Monday, December 27, 2021

 

2021

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΞΙΑΣ ΣΤΗΛΗΣ



Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος συγκεντρώθηκαν και ταξινομήθηκαν χρονολογικά όλες οι Μικρές Eιδήσεις που δημοσιεύτηκαν για ένα σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα στην δεξιά στήλη αυτού blog και στην συνέχεια απομακρύνθηκαν για να δώσουν την θέση τους στις επόμενες. Πρόκειται για συνοπτικές αναφορές επιλεγμένες για το συγκεκριμένο κοινό αυτού του blog που αφορούν:

Διαλέξεις, Ημερίδες και Τηλε-Ημερίδες, Τιμητικές Εκδηλώσεις, Νέες Εκδόσεις Βιβλίων και Περιοδικών, Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί, Διατριβές, Μετατυχιακά, Εκθέσεις, Θεατρικές Παραστάσεις, Συναυλίες, Τηλεοπτικές και Ραδιοφωνικές Εκπομπές ακόμη και απώλειες σημαντικών προσώπων αυτού του τόπου.

Προφανώς οι Μικρές αυτές Ειδήσεις δεν καλύπτουν το σύνολο των εκδηλώσεων του 2021 που μπορεί να έχουν ενδιαφέρον. Μέρος δε εξ αυτών αποτελούν ήδη αναρτήσεις στην κεντρική στήλη του blog το σύνολο των οποίων για το 2021 πιθανόν θα παρουσιαστούν την επόμενη εβδομάδα την ανάλογη αναδρομή.

Ας ξαναθυμηθούμε λοιπόν κάποιες ενδιαφέρουσες στιγμές, κατά χρονολογική σειρά και όπως ακριβώς δημοσιεύτηκαν, από την χρονιά που φεύγει κάνοντας ΚΛΙΚ στο:




Monday, December 20, 2021


10η   BIENNALE 

ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ


Με θέα την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό


Σε έναν απρόσμενο τόπο, ένα ανολοκλήρωτο διαμέρισμα του 7ου ορόφου στο παλιό ιστορικό κτίριο των γραφείων Δοξιάδη, που έχει μεταλλαχθεί στο συγκρότημα κατοικιών One Athens, βρέθηκα την Παρασκευή 17 12 2021, λίγο πριν την δύση του ηλίου. Ο Τσαμπίκος Πετράς, μία ώρα πριν τα εγκαίνια, αγωνιά και φροντίζει για τις τελευταίες λεπτομέρειες μιας εντυπωσιακής έκθεσης αρχιτεκτονικής, που στήθηκε πάνω σε μία έξυπνη ιδέα του, σε συνεργασία με τον Κωσταντή Κίζη, και την Σοφία Τσιράκη, που ανέλαβαν τον σχεδιασμό της έκθεσης.

Μέσα σε ένα ημιτελές γιαπί, στήθηκαν εκθεσιακές επιφάνειες από πυκνά τοποθετημένους γαλβανισμένους ορθοστάτες, που παραπέμπουν σε ημιτελή συστήματα εσωτερικής δόμησης με γυψοσανίδα, ενισχύοντας μια αίσθηση του non finito.


Σε αυτή την πρωτότυπη ατμόσφαιρα, με θέα την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, στήθηκε με καθυστέρηση ενός έτους, λόγω υγειονομικής κρίσης, η 10η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, που επανέρχεται συμπληρώνοντας ένα κύκλο 26 ετών. Διάστημα στο οποίο το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής διατηρεί αυτό τον θεσμό, που έχει σαν στόχο την ανθολόγηση της καλύτερης τρέχουσας παραγωγής των νέων δημιουργών, αποτυπώνοντας το «στίγμα» της διετίας.


Η κριτική επιτροπή που συστάθηκε από τους Κώστα Αδαμάκη, Ζήση Κοτιώνη, Νίκο Βρατσάνο και την Σοφία Τσιράκη, επισημαίνει ότι σε σχέση με την προηγούμενη 9η Μπιενάλε που είχε 139 συμμετοχές και διακρίθηκαν 72, αυτή την φορά είχαμε 82 συμμετοχές και παρουσιάστηκαν 40 μόνο έργα, που προέρχονται από την Ελλάδα, αλλά και από την Κοπεγχάγη, το Στρασβούργο, την Νέα Υόρκη, την Μοζαμβίκη και το Βιετνάμ.


Τα πραγματοποιημένα έργα είναι σχετικά πολύ λίγα (σε ποσοστό περίπου 30%) και κυριαρχούν οι απραγματοποίητες μελέτες και οι συμμετοχές σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με εντυπωσιακές ψηφιακές αναπαραστάσεις. Επικρατούν έργα που στο μεγαλύτερο ποσοστό αφορούν εξοχικές κατοικίες και τουριστικά καταλύματα, που τελικά προκαλούν πιά έναν αφόρητο «κορεσμό», όσο βέβαια προς αυτή την κατεύθυνση επιχειρείται επίμονα η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.


Πολλά μάλιστα αποτελούν ανεφάρμοστες μελέτες, σαν «ασκήσεις επί χάρτου», που όπως επισημαίνει ο Νίκος Βρατσάνος, χαρακτηρίζονται από μία περισσή θεωρητική διαδικασία, αλλά αγνοούν πραγματικές παραμέτρους τόπου, χρόνου, κοινωνίας και οικονομίας, χωρίς βέβαια αυτό να αποτελεί κατ΄ανάγκη κακό, μια και εντάσσεται τελικά σε μια γενικευμένη διεθνή τάση.


οι μικρές κινήσεις μπορούν να έχουν απτό αποτέλεσμα

Με προβλημάτισαν επίσης, τα είδη και η κλίμακα των πέντε ειδικών διακρίσεων που επέλεξε η κριτική επιτροπή, (βλέπε στην συνέχεια) και απομακρύνονται από την όποια «υψηλόφρονη αρχιτεκτονική» έργων μεγάλης κλίμακας, που έχουν παραδοθεί στις αφηρημένες δυνάμεις της οικονομίας. 


Τελικά, απάντηση βρήκα στο κείμενο της επιτροπής , στον κατάλογο της έκθεσης, όπου σημειώνεται ότι πρόκειται για αξιόλογα πραγματοποιημένα έργα που αποτελούν «σημαντικές ‘νεανικές’ συνθετικές προτάσεις με πρωτότυπες ιδέες που επιχειρούν μια απάντηση στη σύγχρονη συνθήκη».


Μία μετέωρη άποψη, που ενισχύεται και με την τοποθέτηση του Ζήση Κοτιώνη, στο δικό του κείμενο, όπου υποστηρίζει ότι «πρόκειται για έργα μικρής έως μεσαίας κλίμακας με ποιότητα, τόσο στον σχεδιασμό τους, όσο και στο πραγματοποιημένο, υλικό αποτέλεσμα, όπου επιβεβαιώνεται ότι οι μικρές κινήσεις μπορούν να έχουν απτό αποτέλεσμα που μπορεί να συμβάλει στη υλική διάσταση της ζωής περισσότερο παρά στην φανταστική διάσταση της αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για κατασκευές λελογισμένου κόστους που επιβεβαιώνουν μια μετατόπιση και προσαρμογή της αρχιτεκτονικής στους καιρούς, που έχουν τα χαρακτηριστικά μιας μόνιμης κρίσης».


Στην έκθεση εντάσσεται και ένα μικρό φωτογραφικό αφιέρωμα στο Γραφείο Δοξιάδη. Στρατηγικός συνεργάτης της έκθεσης και της εκδήλωσης είναι το περιοδικό ek, και ουσιαστική είναι η συμβολή των χορηγών όπως της U.MINIMAL και της εταιρείας HELO Architectural Lighting που επιμελήθηκε τον φωτισμό.

Τέλος συσχετίζοντας με την προηγούμενη Μπιενάλε, είναι θετικό που αυτή την φορά κάποια γραφεία επανεμφανίζονται και παράλληλα έχουμε και ικανό αριθμό νέων γραφείων, με δυναμική παρουσία των νέων γυναικών. Η νεωτερικότητα καλά κρατεί και τροφοδοτεί τους νέους συναδέλφους, που αποφεύγουν τις όποιες ακρότητες. 

Διάρκεια έκθεσης μέχρι 17 Ιανουαρίου 2022.

Παραθέτω στην συνέχεια ενδεικτικά συνοπτικό φωτογραφικό υλικό, που κατέγραψα στην έκθεση που αξίζει να επισκεφτείτε.


ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
 









Χάρις Αθανασοπούλου, Αθηνά Θεοδωροπούλου: ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ- ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΣΤΑ ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ, Ειδική διάκριση

Σπύρος Καραγιάννης: _R.E.W. (Rummed Earth Wall), Ειδική διάκριση

Μαριάννα Γιαννάτου: _ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΡΕΤΙΡΕ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

TRICHONAS ARHITECTURE, Αλέξιος Παναγιώτης Τρίχωνας:_ ΕΞΙΛΕΩ(ΣΙΣ)- ΔΥΟ ΕΞΟΧΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΛΕΣΒΟ, Ειδική διάκριση

FINA Office, Kατερίνα Κρίτου, Δωροθέα Πιτσούλη, Νικόλαος Πλατσάς: _BANGALOW HOUSE, Ειδική διάκριση



ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

ANASTASIOU MISSERI, Αναστασίου Μιχάλης, Στέφανη Μισσέρη:_ 14 ΚΟΜΒΟΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΚΑΜΑ / ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Ατελιέ Ατθίς, Λαφίνα Επταμινιτάκη, Ευδοκία Μιμίκου, Βασιλική Παπαργύρη: _ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΠΡΩΗΝ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΛΙΓΝΙΤΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, διαγωνισμός, διάκριση.


Γιάννης Γιανούτσος:
PUBLIC ARCHITECTURE-FUTURE FOR EUROPE,
ΜΟΣΧΑ «ΠΕΡΑΣΜΑ»

Daskalaki|Papadopoulos architects, Δασκαλάκη Γεωργία, Παπαδόπουλος Γιάννης: ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ & ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ, διαγωνισμός.

Τζίνα Δεφερέρα, Άννα Κόκα, Πάνος Νιάρχος, Τζανής Τζανετόπουλος:_ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΝΕΚΡΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ, Διαγωνισμός.

Λαφίνα Επταμηνιτάκη:_A SILENT SPACE, Διαγωνισμός

KAAF-KITRINIARIS ASSOCIATES ARCHITECTURE FIRM.

Αλέξανδρος Κιτρινιάρης, Χριστιάνα Αλιφαντή, Δομινίκη Κατραμαδοπούλου, Αγγελική Ζαβράκα:_BIOAROMA:ΜΟΥΣΕΙΟ & ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΩΝ



Άννα Κόκα , Πάνος Νιάρχος: _ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΑΤΤΙΚΗΣ


ΚRΑΚ Architects, Κωνσταντίνος Σταθόπουλος:_CASA ODYSSIA στην Κέρκυρα. 


Θανάσης Μάνης, Ηλίας Πίτσιος:_ ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΟΥΣΙΟΥ.

Micromega Architecture and Strategies
Αλέξανδρος Ζώμας, Μάρα Παπαβασιλείου: _ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ.

Not a Number Architects
Ερμής Αδαμαντίδης, Δομινίκη Διδάτση, Παύλος Συμιανάκης:_CORE AGORA



Κωνσταντίνος Πυλιώτης, Αλκιβιάδης Πυλιώτης:_LINEAR HABITAT
ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ, ΜΕΣΣΗΝΙΑ

Λεωνίδας Παπαλαμπρόπουλος, Γεωργία Σεργιοπούλου:_ ΓΕΝΟΣΗΜΗ ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, Διαγωνισμός.



Μαριάνθη Παπαγελοπούλου:_ “PLAIN HOUSE”,
ΜΙΚΡΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΒΕΛΙΝΑ


Petras Architecture,
Τσαμπίκος Πετράς:_ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΟΡΟΦΟΥ ΣΕ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, Διαγωνισμός.

RCTECH,
Γιάννης Δουρίδας, Βέρα Κανελλοπούλου:_BEACH HOUSE NERANTZA.


Fatura Collaborative,
Αλεξάνδρα Βούγια, Θεοδόσης Ησαΐας, Πλάτων Ησαΐας, Χρυσούλα Κοροβέση, Ελισάβετ Χάσα:_ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΟΦΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ. Διαγωνισμός.

topio 7 architects-landscape architects
Κατερίνα Ανδρίτσου, Πανίτα Καραμανέα, Θανάσης Πολυζωίδης:_ «ΑΝΑΔΥΩΜΕΝΑ ΤΟΠΙΑ»ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΛΟΦΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ. Διαγωνισμός.


Την έκθεση συνοδεύει ο καθιερωμένος κατάλογος που επιμελήθηκαν  η Χριστίνα Παπαδημηρίου και ο  Ηλίας Κωνσταντόπουλος, και περιλαμβάνει ενδιαφέροντα κείμενα, τις ειδικές διακρίσεις, τις διακρίσεις και το σύνολο των συμμετοχών.



Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση




Monday, December 13, 2021

 

“ΑΘΗΝΑ ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ”

ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΣ ΛΕΥΚΩΜΑ KAI ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ


Με προβληματίζει αυτή η αλλαγή στον τρόπο που πραγματοποιούνται τον τελευταίο καιρό οι διάφορες εκδηλώσεις αρχιτεκτονικής, όπως ημερίδες, παρουσιάσεις βιβλίων, και εκθέσεις. Από τους ουδέτερους χώρους των αμφιθεάτρων, έχουμε περάσει σε πιο «κοσμικές» θα έλεγα διοργανώσεις, σε πιο εντυπωσιακούς χώρους όπως π.χ. στο Κέντρο πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, που σκηνοθετούνται και ενίοτε συνοδεύονται από ζωντανή μουσική, ακόμη και με εκλεκτά εδέσματα και ποτά που προσφέρονται μέσω επιλεγμένων caterings.


Με την γενναιόδωρη συμβολή των χορηγών, η αρχιτεκτονική προβάλλεται μέσα σε συνθήκες άνεσης που παραπέμπουν σε ένα είδος δεξιώσεων, δίνοντας και την δυνατότητα επαφών και συζητήσεων.

Σε ανάλογο κλίμα πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2021 στον Πύργο Βιβλίων, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η έκθεση και η παρουσίαση του βιβλίου λευκώματος, που επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας και διευθυντής του περιοδικού Grad Review Μανώλης Αναστασάκης, με τίτλο «Αθήνα, 200 χρόνια, διακόσια κτίρια». Ο στόχος της έκδοσης, αφορμή της οποίας είναι η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, είναι η ανάδειξη του κτιριακού πλούτου της πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους.


Μία έκδοση 336 σελίδων με σκληρό εξώφυλλο, στην οποία εμπεριέχονται εκτός από τον Πρόλογο του επιμελητή, με τίτλο «κριτήρια επιλογής και χρονολογική ακολουθία», 8 εισαγωγικά, ιστορικά και θεωρητικά κείμενα έγκριτων μελετητών, με πλούσια εικονογράφηση, που διέρχονται κατά διαστήματα τα 200 χρόνια. Πρόκειται για τα κείμενα:
  • του Μάνου Μπίρη (Ομότιμου Καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ), με τίτλο «η αθήνα της πρώτης περιόδου επί όθωνος»
  • του François Loyer (Ιστορικού Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Επίτιμου Διευθυντή Έρευνας CNRS), με τίτλο «γάλλοι στην ελλάδα, έλληνες στην γαλλία»
  • της Μαριλένας Κασιμάτη (Ιστορικού Τέχνης), με τίτλο «χριστιανός χάνσεν-θεόφιλος χάνσεν-ερνστ τσίλλερ, οι δράσεις τους στην αθήνα του 19ου αιώνα»
  • της Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ (Ιστορικού Αρχιτεκτονικής και Ομότιμης Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών). με τίτλο «Ο εξευρωπαϊσμός της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής από τον ύστερο 19ο αιώνα έως το 1930»
  • της Μαρίας Δανιήλ (Δρ Αρχιτέκτων ΕΜΠ), με τίτλο «η συμβολή του δήμου αθηναίων στο γίγνεσθαι της νεότερης αθήνας 1835-1912»
  • του Κώστα Τσιαμπάου (Επίκουρου Καθηγητή, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ) με τίτλο «ο θετικισμός στην ελληνική αρχιτεκτονική, αρθρογραφία (1930-1980)»
  • του Στέλιου Γιαμαρέλου (Λέκτορα Bartlett School of Architecture, Εκτελεστικού συντάκτη The Journal of Architecture), με τίτλο «η αφανής δεκαετία του 1980, ή οι μεταμοντέρνες ζυμώσεις της αρχιτεκτονικής στην ελλάδα» και
  • του Γιάννη Αίσωπου (Καθηγητή και Προέδρου στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών), με τίτλο «ελληνική αρχιτεκτονική 1980-2020»

Παρουσιάζονται επίσης 200 επιλεγμένα κτίρια της Αθήνας από το 1821 έως το 2021, κατανεμημένα σε έξη περιόδους, ξεκινώντας από την προεπαναστατική περίοδο και συνεχίζοντας με τις 1821/1830-1867 | 1868-1922 |1923-1945 |1946-1979 | 1980-2021, ώστε να διευκολύνεται ο αναγνώστης να τοποθετήσει το κάθε κτίριο στον ιστορικό του χρόνο. Οι περίοδοι αυτοί τεκμηριώνονται και αναλύονται στο σχετικό εισαγωγικό κείμενο του επιμελητή, όπου διευκρινίζονται και τα κριτήρια επιλογής των κτιρίων που ήταν η ποιότητα της αρχιτεκτονικής τους, αλλά και η δυνατότητά τους να εκφράσουν την αρχιτεκτονική εξέλιξη της πόλης. Ενδιαφέρουσα είναι η ένθετη μαύρη σελίδα με τα περιεχόμενα κάθε ενότητας και με χάρτη με την χωροθέτηση των κτιρίων στην πόλη, που δυστυχώς διχοτομεί αμήχανα δισέλιδες εικόνες.


Σε κάθε έργο που καταλαμβάνει μία σελίδα, εκτός από τον τίτλο, τον αρχιτέκτονα και την διεύθυνση, αναγράφεται και σύντομο περιγραφικό κείμενο με ιστορικά στοιχεία. Προφανώς απουσιάζουν σημαντικά κτίρια και αρχιτέκτονες, αλλά ως συνήθως υπάρχει ένα θέμα με τις υποκειμενικές επιλογές.

Ο κύριος όγκος της φωτογράφησης των κτιρίων πραγματοποιήθηκε από το φωτογράφο Βασίλη Μακρή.





Στον ειδικά διαμορφωμένο για την παρουσίαση του λευκώματος χώρο του Πύργου των Βιβλίων, πραγματοποιήθηκε και μία μικρή πρωτότυπη έκθεση, με την ουσιαστική συμβολή και επιμέλεια του Παναγιώτη Πάγκαλου, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα εσωτερικής αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, με την υποστήριξη του Citylab και του Π.Δ.Α., την εταιρεία Επίκυκλο, και την χορηγία της εταιρείας AVAX. Την ευθύνη της παραγωγής είχε ο Γιώργος Μυλωνάς.


Εκτός από την γραμμική συνοπτική παρουσίαση όλων των έργων σε σμίκρυνση με σύντομες περιγραφές η έκθεση εμπλουτίζεται και με δέκα αυτοσχέδια δια χειρός του επιμελητή stands, με φωτιστικά και οθόνες, όπου προβάλλονται με την λογική του slideshow τα έργα, κατανεμημένα σε δέκα εικοσαετίες συνοδευόμενα και με τα σχετικά κείμενα.

Σταύρος Αλιφραγκής

Όπως τόνισε ο Σταύρος Αλιφραγκής, που άψογα προετοιμασμένος, διαχειρίστηκε με τον καλύτερο τρόπο τον γενικό συντονισμό της εκδήλωσης και των ομιλιών: «Η ομάδα του Πάγκαλου κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να μεταφράσει το συνεκτικό αφήγημα του λευκώματος σε μια πυκνή χωρική εμπειρία με λιτά εκφραστικά μέσα».

Παναγιώτης Πάγκαλος

Στην αρχή της εκδήλωσης χαιρέτησε ο Παναγιώτης Πάγκαλος, που μεταξύ άλλων, ανακοίνωσε ότι η πόλη θα αποκτήσει ένα Αθηναϊκό Μουσείο και απέκτησε ήδη τουλάχιστον ως προς το θεσμικό πλαίσιο ένα Μορφωτικό Ίδρυμα του Δήμου Αθηναίων, με την πρωτοβουλία του Ελευθέριου Σκιαδά, προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων, που μίλησε στην συνέχεια.

Χαιρέτησαν επίσης και εκπρόσωποι του Δήμου Αθηναίων, της Περιφέρειας Αττικής, του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αττικής και των χορηγών.

Μανώλης Αναστασάκης

Τον πρώτο κύκλο έκλεισε ο Μανώλης Αναστασάκης, που μεταξύ άλλων δήλωσε άγνοια κινδύνου όταν ξεκίνησε το όλο εγχείρημα και σύντομα συνειδητοποίησε τις δυσκολίες και το τί έπρεπε να αντιμετωπίσει για να πραγματοποιηθεί αυτή η έκδοση.

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος και οι τέσσερεις ομιλητές, Τάσος Μπίρης, Γιώργος Πανέτσος, Ρένα Σακελλαρίδου και Δημήτρης Φιλιππίδης, λίγο πριν την έναρξη των ομιλιών

Τις τέσσερις ομιλίες που ακολούθησαν προλόγισε ο Σταύρος Αλιφραγκής, που σημείωσε ότι στην κατεύθυνση ενός ζωογόνου και δημιουργικού αναστοχασμού θα συμβάλουν οι 4 ομιλητές, που προσεγγίζουν το αντικείμενο μέσα από διαφορετικές αν και διασταυρούμενες ιδιότητες.

Στην συνέχεια επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των ομιλιών με την ανησυχία πάντα τυχόν παρερμηνειών και παραλήψεων.

Τάσος Μπίρης

Ο Τάσος Μπίρης επιχείρησε έναν συσχετισμό αυτής της έκθεσης με την έκθεση “Symbols” στο ΕΜΣΤ, μέσα από την παρατήρηση ότι και «στις δύο περιπτώσεις δεν εφαρμόζεται η συνταγή της παράλληλης παράθεσης πολλών και ποικίλων δειγμάτων της εντόπιας αρχιτεκτονικής, όπου συνήθως απουσιάζει το νόημα, σε αναφορά με την ανάδειξη και ερμηνεία των ιδεών της αισθητικής, της τεχνολογίας, της μεθοδολογίας που χαρακτηρίζουν, ενώνουν και διαχωρίζουν τα θέματα τα οποία παρουσιάζονται και έτσι ως σύνολο αποκτούν τον χαρακτήρα ανθολογίας με σκοπό την τρέχουσα ενημέρωση ».


Έτσι η έκδοση αυτή, που προκύπτει μέσα από μια πολυεπίπεδη έρευνα, δεν συνιστά μια εικονογραφική ανθολογία, εμπεριέχοντας μια ουσιαστική κειμενογραφία, και οργανώνοντας το υλικό σε χρονικές περιόδους που συσχετίζονται με επιλεγμένα έργα. Παράλληλα αναφερόμενος στον Αναστασάκη και στα οκτώ εισαγωγικά κείμενα, επισημαίνει ότι εντοπίζουν τις αγωνίες που έχουν αποδοθεί και αποδίδονται σε ρεύματα, όπως ο νεοκλασικισμός, ο μεταμοντερνισμός, ο μοντερνισμός, ο νέο-μοντερνισμός, ο κριτικός τοπικισμός, που χαρακτήρισαν και χαρακτηρίζουν την έντεχνη αρχιτεκτονική του τόπου. Έτσι η έκδοση αυτή αποτελεί μια αισιόδοξη εξαίρεση καταγραφής της έντεχνης αρχιτεκτονικής.


Για να συμβάλει μάλιστα στην ενίσχυση της πρωτοτυπίας του βιβλίου, κατέθεσε ένα παλαιό προσωπικό ενθύμημά του, που αφορά το δίλημμα που τέθηκε την ταραγμένη περίοδο του 1974, αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας, όταν τέθηκε το ερώτημα «και τώρα προς τα πού θα κινηθούμε» σε μια εποχή που προς τα εμπρός ήταν το διεθνές μεταμοντέρνο, που κυριάρχησε. Υπήρχε όμως το Σωκρατικό δαιμόνιο που έφερε στο μυαλό την θεωρία του Ιωάννη Δεσποτόπουλου για το «διαρκές μοντέρνο», όρος που βοήθησε στο να βρεθεί ο δρόμος απέναντι στο δίλημμα και από τότε ήταν και παραμένει για τον ίδιο, σωτήριος. Και δείγματα αυτού του όρου και αυτής της αρχιτεκτονικής εικονογραφούνται σε αυτόν τον τόμο.


Γιώργος Πανέτσος

Ξεχώρισε η ομιλία του Γιώργου Πανέτσου, που διατύπωσε εύστοχες και τεκμηριωμένες παρατηρήσεις, αξιολογώντας τα θετικά και εντοπίζοντας τις ελλείψεις αυτού του τόμου, που θεωρεί ότι είναι αποτέλεσμα ενός φιλόδοξου στόχου, που προκαλεί έναν διάλογο. Πιο αναλυτικά αναφέρθηκε στα θετικά της έκθεσης όπως: η χρονολογική παρουσίαση των κτιρίων, η επικαιροποίηση γνώσεων για τα κτίρια που παρουσιάζονται, και αποτελούν αποτέλεσμα μιας συστηματικής έρευνας, η επισήμανση των αλλοιώσεων στα κτίρια, η αποφυγή της απόλαυσης της μιζέριας της Αθήνας που κυριάρχησε τα τελευταία 20-25 χρόνια, ειδικά από αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους και άλλους που επέμεναν να την εκθειάζουν.


Εντόπισε κτίρια που δεν συμπεριλαμβάνονται στον τόμο όπως ο ναός του Αγίου Κωσταντίνου στην Ομόνοια του Καυταντζόγλου, η Εθνική Πινακοθήκη και το Μέγαρο Μουσικής (που σε ένα βαθμό είναι κατανοητή η απουσία τους), επίσης η πλατεία Μοναστηρακίου και η πλατεία Κολωνακίου, κάποιο από τα έργα του Καλατράβα, καθώς και το κτίριο της βιβλιοθήκης της Φιλοσοφικής Σχολής. Θα μπορούσαν να απουσιάζουν, είπε, κάποια κτίρια από την νεοκλασική περίοδο. Έθεσε θέμα και για την απουσία έργων κάποιων αρχιτεκτόνων όπως του Καψαμπέλη, του Δεκαβάλλα, του Ρίζου και του Πορφύριου και του αυθεντικά μεταμοντέρνου Νίκου Θεοδοσίου. Διατύπωσε ερωτηματικά σχετικά με την ακρίβεια της πληροφορίας και αξιολόγησε πολύ θετικά τα κείμενα, που τα θεωρεί εύστοχα συνοπτικά και περιεκτικά, μιλώντας πιο αναλυτικά για το καθένα από αυτά, σημειώνοντας παράλληλα και κάποιες ανακρίβειες και διατυπώνοντας και συμπληρωματικά στοιχεία.

Ρένα Σακελλαρίδου

Η Ρένα Σακελλαρίδου αξιολόγησε θετικά την έκδοση, που απευθύνεται στον μη ειδικό αναγνώστη, και ανέδειξε τόσο τα κτίρια όσο και τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο. Επικεντρώθηκε κυρίως στο κομμάτι της αρχιτεκτονικής. Προβάλλοντας ένα βίντεο, όπου φυλλομετρούσε την έκδοση, μίλησε αναφερόμενη στα κτίρια που παρουσιάζονται και την αρχιτεκτονική τους, και διατύπωσε μια σειρά από 40 ουσιαστικά ερωτήματα που γεννούνται, ανοίγοντας διαδρομές σκέψης και προβληματισμού.

Δημήτρης Φιλιππίδης

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης χαρακτήρισε επιβλητικό και προσεγμένο το βιβλίο, που μοιάζει με κατάλογο μιας επετειακής έκθεσης που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε, ενώ το βιβλίο κυκλοφορούσε εντελώς ανεξάρτητα εδώ και καιρό. Έτσι, είπε, εκείνο το μυστηριακό, πολυσύνθετο και αντιφατικό 1821 της παλιγγενεσίας φαινομενικά, χωρίς να αποτελεί την αρχική πρόθεση, εγγράφεται στο σώμα του βιβλίου ή αυτής της λανθάνουσας έκθεσης ως κάτι πέρα από μια απλή αφορμή, αλλά ως κάτι που μπορεί να έχει ή να αποκτήσει προεκτάσεις πολύ βαθύτερες από τις προβλεπόμενες. Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο ακολουθεί την ίδια μυθοποιητική πορεία, όπως έκαναν και όλες οι σχετικές εκθέσεις που έγιναν για να τιμήσουν το γεγονός, που μπορεί επίσημα να διακήρυτταν ότι στόχευαν να ρίξουν φως, στην ουσία κατασκεύαζαν μια νέα πραγματικότητα που να ανταποκρίνεται στις ψυχικές μας ανάγκες. Ανάλογα και ο τίτλος της έκδοσης μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε τις ταυτίσεις.


Αναφέρθηκε στα περιεχόμενα του τόμου, στα κείμενα, τις περιόδους και τα έργα αναδεικνύοντας την πολύ καλή φωτογράφηση του Μακρή που κατάφερε να ενοποιήσει έργα με τέτοιες τεράστιες διαφορές ηλικίας, κατάστασης και σημασίας.

Αναρωτήθηκε ποιά «Ιστορία» αφηγείται αυτός ο τόμος, μια και στην συγκεκριμένη περίοδο στην αρχιτεκτονική δεν είχαμε κάτι αντίστοιχο με την επανάσταση το 1821. Είχαμε ίσως εξέλιξη, ανάπτυξη, αγώνες και επιτεύγματα χωρίς να υπάρχει ένα πραγματικό μπουμ, εκτός αν θεωρηθούν επανάσταση οι δύο εισβολές του νεοκλασικισμού και του μοντερνισμού που φοβάται ότι δεν θα έβρισκαν σύμφωνους πολλούς. Υπάρχει όμως μία αναπάντεχη συγγένεια ανάμεσα στην επέτειο και την αρχιτεκτονική των 200 ετών που γιορτάζει αυτό το βιβλίο. Είναι και οι δύο αρκετά μπερδεμένες ιστορίες. Είναι αγώνες και σαν τέτοιες τις τιμούμε.


Αναφέρθηκε επίσης αναλυτικά σε σχετικές εκδόσεις και εκθέσεις στο παρελθόν με αντικείμενο την διαχρονική πορεία της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Τέλος, αναφερόμενος στο σήμερα εντόπισε τον μεγάλο πληθωρισμό νέων δημιουργών, που ασφυκτιούν χωρίς να βρίσκουν εύκολη διέξοδο και τροφοδοτούν εκδηλώσεις άμεσης προβολής με διάφορους τρόπους. Μία διαπίστωση που βάζει πολλά ερωτηματικά σχετικά με την προφανή ευκολία που προβάλλονται, μέσα από εμπορικού χαρακτήρα διαδικασίες, όπου απουσιάζουν ουσιαστικές και τεκμηριωμένες προσεγγίσεις.

Η βραδιά έκλεισε με σχόλια και τοποθετήσεις του Δημήτρη Αντωνακάκη, της Σοφίας Τσιράκη, της Μαίρης Βιδάλη (αντιπεριφεριάρχης πολιτισμού στην Περιφέρεια Αττικής) και των ομιλητών, και φυσικά με ενδιαφέρουσες συζητήσεις μεταξύ των παρευρισκομένων.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση.