ΕΚΘΕΣΕΙΣ- ΚΕΙΜΕΝΑ


3. «Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ» ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΓΚΑΛΟΥ


μια διαφορετική, ανατρεπτική εικαστική έκθεση 
με έργα φτιαγμένα υπομονετικά με το χέρι

(κείμενο της δημοσιογράφου Ελευθερίας Μακρυγένη )



Στην Πάτρα, στο Πολύεδρο: Οι μαθηματικές εξισώσεις βρήκαν θέση στον καμβά –Μια διαφορετική έκθεση για την τέχνη της λογικής από τον Παναγιώτη Πάγκαλο.

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι οι μαθηματικές εξισώσεις μπορούν ν΄ αποτελέσουν τέχνη; O Παναγιώτης Πάγκαλος δημιούργησε μια διαφορετική, ανατρεπτική εικαστική έκθεση, με τίτλο «Η τέχνη της λογικής». Μαθηματικές εκφράσεις μπήκαν στον καμβά, με το αποτέλεσμα να προκαλεί εντύπωση, αφού πρόκειται για δημιουργίες που μοιάζουν σαν να έχουν μόλις βγει από εκτυπωτικό μηχάνημα, αλλά έχουν γίνει με τέμπερες, στο χέρι.


Ο Πάγκαλος ανοίγει έναν φωτεινό δρόμο στην ουσιαστική προσέγγιση της τέχνης, μακριά από το απλοϊκό «μ’ αρέσει ή δεν μ’ αρέσει» ένα έργο τέχνης, αναδεικνύοντας την καταλυτική σημασία που διαδραματίζει στην κατανόηση μιας δημιουργίας το ιστορικό πλαίσιο της εποχής της. Με αφορμή τον τίτλο της έκθεσης, ο Παναγιώτης Πάγκαλος εξηγεί την πρόθεσή του να καταδείξει ότι οι μαθηματικές εκφράσεις, οι οποίες αποτελούν την ερμηνεία του τρόπου λειτουργίας της φύσης, ενέχουν και την ομορφιά της φύσης: «Αν στα μαθηματικά αποτυπώνεται με σύμβολα η φυσική πραγματικότητα, τότε σε αυτά θα πρέπει να εμπεριέχεται και η αισθητική της φύσης. Έτσι, συμπορευόμενη η ανθρώπινη λογική με τη λογική της φύσης συναντά στις μαθηματικές εξισώσεις χαρακτηριστικά κάλλους όπως η αρμονία, η επανάληψη, ο ρυθμός, η τάξη, η συμμετρία, η ισορροπία κ.ά.».


Επιπλέον, ξεκινώντας τον συλλογισμό του από το γεγονός ότι μια μαθηματική έκφραση δεν μπορεί να κριθεί αισθητικά από κάποιον που δεν γνωρίζει τη γλώσσα των μαθηματικών, ο Πάγκαλος επιχειρεί να αποδείξει ότι η διαδικασία με την οποία αντιλαμβανόμαστε εν γένει τα έργα τέχνης είναι ως επί το πλείστον εσφαλμένη: «Εμείς, οι μη μαθηματικοί, προσπαθούμε μάταια να αντιληφθούμε το κάλλος μιας μαθηματικής έκφρασης, αφού δεν γνωρίζουμε τη μαθηματική γλώσσα. Βλέπουμε τις μαθηματικές εκφράσεις μόνο σαν ιδεογράμματα και δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε το δομικό κάλλος μιας μαθηματικής διατύπωσης. Στην πραγματικότητα το ίδιο συμβαίνει σε κάθε περίπτωση πρόσληψης καλλιτεχνικού έργου. Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε ένα έργο τέχνης αν δεν είμαστε καλλιτέχνες ή τουλάχιστον γνώστες των ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων που το παρήγαγαν».



Ο Πάγκαλος, συνεπώς, υποστηρίζει ότι η αισθητική απόλαυση που δύναται να προκαλέσει ένα έργο τέχνης σε έναν κοινό θεατή είναι δίχως νόημα, όταν ο ίδιος ο θεατής στερείται της ιστορικής γνώσης του αντικειμένου, δηλαδή το «το πως, το πότε, το που και το γιατί» γεννήθηκε ένα έργο τέχνης: «Μόνο η ιστορία μπορεί να μας παρέχει τα εφόδια για τη σωστή ερμηνεία ενός έργου τέχνης. Ο κοινός παραλήπτης της Mona Lisa του da Vinci ή της Guernica του Picasso ή ακόμη και της Τραβιάτα του Verdi δεν έχει πραγματικά κατακτήσει τη δυνατότητα να αποφανθεί επί της αισθητικής αξίας των έργων στον κόσμο της τέχνης. Όμως, εκφράζεται με όρους υποκειμενικής ευαρέσκειας, λέει π.χ. ‘εκείνος ο πίνακας μου αρέσει’. Αυτό συμβαίνει διότι έχει την ψευδαίσθηση κατοχής ενός απροσδιόριστου δικαιώματος κρίσης όλων των καλλιτεχνικών έργων. Έτσι βεβαίως γεμίζουν τα μουσεία με ορδές τηλεκατευθυνόμενων καταναλωτών κουλτούρας. Οπότε, το φαινόμενο έχει αιτία».


Ως εκ τούτου, η συγκεκριμένη προσπάθεια μέσω των μαθηματικών έχει στόχο να αποδείξει ότι η σχέση μας με την τέχνη είναι πολύ φτωχή, διότι τις περισσότερες φορές σταματάει στην εξωτερική ανάγνωση της εικόνας και δεν ενδιαφέρεται για το περιεχόμενο ή για τις δυνάμεις που τη γέννησαν. Υπάρχει, ωστόσο, η έννοια της ωραιότητας στα μαθηματικά; Επηρεασμένος από τον Henri Poincaré, ο οποίος ανέφερε ότι οι μαθηματικοί αναζητούν λύσεις «χρήσιμες και πανέμορφες συνάμα», ο Παναγιώτης Πάγκαλος τοποθέτησε τις μαθηματικές εξισώσεις στον καμβά, με στόχο να αφαιρέσει την καλαισθητική κρίση από τον οντολογικό προσδιορισμό του ωραίου: «Προσπαθούσα πάντα να κατανοήσω πώς λειτουργεί το μυαλό ενός μαθηματικού σε σχέση με το κάλλος, κάτι που φυσικά δεν μπορούσα να καταφέρω, διότι όπως δεν γνωρίζω γιαπωνέζικα έτσι δεν γνωρίζω και τη γλώσσα των μαθηματικών. Ωστόσο, ο σκοπός μου εν προκειμένω δεν ήταν να διαβάζω μαθηματική καλλιγραφία, αλλά να σχολιάσω το ότι ένα έργο τέχνης δεν πρέπει να κρίνεται αβίαστα: απαιτείται χρόνος, κόπος και αναστοχασμός για να αναπτυχθεί μια σχέση κατανόησης μεταξύ του παραλήπτη και του έργου τέχνης, ειδάλλως δεν αναφερόμαστε πια σε τέχνη, αλλά μόνο σε αντικείμενα που το βλέμμα μας προσπερνά ή αγκαλιάζει ενώ η σκέψη μας δεν δεσμεύεται πνευματικά. 


Η ανάγνωση μιας μορφής, δίχως γνώση του σημαινόμενού της, αλλά και της συγκυρίας που γέννησε τη σχέση σημαίνοντος-σημαινόμενου (την ετυμολογία), εγκαθιδρύει μια πρωτόγονη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο του, η οποία βασίζεται στο ένστικτο. Υπό αυτό το πρίσμα, το έργο τέχνης δεν εκπληρώνει το στόχο του, αφού δεν λειτουργεί ως αρωγός πνευματικής εξέλιξης για τον άνθρωπο, είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο. Όπως ένας απλός αναγνώστης αισθάνεται αμηχανία απέναντι στο λεξιλόγιο της μαθηματικής γλώσσας έτσι θα έπρεπε να αισθάνεται και έναντι της Σχολής των Αθηνών του Raffaello, διότι κατ’ ουσίαν πάλι ιερογλυφικά βλέπει και δεν είναι ικανός να αποφανθεί επί της θέσης του έργου στο πεδίο των τεχνών. Επιπλέον, η επαναλαμβανόμενη διαδικασία χρήσης της δυνατότητας να κρίνεται ένα έργο τέχνης από όλους αδιακρίτως, εντός ενός πλαισίου κατασκευασμένης οικειότητας με την τέχνη και υποτιθέμενης δημοκρατίας του λόγου, απομακρύνει την κοινωνία από μια συνολική αισθητική ανάταση, αφού ο καθένας επιβεβαιώνει μέσω ενός καλλιτεχνικού έργου την ατομική ευχαρίστηση που εν δυνάμει του προκαλεί».


Επιστρέφοντας στην έκθεση του Παναγιώτη Πάγκαλου, αν κάποιος παρατηρήσει τις μαθηματικές εκφράσεις στον καμβά είναι σαν να έχουν εκτυπωθεί στο τυπογραφείο. Όμως, έχουν γίνει όλες υπομονετικά με το χέρι: «Επιθυμούσα να αποδώσω με τέμπερες το αποτέλεσμα μιας εκτυπωτικής μηχανής. Ήταν μια πορεία που απαιτούσε υπομονή και στωικότητα, σαν μια νοσταλγική επιστροφή στην αφετηρία της ορθολογικής γνώσης, έτσι όπως την απορροφήσαμε ως εκκολαπτόμενοι πολίτες στα σχολικά θρανία μέσα από τα τυπωμένα βιβλία. Το χέρι έπρεπε να υποταχθεί στους κανόνες της μηχανής και να ακολουθήσει τα σχήματα μιας γραμματοσειράς, αυτής των βιβλίων. Επίσης, οι γραμματοσειρές αποτελούν συγχρόνως και μέσο έκφρασης συγκεκριμένων κοινωνικών τάξεων. Οπότε το παιχνίδι με τα σύμβολα και τις μορφές τους άρχισε να γίνεται πιο ενδιαφέρον κάθε φορά που το πινέλο ακουμπούσε τον καμβά. Αλλά αυτό αφορά σε μια άλλη συζήτηση...».


Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2015 στο Πολύεδρο, το γνωστό βιβλιοπωλείο και πολυχώρο τέχνης στην Πάτρα. Τη βραδιά των εγκαινίων μίλησαν ο Ευτύχης Παπαδοπετράκης, Μαθηµατικός, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πατρών, ο Φώτης Κοντοµίχος, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Μεταδιδάκτορας ερευνητής Πανεπιστηµίου Πατρών και Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων νομού Αχαΐας, Ανδρέας Λάζαρης, οι οποίοι έδωσαν το έναυσμα για έναν δημιουργικό διάλογο με το κοινό. Η έκθεση ολοκληρώθηκε, αλλά λόγω της μεγάλης ζήτησης ενδέχεται να ξανανοίξει για το κοινό από τις 18 έως τις 22 Οκτωβρίου 2015. 



Παναγιώτης Πάγκαλος

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΓΚΑΛΟ
Aρχιτέκτων, διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής, ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Διδάσκων επί συμβάσει στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (από το 2013). Καθηγητής Σύμβουλος (ΣΕΠ) στην Ιστορία των Τεχνών στην Ευρώπη στο Πρόγραμμα «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (από το 2009). Διδάσκων επί συμβάσει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών (2008-2013).
Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής. Αντιπρόεδρος ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας. Μέλος του Σ.Α.Δ.Α.Σ. – Π.Ε.Α. Μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου Ιστορίας Αρχιτεκτονικής (EAHN). Μέλος της διδακτικής ομάδας του διεθνούς εργαστηρίου αστικού σχεδιασμού VILLARD. Έχει βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχει συμμετάσχει ως προσκεκλημένος ομιλητής σε διεθνή συνέδρια και μεταπτυχιακά προγράμματα. Έχει δημοσιεύσει κεφάλαια σε βιβλία, έρευνες και άρθρα για τη σύγχρονη ιστορία της αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά με επιστημονικές επιτροπές, σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων και συλλογικούς τόμους. 
ΒΙΒΛΙΑ: 1) Πάγκαλος Π., Η σημασία του χρόνου στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, Gutenberg, Αθήνα 2011. 2) Πάγκαλος Π., Η σημασία του χρόνου στην αρχιτεκτονική του Aldo Rossi, Gutenberg, Αθήνα 2012. 3) Πετρίδου Β., Πάγκαλος Π., Κυρκίτσου Ν., (συν-επιμέλεια), Εργάζομαι άρα κατοικώ: η περίπτωση του συγκροτήματος κατοικιών των μεταλλείων Μπάρλου στο Δίστομο Βοιωτίας, των Δ. & Σ. Αντωνακάκη, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα 2012. 4) Πάγκαλος Π. - Πετρίδου Β., Το αποτύπωμα του Eisenman, futura, Αθήνα 2013. 5) Πετρίδου Β. - Πάγκαλος Π. (συν-επιμέλεια), Μνήμη - Μουσείο - Πόλη, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα 2013. 


Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση



2. Νύχτες Πρεμιέρας

αφιέρωμα στην 
"ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ"


20 Σεπτεμβρίου 2014


Οι Νύχτες Πρεμιέρας
Γιορτάζουν είκοσι χρόνια παρουσίας στην Αθήνα.

Και παρουσιάζουν το πρώτο αφιέρωμα στην 
«ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ».

Αρχιτεκτονική και κινηματογράφος.
Κτήρια και Πόλη.
Εικόνες, όψεις, όγκοι, παραστάσεις.
Παρατήρηση, ανακάλυψη, εξερεύνηση, αφήγηση.
Το συνδετικό στοιχείο των δύο μορφών τέχνης, της αρχιτεκτονικής και του κινηματογράφου, αλλά και η απόλαυση της αρχιτεκτονικής στην οθόνη, αποτελούν το κυρίως νήμα για την επιλογή των ντοκιμαντέρ του αφιερώματος που περιλαμβάνει:



- 8 ταινίες μικρού μήκους της σειράς «ARCHITECTURES», της Γαλλικής εταιρείας παραγωγής  « Films d’Ici », 

- 2 ταινίες-πορτραίτα 

των αρχιτεκτόνων  Louis Kahn (My architect του Nathaniel Kahn) 

και Frank Gehry (Sketches of Frank Gehry του Sydney Pollack) και 

-1 ταινία 3D

CATHEDRALS OF CULTURE (πρώτη προβολή στη Berlinale 2014)


Η επιλεγμένη θεματική των ταινιών ντοκιμαντέρ στρέφεται γύρω από εμβληματικά κτήρια που στεγάζουν πολιτιστικές λειτουργίες, σύμβολα κύρους, ανάπτυξης και πόλοι έλξης για τους επισκέπτες των πόλεων.
Βιβλιοθήκες, Όπερες, Auditorium και πολυδύναμα κέντρα πολλαπλών δραστηριοτήτων γίνονται οι πρωταγωνιστές στην πόλη και συγχρόνως οι πρωταγωνιστές στο φακό.
Ναούς του Πολιτισμού τους ονομάζει ο Wim Wenders στην 3D παραγωγή.



Οι προβολές θα πλαισιωθούν από παράλληλες εκδηλώσεις:

Α) ΔΙΑΛΕΞΗ

Την Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου, στις 19.30, στο τέλος της προβολής, θα λάβει χώρα πάνελ εισηγητών με θέμα τα εξειδικευμένα κτήρια των Βιβλιοθηκών. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση με τη συμμετοχή του κοινού. 

«Η Βιβλιοθήκη μπροστά στην κάμερα»

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, περιεχόμενο, οργάνωση, τακτοποίηση. Σκοπιμότητα αλλά και βιωσιμότητα των κτηρίων. Ενδιαφέρον αναγνωστικό και ερευνητικό για τους πολίτες. Ποιος είναι σήμερα ο κοινωνικός αντίκτυπος της βιβλιοθήκης και ποια η ροή του κοινού της. Ο ρόλος της ψηφιοποίησης και οι νέες προσφερόμενες δυνατότητες πως προσαρμόζονται και τι αλλαγές επιφέρουν σε μία κλασσική οργανωτική δομή.
Η παρουσία του αρχιτέκτονα πως μεταφράζεται μέσα από τη δομή και τη μορφή του κτηρίου.
Πως οργανώνεται ολόκληρος ο πλούτος τεκμηρίων και βιβλίων διαφόρων εποχών και πολιτισμών, εξειδικευμένων αντικειμένων, θεωρητικά και λογικά απόλυτα τακτοποιημένων, και πως δημιουργούνται κατάλληλοι χώροι συνάντησης, αναζήτησης, ανάγνωσης και έρευνας.
Κάθε κτήριο γίνεται ένα ξεχωριστό σενάριο. 
Κάθε πορτραίτο μία ιδιαίτερη περίπτωση.
Κάμερα στραμμένη στο κτήριο - Κάμερα στον δημιουργό.

Με τη συμμετοχή: 
1.Μαρία Κατσουνάκη δημοσιογράφος, αρθρογράφος της εφημερίδας Καθημερινή. Συντονισμός της συζήτησης. 
2.Αννα Σκιαδά, αρχιτέκτων 
3.Ιωάννης Τροχόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Κέντρο Πολιτισμού, Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. 
4.Αναστάσιος Κωτσιόπουλος, αρχιτέκτων, καθηγητής αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. 
5.Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, αρχιτέκτων καθηγήτρια αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ. 
6.Γιώργης Γερόλυμπος, δρ. αρχιτέκτων, φωτογράφος 

Β) ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 

Τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα βλέπουμε να δημιουργείται και να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη μια νοητή διαδρομή πολιτισμού από το βορρά προς τον νότο, με απόληξη, στο τέλος της Λεωφ. Συγγρού, το Πολιτιστικό και Εκπαιδευτικό Πάρκο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με τα εμβληματικά κτήρια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης ,του παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονα Renzo Piano.

Από το θεματικό αρχιτεκτονικό αφιέρωμα δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το μεγαλύτερο σήμερα «πολιτιστικό» εργοτάξιο της πόλης.
-Προβολή δεκάλεπτου ντοκιμαντέρ παρουσίασης του Πολιτιστικού και Εκπαιδευτικού Πάρκου, από το γραφείο του Renzo Piano.
-Έκθεση 7 φωτογραφιών- κατόψεων από το εργοτάξιο και από το φακό του Γιώργη Γερόλυμπου, από την Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου έως τις 18 Οκτωβρίου, στο χωλλ του Γαλλικού Ινστιτούτου με τίτλο: 
«Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος: η θέα των Γερανών»


«Κάτοψη: η εικόνα ενός χώρου από ψηλά. Κοιτάζοντας το έδαφος ιπτάμενος σε μεγάλη απόσταση, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η προοπτική οργανώνει το πάντα: τόσο το χώρο μπροστά στο φακό όσο και τη συγκρότηση πίσω από αυτόν. Κάθε φορά, σε κάθε περιφορά με γερανό πάνω από το εργοτάξιο, ψάχνω λόγια για να εκφράσω αυτό που βιώνω»
Γ.Γ.

Εγκαίνια έκθεσης : ώρα 17.45 

Δευτ.-Παρ. : 10.00 με 20.00 και Σαβ. : 10.00 έως 15.00


Γ) ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟΥ 

Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος
27 Σεπτεμβρίου (λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν κατά την διάρκεια των προβολών στο Γαλλικό Ινστιτούτο).

ΠΡΟΒΟΛΕΣ 

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ 
ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Οδός Σίνα (μετρο:ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ) / Είσοδος Ελεύθερη

ΟΜΑΔΑ Α. 23/9 18.30

Les architectures du savoir 26’
La bibliothèque Sainte Géneviève αρχιτέκτων Henri Labrouste 26’
Κέντρο Πολιτισμού 
Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» αρχιτέκτων Renzo Piano 10’

ΟΜΑΔΑ Β. 24/9 18.30

Le Centre Pompidou αρχιτέκτονες Richard Rogers και Renzo Piano 26’
La Médiateque de Sendai αρχιτέκτων Toyo Ito 26’
Le Rolex learning center. Lausanne αρχιτέκτων «Sanaa» 26’

ΟΜΑΔΑ Γ. 25/9 18.30

L’ Opéra Garnier αρχιτέκτων Charles Garnier 26’ 
L’ Auditorium building de Chicago αρχιτέκτονες Louis Henri Sullivan 26’ & Dankmar Adler 
Parco Della Musica. αρχιτέκτων Renzo Piano 43’
Μετά το τέλος της προβολής ακολουθεί εκδήλωση-έκπληξη στο Γαλλικό Ινστιτούτο.

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ

My Architect
ΤΡΙΤΗ 23/9 19.00 ΟΝΤΕΟΝ ΟΠΕΡΑ 2
ΚΥΡΙΑΚΗ 28/9 21.00 ΤΑΙΝΟΘΗΚΗ 

Cathedrals of Culture (3D)
ΣΑΒΒΑΤΟ 27/9 17.00 ΔΑΝΑΟΣ 1
ΚΥΡΙΑΚΗ 28/9 18.00 ΔΑΝΑΟΣ 2

Σχέδια του Φρανκ Γκέρι
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26/9 19.00 ΟΠΕΡΑ 

υπεύθυνη αφιερώματος : Άννα Σκιαδά, αρχιτέκτων,




1. Hôtel des Arts,

“Domus Mare Nostrum, 

Κατοικείν το µεσογειακό µύθο”

Μεσογειακό Κέντρο Τέχνης 

στην Toulon


25 Μαρτίου 2014



Δημήτρης και Σουζάνα Αντωνακάκη,
Κατοικία Ζάννα, Οξύλιθος, Εύβοια, 1973



Στο κατάλογο της έκθεσης “Mare Nostrum” ο Jean-Lucien Bonillo γράφει: 



«Το έργο των ∆ηµήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη έχει ως υπόβαθρο τη συνθετική λογική των µετατοπισµένων κανάβων που παραπέµπουν στις απόψεις του Team Χ, γεγονός που τους επιτρέπει να εγκαταστήσουν στο χώρο ένα µεγάλο πλούτο αρθρώσεων µεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών χώρων. 



Ως προς την οργάνωση του χώρου και ως προς την τεχνική άποψη της κατασκευής και της έκφρασης, η µεγάλη σειρά σπιτιών και επαύλεων είναι για το έργο τους µια µαρτυρία επιτυχηµένων και ισορροπηµένων συνθέσεων, πάντα ανάµεσα στην αφοµοιωµένη νεωτερικότητα και µια καταχωρηµένη κατάταξη της εντόπιας παράδοσης κατακτηµένη πριν από την επικαιροποίησή της».




∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 
– ΕΚ∆ΟΣΗ ΤΟΥ HOTEL DES ARTS -TOULON 

Η ΈΚΘΕΣΗ 
Το αντικείµενο αυτής της έκθεσης είναι η διαχείριση του θέµατος των σχέσεων µεταξύ της νεωτερικότητας και της µεσογειακότητας στον κόσµο της αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα. Το ερώτηµα της αναφοράς στη µεσογειακή αρχιτεκτονική κληρονοµιά προσεγγίζεται ως µια µορφή δραστικής επιρροής της παράδοσης και της ιστορικής κληρονοµιάς από τους αρχιτέκτονες, οι οποίοι καταρχήν διεκδίκησαν τη νεωτερική τους θέση. Είναι σαν να λέµε ότι θέτουµε εκτός του πεδίου που µας απασχολεί τις παραγωγές που καταδεικνύουν αυστηρά ένα τοπικό νεο–style (ύφος) -µε την εικόνα ενός νεο-επαρχιώτικου style (ύφους)- ακόµα και παραγωγές που ευθυγραµµίζονται µε την κλασική ελληνο-ρωµαϊκή αρχιτεκτονική και µε τα παραδείγµατα που εικονογραφούν το stile Littorio της Ιταλίας των χρόνων του ’30. 

Πρόκειται λοιπόν περισσότερο για τον τρόπο µε τον οποίο οι διαδοχικές νεωτερικότητες του 20ου αιώνα θα χρησιµοποιήσουν τις αναφορές της µεσογειακότητας, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του λόγου µας. Και τον πολυσήµαντο χαρακτήρα αυτής της έννοιας θα πρέπει να τον εξάροµε ως προτεραιότητα, ως αντικείµενο διαφορετικών διανοητικών κατασκευών ανάλογα µε τα άτοµα ή τις συγκεκριµένες οµάδες που ποικίλουν µε τις εποχές µε κοινό τους χαρακτηριστικό την ευαισθησία. 
Περισσότερο από ένα µύθο ταυτοποιητικό ενιαίο και οµόσπονδο πρόκειται για µυθολογίες που µας παραπέµπουν άλλοτε σε µια σειρά ιδεολογικών κατασκευών, φανταστικών ανάµεσα σε βεβαιότητες, όνειρα και σχέδια. Για τους µοντέρνους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα η αναφορά στην παράδοση της µεσογειακότητας του οικοδοµείν και κατοικείν υπήρξε η πηγή που παραπέµπει σε τρεις τουλάχιστον µυθολογίες: 

• αυτής που αναφέρεται στους κανόνες της ωραίας αιώνιας κληρονοµιάς του κλασικού κόσµου, 
• της µυθολογίας που αναφέρεται σε µια εγχώρια αρχιτεκτονική (vernaculaire) που εκπορεύεται από τη φύση και µετρά τις ανθρώπινες ανάγκες, 
• και τέλος αυτής που αναφέρεται σε ένα ιδιαίτερο τρόπο κατοίκησης που συνάδει µε την αρµονία και το ρυθµό του κόσµου και ευαισθητοποιείται µε την ηχώ των χρηστικών αναγκών και των αρχαίων τελετουργιών.

Το περιορισµένο πλαίσιο της έκθεσης και του καταλόγου αποκλείουν την πρόθεση να εξαντλήσουµε τις περιπτώσεις µιας αντιπροσωπευτικής στατιστικής. Εν τούτοις, ξεκινώντας από µια δειγµατοληψία πολύ περιορισµένη -δώδεκα περιπτώσεων που αντιστοιχούν σε έναν δηµιουργό (ή σε δηµιουργούς)- της εικονογράφησης ενός σπιτιού (οπτική διευρυµένη µε κάποιες άλλες εφαρµογές που προσδίδουν νόηµα στο εγχείρηµα), φτάσαµε στο σηµείο να καλύψουµε τρεις µεγάλες περιόδους του 20ου αιώνα: τον µεσοπόλεµο, «τα Ένδοξα Τριάντα Χρόνια» και τις περιόδους µετα-µοντέρνα και υπερ- µοντέρνα των τελευταίων δεκαετιών. 
Στην περίοδο του µεσοπολέµου µια οµάδα από µεσογειακούς αρχιτέκτονες του µοντέρνου κινήµατος, ρασιοναλιστές και διεθνιστές, καθιέρωσε µια συγγένεια αρχών και µορφών µεταξύ της εγχώριας αρχιτεκτονικής των νησιών της Μεσογείου και των χαρακτηριστικών της µοντέρνας αρχιτεκτονικής. Απλοί, ευκλείδειοι όγκοι, άσπρος σοβάς, επίπεδη στέγη (ταράτσες), λειτουργική οργάνωση του χώρου στα µέτρα του ανθρώπου. 
Θα έπρεπε να λάβουµε υπόψη µας τις ιδιαιτερότητες της ουσίας της µεσογειακότητας, στο βαθµό που επιτρέπει στη µοντέρνα αρχιτεκτονική να αναπτυχθεί σε διαφορετικά πεδία. Αλλά θα έπρεπε, επίσης, να επιχειρήσουµε να ανακαλύψουµε τις βασικές κατευθύνσεις. Για το λόγο αυτό προσπαθήσαµε να εξηγήσουµε τη διαφορετικότητα των προτάσεων και των έργων, επαναφέροντας τρεις κύριους άξονες υποδοχής της διαδροµής τους: 
Πουρισµός, Αρχαϊσµός, Ρεαλισµός, που διασχίζονται και οι τρεις µε εξαιρετικό τρόπο από τη µεταφυσική ευαισθησία. 
Προκύπτουν απ’ αυτούς του άξονες όρια πραγµατικά, στα οποία ήδη αναφερθήκαµε, που ένας αριθµός σηµαντικών αρχιτεκτόνων για την υπόθεση που µας απασχολεί δεν θα είχαν τη θέση που τους άξιζε, όπως παραδειγµατικά αναφέροµαι στους:  d’Erwin Broner, Giuseppe Pagano et Gio Ponti, Aris Konstantinidis, Marco Zanuso, Josep Antoni Coderch et Antoni Bonet, Gilles Perraudin, Carlos Ferrater et Alberto Campo Baeza και ακόµα τόσοι άλλοι. 

Εξάλλου, είναι πλέον αποδεκτό ότι υπάρχουν εθνικές οπτικές, άρα διαφορετικές προσεγγίσεις, στην αξιολόγηση του ζητήµατος που µας απασχολεί, οπτικές που υποχρεώνουν στη διάκριση Βορρά-Νότου, Ανατολής και ∆ύσης. Έχουµε συνείδηση αυτού του γεγονότος που δεν διαφεύγει από κάποιον εθνοκεντρισµό, ο οποίος αναφέρεται περισσότερο στις βορειοδυτικές ακτές της Μεσογείου -άποψη της έκθεσης που παρουσιάζεται στο Hotel des Arts στην Toulon. 

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ 

Μεσοπόλεµος 

- Le Corbusier (1887-1965) και Pierre Jeanneret (1896-1967) / Villa Baizeau, Carthage-Tυνησία (1928) 
- Josep Lluis Sert (1902-1983) / σπίτια στο Garraf (1934) και Villa Sert, Ibiza- Espagne (1968) 
- Adalberto Libera (1903-1963) και Curzio Malaparte (1898-1957) / Villa Malaparte, Κάπρι - Ιταλία (1942)

Villa Malaparte, Κάπρι - Ιταλία 

- Luigi Cosenza (1905-1984) και Bernard Rudofsky (1905-1988) / Villa Oro Νάπολη - Ιταλία (1937) 
«Τα τριάντα ένδοξα χρόνια»(1945-1975)


Villa Oro Νάπολη - Ιταλία (1937) 
- Fernand Pouillon (1912-1986) / 

Villa Barthélémy , Cassis-Γαλλία (1953) 
- Roland Simounet (1927-1996) / σπίτια στην ακτή, Ghisonnacia-Κορσική (1971) 
- Hans Hartung (1904-1989) και αρχιτέκτονες συνεργάτες / Κατοικία – Εργαστήριο, Antibes-Γαλλία (1972) 
- Jorn Utzon (1918-2008) / Villa Can Lis, Mαγιόρκα-Ισπανία (1973) 
- Suzana et Dimitris Antonakakis (1935 et 1933) / Κατοικία Οξύλιθος -Ελλάδα (1973) 

Σύγχρονη εποχή 
- Elías Torres (1944) και José-Antonio Martinez Lapena (1941) / Villa Gili à Ibiza- Ισπανία (1987)


Villa Gili à Ibiza- Ισπανία (1987)

- Álvaro Siza (1933) / Villa Campers , Mαγιόρκα-Ισπανία (2008) 

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ 

Ζωγράφοι και γλύπτες 
Jean Amado - Le Corbusier - Hans Hartung - Joan Miró - Antoniucci Volti 
Φωτογράφος Gabriele Basilico Κινηµατογραφιστής Jean-Luc Godard 

ΣΥΝ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΕΒΛΗΜΕΝΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ 

- Tim Benton, Οµότιµος καθηγητής της Ιστορίας Τέχνης , Open University 
Milton Keynes Αγγλία 
- Jean-Lucien Bonillo, αρχιτέκτων, ιστορικός, καθηγητής HDR ανωτάτης εθνικής σχολής αρχιτεκτονικής, Μασσαλία, διευθυντής του εργαστηρίου INAMA. 
- Francisco Cifuentes, αρχιτέκτων, Μαγιόρκα καθηγητής Ανωτάτη Τεχνική Αρχιτεκτονική Σχολή, Reus 
- Jaume Freixa, δόκτωρ αρχιτέκτων, M.Α (Harvard), τέως καθηγητής του τµήµατος Αρχιτεκτονικού σχεδιασµού Πανεπιστηµιακό Πολυτεχνείο, Καταλονίας, UPC. 
- Richard Klein, αρχιτέκτων, ιστορικός, καθηγητής HDR Ανωτάτη Εθνική Σχολή αρχιτεκτονικής και τοπίου, Λίλλη, διευθυντής Lacth. 
- Etienne Léna: αρχιτέκτων, maître-assistant στην Ecole Nationale Supérieure d'Architecture Μασσαλία, συνεργάτης ερευνητής chercheur associé εργαστήριο Métiers de l'Histoire de l'Architecture-ENSA Grenoble. 
- Carles Muro, αρχιτέκτων, καθηγητής, EscolaTècnica Superior d’Arquitectura, Βαρκελώνη (ETSAB) και Graduate School of Design, Πανεπιστήµιο Harvard. 
- Marida Talamona, αρχιτέκτων, ιστορικός, καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Τµήµα Αρχιτεκτονικών σπουδών του Πανεπιστήµιου Ρώµης ΙΙΙ, ∆ιευθύντρια του ευρωπαϊκού Master της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής. 
- Yannis Tsiomis, αρχιτέκτων διευθυντής σπουδών, EHESS, καθηγητής της ανωτάτης εθνικής σχολής αρχιτεκτονικής Paris la Villette. 


∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ (ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ) 

Το Hôtel des Arts, Μεσογειακό Κέντρο Τέχνης στην Toulon της Γαλλίας, που ελέγχεται από το Γενικό Συµβούλιο της Περιφέρειας της Var, µέσα από περιοδικές εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής και τέχνης των υπολογιστών προσφέρει στο κοινό ένα δηµόσιο χώρο για την ανακάλυψη της σύγχρονης τέχνης. 
Σηµαντικοί σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν αποδεχθεί το Hôtel des Arts ως ένα χώρο πολιτισµού προγραµµατικής ποιοτικής ταυτότητας. Στον προγραµµατισµό του 2014 το Hôtel des Arts φιλοδοξεί να αναζητήσει την ουσία του τόπου και την προβληµατική που συνδέει τη νεωτερικότητα µε τη µεσογειακότητα. 
Μ’ αυτήν την προοπτική ανέθεσε στον αρχιτέκτονα, καθηγητή, ιστορικό και ερευνητή Jean-Lucien Bonillo να επιµεληθεί της έκθεσης “Domus Mare Nostrum, Κατοικείν το µεσογειακό µύθο”, αφιερωµένο στο ερώτηµα της µεσογειακότητας. 
Γι’ αυτήν την έκθεση ο Jean-Lucien Bonillo επέλεξε δώδεκα κατοικίες, οι οποίες κατά την άποψή του ερµηνεύουν και αποδίδουν καλύτερα τα χαρακτηριστικά της µεσογειακότητας. 

Η έκθεση στο Hôtel des Arts θα διαρκέσει από τις 8 Μαρτίου έως τις 11 Μαΐου 2014.


Η κατοικία της Μίνας και του Παύλου Ζάννα στον Οξύλιθο της Εύβοιας, έργο της Σουζάνας και του ∆ηµήτρη Αντωνακάκη επελέγη, σύµφωνα µε τον Jean-Lucien Bonillo, για την απλότητά του και την παραδειγµατική της αξία.




No comments :

Post a Comment