city. In Caracas, I was working for the university when we began a project called ‘Caracas 2005’, later known as ‘100 ideas for Caracas’, and finally published as Informal City: The Caracas Case. I believe in architecture and ideas, not ideology. Can we speculate about the future of the city as a vast, modernizing ‘slum’? Where’s the life support system for emergent urban cultures in perpetual change? I want to reimagine the metropolis of 20th century strictures. The siren song of the Sur Global ringing out across the flickering embers of old Europe.

Downtown Athens seemed very, very far away then, until I listened to the city architects talking last year when I came to Rethink Athens. Their words a startling first-hand reportage narrating grainy flashbacks of Caracas on CNN – it can’t be here I said!  Pockets of the Third World in the First World. In 1989 it was Perez, the Washington Consensus and an inauguration feast of 650000 hors d’oeuvres. In 2008, the Olympics, highways, mounting debt. I could have seen my old neighbor on Avenida Libertador, stepping out of the broken window of a licoreria carrying a full case of Red Bull. It’s all the same problem. Intolerance, hubris, the fading chirps of prosperity. And in the meantime, informalization takes command.

‘Erasure is complete when essences are lost’. In a so-called civilized country, Athenians burned their own neighbourhoods, fire-bombed their own institutions, Ash floating on the warm cross breezes like the Bronx in the 70s. The day of reckoning in a democratic country forged in the wisdom of the ancients. Can Athens become a model for a new kind of city? I thought about my own abuelo, who migrated to Venezuela from his native Holland. Back to the street compadre, wait for the next job pickup. Today I’m an émigré in Switzerland. Aside from my name, I am Venezuelan to the bone. But I am no more a grandson of Caracas and the streets of Los Jardines than a new global citizen, following a surrealist Cortazar Hopscotch or overlapping dimensions.

The project Reactivate Athens is about bringing the city back to order. But order evolving from within, not imposed from above. Bringing the new migrant workers out of the shadows and into the  metropole – patches of the periphery in the old center. Its’ now about process, not producers. Urban acupuncture as an impure act of regeneration. We need a new army of Urban-Think Tankers to deploy. They would have no crowd to face, just strike at random as a multitude of passionate and networked urban guerrillas practicing new strategies for design. An ‘unseen image of the city’ rushing sharply into focus. The gossamar patterns overlaid on an abandoned master plan.

It feels like I am watching pictures of Caracas on CNN, but I’m actually watching Athens on BBC, unless it is Damascus on Al Jazeera. How does it feel, to see the country of your birth burning on TV? Estranged. Or at home, if you call yourself an Athenian. But this is where we need to be.




7./ 07 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
 
Η ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΔΑΜΑΛΑ
 ΓΙΑ ΤΟ ΤΟΠΟΣΗΜΟ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ


ΩΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
 ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
 ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΟΥ  ΜΟΥ ΣΤΑΛΘΗΚΕ  ΣΤΙΣ 06-ΧΙ-2012

Ευχαριστώ τον συνάδελφο Γ. Τριανταφύλλου, που μέσα από το blog  του  μας δίνει την ευκαιρία της έκθεσης των απόψεων μας.  Με το παρόν σημείωμα μου απευθύνομαι σε όλους, όσοι  -ακόμα- πιστεύουν ότι οι διαγωνισμοί αποτελούν πεδίο άμιλλας των αρχιτεκτόνων για την δημιουργία καινοτόμων ιδεών και ποιοτικής αναβάθμισης της Αρχιτεκτονικής.
Δράττομαι της ευκαιρίας από το γεγονός ότι πρόσφατα υπήρξα μέλος της Κριτικής Επιτροπής για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του Τοπόσημου του Φαληρικού Ορμου.      Εκεί, τα 7 μέλη της Επιτροπής  είχαμε την ευκαιρία 
α.  να αντιμετωπίσουμε προτάσεις με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους ως προς το ήθος και το ύφος της Αρχιτεκτονικής που εισηγούντο   και
β.    να αντιπαραθέσουμε τις προσωπικές μας εκτιμήσεις γύρω από το ιδιαίτερο και εξαιρετικά σημαντικό θέμα δημόσιου χώρου, αυτό του «Σήματος» του παραλιακού μετώπου της Αθήνας.

 
Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects,


Για να θεωρήσουμε βέβαια ότι ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών προάγει τον πολιτισμό μας θα πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάζονται δημόσια οι μελέτες και να ακολουθεί δημόσιος διάλογος. Χωρίς φυσικά να μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα της κρίσης θα πρέπει και οι κριτές να «κρίνονται» και τα κριτήρια περί Αρχιτεκτονικής να «φωτίζονται». Ο δημόσιος χώρος είναι υπόθεση όλων των πολιτών. Αν δεν συμμετέχουμε όλοι στη δημιουργία του με ένταση και πάθος θα καταντήσει (αν δεν έχει ήδη γίνει) υπόθεση των «ολίγων» ! Και βέβαια  ακόμα πιο κρίσιμη είναι η περίπτωση όταν αυτός ο «σχεδιασμένος δημόσιος χώρος» πρόκειται να αποτελέσει την αντιπροσωπευτική εικόνα της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής


Β΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη:
Δ. Σαγώνας, Π. Λαχανά, Κ. Νομικού και E, Νικητοπούλου (αρχιτέκτονες συνεργάτες: Νασοπούλου Κωνοταντίνα, Ραυτοπούλου Ναταλία - Χριστίνα).



Αλλά και πέρα από αυτό εκείνο που θέλω να προτείνω και ειδικά στους πανεπιστημιακούς συναδέλφους είναι το εξής : Οι μελέτες που, σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, τυγχάνουν του 1ου βραβείου (ή και όσες προτείνονται για βραβεία) να εισάγονται για διδασκαλία στα Πανεπιστήμια, να αναλύονται τόσο από τους διδάσκοντες όσο και από τους ίδιους του μελετητές και να σχολιάζονται από τους φοιτητές. Να προκύπτει με αυτό το τρόπο και η διδακτική αξία της βραβευθείσας πρότασης.
Σχετικά με τον προκείμενο διαγωνισμό θα παρακαλούσα να δημοσιευθεί η δική μου «διαφοροποίηση» (διατυπωμένη όσο πιο προσεκτικά μπορούσα, για να μη θεωρηθώ προσβλητική (!) τόσο προς τους διαγωνιζόμενους, όσο και τους συν-κριτές).



Γ΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη:
A. Λαδά, A. Αθανασιάδης, Ι. Νικολάου, H. Παγώνα, Σ. Αξιωτάκης (αρχιτέκτονες συνεργάτες: CFCOMPANY - Κουτσίκος & Φαφαλιός Αρχιτεκτονική,)


Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση σχετικά με τον συγκεκριμένο διαγωνισμό :
Την πλειονότητα των διαγωνιζόμενων αποτελούσαν νεαροί συνάδελφοι. Ελπιδοφόρο ! Αλλά, η απουσία, σε ένα τόσο σημαντικό θέμα, υπολογίσιμου αριθμού διακεκριμένων αρχιτεκτόνων, που αρθρώνουν σημαντικό αρχιτεκτονικό λόγο στην ελληνική πραγματικότητα, αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό. Το κόστος που απαιτείται για τη συμμετοχή σε τέτοιου είδους διαγωνισμούς είναι συσβάστακτο σε καιρούς κρίσης. Οι εκάστοτε αγωνοθέτες μήπως θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις απαιτήσεις συμμετοχής; 
Αλλά μήπως αυτός δεν είναι και ο μοναδικός λόγος μη συμμετοχής ;

Ανδρομάχη Δαμαλά



ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ


 

Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects,


1o  ΒΡΑΒΕΙΟ  

                                     

Τοποθέτηση  Ανδρομάχης Δαμαλά:

Ο εν λόγω διαγωνισμός, αν και εντάσσεται στην κατηγορία του «αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προσχεδίων»  υπερβαίνει τα όρια του είδους αυτού, που αναφέρονται σε «συγκεκριμένο έργο και σαφήνεια αντικειμένου» και εισάγει ως αντικείμενο αναζήτησης προτεινόμενες χρήσεις, γεγονός που αποτελεί αντικείμενο «διαγωνισμού ιδεών» («σύνταξη προγράμματος έργου»).
Ο ρόλος μιάς Κριτικής Επιτροπής σε «διαγωνισμούς προσχεδίων» είναι να εκτιμήσει την αρχιτεκτονική γραφή και την ποιότητα των διαγωνιζομένων μελετών, καθώς και την ικανότητα των αρχιτεκτόνων που συμμετέχουν και να εξετάσει εάν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του αγωνοθέτη. Στον προκείμενο διαγωνισμό, η Επιτροπή αποφάνθηκε ουσιαστικά σε επίπεδο επιχειρησιακού σχεδιασμού, επιβραβεύοντας με το 1ο βραβείο μελέτη κυρίως για την προτεινόμενη χρήση, παρόλο που δεν υπάρχουν διαθέσιμα ή δεν τεκμηριώνονται από τον μελετητή βασικά στοιχεία για την εφαρμοσιμότητα της.  Πιο συγκεκριμένα :



Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects, 


α. δεν είναι γνωστό εάν σε μια εν εξελίξει ή μελλοντική πολεοδομική μελέτη κριθεί αυτή η θέση του ΑΞΟΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ως η καταλληλότερη στην ευρύτερη περιοχή για να υποδεχθεί την χρήση Σταθμού για τη διακίνηση με μικρά πλωτά μέσα προς περιήγηση ενός εκτεταμένου θαλάσσιου μετώπου. Η υποστήριξη του με μέσα μαζικής μεταφοράς από την πλευρά της ξηράς πιθανόν να μην είναι εύκολη λόγω του πλάτους της προβλήτας  και η επιβάρυνση του τόπου με τροχοφόρα μη αποδεκτή. Η κλίμακα της επέμβασης δεν μπορεί να προσδιορισθεί σε αυτή  τη φάση, ούτε και μπορούν να εκτιμηθούν αντίστοιχα οι επιπτώσεις της (λειτουργικά, αισθητικά και συμβολικά ακόμη) στο ευρύτερο περιβάλλον.



Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects,

 
β. η επιλογή της στάθμης της εξέδρας (+5.00) και των τοπικών διαμορφώσεων στο +2.00, προέκυψε από τις συνθήκες μέγιστου κυματισμού στη περιοχή. Η απαίτηση για χαμηλότερη στάθμη επιβίβασης, η ασφάλεια στην στάθμευση των πλοιαρίων και η επάρκεια του χώρου ελλιμενισμού τους τίθενται άμεσα υπό αμφισβήτηση.


Πέραν τούτου, η μελέτη που έτυχε του 1ου βραβείου διαθέτει απλοϊκότητα και αφέλεια, που παραπέμπουν σε εφήμερες κατασκευές, αναλώσιμες και αντικαταστάσιμες μετά από κάποιο μικρό χρονικό διάστημα. Στην προκύρυξη του διαγωνισμού όμως δεν διαφαίνεται η πρόθεση  του Αγωνοθέτη να διαθέσει  σημαντικά χρηματικά ποσά για να αποκτήσει η Αθήνα ένα τοπόσημο αυτού του χαρακτήρα. 
Παράλληλα η πρόταση αυτή από άποψη αρχιτεκτονικού λόγου δεν έχει να προσφέρει τίποτε περισσότερο από όσα έχουν ειπωθεί εδώ και δεκαετίες. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια αδιάφορη αρχιτεκτονική  γραφή, χωρίς συνθετικές αρετές, που μπορεί μεν να επικαλείται μνήμες του παρελθόντος, δεν παύει όμως να θυμίζει έντονα κάποιες ήδη χαρακτηρισμένες μορφές (στέγαστρο σε εθνική οδό ή σε σταθμό λεωφορείων).  Μια τέτοια –απλουστευτική– γραφή δεν προάγει διαδικασίες παίδευσης και πολιτιστικής καλλιέργειας, που οφείλει η αρχιτεκτονική ως πράξη χειρισμού του δημόσιου χώρου, να παρέχει στο ευρύ κοινό κάθε ηλικίας και πνευματικού επιπέδου.


Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects,

Ακόμη, σε επιμέρους θέματα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει πως :
-        η τοποθέτηση  του όγκου των εμπορικών χρήσεων κεντρικά απέναντι από τον άξονα της προβλήτας προβάλλει έντονα το στοιχείο του καταναλωτισμού και εμποδίζει την άμεση θέαση της θάλασσας  από το επίπεδο της πλατφόρμας .
-        το χειμώνα, σε περίπτωση κακών καιρικών συνθηκών, πιθανότατα η λειτουργία του σταθμού θα αναστέλλεται, ο χώρος των κερκίδων θα καθίσταται προβληματικός, οπότε η δυνατότητα δράσεων θα περιορίζεται σημαντικά.
-       αν και διαθέτει τον αμφιθεατρικό χώρο των κερκίδων δεν διαθέτει χώρο «ορχήστρας» για τη διενέργεια εκδηλώσεων μέσα στην ίδια την εξέδρα. Ειδικά σχεδιασμένα πλωτά μέσα θα αναπλήρωναν το κενό αυτό, σε περίπτωση όμως έντονου κυματισμού δεν θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν το σκοπό αυτό.
-        οι επισκέπτες θα βρίσκονται συνεχώς κάτω από το στέγαστρο και θα στερούνται της ευκαιρίας να απολαύσουν ελεύθερα τον ουρανό, σαν αναπνοή έξω από το πνιγηρό περιβάλλον της πόλης. 

Βεβαίως, η προτεινόμενη ιδέα σαν προοπτική ενός «άλλου» (θαλάσσιου) ταξιδιού, στη συνέχεια μιας πορείας προς και από την πόλη, αξίζει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για την υπό διαμόρφωση περιοχή του φαληρικού όρμου.   Σε περίπτωση που αρθούν όλες οι επιφυλάξεις που αναφέρθηκαν και γίνει αποδεκτή από τον φορέα διαχείρισης και σχεδιασμού της περιοχής  η χρήση του Σταθμού στο σημείο αυτό, τότε  η εν λόγω λειτουργία  θα μπορούσε  κάλλιστα να ενσωματωθεί σε κάποια άλλη βραβευθείσα μελέτη, με πολύ περισσότερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Για να επανέλθεται στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ




6./ 14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
 
Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
 ΣΤΗΝ  BERNIER/ ELIADES



ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:
                                                « Petronella Oortman»



Η ιδέα ξεκίνησε όταν είδα στο Rijksmuseum το Κουκλόσπιτο-Βιτρίνα  της Petronella Οortman.  Συνειδητοποίησα πως  συχνά  οι Βιτρίνες είναι ανοιχτές στη θέαση, τις βλέπουν οι επισκέπτες, ιστορίες ξετυλίγονται με αφορμή τα πράγματα που φυλάσσονται εκεί.  Το Σπίτι, είναι εξ’άλλου ένας μικρόκοσμος που διαφυλάσσει τις εμπειρίες, τα ταξίδια, τις  συγγένειες, τα όνειρα για ασφάλεια, ενώ άλλοτε γίνεται φυλακή, ένα Ντουλάπι μέσα στο οποίο κατοικούμε τόσο πραγματικά, όσο  και  ονειρευόμενοι. Ο έξω κόσμος κωδικοποιείται μέσα από σουβενίρ, φωτογραφίες, βιβλία που αγαπάμε, φωτογραφίες που τραβήξαμε. Όλο το Σπίτι εκφράζει αυτό που είμαστε η που θα θέλαμε. Γι’αυτό και συχνά υπάρχουν υποκατάστατα η μιμήσεις ,όπως μικρές συλλογές, αρχεία, διακοσμήσεις που παραπέμπουν σε στυλ, αντικείμενα τέχνης, κουρτίνες και υφάσματα, βιβλία και μουσικές.
.
Η δουλειά που ετοιμάζω εδώ και 3 χρόνια, αποτελείται από τα μέρη που συνιστούν έναν «τόπο κατοικίας» δεκάδων αντικειμένων, μινιατούρες, φωτογραφίες, ζωγραφιές, νυφικές φωτογραφίες συγγενών μέσα σε άλμπουμ, φετίχ, σερβίτσια. Παρακολουθώ καθημερινά την επίδραση αυτών των αντικειμένων, δίπλα στην καθημερινότητα, σε ποιό βαθμό αντέχουν στο χρόνο, τι συναισθήματα δημιουργούν και πόσο η «έξοδός» τους από αυτό το Ντουλάπι-Βιτρίνα  επηρεάζει την καθημερινότητα. Για να καταλάβω τη σημασία τους, που για κάποιο λόγο είμαι βέβαιη οτι έχουν, ανέτρεξα στην αληθινή ιστορία της Πετρονέλλα Όορτμαν (Άμστερνταμ 1686-1705).Κατασκεύασε  το πραγματικό της σπίτι σε μινιατούρα, όλα τα δωμάτια, τα έπιπλα και τα αντικείμενα. Η επίδειξη του κουκλόσπιτου κρατούσε ώρες, ενώ δημιούργησε και ένα είδος μόδας στο αστικό, πλούσιο περιβάλλον της εποχής. Το κουκλόσπιτο κόστισε, για να κατασκευασθεί από εξαιρετικούς τεχνίτες, περισσότερα χρήματα από το πραγματικό της σπίτι. Ο άντρας τότε , όπως και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις,  έφτιαχνε τις δικές του συλλογές από μετάλλια η ταμπακέρες, και βεβαίως έργα τέχνης. Η γυναίκα περιοριζόταν στην οικιακή οικονομία, ενώ το σπίτι έπρεπε να είναι ο μοναδικός χώρος έκφρασης μακριά από τα βιβλία και τις τέχνες. Είναι εξαιρετικά συγκινητικό το πώς η Πετρονέλα βρήκε δημιουργική διέξοδο στην κατασκευή αυτού του αριστουργήματος, το οποίο περιγράφει το καθημερινό οικιακό περιβάλλον με τέτοια ομορφιά, και απόλυτη πιστότητα προς το πραγματικό..  Αν και η κατασκευή του Κουκλόσπιτου ξεκίνησε μέσα από απαγορεύσεις και σαν χόμπυ της καλής κοινωνίας του 17ου αιώνα, έγινε ένα σπάνιο έργο τέχνης που ζει ανάμεσα σε αριστουργήματα της ζωγραφικής και της δεξιοτεχνίας στο Μουσείο του Άμστερνταμ.

Κατερίνα Ζαχαροπούλου




Το νέο έργο της Κατερίνας Ζαχαροπούλου «Το Σπίτι», αποτελεί συνέχεια της ενότητας «Petronella Oortman» που παρουσιάστηκε τον Μάιο και Ιούνιο του 2011 στο Bey Hamam της Θεσσαλονίκης  (Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα) και  ήταν παραγωγή του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης- ΚΜΣΤ. Αποτελείτο από 9 βίντεο-τοιχογραφίες, απλωμένες στους χώρους του μνημείου, και μία εγκατάσταση. Βασίζεται δε  στην πραγματική ιστορία της κατασκευής του σπιτιού της Petronella Oortman σε μινιατούρα, παράλληλα με την κατασκευή του κανονικού της σπιτιού. Η Petronella Oortman ήταν πλούσια αστή, σύζυγος εμπόρου μεταξιού, και έζησε στο Άμστερνταμ τον 17ο αιώνα. Το Σπίτι Μινιατούρα, μία βιτρίνα ουσιαστικά, με ορόφους, έπιπλα και ακριβέστατα προς το πραγματικό σπίτι αντικείμενα, υφάσματα και ταπετσαρίες, εκτίθεται στο Rijksmuseum στο Άμστερνταμ.
Η Κατερίνα Ζαχαροπούλου, στο έργο βίντεο «Το Σπίτι της Petronella Oortman»  ανακατασκευάζει  την Βιτρίνα -Ντουλάπι, αυτή τη φορά παρουσιάζοντάς το στην πραγματική του κλίμακα που παραπέμπει σε κουκλόσπιτο. Στους  χώρους του παρατηρούμε την γυναίκα  να εμφανίζεται μυστηριωδώς, και να ανα-βιώνει κάποιες  συμπεριφορές  της καθημερινότητας. Περπάτημα στο δωμάτιο, σκούπισμα, ονειροπόληση, αναμονή.  Με απλές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις συμμετέχει και αποσύρεται ταυτόχρονα από το γνώριμο οικιακό περιβάλλον. Διαφορετικές εκδοχές της εμφανίζονται ταυτόχρονα, μέσα η έξω από την βιτρίνα ενώ οι  κινήσεις της που επαναλαμβάνονται διαρκώς τονίζουν  τον χρόνο που περνά.
Σε ένα άλλο έπιπλο, αληθινή αντίκα βιτρίνα,(εγκατάσταση βίντεο) προβάλλεται ένα Ωρολογοποιός ο οποίος εργάζεται επίμονα πάνω σε ένα παλιό ρολόι, προσπαθώντας να κάνει το χρόνο να δουλέψει ξανά.
Γύρω από αυτά τα δύο κεντρικά έργα της έκθεσης αναπτύσσονται διαφορετικές εκδοχές της έννοιας του Οίκου ως κιβωτού της προσωπικής μνήμης, της Ιδιοκτησίας ως άυλης συνθήκης της υποκειμενικότητας, και εν τέλει, η ίδια η καλλιτεχνική πρακτική της ενσωμάτωσης και της από-σωματοποίησης.
Στο έργο ενσωματώνονται ήχοι από την ζωή της Petronella Oortman στο σπίτι –ντουλάπι, ενώ ένα πρελούδιο του Σοπέν συνοδεύει τις κινήσεις της σαν μοτίβο ενός προσωπικού οικειοθελούς εγκλεισμού στο παρελθόν.

Για να επιστρέψετε στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ




5./ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΟΝΟΓΛΟΥ


Δημήτρης Ξόνογλου γεννήθηκε στην Πρώτη Σερρών. Σπούδασε ζωγραφική στην Academia di Belle Arti di Roma και κεραμική στη Scola Omamentale de S. Giakoamo di Roma. Ζει στη Θεσσαλο-νίκη, διδάσκει στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Α.Π.Θ

Τίτλος:
η λεωφόρος του bypass και της μπύρας
Χρονολογία: 2010

Υλικά έργου:
- Καλάμια απ΄τις όχθες του Νείλου την εποχή που η κόρη του Φαραώ βρήκε τον Μωυσή μέσα στο καλαθάκι του στα ρείθρα του ποταμού· μετά από επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη ζωής μικροοργανισμών από την εποχή των παγετώνων στο εσωτερικό των καλαμιών, παρόμοια με αυτή που έφερε από το διαστημικό της ταξίδι η Βαλεντίνα Τερέσκοβα.
- Επεξεργασμένο δέρμα σπλήνας κροκόδειλου βαμμένο κόκκινο από αίμα περιστεριών.
- νεύρα λευκού χιμπατζή.
- χερούλια από άγνωστο υλικό που φτιάχνουν παρθένες Κινέζες στα λευκά τους μπουτάκια, όπως τα κοριτσάκια της Κούβας πλάθουν τα πούρα κάτω από τους ήχους οκτάωρων ομιλιών του Φιντέλ Κάστρο.
- Φύλλο χρυσού από τα αρχαία μεταλλεία του Παγγαίου.
- Φυσητό γυαλί Βενετίας φτιαγμένο από καλόγερους του 15ου αιώνα· η μπύρα περιέχει σάλιο του Αγίου Φραγκίσκου και δάκρυα της Αγίας Παρασκευής.
- Μεταλλικό πώμα απ΄την ασπίδα του Αχιλλέα και κλεμμένες ακτίνες από την ρόδα ποδηλάτου του Marcel Duchamp.
- Το βιβλίο του έργου είναι από χειροποίητο χαρτί που βρέθηκε στη νότια πολεμίστρα του αριστερού πύργου στην Άνω Πόλη, διατριβή στην καρδιολογία του επιφανούς ιατρού Παντελεήμονος· φήμες λένε ότι το βιβλίο τυπώθηκε από τον ίδιο τον Γουτεμβέργιο, και το μελετούσε επιμελώς η αδερφή του ΜεγαΑλέξανδρου όταν έκανε ηλιοθεραπεία στα βραχάκια της παλαιάς παραλιακής. Αργότερα ανέβαινε και άναβε τα καντήλια στην Παναγία Δεξιά και βούλωνε τα αυτιά της με ψίχα καρυδιών της Ουκρανίας για να αποφεύγει τα γλυκόλογα ανόητων ιεροψαλτών.
- Πολλές φορές η ισορροπία του έργου διακόπτεται από την επιδρομή εκατοντάδων αστυνομικών με γκλoμπς, δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου στα σοκάκια της πόλης και αποκαθίσταται από τη συνδρομή δρομέων ψαράδων του Αμβρακικού κόλπου.
Για τυχόν μηχανική βλάβη του έργου τα συνεργεία της πόλης παραμένουν ανοιχτά όλο το εικοσιτετράωρο.
Η βιολογική βλάβη του καλλιτέχνη…………..
Πρώτο ξεφτιλισμένο έτος του έβδομου Πελοποννησιακού πολέμου, 2010.
Ο επιζών 
















Για να επιστρέψετε στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ



4./ 02 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΟΝΟΓΛΟΥ


 
Ο Δημήτρης Ξόνογλου σπούδασε ζωγραφική και κεραμική στην Ρώμη. Είναι καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ. Κοινός παρονομαστής στο σύνολο της δουλειάς του είναι η έντονη εννοιολογική και συμβολική φόρτιση. Στο πλαίσιο αυτό γράφτηκε το αιρετικό κατά την γνώμη μου κείμενο που ακολουθεί. Πρόκειται στην ουσία για ένα έργο του καλλιτέχνη που  θεωρώ ότι είναι  εξαιρετικά επίκαιρο.



Της εκπαιδεύσεως

Tintoretto : La fuga in Egitto, cm. 422 x 580, Scuola di San Rocco a Venezia.


Ο Τιντορέτο  σκούπισε σε ένα πανί τα βρώμικα χέρια του απ’ τα χρώματα, τα ξέπλυνε με νέφτι και σαπούνι, έριξε μια τελευταία ματιά στον πίνακα που μόλις τέλειωσε «ΤΗ ΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ» και ξαφνικά είδε ότι η Παναγία έλειπε απ’ τον πίνακα. Στο χώρο της Παναγίας εμφανίστηκαν οι μουτσούνες τριών μασκοφόρων με χειροπέδες, ο pitore κατάλαβε και ξέσπασε σε γέλια, ήταν το 1991.
               Η Παναγία επέστρεψε κρατώντας στα χέρια της την κλεμμένη γυάλα με τη γλώσσα του Αγίου Αντωνίου, του Πορτογάλου, της PADOVA, που ήταν φίλος του Φερνάντο Πεσόα και φιλαράκι του Ίταλο Καλβίνο, του Antonio Albanese  του Δον Κορλεόνε, του Μάρτιν Σκορτσέζε και της Ντολόρες Ιμπαρούρι.

Η γλώσσα του Αγίου, αρκετά ταλαιπωρημένη, δεν μπορούσε να βγάλει άχνα. Βαριανάσαινε και πνιγόταν, οι φωνητικές του χορδές ατρόφησαν. Ο Δημοσθένης έσκυψε πήρε δύο πετραδάκια και του είπε να τα στριφογυρίζει στο μισό του στόμα μέχρι να πει το «ρο». Έτσι και έγινε. Μετά η Παναγία πήρε την θέση της στον πίνακα.
              Τρεις άγγελοι φρόντισαν το ταξίδι της Αγίας Οικογένειας, «η φυγή στην Αίγυπτο» έγινε καβάλα σε εννέα δελφίνια. Ένα για τον Ιωσήφ, ένα για την Μαρία, ένα για το Χριστούλη και έξι για το Μήτσο το γάϊδαρο, επειδή ήταν βαρύς και φοβόταν τις σειρήνες. Στη διαδρομή η Παναγία ζαλίστηκε, ενώ ο μικρός Χριστός έκανε εμετό το γάλα που βύζαξε, πριν λίγο, στα ανοιχτά της Σικελίας. Ο εμετός έγινε ανάρπαστος από χιλιάδες ψαράκια που τον καταβρόχθισαν φωτίζοντας τις ακτές της Μεσογείου και όλα τα πέλαγα. Οι θάλασσες ησύχασαν, οι καρχαρίες τρώγαν μόνο πλανκτόν και τα χταπόδια βγαίναν στη στεριά και ανέβαιναν μόνα τους στις σχάρες με τα κάρβουνα χαμογελώντας. Η ευλογία του εμετού έφτασε στη Σουμάτρα, το Βόρειο Πόλο, τη Χιλή, την Κορέα, παντού μα … προ παντός στο λιμάνι της Σμύρνης.
               Οι Τούρκοι μπήκαν στην πόλη Σάββατο 27η Αυγούστου – 9η Σεπτεμβρίου 1922. Οι ωμότητες σε βάρος του Χριστιανικού πληθυσμού κορυφώθηκαν με το συμβολικό και τελετουργικό βασανισμό και θάνατο του Χρυσοστόμου, Επισκόπου Σμύρνης, την Κυριακή 28η Αυγούστου – 10η Σεπτεμβρίου 1922, μετά ξέσπασε πυρκαγιά.
                Η πόλη καίγονταν, η Πλατυτέρα άπλωσε τα χέρια της, αγκάλιασε όλα τα παιδάκια που χάσαν τους γονείς τους, τα τάϊσε, τα ανέβασε στα πλοία και γύρισε στους δικούς της. Τα δάκρυα της Παναγίας στο λιμάνι της Σμύρνης δημιούργησαν δύο τεράστιες υδάτινες ρουφήχτρες σαν πηγάδια που ζεματάνε ακόμα. Όσα πλοία πλησιάζουν καίγονται τα πλευράκια τους και τα ψαράκια βγαίνουν τηγανιτά και νόστιμα. Νότια της Κρήτης ο Χριστός άρχισε  της βουτιές μέχρι την Αλεξάνδρεια. Εκεί κοιμήθηκαν σε ένα χάνι και την άλλη μέρα επισκέφθηκαν το σπίτι του Καβάφη και τη Βιβλιοθήκη της πόλης. Ο Χριστός στο λήμμα του ονόματός του βρήκε όλη την Αγία Γραφή περίπου σαν την Αγία Γραφή (???), και όλη τη βιβλιογραφία που αναφέρονταν σ’ αυτόν και διάφορους άλλους «Χριστούς» ανά τους αιώνες, κλέφτες και απατεώνες, μάγους και τσαρλατάνους. Ευλόγησε τη βιβλιοθήκη και βγήκε. Μετά πέρασαν απ’ τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και άναψαν ένα κεράκι.
                  Στο δρόμο για το Κάϊρο, σταμάτησαν σε μία όαση να ξεκουραστούν. Εκεί … Ω του θαύματος! Το μωρό άρχισε να τρώει με τα χεράκια του από το πιάτο του Ιωσήφ τζατζίκι με σκόρδο, έκτοτε το τζατζίκι έγινε το αγαπημένο φαγητό του Θεανθρώπου σ’ όλη του τη ζωή. Στο Κάϊρο έμειναν σε μια σκηνή ανάμεσα στους διαδηλωτές που εγκαταστάθηκαν στην Πλατεία Ταχρίρ. Όλοι μιλούσαν για μια γυναίκα γιατρό που φρόντιζε τους τραυματίες, όταν ο Μουμπάρακ και η κυβέρνησή του έπεσε τους έχασαν. 
                 Τα νέα διαδόθηκαν ταχύτατα η Pieta άλλαξε μορφή, ο Χριστός έκοψε τα μαλλιά του, φόρεσε κουστούμι κι η μαμά του δεν ήταν αυτή αλλά ήταν άλλη, μια νεκροκεφαλή. Οι Βενετσιάνοι τα ‘χασαν, ο Καρδινάλιος Βενετίας έκανε λειτουργία κατά παντός υπευθύνου, Ιούλιος μήνας και η aqua alta γέμισε τον Σαν Μάρκο δύο μέτρα, οι τουρίστες σταμάτησαν να μιλούν τη γλώσσα τους και μιλούσαν μόνο μία, τη γλώσσα της ανησυχίας και του φόβου, οι Ιστορικοί Τέχνης χαμογελούσαν καταευχαριστημένοι. 


Albrecht Dürer,

Self-Portrait at 28 (Self-Portrait in Furcoat)
Oil on panel, 67 x 49 cm  Alte Pinakothek, Munich

Θεσσαλονίκη, Φλωρεντία, Βενετία. Στη Φλωρεντία στο Uffizi είδα τον Ντίρερ να ζωγραφίζει την «Προσκύνηση των Μάγων». Όταν τέλειωσε ήρθε μαζί μας στη Βενετία. Κάποια στιγμή, παραπονέθηκε ότι τα αντίγραφα του Αδάμ και της Εύας ήταν μέτρια, το «μήλο» που κρατούσε η Εύα πιο πολύ θύμιζε σαλάμι. Στο πούλμαν καθόμασταν δίπλα –δίπλα, σχεδόν σ’ όλη τη διαδρομή κοιμόταν. Όταν ήταν ξύπνιος κοίταζε πολύ, πότε μέσα του και πότε έξω, μιλούσε λίγο.
                  Στο ασανσέρ του ξενοδοχείου κατέβηκα μ’ ένα γιαπωνέζο που μπορεί να ήταν Μεξικάνος, φίλος του Αιμιλιάνο Ζαπάτα. Στο τραπέζι για το πρωινό καθίσαμε εγώ, ο Χάρης, ο Ντίρερ, ο Μεξικάνος που μπορεί να ήταν γιαπωνέζος, φίλος του Χιροχίγκε και ένας Βενετσιάνος με στολή του 17ου αιώνα, ο γιος του Τιντορέτο με τον εγγονό του.  Στην Εκκλησία Santa Maria della Mizericordia τέσσερις τεράστιοι εγκέφαλοι ανέπνεαν αργά και σταθερά αδιαφορώντας για την παρουσία μας. Στο βάθος η Pieta. 




    Ο μικρός έτρεχε σαν μαγεμένος ανάμεσα στους εγκεφάλους και κάθε φορά που άγγιζε κάποιον, αυτός  μαρμάρωνε. Όταν είδε τις χελώνες τρελάθηκε απ’ τη χαρά του, τις πήρε στην αγκαλιά του, αυτές εκσπερμάτωσαν και γύρισαν ανάποδα. Έβαλε τέτοια κλάματα μπροστά στην Pieta που ακούστηκαν μέχρι την Punta Della Dogana, το σώμα του γέμισε εκατοντάδες κόκκινα σπυράκια. Στο νοσοκομείο οι γιατροί διαπίστωσαν ιλαρά από σοκ. «Αχ… αυτοί  οι τεχνίτες απ’ τις κάτω χώρες», αναφώνησε ο Ντίρερ, «πάντα έμποροι, άθεοι και παραδόπιστοι». Στην επιστροφή ο γιος του Τιντορέτο φώναξε μόλη τη φωνή του : «Jan Fabre, open the door στη ΖΩΗ, open the dooropen the door open the door open the…»
                      Το βράδυ αδύνατον να κοιμηθώ. Βρισιές μου βγαίναν αυθόρμητα που δεν είναι βρισιές : «μουνοπανάκι της νύχτας, πεταλουδίτσα της εμμηνόπαυσης, καργαρχιδοπερίστερο, νυχτοκαραβομούνα της αρχοντιάς, αγελαδομουνίτσα των αρχιδιών, μουνοκέρατο, μουνάκι μικρό και φραουλένιο, σπαζοαρχιδομούναρο, κωλόμουνο, αριστοκρατομουνίτσα κ.λ.π.»

Δημήτρης Ξόνογλου
Ιούλιος 2011

Για να επιστρέψετε στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ





3./ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ
 
Η εξέλιξη της κατοικίας τα τελευταία 25 χρόνια

κείμενο διάλεξης  στα πλαίσια της εκδήλωσης
για τα 25 χρόνια του περιοδικού ΚΤΙΡΙΟ 
(10-Χ-2011)


Με γυρίζετε 25 χρόνια πίσω, κύριε Παπαϊωάνου με αυτό τον τίτλο που μου προτείνατε και που δεν τον άλλαξα αν και μου δόθηκε η δυνατότητα... Δεν θα σας πείραζε αν πήγαινα λίγο πιο πίσω ας πούμε στα 35 ώστε να πιάσουμε μιαν αρχή;
Έτσι κι αλλιώς, τι 25 τι 35, το θέμα δεν είναι πόσα χρόνια πίσω γυρνάμε αλλά από πού, πότε και γιατί πιάνουμε το νήμα για να σκεφτούμε όταν μιλάμε για την κατοικία, δηλαδή για τις καθημερινές συνθήκες της ζωής μας.

Ξέρετε κάθε φορά που μου ζητούν να μιλήσω για τόσο γενικά θέματα αισθάνομαι ότι είμαι υποχρεωμένος να πω και να επιμείνω ότι δεν είμαι ούτε κοινωνιολόγος, ούτε ιστορικός, ούτε θεωρητικός. Απευθυνθήκατε, λοιπόν, σε λάθος άνθρωπο για ένα παρόμοιο θέμα.
Δεν σας αδικώ γι’ αυτό, γιατί γνωρίζουμε όλοι ότι οι αρχιτέκτονες και όχι μόνο, έχουν πολλές φορές τη λανθασμένη εντύπωση ότι μπορούν να σχολιάζουν υπεύθυνα όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Έτσι κι εγώ τώρα αποδέχθηκα να σχολιάσω ένα θέμα για το οποίο μόνο την προσωπική μου μαρτυρία μπορώ να καταθέσω, και την αξία την οποίας, με αυτά που ήδη είπα, έχω υπονομεύσει.
Ας είναι...

1975. Έχουμε μόλις απαλλαγεί από τη δικτατορία. Είμαστε πάλι μπροστά σ’ ένα ξεκίνημα, το τελευταίο από τα πολλά που προέκυψαν στον ιδιαίτερα ταραγμένο για την ελληνική πραγματικότητα 20ο αιώνα. Ξεκινάμε και πάλι από την αρχή, μια σισύφεια διαδικασία που επαναλαμβάνεται.
Είμαστε ένα χρόνο μετά τη δικτατορία, η οποία για να βοηθήσει την οικονομία αναθέρμανε την οικοδομική δραστηριότητα. με βιαστικές πάντοτε παροχές, αυξήσεις υψών, συντελεστών εκμετάλλευσης και επεκτάσεις οικισμών, με καταστρεπτικές συνέπειες για το περιβάλλον, χτισμένο και άχτιστο, στις οποίες εμείς ως σύμβουλοι του κράτους δεν αντιδράσαμε, αφήνοντας τη χώρα όπως συμβαίνει συχνά σε πλήρη ανασφάλεια ανάμεσα στο νόμιμο και το παράνομο.
Υπάρχουν βέβαια εκείνοι που είχαν περισσότερες ευθύνες γι αυτό. Είναι οι σύμβουλοι εκείνου του κράτους της δικτατορίας, το διορισμένο τότε συμβούλιο του ΤΕΕ, που χρειάστηκαν πολύ λιγότερα από 35 χρόνια για να ξεχάσουμε ποιοι ήταν εκείνοι που δέχτηκαν να συνεργαστούν και αποδέχθηκαν αυτούς τους διορισμούς.
Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, ας μη ξεστρατίζουμε... Ήθελα μόνο να θυμίσω ότι η αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας συνοδεύτηκε τότε έτσι όπως έγινε από μη αναστρέψιμες καταστροφές και θυμάστε βέβαια ότι γίνονται τακτικά αντίστοιχες αναθερμάνσεις.

Μια και μου ζητήθηκε όμως να σχολιάσω τι έγινε κατά την γνώμη μου τα 25 αυτά χρόνια αναζήτησα ένα σημεία εκκίνησης και σταμάτησα στο 1976, δηλαδή στην αρχή της μεταπολίτευσης.

Όπως σας είπα και πριν, δεν είμαι ιστορικός. Σταματώ, λοιπόν, εδώ, γιατί δεν μπορώ να σχολιάσω ούτε τι προσπάθησαν οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης για το χτισμένο και το φυσικό περιβάλλον, ένα τομέα που θα έπρεπε να βρεθεί κάποια ή κάποιος ειδικός να το καταγράψει τεκμηριωμένα, ούτε βέβαια θυμάμαι ποια ήταν η τακτική που ακολούθησαν οι εκπρόσωποι μας, των αρχιτεκτόνων στο ΤΕΕ & του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, για ν’ αντιμετωπίσουν τις συνεχείς υποβαθμίσεις των επιθυμιών που διατύπωσαν οι ελάχιστοι σοβαροί άνθρωποι που ασχολήθηκαν με αυτά τα θέματα ως υπουργοί, γενικοί γραμματείς ή υπάλληλοι.
Η αλήθεια είναι ότι θα είχε νόημα, μια μελέτη αυτού του τύπου, για να μπουν τα πράγματα στη θέση τους και να μας φρεσκάρουν λιγάκι τη μνήμη.
Τα λέω αυτά, γιατί ιδιαίτερα τις δύσκολες μέρες που ζούμε αναζητούμε τις αιτίες που φτάσαμε ως εδώ, 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση. Και να δούμε επί τέλους σε τι και γιατί ευθυνόμαστε εμείς για όσα έγιναν, πού σφάλαμε, πότε και γιατί χάσαμε το στόχο. Ή μήπως δεν είχαμε στόχο; ή ακόμα χειρότερα μήπως είχαμε λάθος στόχο που δεν τολμούμε να υπερασπιστούμε;
Ερώτημα.

Θα ήθελα να αναφερθώ με πέντε σχόλια σ’ αυτή την κατάσταση απουσίας κοινού στόχου, όλων μας, που υπήρξε ίσως η κυριότερη αιτία της σημερινής δεινής μας θέσης, όχι μόνο της οικονομικής, αλλά δυστυχώς και της πολιτισμικής, που σημαίνει  απουσία προσανατολισμού.
Καθώς είναι γεγονός ότι σήμερα 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση τα έχουμε χαμένα.

1.
Το πρώτο σχόλιο:
Η κατοικία, τα παλιά χρόνια, δηλαδή πριν 70-80 χρόνια, ήταν ένας χώρος που συγκέντρωνε ένα πλούσιο κοινωνικό κύτταρο, την οικογένεια. Μια οικογένεια που διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς, όχι μόνο με τους παππούδες και τα εγγόνια –τρεις γενιές- αλλά και με αδέρφια και αδερφές, θείες και θείους. Η κατοικία ήταν το σημείο αναφοράς συγκέντρωσης και εκκίνησης όλων των μελών της οικογένειας, μακρινών και κοντινών.
Τα ξέφτια αυτής της κατάστασης προλάβαμε κι εμείς οι παλιοί στα παιδικά μας χρόνια. Όμως, ήδη, στην κρίσιμη δεκαετία του ’40 –με τον πόλεμο, τον εμφύλιο και την εσωτερική μετανάστευση- η οικογένεια και μαζί της η κατοικία έχασε μέσα σε λίγα χρόνια τον συγκολλητικό της ρόλο και περιορίστηκε σιγά σιγά στις τρεις γενιές, και λίγο αργότερα στις δύο, εξασφαλίζοντας στην τρίτη ηλικία ή ένα μικρό διαμέρισμα μοναχικό, ή ένα δωμάτιο σε έναν οίκο ευγηρίας φτωχαίνοντας απίστευτα αυτό που εννοούμε όταν λέμε «παράδοση». Γιατί η  παράδοση δεν διατηρείται από τα σπίτια αλλά από τους ανθρώπους. Αυτοί μπορούν να την ενεργοποιήσουν.
Ήδη αυτά συνέβαιναν στις δεκαετίας του ’80 και του ’90. Υπήρχε τότε μια σχετική οικονομική άνεση, που με την βοήθεια των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αύξησε την πίεση των παιδιών για ανεξαρτητοποίηση. Σε αυτό συνέβαλε ανάμεσα σε άλλα και η απότομη αύξηση του αριθμού των φοιτητών στα ανώτατα και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με τα αλλεπάλληλα άστοχα –κατά τη γνώμη μου- συστήματα των πανελληνίων εξετάσεων.
Με αυτή την απλουστευτική λογική εξήγηση φθάσαμε στη σημερινή αυξημένη απαίτηση για την κατοικία του ζευγαριού ή του ενός ατόμου, η οποία πολλές φορές στεγάζει πια και το χώρο δουλειάς των κατοίκων της.
Φυσικά υπάρχουν πάντα οι μεγάλες κατοικίες των 4 ή 5 υπνοδωματίων, οι οποίες σπάνια πια χτίζονται για μεγάλες οικογένειες, οι οποίες όμως χρησιμεύουν κυρίως ως τεκμήρια οικονομικής άνεσης και επιχειρηματικής επιτυχίας. 

Κατοικία στην Παύλιανη Φθιώτιδας, υψόμετρο 1200μ,
λεπτομέρεια όψης
αρχιτέκτων Δημήτρης Αντωνακάκης,2009 
Συχνά οι κατοικίες αυτές αδειάζουν και μένουν μόνοι κάτοικοι οι γονείς, αφού έχουν εξασφαλίσει κάποιο άλλο μικρό ή μεγάλο σπίτι για τα παιδιά τους.
Θα έπρεπε ίσως να σκεφτούμε πόσα από τα σπίτια αυτά που έχουμε χτίσει ξεπέρασαν τα 10 το πολύ 15 χρόνια ζωής, όπως την είχαν προδιαγράψει οι γονείς –πελάτες μας- σε συνεργασία μαζί μας, με φανταστικές υποθέσεις και προοπτικές ζωής...
Αναγνωρίζω, φυσικά, την απλοϊκή εικόνα που σας παρουσίασα, εικόνα που δεν τεκμηρίωσα όπως θα όφειλε ένας επαρκής ιστορικός, αλλά πιστεύω ότι δεν απέχει πολύ από την αλήθεια.

2.
Πολλοί από τους προηγούμενους ομιλητές μίλησαν για την απαραίτητη τεχνολογία των κτηρίων. Εκεί βρίσκω σημαντική την συμβολή του περιοδικού εδώ και 25 χρόνια. Εγώ θα σας απασχολήσω με εκείνους που κατοικούν τα κτήρια.
Σήμερα το σπίτι λειτουργεί συνήθως ως χώρος-πυρήνας ζωής στο μέτρο που υπάρχουν παιδιά. Τότε, αίφνης, υπάρχει σπίτι.


 Κατοικία στην Παύλιανη Φθιώτιδας, υψόμετρο 1200μ,
αρχιτέκτων Δημήτρης Αντωνακάκης, 2009

Γιατί τα παιδιά ξέρουν να ζήσουνε το χώρο, μπορούν να τον αγαπήσουν, να τον χρησιμοποιήσουν και πολλές φορές παρασύρουν και τους μεγάλους σ’ αυτό το παιγνίδι. Όταν όμως φύγουν, γιατί μεγάλωσαν, γιατί σπουδάζουν ή γιατί έχουν τη δική τους ζωή, το σπίτι βουβαίνεται και οι γονείς τριγυρνούν σαν φαντάσματα στα άδεια παιδικά δωμάτια.
Και τότε συχνά επανερχόμαστε στην παλιά κατάσταση, πιο κουρασμένοι, όπου τίποτα δεν γίνεται, τίποτα δεν προχωράει, όπου, όπως γράφει ο Μπέκετ «κανείς δεν έρχεται και κανείς δεν φεύγει».
Το σπίτι υπάρχει χωρίς εμάς ή μάλλον άσχετο με εμάς.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για όλα αυτά;
Τι μπορεί να κάνει γι’ αυτά η αρχιτεκτονική;

Όσοι αντιλαμβανόμαστε το πρόβλημα αναζητούμε την ανθρώπινη παρουσία στην κάθε γωνιά, στους τοίχους, στα παράθυρα. Και είναι αυτή η προσπάθεια μια διαμαρτυρία για τη διάλυση των ανθρώπινων σχέσεων, για την αδυναμία της κοινωνίας μας να τολμήσει να δοκιμάσει έστω, αυτό που η ζωή μας προτείνει: τη συνύπαρξη με τον άλλο, την άλλη, τους άλλους, πέρα από θεσμούς και τυπικές σχέσεις, έτσι χωρίς καμιά διεκδίκηση, απλά για τη χαρά της ανθρώπινης σχέσης σ’ όποιο βάθος μπορέσει να φτάσει αυτή κι όσο κι αν γίνεται έτσι καμιά φορά επώδυνη και επικίνδυνη.
Γιατί το σπίτι, ο χώρος ο ιδιωτικός, ο δικός μας χώρος, μας επιτρέπει να χαρούμε την παρουσία του άλλου, την άλλης, των άλλων, μας επιτρέπει να νιώσουμε ότι είμαστε απαραίτητοι, ότι μας περιμένουν πίσω από μια πόρτα κλειστή. Ότι όταν διεισδύσουμε σ’ αυτό το χώρο θα συμμετάσχουμε σε κάτι που κυοφορείται εκεί μέσα, κάτι στο οποίο η συμμετοχή μας θα δώσει νόημα στην καθημερινότητά μας. Γιατί εκεί, μέσα σ’ αυτό το χώρο, θα νιώσουμε άνετα καθώς θα μας επιτρέπει να κινηθούμε «ελεύθερα», να μετρήσουμε το χρόνο παρακολουθώντας το φως που αλλάζει στον κύκλο της ημέρας, να κάνουμε κάτι χρήσιμο, να ΥΠΑΡΞΟΥΜΕ ασφαλείς, μέσα σ’ αυτούς τους τοίχους, στις σκοτεινές γωνίες και τα φωτισμένα μεγάλα παράθυρα.
Να ΥΠΑΡΞΟΥΜΕ.
Κι αυτή μας η ύπαρξη ταυτίζεται με το χώρο κάποιες αλησμόνητες στιγμές που γίνονται ένα μαζί του, που δεν υπάρχουν χωρίς αυτόν.
Και εμείς τότε τις ξαναζούμε μαζί του.
Μπορεί λοιπόν κάτι να προσφέρει η αρχιτεκτονική!

3.
Πιστεύω, αγαπητοί φίλοι, ότι δεν έχουμε ξεκαθαρίσει μέσα μας πως δεν είμαστε θεατές των αρχιτεκτονικών έργων. Η αρχιτεκτονική μας συμπαρασύρει στον κόσμο της, μας «υφαίνει», όπως είπε κάποτε ο Novarina, στους χώρους της καθώς περνάμε από κατώφλι σε κατώφλι. Δεν είμαστε ΠΟΤΕ θεατές.
Δεν βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα αρχιτεκτονικό έργο, είμαστε ΜΕΡΟΣ του. Και οι χώροι που μας προτείνει είναι χώροι μιας άγραφης επιφάνειας, χώροι που περιμένουν να εγγράψουμε σ’ αυτούς τις δικές μας εμπειρίες, τη δική μας λογική ή παράλογη άποψη. Γι’ αυτό και οι χώροι που μας προτείνονται πρέπει να προσφέρονται και να προκαλούν τη δική μας παρέμβαση ανάλογα με τον λιγότερο ή περισσότερο βαθμό ιδιωτικότητας που εκπέμπουν, την οικειότητα που προκαλούν με την επεξεργασία τους, την προσφορά του αρχιτέκτονα που καθίσταται φανερή διαμέσου των λεπτομερειών και τη λογική ή την παράλογή τους συνέπεια.
Πότε, άραγε, θα συνειδητοποιήσουμε αυτό το γεγονός ώστε να σταματήσουμε να γοητευόμαστε από τις ωραίες παράδοξες ή εντυπωσιακές εικόνες;
Η εξέλιξη της κατοικίας τα τελευταία χρόνια είναι, δυστυχώς, μια συνεχής υποβάθμιση, κατά τη γνώμη μου, της σημασίας και του νοήματος του ιδιωτικού χώρου. Της οικειότητας, που αυτός οφείλει να αποπνέει και της φιλικής σχέσης του με τον δημόσιο χώρο της πόλης.
Σ’ αυτή την κεντρόφυγη στάση απέναντι στην κατοικία της πόλης που έχει επικρατήσει και συνοδεύεται από την υποβάθμιση της εσωτερικής ζωής των ανθρώπων, οφείλουμε να αντιδράσουμε εξηγώντας τι βρίσκεται πίσω από τις εικόνες. Πώς οργανώνεται η ζωή στους χώρους που προτείνουμε. Πώς αξιοποιούμε το θαυμάσιο –άραγε για πόσο ακόμα διάστημα;- κλίμα του τόπου μας, επεξεργαζόμενοι τον υπαίθριο χώρο, ιδιωτικό και δημόσιο και τη σχέση του με το εσωτερικό της κατοικίας. Πόσο επιχειρούμε να διευκολύνουμε τη σχέση τους, εμπλουτίζοντας ταυτόχρονα και τους δύο, καλλιεργώντας μια φιλική σχέση ανάμεσά τους που έχει, ίσως ανεπανόρθωτα, διαταραχθεί. Πότε και πως θα αναζητήσουμε τις συνθήκες που θα επανασυγκροτήσουν την λειτουργία της γειτονιάς στην σημερινή πόλη που κινδυνεύει να διαλυθεί. Και δεν μιλώ για την εξοχική κατοικία που επιμένουμε και συμβάλουμε στο να αυτοπροσδιορίζεται αγνοώντας ότι την περιβάλλει, συμβάλλοντας στην αποξένωση του ατόμου απ’ το κοινωνικό σύνολο .

4.
Σήμερα εκείνο που πιστεύω ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε –και συγχωρήστε μου την γενίκευση – είναι  ότι η εστίαση του ενδιαφέροντος σε μια επί μέρους πτυχή του προβλήματος της χώρας – δηλαδή τα οικονομικά της-, όπως και η εστίαση σε μια επί μέρους πτυχή της πιθανής λύσης – στην περίπτωσή μας στην αναθέρμανση, την αναθέρμανση με ποιους όρους, εκείνους τους ίδιους  που ξέρουμε; Απομονωμένη η οικοδομική δραστηριότητα από τους άλλους παράγοντες-, έχει την αδυναμία να αγνοεί την συνολική κατάσταση και απλουστεύει χονδροειδέστατα τις δυσκολίες.
Βιαζόμαστε, πάντα βιαζόμαστε. Έτσι όμως δεν γίνεται ποτέ πλήρης και ενδελεχής καταγραφή των γεγονότων και των προβλημάτων που προκύπτουν από αυτά. Μεροληπτούμε υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης διαφωνώντας και η ασυμφωνία αυτή προκαλεί την αδυναμία διατύπωσης μιας συγκροτημένης πρότασης με πραγματική προοπτική που θα ενέτασσε και τις δικές μας απόψεις σ’ ένα γενικό πλαίσιο δίνοντάς τους το πραγματικό τους βάρος σε σχέση με το σύνολο.
Βιαζόμαστε να μιλήσουμε και δεν έχουμε μάθει ν’ ακούμε. Νομίζουμε ότι μιλούμε την ίδια γλώσσα, αλλά εννοούμε διαφορετικά πράγματα με τις ίδιες λέξεις και δεν επιχειρούμε να ξεκαθαρίσουμε που συμφωνούμε και που διαφωνούμε. Είναι χαρακτηριστική η άποψη που εκμυστηρεύτηκε Άγγλος πρεσβευτής σ’ ένα Γάλλο συνάδελφό του «ότι ο λόγος για τον οποίο δεν τα πήγαινε καλά με τους Αμερικανούς ομολόγους του, ήταν το ότι δυστυχώς μιλούσαν την ίδια γλώσσα»!



Κατοικία στην Παύλιανη Φθιώτιδας, υψόμετρο 1200μ,
 αρχιτέκτων Δημήτρης Αντωνακάκης, 2009

Ανάμεσα στα κέρδη, που προήλθαν από την πριν μερικά χρόνια άνθιση της οικοδομικής δραστηριότητας, υπάρχουν και ζημιές που οφείλουμε να αναζητήσουμε και να καταγράψουμε. Ζημιές που υπέστη η κοινότητα εξ’ αιτίας των υπερβολών της ακατέργαστης σε όλα τα επίπεδα ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας. Κι αυτό να γίνει με μια ορολογία που να είναι κατανοητή στον μέσο άνθρωπο σπάζοντας το φράγμα της διαφήμισης προϊόντων που έρχονται από τις βόρειες χώρες και εφαρμόσαμε χωρίς να το καλοσκεφτούμε, με αυτή «την σύνδεση του ευζήν με τον «καρκίνο» της πολυτέλειας και του καταναλωτισμού», όπως έγραψε πριν λίγες μέρες ο φίλος Θανάσης Τζαβάρας.
Πρέπει να πάρουμε επί τέλους αποστάσεις από το θαύμα και τις δεισιδαιμονίες της Ελληνικής φύσης που καταστρέφομαι, της ιστορίας μας και της  λαμπρής –δήθεν-ταυτότητας των Ελλήνων! Αλλά πρέπει να πάρουμε αποστάσεις και από τις μεγαλομανείς κατασκευές που κατακλύζουν το κόσμο διαμορφώνοντας πόλεις τέρατα.

5.
Υπάρχουν αγαπητοί φίλοι, κοινά ενδιαφέροντα οριζόντια, που ενώνουν τους ανθρώπους, - όπως είναι το κλίμα του τόπου, οι νοοτροπίες και οι συνήθειές τους- όπως υπάρχουν και οι κάθετες δεσμεύσεις που τους χωρίζουν – θρησκείες, εθνικότητες, κόμματα κτλ.-. Τα ζούμε αυτά σε όλα τα επίπεδα. Είναι αυτές οι κάθετες δεσμεύσεις που «εκτροχιάζουν τις κύριες μέριμνες πολιτισμού» όπως γράφει ο Λούις Μάνφορντ, ο οποίος λίγο πριν την κρίση του 1928, αντίστοιχη με την σημερινή, έγραφε ότι « το μεγαλύτερο  μέρος της δημιουργικής ονειροπόλησης για το φυσικό περιβάλλον και του δημιουργικού σχεδιασμού για το χτισμένο... έχουν πολύ μικρή επιρροή στην κοινότητα... και έχουν προσφέρει πολύ λίγα για να την εφοδιάσουν με πρότυπα, και ιδεώδη με τη βοήθεια των οποίων θα μπορούσε να αντιδράσει δημιουργικά στο περιβάλλον της».
Κι όμως τότε που γράφτηκαν αυτά τα λόγια το μοντέρνο κίνημα διερευνούσε την κοινωνική κατοικία αναζητώντας πρότυπα και ιδεώδη.
Εμείς τι μπορούμε να απαντήσουμε σήμερα σ’ αυτή την άποψη, που έχει καταγραφεί εις βάρος μας πριν 80 χρόνια, σε μια ανάλογα δύσκολη περίοδο του δυτικού πολιτισμού;

Ο φίλος Πέτρος Παπαιωάννου, με τον οποίο γνωρίστηκα από κοντά πριν καμιά δεκαπενταριά μέρες, μου σύστησε, αν γίνεται οι ομιλίες να έχουν ένα αισιόδοξο μήνυμα. Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο προκύπτει από όσα σας είπα. Εκείνο πού ξέρω και που αφήνει για μένα μια χαραμάδα φωτεινή στο σκοτάδι που μας περιβάλλει είναι αυτή η δημιουργική ενδοσκόπηση που μας επιβάλλει η σοβαρότητα της κατάστασης και η αίσθηση ότι είμαστε πολλοί που νοιώθουμε την ανάγκη όχι να προτείνουμε λύσεις, αλλά να δημιουργήσουμε με κάθε τρόπο την κατάσταση μέσα από την οποία θα προκύψουν οι επιθυμητές μέσα στο πλαίσιο της πραγματικότητας λύσεις.
Είναι το πιο αισιόδοξο που μπορώ να σκεφτώ.

Ελπίζω και εύχομαι όλα όσα είπα στα γενέθλια ενός τεχνικού αλλά και αρχιτεκτονικού περιοδικού να συμβάλλουν στις μελλοντικές του προσπάθειες.

Για να επιστρέψετε στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ





2./ 17 ΜΑΪΟΥ 2011



ΚΩΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ

Η φωτογραφία χωρίς οδηγό ανάγνωσης

κείμενο διάλεξης  στο πλαίσιο εκδηλώσεων με θέμα

«Το Επέκεινα στην Τέχνη… στη Ζωή…»

πυ διοργάνωσε
η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε.) 
στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων
από 6 έως 24 Μαΐου 20
Γιατί φωτογραφίζουμε; Γιατί κοιτάζουμε φωτογραφίες; Τί κοιτάζουμε σε αυτές;
Ο ιστορικός τέχνης W. J. T. Mitchell σε μια πρωτότυπη θεώρηση του κόσμου των εικόνων, τις εξετάζει όχι ως αντικείμενα φορείς μιας σημασίας, αλλά ως ζωντανούς οργανισμούς που η παρουσία τους μας επιβάλλει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά και κατά συνέπεια έναν ανάλογο τρόπο να τις κοιτάζουμε. Σκεφτείτε λέει κάποιον να περπατά μέσα σε μια Βυζαντινή εκκλησία: Οι εικόνες τού ζητούν να σταθεί μπροστά τους με σεβασμό, του ζητούν να τις λατρέψει, να τις αγαπήσει, και συχνά τον προσκαλούν να τις φιλήσει. Και οι φωτογραφίες, κάτι ζητούν από εμάς. Ζητούν να μας γοητεύσουν, και ως ζωντανοί οργανισμοί που τις φαντάζεται ο Mitchell, έχουν τον τρόπο τους. Μας υπόσχονται. πως θα μας δείξουν τα πάντα, ταυτόχρονα όμως κάτι μας κρύβουν, κι όταν πια είναι πολύ αργά, αντιλαμβανόμαστε πως αυτό το κάτι ήταν αυτό (ίσως το μόνο) που πραγματικά επιθυμούσαμε να δούμε.
Η εισήγησή μου στη σημερινή ημερίδα αφορά στη διερεύνηση αυτής της πρόκλησης, που στη φωτογραφία έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: είναι το χάσμα ανάμεσα στην προσδοκία του «θα τα δω όλα» και στη διαπίστωση του «όχι όμως αυτό», που είναι ουσιαστικά και το αντικείμενο της επιθυμίας μου.
Θα πρέπει αρχικά να πω πως η υπόσχεση πως η φωτογραφία θα μας τα δείξει όλα οφείλεται σε μια λανθασμένη προβολή που κάνουμε στο επιστημονικό τεχνολογικό πεδίο.
Η φωτογραφική μηχανή βλέπει ακριβώς όσα βλέπουμε, όχι γιατί δεν έχει την δυνατότητα να δει περισσότερα πράγματα αλλά γιατί έχουμε επιλέξει να την κάνουμε να βλέπει όσα βλέπουμε. Ο περισσότερος κόσμος αγνοεί την τεχνολογία που παράγει της φωτογραφικές εικόνες και στην κοινή πρακτική της φωτογράφισης δεν χρειάζεται να την γνωρίζει. Κάθε βελτίωση λοιπόν του μηχανισμού των φωτογραφικών μηχανών μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό το τέλειο οπτικό όργανο που υποθέτουμε πως κάπου υπάρχει και «βλέπει καλύτερα και  περισσότερα πράγματα απ’ότι τα μάτια μας. Ένα είδος υπερόρασης που πιστεύουμε πως η επιστήμη θα κατακτήσει σταδιακά.

Την δεκαετία του 1980, για παράδειγμα,  όταν  κυκλοφόρησε το πρώτο έγχρωμο φιλμ μεγάλης ευαισθησίας (400 ASA) από την Kodac, το προϊόν διαφημίστηκε με μια φωτογραφία της Νέσι, το φημισμένο τέρας του Λόχνες,  που συνοδευόταν από το ακόλουθο σλόγκαν: «Απόδειξη πως το Kodacolor Gold 400 ASA (actually) υπάρχει». Στο διαφημιστικό επιχείρημα οι όροι έχουν αντιστραφεί. Η ύπαρξη της Νέσι είναι δεδομένη και η φωτογραφία της αποτελεί απόδειξη της ύπαρξης ενός φιλμ ικανού να την απεικονίσει. Υπάρχει επομένως ένα φιλμ, μας διαβεβαιώνουν οι διαφημιστές, που μας φέρνει πιο κοντά σ’ ένα τέλειο φωτογραφικό όργανο που «βλέπει καλύτερα και  περισσότερα πράγματα απ’ ότι τα μάτια μας». Κατ’ αυτό τον τρόπο το διαφημιστικό επιχείρημα σχηματοποιεί ρητορικά την προσδοκία των φωτογράφων, πως κάποια μέρα θα ζήσουν την οριστική κατάκτηση  αυτής της υπερόρασης.
Η απεικόνιση της Νέσι είναι κάπως θολή, αλλά αυτό δεν μειώνει το διαφημιστικό επιχείρημα. Ας προσέξουμε το εξής: Δεν είναι η σαφήνεια της απεικόνισης που καλλιεργεί την προσδοκία της τέλειας όρασης, αλλά η πληρότητα. Η ανεξέλεγκτη πληρότητα.
Λέει ο Lee Friedlander: Ήθελα μόνο να φωτογραφήσω τον θείο Vern να στέκεται δίπλα στο καινούργιο του αυτοκίνητο (ένα Hudson) μια καθαρή μέρα. Τον πήρα και αυτόν και το αυτοκίνητο. Πήρα επίσης ένα μικρό μέρος από την μπουγάδα της θείας Mary και τον Beau Jack το σκύλο να κατουράει ένα φράκτη, και μια σειρά γλάστρες με μπιγκόνιες στη βεράντα και 78 δέντρα και ένα εκατομμύριο βότσαλα στον δρόμο και άλλα. Η φωτογραφία είναι ένα γενναιόδωρο μέσο.
            Όλα αυτά τα παραπανίσια πράγματα που περιβάλλουν το θείο Vern, τις περισσότερες φορές φαίνεται να εμφανίζονται ως εκ θαύματος στην εκτύπωση της φωτογραφίας. Δεν τα βλέπουμε όταν φωτογραφίζουμε γιατί τη στιγμή της φωτογράφισης η αντίληψή μας λειτουργεί εξαιρετικά επιλεκτικά: κατευθύνεται και απορροφάται κυριολεκτικά από το θέμα στο οποίο στοχεύουμε, αντίθετα με το οπτικό πεδίο που καλύπτει η ο οπτικός μηχανισμός της φωτογραφικής μηχανής ο οποίος συλλαμβάνει αδιακρίτως οτιδήποτε περιλαμβάνεται σε αυτό. Αν ευθυγραμμιστεί λοιπόν κανείς με την οπτική της φωτογραφικής μηχανής  θα αντιληφθεί πως σημαντικό δεν είναι μόνο ότι είναι μπροστά ή στο κέντρο, αλλά και αυτό που είναι πιο πίσω, στην άκρη του κάδρου, μισοκρυμμένο, λιγότερο ευκρινές και συχνά συμπτωματικό. Η φωτογραφία μας γοητεύει με την γενναιοδωρία της: ακόμα και αν δεν μας ενδιαφέρει ο θείος Vern, κάτι μένει στη φωτογραφία για να κοιτάξουμε. Κι όπως θα δούμε στη συνέχεια αν υπάρχει κάτι περισσότερο να μας δείξει τούτη η φωτογραφία θα το βρούμε στη μπουγάδα της θείας Mary, στο Beau Jack, σε όλα όσα συνθέτουν την εικόνα της ζωής που περιβάλλει τον θείο Vern και το αυτοκίνητό του.
Πως μπορούμε όμως να διαπεράσουμε με το βλέμμα μας το φωτογραφημένο;
Το 1957 σε μια από τις «μυθολογίες» του ο Roland Barthes υποστήριζε πως το επαγγελματικό striptease, στη Γαλλία, με το τελετουργικό της παράστασης εξουδετερώνει κάθε ερωτικό στοιχείο. Οι γυναίκες που κάνουν striptease, λέει, με παγερή υπεροψία βρίσκουν καταφύγιο στην ασφάλεια της τεχνικής τους στο μασκάρεμα, στα αξεσουάρ και στο χορό. Αντίθετα συμπληρώνει η ερωτική επιθυμία αποκαθίσταται στους «δημοφιλείς διαγωνισμούς» του ερασιτεχνικού striptease, όπου «αρχάριοι» γδύνονται μπροστά από μερικές εκατοντάδες θεατές. Αυτό που έχει ενδιαφέρον να προσέξει κανείς σε αυτό το σύντομο κείμενο είναι η προτίμηση του Barthes στο ατελές, στο ακατέργαστο, σε τυχαία συμβάντα, όπως ένα διστακτικό βήμα, ο αδέξιος χορός, και κάποια «τεχνικά» προβλήματα όπως η περιστασιακή αντίσταση αφαίρεσης ενός στηθόδεσμου.
Αρκετά χρόνια αργότερα, στο «Η Τρίτη Έννοια» ο Roland Barthes περιγράφει μια σκηνή από την κινηματογραφική ταινία  Ιβάν ο Τρομερός, όπου δύο αυλικοί - κομπάρσοι χύνουν μία βροχή από χρυσάφι πάνω στο κεφάλι του νεαρού τσάρου. Παραμερίζοντας το συμβολισμό της σκηνής στέκεται στο κακοφτιαγμένο μακιγιάρισμα των ηθοποιών, τη χαζή μύτη του ενός, τη λεπτή σχεδίαση των φρυδιών του άλλου, τη μετριότητα του χτενίσματός του που μυρίζει ψεύτικα μαλλιά και τη σύνδεση τους με το λευκό σαν γύψο «φον-ντε-τεν», από «πουντρ-ντε-ρι». Με αυτή τη περιγραφή μας υποδεικνύει και πάλι, το απροσχεδίαστο, το παραπλήρωμα, το ψεγάδι χάριν του οποίου μπορούμε να δούμε μέσα στην εικόνα αυτό που παραμένει καθαρά εικόνα. Για να φτάσει όμως κανείς στο επίπεδο της καθαρής εικόνας πρέπει να διασχίσει το σκηνοθετημένο, να δει πίσω από την αφηγηματική ή συμβολική διατύπωση, πρέπει δηλαδή κατά κάποιο τρόπο να παραιτηθεί από τις γνώσεις του, να κοιτάξει μέσα στην εικόνα όπως θα κοίταζε «ένας άγριος, ένα παιδί ή ένας μανιακός».
Στις Μυθολογίες πάλι σε ένα άλλο άρθρο με  τίτλο «Το σκάνδαλο της φωτογραφίας της φρίκης» γράφει:  Αυτό που εμποδίζει την συγκίνηση ακόμα και σε τρομακτικές σκηνές είναι η αίσθηση πως έχουμε αποστερηθεί βίαια από την ελευθερία μας να κρίνουμε το γεγονός. Κάποιος άλλος έχει αναστενάξει για μας, έχει σκεφτεί για μας, έχει κρίνει για μας. Ο φωτογράφος δεν μας άφησε τίποτα... ανάμεσα σε μας και αυτές τις εικόνες δεν υπάρχει κανένας δεσμός παρά μόνο ένα ενδιαφέρον για την τεχνική. Φορτωμένες όπως είναι από τον καλλιτέχνη με λεπτομερείς οδηγίες για την ανάγνωσή τους δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την δική μας ανταπόκριση σ’ αυτή τη συνθετική τροφή, η οποία έχει αφομοιωθεί προηγουμένως από το δημιουργό της.
Αυτό το χαρακτηριστικό της συνθετικής τροφής, δεν περιορίζεται μόνο στις φωτογραφίες που μπορεί να μας σοκάρουν με το περιεχόμενό τους, αλλά γενικότερα σε όλες αυτές που επιχειρούν να μας εξηγήσουν, να μας αποκαλύψουν ή με κάποιο τρόπο να μας εκπλήξουν· με την οξύνοια, την παρατηρητικότητα, την ταχύτητα, την ευαισθησία, τις επιτηδευμένες οπτικές ακροβασίες ή ακόμα με τις μεγεθύνσεις του τίποτα.
Στο «Φωτεινό Θάλαμο», αυτό που τον προσελκύει και τον συγκινεί στις φωτογραφίες το ονομάζει punctum. Είναι γράφει, «κάτι που φεύγει από τη σκηνή, σαν βέλος κι έρχεται να με διαπεράσει. Υπάρχει στα λατινικά μια λέξη για τούτη την πληγή, για τούτη την αμυχή, για τούτο το σημάδι πού κάνει ένα αιχμηρό εργαλείο- ... punctum• διότι punctum είναι συνάμα : αμυχή, μικρή τρύπα, μικρή κηλίδα, μικρή τομή - αλλά και ζαριά. Το punctum μιας φωτογραφίας, είναι το τυχαίο πού, από μόνο του, με κεντά (αλλά και με μελανιάζει, με πονά)».
Τι είναι όμως αυτό που προσελκύει τον Barthes στα αδέξια βήματα της ερασιτέχνιδας στριπτιζέζ, στο κούμπωμα του στηθόδεσμου που αντιστέκεται, στη χαζή μύτη του κομπάρσου και τη φτιαχτή μετριότητα του χτενίσματός του αλλά και στα κακοφτιαγμένα δόντια ενός μικρού αγοριού (σε μια φωτογραφία του William Klein), στην αποκρουστική ύλη των σπαθωτών νυχιών, μαλακών και πένθιμων (σε ένα πορτραίτο του Andy Warhol), η στη σπυρωτή επιφάνεια ενός λασπωμένου δρόμου (σε μια φωτογραφία του Kertesz).
Ο Barthes το διατυπώνει από τις πρώτες κι όλας σελίδες στο «Φωτεινό Θάλαμο» όταν  στην αναζήτηση του νοήματος της φωτογραφίας βάζει ως οδηγό του την έλξη που του ασκούν ορισμένες φωτογραφίες: είναι μια εσωτερική ταραχή, μια γιορτή, ένα παίδεμα, είναι η πίεση του άφατου πού θέλει να ειπωθεί».
Θα συμπληρώσουμε: Είναι η πίεση του αόρατου να  ιδωθεί, ή ακόμα πίεση του αόρατου να φανερωθεί. Να από τι είναι φτιαγμένη αυτή η έλξη που μας ωθεί να δούμε πίσω από τη σκηνή.
Οι λεπτομέρειες μιας φωτογραφίας, που για έναν θεατή μπορεί να λειτουργήσουν ως punctum, προσανατολίζουν το βλέμμα του στη περιοχή που η ψυχαναλυτική θεωρία ορίζει ως Πραγματικό. Εκεί θα συναντήσει τα φαντάσματά του.
Η φωτογραφία με την πληρότητα της περιγραφής της πραγματικότητας δεν αφήνει κενά στη φωτογραφημένη σκηνή. Κι αυτό φαίνεται πως ενισχύει το αίτημα του κάτι παραπάνω από αυτό που βλέπω. Ένα αίτημα που συχνά διογκώνεται καθώς τροφοδοτείται από ηθικές αναστολές ή άλλες τεχνικές απαγόρευσης.
Το 1983 στο γαλλικό περιοδικό στο τεύχος N° 195 του περιοδικού Photo οι σελίδες 67 έως 82 δεμένες στις εξωτερικές τους πλευρές σχηματίζοντας κατ αυτόν το τρόπο ένα φάκελο που για να δει κανείς το περιεχόμενό του έπρεπε να τον ανοίξει. Η εξωτερική σελίδα ήταν μαύρη με έναν ευμεγέθη τίτλο Τρελλός Έρωτας που τον περιστοίχιζε μια  προειδοποίηση για το αποτρόπαιο θέαμα που έκλειναν μέσα τους αυτές οι σελίδες: «Ορισμένα ντοκουμέντα παραμένουν άγνωστα στο βάθος των αρχείων. Σήμερα η πνευματική διαύγεια του κοινού είναι τέτοια και η δίψα του για την πληροφορία πραγματική, που ήρθε ο καιρός να βγουν από το σκοτάδι. Τις δημοσιεύουμε με τη μορφή ενός κλειστού φακέλου, για να αποφευχθεί σε ορισμένους ιδιαίτερα ευαίσθητους αναγνώστες ένα πολύ ισχυρό συναισθηματικό σοκ». Τα ντοκουμέντα προέρχονταν από το αρχείο της αστυνομίας και απεικόνιζαν τα φρικιαστικά ευρήματα μιας υπόθεσης κανιβαλισμού, που δυο χρόνια πριν τη δημοσίευση αυτών των φωτογραφιών, είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη στην Γαλλία.Το περιοδικό Photo δημοσίευε συχνά φωτογραφίες θυμάτων στο πλαίσιο φωτογραφικών ρεπορτάζ από πεδία μάχης ή ακόμα και εγκληματικών πράξεων. Το κοινό του ήταν κατά κάποιο τρόπο εξοικειωμένο με φρικτά θεάματα, οπότε στη συγκεκριμένη περίπτωση το σφράγισμα των σελίδων αν μη τι άλλο υποσχόταν ένα θέαμα πέρα των ορίων. Για τους αναγνώστες του Photo οι σφραγισμένες σελίδες ήταν το όριο της πραγματικότητας. Τί ήταν όμως κλεισμένο μέσα σε στις διπλωμένες σελίδες; Ποια εικόνα θα μπορούσε να αναπαραστήσει αυτό το αποτρόπαιο έγκλημα; Καμία.
Σκίζοντας το φάκελο στην εξωτερική του πλευρά, οι αναγνώστες που διέσχισαν το κατώφλι αυτού του κόσμου αντίκρισαν το διαμελισμένο σώμα της νεαρής φοιτήτριας, και μαζί συνειδητοποίησαν την ενοχή που τους προκάλεσε το θέαμα. Η προειδοποίηση για το περιεχόμενο των διπλωμένων σελίδων και συγκεκριμένα η φράση «η πνευματική διαύγεια του κοινού είναι τέτοια και η δίψα του για την πληροφορία πραγματική» νομιμοποίησε, για τις λίγες έστω μέρες που το περιοδικό κυκλοφορούσε ελεύθερα, την δημοσίευση αυτών των φωτογραφιών. Με την επίκληση της ωριμότητας του κοινού και του δικαιώματός του στην πληροφόρηση η δημοσιοποίηση αυτών των φωτογραφιών απενεχοποίησε την φιλήδονη παρόρμηση του αναγνώστη να δει το περιεχόμενο των διπλωμένων σελίδων. Οι συντάκτες του περιοδικού με τη σκηνοθεσία του αποτρόπαιου θεάματος, λειτούργησαν ως πράκτορες του σκοτεινού και άσεμνου superego. Κρύβοντας το θέαμα του κανιβαλισμού διέγειραν την επιθυμία ζητώντας μας να την ικανοποιήσουμε.
Η πρόκληση του κρυμμένου φανερώνεται συχνά ακόμα και στη καθημερινή μας πληροφόρηση. Το θαμπό πέπλο των ψηφίδων που καλύπτει ένα πρόσωπο ή ένα νεκρό σώμα στην τηλεοπτική μετάδοση των ειδήσεων  διεγείρει την επιθυμία να δούμε αυτό που κρύβει. Στη σκηνή που διαδραματίζεται στην οθόνη της τηλεόρασης το βλέμμα μας καθηλώνεται σε αυτό Περιμένουμε, ένα λάθος, μια στιγμιαία απροσεξία της επεξεργασίας του βίντεο να απομακρύνει το πέπλο των ψηφίδων αποκαλύπτοντας το πρόσωπο του κλέφτη του βιαστή του δολοφόνου, το νεκρό σώμα του θύματος. Η νομιμοποιημένη προστασία της προσωπικότητας του υπόπτου καλλιεργεί την προσδοκία της αποκάλυψής του, διεγείροντας παράλληλα την επιθυμία να δούμε αυτό που η ηθική τάξη μας απαγορεύει να δούμε. Όσο το πέπλο των ψηφίδων καλύπτει το θέαμα, το ενδιαφέρον θα συντηρείται.  

Πολλοί είναι οι φωτογράφοι που καραδοκούν στις γειτονιές, στους δρόμους στα καφενεία. Θα τους δείτε με κρεμασμένη τη μηχανή στο στήθος πανέτοιμους να φωτογραφήσουν οτιδήποτε θα μοιάζει με φωτογραφία.
Ανάμεσα τους όμως, είναι ευτυχώς και κάποιοι άλλοι, που περιμένουν κάποιο αναπάντεχο φύσημα του αέρα να ανασηκώσει ένα φουστάνι, κάτι που θα παραβιάζει την απαγόρευση, να κοιτάξουμε εκεί .

 
 "Καρκίνος του μαστού"
Κατερινα Μουρατίδη

Ας δούμε όμως ένα παραδείγματα απαγόρευσης σε μια φωτογραφία της Κατερίνας Μουρατίδη από τη σειρά «Καρκίνος του μαστού 2000»: έχουμε την αίσθηση μιας απαγορευμένης ζώνης που περιβάλλει τη τομή στο στήθος της γυναίκας. Ένας μεταφυσικός τρόμος φαίνεται να εμποδίζει το βλέμμα μας να παραβιάσει αυτό το όριο. 

Enrique Metinides


Είναι ακόμα κι αυτή η φωτογραφία του Εnrique Metinides από ένα ατύχημα στη Πόλη του Μεξικού. Είναι μια αλλόκοτη σκηνή. Η ζωή και ο θάνατος μαζί. Και το φως, το αναπάντεχα θεατρικό φως του ήλιου, τα βαμμένα νύχια, το μπρασελέ, τα ξανθά μαλλιά, το ήρεμο βλέμμα, το όμορφο πρόσωπο της γυναίκας. Όλα αυτά είναι σαν να ρίχνουν ένα πέπλο αμφιβολίας, που κρύβει το θέαμα του θανάτου. 

Miroslav Tichy


Όταν προσεγγίζουμε σε περιοχές που ελλοχεύει το Πραγματικό η Τέχνη μας καθησυχάζει, στρέφοντας το βλέμμα μας αλλού. Τυπικό παράδειγμα η υπόθεση Miroslav Tichý. Πρόκειται για την σχετικά πρόσφατη αποκάλυψη ενός ιδιόρρυθμου ογδοντάχρονου καλλιτέχνη ο οποίος για περισσότερο από σαράντα χρόνια ζει αυτοεξόριστος  στο περιθώριο της πόλης που γεννήθηκε στο Kyjov στην Τσεχία. Την περίοδο αυτή  με αυτοσχέδιες φωτογραφικές μηχανές και πενιχρά μέσα φωτογράφιζε κρυφά γυναίκες που περπατούσαν στους δρόμους και στα πάρκα, περίμεναν σε στάσεις λεωφορείων ή έκαναν μπάνιο στη δημοτική πισίνα. Τύπωνε τις φωτογραφίες και μετά τις κολλούσε σε φτηνά χαρτιά ή χαρτόνια, σχεδίαζε το περιθώριο και καμιά φορά τόνιζε ορισμένες λεπτομέρειες στα σώματα των γυναικών. Έπειτα τις έβαζε στην άκρη, τις ακουμπούσε οπουδήποτε ή τις πετούσε στο πάτωμα παρέα με τα ποντίκια που σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθούσαν τη φθορά τους. Και έφτιαχνε άλλες μηχανές με σκουπίδια που μάζευε από το δρόμο, και φωτογράφιζε και άλλες γυναίκες, και η ζωή του θα συνέχιζε με τον ίδιο τρόπο εάν δεν είχε εμφανισθεί ένας παιδικός φίλος που μάζεψε τις φωτογραφίες για να τις παρουσιάσει σε φωτογραφικά φεστιβάλ και μουσεία. Οι φωτογραφίες του από το πάτωμα του σπιτιού του βρέθηκαν μέσα σε κάδρα προστατευμένες με αρχειακών προδιαγραφών υλικά. Κρεμάστηκαν στους τοίχους γκαλερί και μουσείων και κατ’αυτό το τρόπο σιώπησαν. Απώλεσαν τη σημασία τους ως άχρηστα λάφυρα της εμμονής ενός ανθρώπου να προσεγγίσει το αντικείμενο της επιθυμίας του. Γιατί περί αυτού πρόκειται: το ενδιαφέρον του Tichý για τις φωτογραφίες που έπαιρνε, τελείωνε με την εκτύπωση και την διακόσμηση τους στα χαρτονάκια όπου τις κολλούσε. Οι χιλιάδες απόπειρες να δει την Γυναίκα, να κατακτήσει δηλαδή τη φαντασιωτική εικόνα της, είχαν περισσότερη αξία σκορπισμένες στο πάτωμα από αυτήν που τους αποδίδει σήμερα η περιοδεύουσα έκθεσή τους.

Όσοι έχετε δει το BlowUp του Antonioni θα θυμάστε τον David Hemmings ως Thomas (το όνομα του φωτογράφου στην ταινία) να εξετάζει με μεγεθυντικό φακό τη φωτογραφία ενός ζευγαριού που λίγο νωρίτερα είχε φωτογραφήσει σ’ένα πάρκο. Ο Thomas έψαχνε στις σκιές ενός θάμνου που βρίσκοταν λίγο πιο πέρα και μετά από αλλεπάλληλες μεγεθύνσεις ανάμεσα στις σκιές και στο κόκκους του φωτογραφικού φιλμ διακρίνει ένα περίστροφο να σημαδεύει στην κατεύθυνση του άνδρα. Πεπεισμένος πως κάτι συνέβει επιστρέφει στο πάρκο -αυτή τη φορά χωρίς τη φωτογραφική μηχανή- και βρίσκει το πτώμα του άνδρα πίσω από το κορμό ενός δέντρου. Επιστρέφει στο εργαστήριό του όμως οι φωτογραφίες έχουν κλαπεί μαζί με το φιλμ. Την επόμενη μέρα επιστρέφει και πάλι στο πάρκο όπου το πτώμα έχει επίσης εξαφανιστεί. Χωρίς τη φωτογραφία και το πτώμα δεν είναι πλέον σίγουρος γι αυτό που συνέβει, άν πράγματι είχε συμβεί κάτι. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η πλοκή της ταινίας. Η φωτογραφία του πάρκου στην ταινία ενεργοποιεί ένα πήγαινε-έλα από τη φωτογραφία στην πραγματικότητα που οδηγεί τελικά τον Thomas στο να αποδεχθεί πως η αντίληψη του ορατού εξαρτάται από τις συνθήκες που την παράγουν. Στην τελευταία σκηνή της ταινίας ο Thomas παρακολουθεί μια ομάδα μίμων να παίζει τένις στο πάρκο. Στην αρχή κοιτάζει με συγκαταβατική συμπάθεια τους δύο παίκτες που υποδύονται πως παίζουν με πραγματικές ρακέτες και μπάλα, σιγά – σιγά όμως συμμετέχει στο παιγνίδι με το βλέμμα του. Παρακολουθεί την τροχιά της αόρατης μπάλας, η οποία κάποια στιγμή πέφτει λίγο πιο πέρα από εκεί που στέκεται πάνω στο γρασίδι. Την πλησιάζει, σκύβει, την πιάνει και την επιστρέφει στους παίκτες.

Μέσα στο παιγνίδι της παντομίμας η μπάλα υπάρχει, όχι όμως στην πραγματικότητα. Το πτώμα του άνδρα στο πάρκο, το αποτρόπαιο θέαμα του κανιβαλισμού, ο θάνατος στη φωτογραφία του Εnrique Metinides, το τραύμα στη φωτογραφία της Μουρατίδη , η Γυναίκα στις φωτογραφίες του Miroslav Tichý, όπως και η μπάλα του τένις ανήκουν στον ίδιο απρόσιτο χώρο του Πραγματικού. 

Αξίζει να επισκεφτείτε τον ιστότοπο του Κωστή Αντωνιάδη, πατώντας εδώ
 
 Για να επιστρέψετε στην αρχική σελίδα πατείστε εδώ