Saturday, February 28, 2015

ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΚ ΤΩΝ «ΕΣΩ»

η έκπληξη της 4ης ημερίδας στην Στέγη





Από την παρουσίαση της Ρένας Σακελλαρίδου (Photo Math Studio) 


Φέτος αποφάσισα τελικά να πάω και εγώ στην 4η ημερίδα με τίτλο ΕΣΩ για την αρχιτεκτονική και το design, που φιλοξενήθηκε την Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Πλήρωσα το σχετικά ακριβό εισιτήριο, βομβαρδίστηκα στο φουαγιέ από τους χορηγούς, που μας φόρτωσαν με τσάντες με προσπέκτους και κάθισα στην θέση μου για να παρακολουθήσω το σόου. Να όμως που τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά από ότι περίμενα. Μέσα σε ένα έντονο εμπορικό κλίμα προώθησης προϊόντων και σχολών, που μου δημιούργησε αμηχανία, κάποιες ομιλίες κατάφεραν να ξεχωρίσουν με κορυφαία κατά την προσωπική μου άποψη, την διάλεξη της Ρένας Σακελαρίδου. 


Ρένα Σακελλαρίδου (Photo Math Studio, detail) 

Η Ρένα συνιδρύτρια με την Μόρφω Παπανικολάου του αρχιτεκτονικού γραφείου Sparch, με μια συναρπαστική αφήγηση κατάφερε να μας υποβάλει σε μια τελείως διαφορετική ατμόσφαιρα, θα τολμούσα να πω μυσταγωγική. Μας εκμυστηρεύτηκε με αυτόν τον ήρεμο δικό της τρόπο, μια προσωπική διαδρομή για τον σχεδιασμό του κτιρίου γραφείων της Ακαδημίας Αθηνών στην γωνία της οδού Σίνα και Βησσαρίωνος. 



Μια διαδρομή που ξεκινά από «ένα βιβλίο κλειστό, ένα βιβλίο που ανοίγει» στα χεριά της και αποτελεί πηγή έμπνευσης και συνεχίζεται μέσα από μια γοητευτική επεξεργασία και αλλεπάλληλες δυσκολίες, για να καταλήξει τελικά σε ένα πραγματικά εξαιρετικό αποτέλεσμα. 



SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, 
ΚΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ 

1ο ΒΡΑΒΕΙΟ, Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός 

Η παρουσίαση αυτής της διαδρομής με σκίτσα και μακέτες, με τόλμη, εμπόδια και απογοητεύσεις, πλημμύρισε την αίθουσα με μια ευαισθησία και συγκίνηση γιατί τελικά το ταξίδι της δημιουργίας είναι τελικά η ουσία της αρχιτεκτονικής. 


SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, 
ΚΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ 

1ο ΒΡΑΒΕΙΟ, Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός 

Το έργο αυτό παρουσιάστηκε δημόσια για πρώτη φορά στην Ελλάδα (είχε δημοσιευτεί μια μόνο εικόνα  σε αυτό το blog τον Μάϊο του 2013) και αντιμετωπίζει δυσκολίες για την ανέγερσή του. Εύχομαι πραγματκά να πραγματοποιηθεί. 

Πρόδρομος Νικηφορίδης (  Photo Math Studio, detail) 



Από τις υπόλοιπες παρουσιάσεις ξεχώρισα φυσικά την παρουσίαση του Πρόδρομου Νικηφορίδη και του Bernard Cuomo, που μίλησαν ως «δύο ξένοι στην ίδια πόλη», για την πολύ γνωστή πλέον και πετυχημένη νέα παραλία στην Θεσσαλονίκη, που διεκδικεί για φέτος και το βραβείο Miew Van de Rohe. 


Γιώργης Γερόλυμπος (Photo Math Studio, detail) 




Επίσης τον Γιώργη Γερόλυμπο που με έναν λόγο ποιητικό παρουσίασε το δικό του ταξίδι «from the air» στα καλάθια των γερανών του εργοταξίου του Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, από όπου καταγράφει φωτογραφικά την δική του ιστορία. 


Δημήτρης Κολλιαδήμας ( Photo Math Studio, detail) 



Βρήκα ενδιαφέρουσες τις γραφιστικές αναζητήσεις στο χώρο της οπτικής ταυτότητας, του Δημήτρη Κολλιαδήμα, που καλύπτουν ένα ευρύ δημιουργικό φάσμα με μια ξεχωριστή απλότητα.  

Και απόλαυσα το χιούμορ και την αμεσότητα του Σταύρου Παπαγιάννη και του Γιώργου Κυριαζή (STADEDESIGNOFFICE),  που τελικά με τις πολλάπλές τους  προσεγγίσεις στον εσωτερικό χώρο, ήταν και  οι μόνοι  εντός θέματος, σχετικά με τον τίτλο «ΕΣΩ». 



Γιώργος Κυριαζής, Σταύρος Παπαγιάννης ( Photo Math Studio, detail) 



Ο αρχισυντάκτη του archisearch.gr Σταύρος Μαρτίνος, που είχε από σκηνής, όλη την ευθύνη της παρουσίασης, του συντονισμού και της διατύπωσης των ηλεκτρονικών ερωτημάτων του κοινού, και ο Βασίλης Μπαρτζώκας από τα παρασκήνια και την αίθουσα, έκαναν το κατά δύναμη για την επιτυχία του εγχειρήματος. 

 Ο Σταύρος Μαρτίνος

 ο Βασίλης Μπαρτζώκας 


Monday, February 9, 2015

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΖΟΥΡΑΚΗΣ – ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ 1954-2014


του Δημήτρη Φιλιππίδη



Αν είναι να μιλήσει κανείς για την αναδρομική έκθεση του Μιχάλη Κατζουράκη, που εγκαινιάστηκε στις 28.1. στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς, αρκεί ίσως να ξεκινήσει από το εξώφυλλο του απίστευτα συμπυκνωμένου καταλόγου της. 


Εκεί, τρέχουν πέρα για πέρα πέντε λωρίδες φιλμ από έγχρωμες φωτογραφίες, με προσεκτικά διαλεγμένες συνθέσεις από ξύλινες ή μεταλλικές επιφάνειες, όπου είναι καταγραμμένα τα σημάδια φθοράς του χρόνου ή ανθρώπινων επεμβάσεων. 

Κοινά τους στοιχεία είναι ότι είναι άχρονες, γεωγραφικά απροσδιόριστες, και απόλυτα χρηστικές χωρίς ίχνος αισθητικής επιτήδευσης. Δεν αποτελούν συνειδητά έργα τέχνης κάποιου δημιουργού.



Ο Μιχάλης Κατζουράκης φωτογραφίζει χαρακτηριστικά κάτι στην Ανδαλουσία, μέσα στο περιβάλλον "του". Φωτό Δημήτρης Φιλιππίδης

Σε όποιον έτυχε να ταξιδέψει κάπου μαζί με τον Κατζουράκη, είναι αδύνατο να μην εντυπωσιάστηκε από τον τρόπο που εκείνος κινείται, όπου βρεθεί ανάμεσα σε μνημεία ή σε παλιά κομμάτια της πόλης, αποστρέφοντας το βλέμμα από τα γνώριμα και οικεία και ψάχνοντας με μανία να καταγράψει τα «άχρηστα» θέματα που οι άλλοι παραβλέπουν. Δηλώνοντας πως τα αξιοθέατα δείχνουν καλύτερα στα βιβλία, ο ίδιος χάνεται σε άγνωστους παράδρομους, κυνηγώντας μια διαφορετική λεία.

















Αυτή είναι η πρώτη ύλη του Κατζουράκη, που με αυτή την έκθεση κάνει μια αναδρομή σε εικαστικό έργο εξήντα ετών. Όπως γράφει ο επιμελητής της έκθεσης, Χριστόφορος Μαρίνος, «ο Μιχάλης Κατζουράκης περπατά στην πόλη συλλέγοντας ίχνη που βρίσκονται διάσπαρτα μέσα της». 




Στο χέρι κρατά μια φωτογραφική μηχανή και ό,τι επιλέγει να φωτογραφίσει έχει ήδη αυτόματα μετατραπεί σε πίνακα μέσα στο μυαλό του. Το αστικό τοπίο είναι το έναυσμα αλλά η «μεταποίησή» του σε έργο έχει στην πραγματικότητα προηγηθεί: το μάτι του Κατζουράκη, συνεχίζει ο Χ. Μαρίνος, «πέφτει, σχεδόν εμμονικά» σε συγκεκριμένα θέματα. Άρα, συμπληρώνουμε, δεν πηγαίνει ποτέ στην τύχη, είναι σαν να γνωρίζει τι θα συναντήσει και απλά το περιμένει να συμβεί.

 Μιχάλης Κατζουράκης, 
Corbin A, 2008 Λάδι σε MDF και λουκέτο

Η αναδρομική αυτή έκθεση του Κατζουράκη έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά. Δομείται θεματικά και αποκαλύπτει τα μυστικά της δημιουργίας. Σύμφωνα με το πρώτο, η έκθεση υποδιαιρείται σε 17 θεματικές ενότητες που παρατάσσονται άσχετα από τη χρονική τους σειρά. Κυριαρχούν έτσι τα θέματα κι όχι η όποια «διαχρονική εξέλιξη» του καλλιτέχνη, όπως συνηθίζεται. Σύμφωνα με το δεύτερο, και πιο σημαντικό, σε κάθε ενότητα εκτίθενται τα «πρότυπα» (αφορμές) μαζί με τα «έργα» (παραλλαγές). Δίνεται έτσι η ευκαιρία στον επισκέπτη να κάνει άμεσα, υποτίθεται, συγκρίσεις και αναγωγές ανάμεσα σε πραγματικότητα και τέχνη. 



Βέβαια, αυτή η μέθοδος είναι παγιδευμένη από τον ίδιο τον Κατζουράκη, καθώς δεν ισχύει απόλυτα στην πράξη. Τα όρια ανάμεσα σε «αφορμή» και «έργο» συχνά συγχέονται, και στις πιο ενδιαφέρουσες μάλιστα περιπτώσεις, εξαφανίζονται εντελώς. Η ίδια η φωτογράφιση, άλλωστε, είναι αυτούσιο «έργο». Παίζοντας έτσι με άρτιες τεχνικές και σε διαρκή πειραματισμό και αναζήτηση, πάντα μέσα στα σύγχρονα διεθνή ρεύματα, ο Κατζουράκης εντυπωσιάζει με μια έκθεση που θα θυμόμαστε για πολύ καιρό.


Δ. Φιλιππίδης

Δείτε στην συνέχεια 4 βίντεο που πραγματοποιήθηκαν με αφορμή αυτήν την έκθεση














Wednesday, February 4, 2015

Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ


σχόλια και προτάσεις για τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που ενέκρινε το ΚΑΣ

ανησυχίες για το προσωρινό πωλητήριο


Την Τρίτη 20 Ιανουαρίου λίγες μόνο ημέρες πρίν τις εκλογές, και με την απουσία της Λίνας Μενδώνη, πάρθηκε μια ιστορική απόφαση από το ΚΑΣ. Αποφασίστηκε να αποκατασταθεί η πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, μέσω της μοναδικής παγκοσμίως διαδρομής Πικιώνη, που είχε καταργηθεί από τους Ξεναγούς γιατί έτσι τους βόλευε και παράλληλα εγκρίθηκε ομόφωνα το πλαίσιο αρχών, που θα ληφθεί υπόψη για τη διατύπωση των προδιαγραφών διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με στόχο τον ανασχεδιασμό των εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης των επισκεπτών στην είσοδο της Ακρόπολης. 

Χάρηκα πραγματικά για  την απόφαση αυτή,  που ανταποκρίνεται στις προτάσεις που είχα διατυπώσει σε αυτό το μπλογκ τον Μάρτιο του 2014 σε σχετική ανάρτηση με τίτλο: 

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ: ΠΕΡΙ ΠΩΛΗΤΗΡΙΩΝ – ΕΚΔΟΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΣΠΑΡΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ 

σκέψεις με αφορμή την Νο 29. Έγκριση ή μη χωροθέτησης νέας εφήμερης κατασκευής-πωλητηρίου στον αρχαιολογικό χώρο Ακρόπολης. 


Άποψη από ψηλά της περιοχής της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης 

1. Πωλητήριο, 2. Εκδοτήριο Εισιτηρίων, 3. Ταχυδρομείο, Καντίνα 4. Κτίριο Ιματιοθήκης επισκεπτών και παλαιές εγκαταστάσεις Η/Μ εγκαταστάσεις του «Ήχος και Φως», 5. Κεντρική είσοδος αρχαιολογικού χώρου, 6. Κτίριο Αρχιφυλακείου - Τουαλέτες κοινού. 

Όλα αυτά ακούγονται πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα, ιδιαίτερα μάλιστα γιατί οι υπηρεσίες του Υπουργείου φαίνεται ότι δούλεψαν με σοβαρότητα και το ΚΑΣ με την θερμή υποστήριξη του Γιώργου Πανέτσου, τόλμησε να ξεπεράσει τις γνωστές συντηρητικές απόψεις για την  εκ των εν όντων αντιμετώπιση των προβλημάτων. Θα ήθελα όμως να διατυπώσω τις ανησυχίες μου, μια και στο Δελτίο Τύπου υπάρχει και η παράλληλη έγκριση για την δημιουργία προσωρινού πωλητηρίου. Ελπίζω να μην επαληθευτεί το «Ουδέν μονιμώτερον του προσωρινού». 

Απευθυνόμενος και στην νέα ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, επιτρέψτε μου να διατυπώσω στην συνέχεια κάποιες σκέψεις για την προετοιμασία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού: 

Κατ αρχήν εκείνο που θεωρώ σημαντικό για ένα διεθνή διαγωνισμό είναι να εξασφαλιστούν οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις για να προκύψει ένα αποτέλεσμα διεθνούς εμβέλειας και αποδοχής όπως π.χ. ισχύει για τις νέες εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης του κοινού στον αρχαιολογικό χώρο του Stonehedge. H χαρισματική αυτή λύση που επιλέχθηκε δημοσιεύτηκε σε όλο τον διεθνή τύπο, τα αρχιτεκτονικά sites και περιοδικά. 



Αρχιτεκτονικό Γραφείο Denton Corker Marshall , Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge, 2013 

Δύο είναι εκτιμώ οι βασικές προϋποθέσεις για μια τέτοια επιτυχή έκβαση αυτού του σημαντικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που πληροφορούμαι θα γίνει σε δύο φάσεις. Η μια αφορά την προκήρυξη και η άλλη την κριτική επιτροπή. 

Πιο αναλυτικά η προκήρυξη πέρα από τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις του διαγωνισμού πρέπει να επιτρέπει στους μελετητές να διατυπώσουν ελεύθερα προτάσεις και ιδέες για το σύνολο της επέμβασης. Παράλληλα πρέπει να δίνει τα πλήρη απαιτούμενα στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης και όχι να τα ζητά από τους μελετητές. Ακριβή και πλήρη τοπογραφικά, αεροφωτογραφίες και υλικό υπόβασης σε ψηφιακή μορφή που να μπορεί να αξιοποιηθεί από όλους τους μελετητές. Πρέπει επίσης να δοθεί ικανός χρόνος τουλάχιστο 6 μηνών για κάθε φάση και βέβαια να οριστούν ελκυστικά βραβεία ικανού ύψους, αντάξια της σοβαρότητας και όχι του μεγέθους του έργου, που θα προσελκύσουν σοβαρούς μελετητές από όλο τον κόσμο. 

Όσο για την κριτική επιτροπή προτείνω να περιοριστούν  οι «γνωστοί, αξιόλογοι και αξιότιμοι» του Υπουργείου Πολιτισμού και άλλοι ακαδημαϊκοί που αναμφισβήτητα όλοι εκτιμούμε, αλλά θεωρώ ότι δυστυχώς συχνά περνούν σε μια φάση αβασάνιστης αποδοχής της μετριότητας, που χαρακτηρίζει κάποιες από τις πρόσφατες επιλογές του Υπουργείου. 

Κανείς δυστυχώς δεν αντέδρασε για το άθλιο ανοσιούργημα πωλητήριο στο θέατρο της Επιδαύρου (φωτό) που δυστυχώς ευλογήθηκε και από τα ΚΑΣ. Οι «γνωστοί και σεβαστοί» παρέμειναν απαθείς για μια επιλογή που έπρεπε άμεσα να κινητοποιηθούν για την κατεδάφισή του. 

Το νέο Εκδοτήριο εισιτηρίων στον Αρχαιολογικό χώρο του Θεάτρου της Επιδαύρου 

Θα πρέπει λοιπόν να αναζητηθούν νέα πρόσωπα, νέοι άνθρωποι, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, εικαστικοί, άνθρωποι του θεάτρου, σκηνογράφοι αλλά και λογοτέχνες. Άνθρωποι που με το έργο τους συνδυάζουν την τόλμη και την ευαισθησία αλλά και την βαθειά γνώση του τόπου και της ελληνικής γραμματείας και ιστορίας. Άνθρωποι που μπορούν να ταράξουν τα νερά με τις επιλογές τους και μπορούν να βάλουν σε γόνιμους προβληματισμούς την παλιά και ώριμη γενιά 


Αρχιτεκτονικό Γραφείο Denton Corker Marshall , Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge,2013  

Ας λειτουργήσουμε λοιπόν με τόλμη και ας εμπιστευτούμε σαν κριτές καταξιωμένους χαρισματικούς και πολλά υποσχόμενους νέους. 

Για να είμαι πιο σαφής θα τολμούσα ενδεικτικά να προτείνω : 

· Τον νέο και βραβευμένο αρχιτέκτονα Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο 

· Την Εύα Μανιδάκη αρχιτέκτονα και χαρισματική σκηνογράφο που με την δουλειά της σέβεται τους ελληνικούς αρχαιολογικούς χώρους (Επίδαυρος Ηρώδειο κλπ) 

· Τον νέο σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά, που εκτός από τις πετυχημένες σκηνοθεσίες του με έργα του Δημήτρη Δημητριάδη με την παράστασή του «Ελένη» στην Επίδαυρο έδωσε δείγματα γραφής επιλέγοντας την αφοπλιστική απλότητα.

· Έναν από τους αρχιτέκτονες John Denton, Barrie Marshall του γραφείου Denton, Corker, Marshall που κέρδισαν το βραβείο για το κτίριο εξυπηρετήσεων επισκεπτών στο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο Stonehedge στο Ηνωμένο Βασίλειο, και που θα μπορούσαν να συμβάλλουν ουσιαστικά στην σύνταξη των προδιαγραφών του έργου.

Αρχιτεκτονικό Γραφείο Denton Corker Marshall , Κέντρο εξυπηρέτησης επισκεπτών Stonehedge,

Και βέβαια αμέσως όλοι θα θέσετε θέμα αξεπέραστων δυσκολιών λόγω της νομοθεσίας για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς,  όπου τα κριτήρια επιλογής της κριτικής επιτροπής είναι δεσμευτικά. Αξίζει όμως να το προσπαθήσουμε για αυτό το μοναδικό έργο που θα δεχθεί στο μέλλον εκατομμύρια επισκεπτών. Είναι θέμα μιας τολμηρής και προχωρημένης πολιτικής επιλογής... 

Για να δείτε την προηγούνενη σχετική ανάρτηση κάντε ΚΛΙΚ εδώ