Monday, August 25, 2014

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΟΡΡΟΣ 1920-1991


Δεν σε βλέπω σε οἶδα

Διάλεξη 9ου εξαμήνου
Σχολή Αρχιτεκτόνων Mηχανικών ΕΜΠ

 παρουσίαση και αξιολόγηση ανέκδοτου υλικού 
 ενός  σχεδόν τυφλού μηχανικού-αρχιτέκτονα.


ο Γιώργος Παπαδήμας στην έδρα του αμφιθεάτρου Τ101



Η είδηση κυκλοφόρησε υπόγεια: 
μια ιδιότυπη διάλεξη στο ΕΜΠ για έναν τυφλό αρχιτέκτονα! 

Ζήτησα το όνομα του και περισσότερα στοιχεία, μα από παντού σιωπή ιχθύος. Το μόνο που έμαθα ήταν η ημέρα (24 VΙΙ 2014) και η ώρα της διάλεξης στο Αμφιθέατρο T101. Παρόντες οι καθηγητές Παναγιώτης Τουρνικιώτης, η Βάνα Ξένου και ο Γιάννης Κίζης και το ακροατήριο, όλοι  μέσα σε ένα κλίμα απορίας αν τελικά μπορεί κανείς να κάνει αρχιτεκτονική χωρίς να βλέπει. Στην έδρα γύρω από τον ομιλητή φωτογραφίες, αντικείμενα και κάποια ξεχασμένα χαρτόνια με έγχρωμα σχέδια της δεκαετίας του ΄70. 



Η διάλεξη ήταν αποκαλυπτική και μπορείτε να την διαβάσετε στην συνέχεια. Όλα ξεκίνησαν από το μηδέν. Κάποιες πληροφορίες του Π. Τουρνικιώτη (του αξίζουν συγχαρητήρια που στηρίζει τέτοιες σημαντικές διαλέξεις) και μια σχεδόν εκ του μηδενός σοβαρή και συστηματική έρευνα του φοιτητή Γιώργου Παπαδήμα, που ξεκίνησε με αόριστα και ασαφή αποτελέσματα, αποκάλυψαν μια ιδιότυπη αρχιτεκτονική προσέγγιση. Το αποτέλεσμα η εντυπωσιακή διαδρομή ενός ξεχασμένου δημιουργού με μειωμένη, σχεδόν ανύπαρκτη όραση και έναν αριθμό κτιρίων του, που όπως τόνισε ο Π. Τουρνικιώτης, μπορούν μετά βεβαιότητας να ενταχθούν στην ανθολογία της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Δημιουργίας.


Μιχάλης Όρρος, Κατοικία στο Κεφαλάρι


Ο Γιώργος Παπαδήμας, με μια σοβαρή επιστημονική ωριμότητα παρουσίασε μια τεκμηριωμένη μονογραφία αναζητώντας επίμονα και με μεγάλες δυσκολίες το υλικό του μέσα από περιπλανήσεις από σπίτι σε σπίτι, από ιδιοκτήτη σε ιδιοκτήτη και κατάφερε να καταξιώσει έναν ξεχασμένο σημαντικό εραστή της αρχιτεκτονικής που όπως αποκάλυψε ο Γιάννης Κίζης, ως πολιτικός μηχανικός είχε απαξιωθεί από τον χώρο των αρχιτεκτόνων, αφού μάλιστα είχε παράλληλα και το στίγμα του μηχανικού των υψηλών εισοδημάτων. Προκαταλήψεις που ακόμη μας παρασύρουν σε έναν απύθμενο ελιτισμό.

Μιχάλης Όρρος 1920-1991

Είναι όμως βέβαιο ότι αυτή η συμπληρωματική του ιδιότητα του πολιτικού μηχανικού, του εξασφάλισε την δυνατότητα να πραγματοποιήσει τολμηρές στατικές επιλογές (πέργκολες κλπ). 




Μιχάλης Όρρος,  Τολμηρές πάργκολες στην οικία Λαζαράκη στην Γλυφάδα,

Ο Μιχάλης Όρρος δεν έβλεπε το ποτήρι που ήταν µπροστά του, δεν µπορούσε να δει ούτε το τασάκι. Όµως κατά έναν περίεργο τρόπο στην οικοδοµή έβλεπε και το παραµικρό. Είχε όπως φαίνεται αναπτύξει στο έπακρον τις άλλες αισθήσεις και όλα όσα είναι μέσα μας καταγεγραμμένα.


Διαβάστε την διάλεξη αυτή, συντομευμένη, όπως την προετοίμασε  ο Γιώργος Παπαδήμας, με πλήρη εικονογράφηση, στην αντίστοιχη νέα ενότητα αυτού του blog, κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ 

..................................................................

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης έστειλε το ακόλουθο σχετκό σχόλιο:


Ο ΟΡΡΟΣ ΚΑΙ Ο ALLEN


Μπορεί ένας αρχιτέκτονας να είναι τυφλός; Το ερώτημα, με αφορμή το έργο του αρχιτέκτονα Μιχάλη Όρρου, τίθεται από τον Γιώργο Παπαδήμα στην σπουδαστική του διάλεξη που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, με υπεύθυνο τον Π. Τουρνικιώτη. Δεν παρευρέθηκα αλλά διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον τη δημοσίευσή της στο μπλογκ αυτό. Η απάντηση του Γ. Παπαδήμα είναι απροκάλυπτα θετική: τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει έναν τυφλό αρχιτέκτονα από το να δημιουργήσει σημαντικά έργα, φτάνει να διαθέτει ταλέντο και θέληση. 

Η εντυπωσιακή αυτή ιστορία θάρρους θυμίζει ένα φιλμ του Woody Allen, το Hollywood Ending (2002), με παρόμοια πιστεύω υπόθεση. Ο Woody Allen παίζει το ρόλο ενός σκηνοθέτη που ξαφνικά τυφλώνεται ενώ έχει μόλις αναλάβει να γυρίσει ένα φιλμ ορόσημο της σταδιοδρομίας του. Του είναι αδύνατο να αρνηθεί, κι έτσι αποφασίζει να γυρίσει το φιλμ χωρίς να μαθευτεί το μυστικό του. Η υπόθεση εξελίσσεται με τον γνώριμα απολαυστικό τρόπο του Woody Allen, καθώς ο τυφλός σκηνοθέτης καθοδηγεί ηθοποιούς και οργανώνει σκηνές χωρίς να μπορεί να δει το παραμικρό. Στο τέλος, το φιλμ παρουσιάζεται στις Κάννες, όπου οι ευρωπαίοι κριτικοί παραληρούν από ενθουσιασμό για την τέχνη του, θεωρώντας ότι πρόκειται για το καλύτερο αμερικανικό φιλμ των τελευταίων πενήντα ετών.

Ο Woody Allen διακωμωδεί με ευθυκρισία τους τρόπους του Hollywood, υποχρεώνοντάς σε να σκεφτείς πόσοι άραγε σκηνοθέτες «βλέπουν» πραγματικά τα έργα που γυρίζουν. Ακριβώς το ίδιο νομίζω έκανε κι ο Μιχάλης Όρρος, ξεγυμνώνοντας πολλούς του σιναφιού του που καμώνονται ανέξοδα τους δημιουργούς. 

Δημήτρης Φιλιππίδης
.............................................................................


Ευχάριστη έκπληξη το email  του δημοσιογράφου Νίκου Βατόπουλου, που μεταξύ άλλων μου γράφει:

....Τυχαίνει να ζω σε πολυκατοικία στη Γλυφάδα που είχε σχεδιάσει ο Ορρος και πάντα είχα την αίσθηση ότι επρόκειτο για σπουδαίο δημιουργό. Αλλά δεν ήξερα όλα αυτά τα στοιχεία. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η εργασία αυτή και μου δίνει την ιδέα μήπως κάνω ένα άρθρο προβάλλοντας και την ερευνητική δουλειά του Γιώργου Παπαδήμα.
Στη Γλυφάδα είναι αναγνωρίσιμα τα κτίρια που είχε σχεδιάσει ο Ορρος και τα έχω δει όντας βέβαιος ότι είναι δικά του.
Ατυχώς μία από τις ωραίες μονοκατοικίες του, στη Γλυφάδα, κατεδαφίστηκε πρόσφατα.
Επισυνάπτω δύο φωτογραφίες. Την κατεδαφισθείσα μονοκατοικία και την πολυκατοικία, στην οποία διαμένω, σε λήψη του 1975...



  Μιχάλης Όρρος, κατεδαφισμένη μονοκατοικία στην Γλυφάδα, 
αρχείο Νίκου Βατόπουλου


Μιχάλης Όρρος, Πολκατοικία Πρίγκηπος Πέτρου 21,  στην Γλυφάδα, 
αρχείο Νίκου Βατόπουλου




Ευχαριστώ πολύ τον Νίκο Βατόπουλο για τα συμπληρωματικά αυτά στοιχεία και παρακαλώ όσους διαθέτουν συμπληρωματικές πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό να μας ενημερώσουν. 

.............................................................................


Friday, August 15, 2014

ΤΑΣΟΣ ΜΠΙΡΗΣ: ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ-ΜΠΟΥΤΙΚ, ΤΟ "ΞΕΝΙΑ-ΑΝΔΡΟΥ" ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ 14Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ



Ευρηματικές «κυβιστήσεις»(1)
αρχιτεκτονικής ιδεολογίας και εφαρμογής

(1)  Κυβίστηση: Ακροβατική άσκηση
(και για την περίπτωση που μας απασχολεί, “κολοτούμπα”)



Ξενία Άνδρου 29 VI 2014



Φίλε Γιώργο, 

Σε σχέση με το πρόβλημα του «Ξενία Άνδρου», που φαίνεται –δικαιολογημένα- τόσο πολύ να σε θλίβει, επίτρεψε μου να σου πω μερικές σκέψεις. 
Ας μην μας συνεπαίρνει ο καημός για τον Άρη Κωνσταντινίδη και το –υπό διωγμό- έργο μιας ολόκληρης εποχής, των «Ξενία» συμπεριλαμβανομένων. 
Βεβαίως, «λύση» για όλα αυτά (ιδιαιτέρως σε ζητήματα τουριστικής ανάπτυξης) θα υπάρξει και δεν θα είναι μόνο τα «ξενοδοχεία –μπουτίκ» του ΤΑΙΠΕΔ. 
Περισσότερο από αυτήν πιστεύω ότι πρέπει να απασχολήσει (από ιδεολογική και πρακτική άποψη) π.χ. η πρόταση που φαίνεται να εκπροσωπεί επισήμως τον κλάδο μας ως ελληνική συμμετοχή στην φετινή «Biennale Βενετίας». Πρόταση που υπερβαίνει το ειδικό πρόβλημα του «Ξενία της Άνδρου» και τα ξενοδοχεία γενικότερα, και αφορά συνολικά στην σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική εν μέσω κρίσεως, αλλά και μετά από αυτήν.

Ο τίτλος της συμμετοχής καταγράφεται συντομογραφικά αλλά και περιεκτικά –ως ένα είδος ντιρεκτίβας- σε ολοσέλιδα αφιερώματα των εφημερίδων «Καθημερινή» και «Βήμα» της Κυριακής (03/08/2014) σε γενικές γραμμές ως εξής: 

Αρχιτεκτονική του «λιγότερου» και «μικρότερου». 

Αρχιτεκτονική του «ασκητικού». 

(Αλλά φυσικά, από εδώ και εμπρός!) 





Πρόκειται, νομίζω, για «λέξεις» που βγαίνουν ξαφνικά στη σκηνή σαν «λαγοί μέσα από καπέλο» και απευθύνονται, πέραν των αρχιτεκτόνων και προς ένα ευρύτερο κοινό που πια μάλλον δεν θυμάται «τι» και «από ποιους» λεγόταν ή γινόταν κατά πλειοψηφία στην τελευταία προ κρίσεως περίοδο σε αναφορά με την αρχιτεκτονική. 

«Λέξεις» που, μέχρι σήμερα, είχε παραχώσει στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» ο βίαιος υλιστικός εκσυγχρονισμός της παγκοσμιοποίησης της προηγούμενης εικοσαετίας (γι’ αυτούς που θυμούνται). Και του οποίου την αρχιτεκτονική πολύ θαυμάσαμε, διδάξαμε, εφαρμόσαμε. Ας την παρουσιάζουμε σήμερα –ευσχήμως- ως «τέκνο αγνώστου πατρός και μητρός». 

«Λέξεις» κενές πια περιεχομένου, στις οποίες όμως ο Κωνσταντινίδης και η περίοδος του Ύστερου Ελληνικού Μοντερνισμού προσέδωσαν απολύτως ειδικό νόημα, σημασία, αλλά και προϋποθέσεις χρήσεως, τόσο σε επίπεδο αρχιτεκτονικής ιδεολογίας, όσο και εφαρμογής. Όλα αυτά δηλαδή που τα τελευταία είκοσι χρόνια, εμείς οι «εκσυγχρονιστές κοσμοπολίτες», με παιγνιώδη ή χλευαστική διάθεση χαρακτηρίσαμε ως σύμβολα ξεπερασμένης, τοπικιστικής, επαρχιώτικης εσωστρέφειας. Ή ως επιθετική, απομονωτική προσήλωση στο «ένα και μοναδικό ηθικοπλαστικό αληθές». 

Με τέτοιες σκέψεις, τέτοια γραπτά, λόγια και χτισμένα έργα, εκφράσαμε την εκσυγχρονιστική μας οίηση. Και έτσι σε μεγάλο βαθμό πάθαμε ότι πάθαμε. 

Αλλά πέρα από τις «λέξεις- κλειδιά» των αποενοχοποιητικών κυβιστήσεων της παρουσίασης της ελληνικής συμμετοχής στη Biennale (μάλιστα, με ενισχυτικό εφαλτήριο «αξιοπιστίας» τα ξεχασμένα «Ξενία») είδαμε στις δύο Κυριακάτικες εφημερίδες, χαρακτηριστικές εικόνες και συνοδευτικά κείμενα νέων επιλεγμένων προτάσεων της συμμετοχής μας, για μελλοντικές λύσεις στα γενικά κακοπαθήματα μας. Λύσεις που μπορούσαν –πιστεύω- να έχουν και άμεση εφαρμογή στην περίπτωση του ερειπιώδους «Ξενία της Άνδρου», στο πνεύμα των «φαντασιακών συμβολισμών» που θεωρούμε ως βολικό αντίδοτο στην κρίση. 

Συγκεκριμένα, στην παρουσίαση του «Βήματος» μια πρόταση διερευνούσε το πως ένα αρχιτεκτονικό ημιτελές ερείπιο διάσπαρτων υποστυλωμάτων και δοκών (χωρίς καν τις πλάκες του) θα μπορούσε, με κατάλληλους «έξυπνους» χειρισμούς εικονικής προσομοίωσης (και με προσθήκη μπόλικου υγρού ονειρικού στοιχείου) να μεταμορφωθεί σε up to date αρχιτεκτονικό γλυπτό, υποθέτω ως σύμβολο του «ολίγου» και «ασκητικού» της μετά την κρίση περιόδου. Και επιπλέον να βγάλει ίσως οικονομικά και «το κατιτίς του». Χωρίς ανάγκη ενίσχυσης του σκελετού και του οπλισμού ή πρόσθετη προστασία από τις σκουριές που προκαλεί η τρικυμισμένη θάλασσα, όπως θα προϋπέθετε μια επανάχρηση του κουφαριού του «Ξενία». 




Studio Angelidakis, The Naxos Ruin 

Το ερείπιο μιας βέλγικης επένδυσης στη Νάξο, ένα μισοφαγωμένο κουφάρι ξενοδοχείου που κάθε καλοκαίρι κατοικείται άτυπα από κατασκηνωτές και μετανάστες και το ερώτημα με ποιον τρόπο μπορούμε να αξιοποιήσουμε το υπάρχον «κτισμένο» αντί για να προσθέτουμε ακόμα κτίρια στο υπερφορτωμένο τοπίο. 

Εξάλλου στην «Καθημερινή» παρουσιαζόταν μια ακόμη φαντασιακή πρόταση σε αναφορά με το «ολιγότερο» και «μικρότερο». Την αποτελούσε μια -επίσης «έξυπνη»- συγκρότηση ανεξάρτητων πλωτών ξενοδοχειακών «κυψελών». 


ΖΗΣΗΣ ΚΟΤΙΩΝΗΣ (Βόλος) : Αμφίβιες αποικίες. Στη θαλάσσια έκ(σ)ταση 

Μια συνθήκη αμφίβιας ζωής με κέλυφος 50 μονάδες πλωτής κατοίκησης για διαμονή 100 παραθεριστών και ένα πλωτό οχηματαγωγό πλοίο που φέρει τις ξενοδοχειακές χρήσεις υποδοχής και ταυτόχρονα λειτουργεί ως «μητρικό πλοίο» μεταφέροντας τις μονάδες σε προσβάσιμες από τη θάλασσα περιοχές. 

Το φαντασιακό 

Σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να αναπτυχθεί (εν κινήσει ή αγκυροβολημένη) κοντά στην προβλήτα όπου ρημάζει σήμερα το «Ξενία», ως «πετυχημένος συμβολισμός» μιας νοητικής και πρακτικής μεταφοράς της – αχρηστευμένης πια- πρότασης του Κωνσταντινίδη, στην ίδια τη θάλασσα που, μαζί με την αδιαφορία μας, την διεύρωσε. 

Έτσι, τα έρημα δωμάτια του «Ξενία» θα συμβολίζονταν από τις ολοζώντανες θαλάσσιες κυψέλες που θα έπλεαν απέναντι του! 

στην βεράντα του 2ου ορόφου του Ξενία  Άνδρου το καλοκαίρι του 1989, Γιώργος & Σοφία Τριανταφύλλου 


μια γαλήνια μπουνάτσα, 
από την βεράντα του Ξενία στην Άνδρο 
το καλοκαίρι του 1989, φωτό Γιώργος Τριανταφύλλου 


μια ταραχώδης θάλασσα από την βεράντα του Ξενία Άνδρου στην περίπτωση των άγριων μελτεμιών, καλοκαίρι 1989, φωτό Γιώργος Τριανταφύλλου 

Μάλιστα, ο «συμβολισμός» θα είχε διπλή ερμηνεία: μια γαλήνια, στην περίπτωση μπουνάτσας και μια ταραχώδη, στην περίπτωση των άγριων μελτεμιών, όταν άλλες κυψέλες θα χάνονταν ανεπιστρεπτί στο πέλαγος, και άλλες θα έφταναν μέχρι και τις ενδότερες χερσαίες περιοχές της Άνδρου, αναλόγως του πνέοντος ανέμου. 

Με αυτά και με εκείνα, συμπέρασμα βγαίνει ότι σήμερα σχεδόν κανείς άνθρωπος και κανένα ανθρώπινο έργο δεν μπορεί πια, ούτε να ζήσει, αλλά ούτε και να πεθάνει, εν ησυχία και εν αξιοπρεπεία. Έκτος ίσως από την παλαιά εκείνη περίπτωση της ανατίναξης του έρημου σκελετού της μελέτης Δεσποτόπουλου για τον «Ερυθρό Σταυρό», που έγινε μια και καλή, χωρίς φλύαρους επικήδειους, ως αποτέλεσμα του ίδιου ωφελιμιστικού εκσυγχρονιστικού πνεύματος στο οποίο αναφέρθηκα προηγουμένως. 


Η ανατίναξη του έρημου σκελετού της μελέτης Δεσποτόπουλου 
για τον «Ερυθρό Σταυρό», 21 05 1995 

Πνεύμα που ισχύει και σήμερα και ας επιχειρούμε να το παραλλάξουμε με ευρηματικές λεκτικές ή αισθητικές κυβιστήσεις και φαντασιακούς συμβολισμούς. 

Γι’ αυτό δεν πρέπει να μας κατακλύζει, ούτε η θανατερή απελπισία (ειδικά εσένα Γιώργο, μιας και, εσύ τουλάχιστον, καλά τα είπες για τη Biennale) , ούτε ο υποδόριος κυνισμός που διαφαίνεται στο αμφίσημο σχετικό άρθρο του Δημήτρη Φιλιππίδη για τα κακοπαθήματα μας. 

Ας κρατήσουμε λοιπόν δυνάμεις για τα χειρότερα (ή ενδεχομένως και τα καλύτερα). 

Τάσος Μπίρης 

13 Αυγούστου 2014 


Ο Τάσος Μπίρης διατυπώνει εδώ τις σκέψεις του με αφορμή την ανάρτηση σε αυτό το μπλογκ, στις 19 Ιουλίου 2014 με τίτλο: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΜΠΟΥΤΙΚ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΙΠΕΔ, η περίπτωση της Άνδρου, όπου και ο Δημήτρης Φιλιππίδης διατυπώνει μια χρήσιμη ρεαλιστική άποψη με τίτλο: ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΞΕΝΙΑΣ ΑΝΔΡΟΥ. Για να επισκεφτείτε αυτή την ανάρτηση κάντε ΚΛΙΚ εδώ

Εικονογράφηση: Γιώργος Τριανταφύλλου


Από τον Γιώργο Μαδεμοχωρίτη ήρθε το ακόλουθο σχόλιο:

Θαυμάσια και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η τοποθέτηση του κου Τ. Μπίρη, αποτέλεσμα νηφάλιας σκέψης ωριμότητας και εμπειρίας.
Χαίρομαι που ένας τόσο σημαντικός αρχιτέκτονας , τολμάει και θίγει απόψεις ταμπού με τον ευρηματικό μεν όρο "κυβίστηση" που αποδίδει την αναγκαιότητα αναθεώρησης πολλών "θέσφατων" με τον κίνδυνο του χαρακτηρισμού "κολοτούμπα".
Πρέπει όμως να προβληματίσει πολλούς από εμάς αυτοκριτικά, το γεγονός ότι η καθημερινότητα έχει επιβάλει την "κολοτούμπα" που την υλοποιούν πολλοί ανώνυμοι Έλληνες αρχιτέκτονες και επώνυμοι ξένοι . Ίσως ό ευρηματικός όρος "κυβίστηση" δώσει την ευκαιρία να απελευθερωθούν και οι επώνυμοι Έλληνες αρχιτέκτονες .

Γ. Μαδεμοχωρίτης
15 ΑΥΓ. 2014

Επίσης και ο Νϊκος Φιντικάκης σχολιάζει:

Κρατα Γιωργο,

Κι εδω στη Ν. Αφρικη διαβαζω τα σχολια σου μαζι με του Τασου Μπιρη σχετικα με το ξεπουλημα μεσω του Εθνικου μας παλιατζη "ΤΑΙΠΕΔ "του συνολου της Αρχιτεκτονικης μας κληρονομιας
Ευτυχως η UIA κραταει ενα πολυ θετικο ρολο για τη προστασια της Αρχιτεκτονικης ταυτοτητας που κινδυνευει διεθνως οχι μονο απο το ξεπουλημα της λογω της εξαπλωςης του φαινομενου "ΜΝΗΜΟΝΙΟ" στους Διεθνεις Τραπεζικους κλεπταποδοχους αλλα και λογω των απαραδεκτων πολεμων που στοχο εχουν το χρημα και την εκμεταλλευση των εκαστοτε τοπικων κοινωνιων και του πολιτισμου τους
Για την επικαιροτητα σου επισυναπτω το νεο συμβουλιο της UIA που εκλεχτηκε εδω στο Durban και υποσχομαι να συνεχισω και την επομενη τριετια να υπηρετω τη προςταςια της Ελληνικης Αρχιτεκτονικης κληρονομιας και του δημοσιου συμφεροντος
Κρατα γερα τη σημαια της αντικειμενικοτητας χωρις την αναγκη εκμαυλιστικων διαφημισεων.

Πολυ φιλικα και συναδελφικα
Νικος Φιντικακης

Υ.Γ
Μετα τη Πανεπιστημιου και το GEZI PARK οι Ρωσοι εφεραν ψηφισμα για τη προστασια του Πυργου του SHUVOK στη Μοσχα
Για αλλα νεα θα σε ενημερωσω αν θελεις μετα το 15 Αυγουστου που θα ειμαι Αθηνα








Saturday, August 9, 2014

SOLAR DECATHLON EUROPE 2014, ΒΕΡΣΑΛΙΕΣ / ΤΡΙΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ “PRET-A-LOGER”


με αφορμή την συμμετοχή Ματθαίου Ζαρμπή στην ομάδα του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου του Delft στην Ολλανδία


Ματθαίος Ζαρμπής, by Valeria Anzolin
Τον Ματθαίο Ζαρμπή τον γνωρίζω και τον παρακολουθώ από τα φοιτητικά του χρόνια στην Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ. Αδελφός στενής φίλης της κόρης μου, ερχόταν συχνά στο σπίτι, πάντα σεμνός και λιγομίλητος. Τις ικανότητές του διαπίστωσα για πρώτη φορά στην διπλωματική του εργασία. Αν θυμάμαι καλά μας άφησε άφωνους με τα εξαιρετικά του σχέδια με μολύβι στο χέρι, σε διαφανές χαρτί, με θέμα την αποτύπωση και την ανάπλαση ενός παραδοσιακού πύργου στην Άνδρο. 

Και τα δύο αδέλφια έφυγαν για το εξωτερικό. Η φίλη ζει πιά και εργάζεται στην Ελβετία και ο Ματθαίος βρέθηκε στην Ολλανδία στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Delft για μεταπτυχιακά. Έμαθα ότι συμμετείχε στην ομάδα που ετοίμαζαν μια πρόταση για να συμμετάσχουν στο Solar Decathlon Europe 2014, στη Γαλλία. 


Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα διοργάνωση όπου διαφορετικές ομάδες Πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο διαγωνίζονται για το ποια θα παρουσιάσει τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας και την πιο “επαναστατική” φωτοβολταϊκή τεχνολογία, σε ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά κελύφη. Η διοργάνωση αυτή ξεκίνησε το 2002 στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την διοργάνωση αυτή την παρακολουθώ στενά επί χρόνια γιατί συνήθως οι νέες τεχνολογίες εφαρμόζονται  σε απλά ενδιαφέροντα αρχετυπικά κελύφη, νέα και υπάρχοντα. 


Έτσι χάρηκα όταν είδα στο διαδίκτυο ότι η ομάδα που συμμετείχε ο Ζαρμπής κέρδισε το τρίτο βραβείο και του ζήτησα να μου στείλει σχετικό κείμενο το οποίο παραθέτω στην συνέχεια.

Solar Decathlon Europe 2014 - “Prêt-à-Loger” | “Home with a Skin”

HOME WITH A SKIN

Το πλαίσιο

Τον περασμένο μήνα, πραγματοποιήθηκε στις Βερσαλλίες [Παρίσι, Γαλλία] το Solar Decathlon Europe 2014, ένας διεθνής διαγωνισμός που ξεκίνησε το 2002 στις Η.Π.Α με σκοπό την προβολή των εφαρμογών, της σκοπιμότητας και της ποιότητας της ηλιακής ενέργειας και τεχνολογίας μέσα από το σχεδιασμό και την κατασκευή μιας ενεργειακά αυτόνομης κατοικίας.

Solar Decathlon Europe 2014, Βερσαλίες, Γενική άποψη

Είκοσι ομάδες πανεπιστημίων από όλον τον κόσμο διαγωνίστηκαν σε θέματα πολεοδομίας, αρχιτεκτονικής, μηχανικής, ενεργειακής απόδοσης, βιωσιμότητας, καινοτομίας και επικοινωνίας προκειμένου να αναδειχθούν προτάσεις για το βιώσιμο μέλλον των σύγχρονων πόλεων. 


Το έργο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμμετοχή του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Ντελφτ που απέσπασε το τρίτο βραβείο με το θέμα “Prêt-à-Loger”. Η κεντρική ιδέα της εν λόγω συμμετοχής βασίστηκε στην ανανέωση του υπάρχοντος, αναζητώντας τη λύση για την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης του ήδη δομημένου περιβάλλοντος. Με το σύνθημα «Αναβάθμισε το σπίτι σου, διατήρησε το σπιτικό σου» εκφράζεται άμεσα η πεποίθηση της ομάδας οτι η ενεργειακή αναβάθμιση των πόλεων μπορεί να συνυπάρξει με την συνέχιση του υπάρχοντος αισθήματος της κατοίκησης, της γειτονιάς και της κοινωνικότητας. 



Λαμβάνοντας υπόψη οτι το 2050 μόλις 1 – 2% του δομημένου περιβάλλοντος στην Ευρώπη θα είναι νεόδμητο και με αποδεκτή ενεργειακή απόδοση για τη βιωσιμότητα του, είναι φανερό οτι το “Prêt-à-Loger” εστιάζει στο πραγματικό πρόβλημα που πλήττει ήδη σήμερα τις πόλεις. Η συμμετοχή εκθέτει την ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτίσματος [“Doorzonwoning” – σειριακή κατοικία] που αποτελεί την κυρίαρχη τυπολογία κατοικίας στην Ολλανδία καταλαμβάνοντας σήμερα το 40% των ήδη χτισμένων κατοικιών. Μια τέτοια πρόταση εχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ενεργειακή απόδοση των πόλεων ενώ ταυτόχρονα απαντά σε ένα σημαντικό τμήμα της αγοράς για τον κλάδο της κατοικίας και της κατασκευής. 




Η λύση

Η υλοποίηση της ιδέας αυτής γίνεται με τη χρήση μιας επιπλέον «επιδερμίδας» για τις κατοικίες, η οποία καλύπτει τα υπάρχοντα κτήρια προσδίδοντας τους επιπλέον δυνατότητες. Με την εφαρμογή της «επιδερμίδας» ενσωματώνονται στο κτήριο παθητικά και ενεργειακά συστήματα για τον κλιματισμό του εσωτερικού χώρου, τη μόνωση του κτηρίου, την παραγωγή ενέργειας και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ενοίκων. Η λύση του “Prêt-à-Loger” αποτελεί μια εργαλειοθήκη επεμβάσεων διαθέσιμων ήδη σήμερα στην αγορά, από την οποία κανείς μπορεί να επιλέξει το συνδυασμό που αρμόζει στις ανάγκες και τις δυνατότητες του.


Η εφαρμογή της «επιδερμίδας» αποσκοπεί σε δύο βασικές ενέργειες: τη θερμική μόνωση της ψυχρότερης πλευράς του κτηρίου [συνήθως της βόρειας] και την επέκταση της κατοικίας προς τη θερμότερη πλευρά [συνήθως της νότιας]. 


Η επέκταση αυτή εκφράζεται με ένα θερμοκήπιο που καλύπτει τη νότια πλευρά του κτηρίου ως την κορυφή της στέγης. Έτσι επιτρέπεται με παθητικό τρόπο η θέρμανση, ο εξαερισμός και η παραγωγή ζεστού νερού για την κατοικία αξιοποιώντας τη θερμότητα που συσσωρεύεται στο διάκενο μεταξύ των δυο στεγών. Επίσης διευκολύνεται και η δομική ενσωμάτωση των φωτοβολταϊκών πάνελ για την παραγωγή της απαιτούμενης από το κτήριο ενέργειας. Ταυτόχρονα, μια τέτοια επέμβαση προσδίδει έναν εξαιρετικής ποιότητας χώρο στην κατοικία ο οποίος συνδέει οπτικά και φυσικά την κατοικία με το περιβάλλον της καθ’όλη τη διάρκεια του έτους.





Επιπλέον είναι απαραίτητη μια προσεκτική μελέτη των εγκαταστάσεων της κατοικίας. Ένα σύστημα εξαερισμού με δυνατότητα πολλαπλών εισόδων αέρα και ανάκτηση θερμότητας μειώνει τις θερμικές απώλειες του κτηρίου. Η υποκατάσταση του καυστήρα φυσικού αερίου με μια αντλία θερμότητας ενώ διατηρείται η υπάρχουσα εγκατάσταση των θερμαντικών σωμάτων [καλοριφέρ], αυξάνει την απόδοση των εγκαταστάσεων μειώνοντας σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας για τον τεχνητό κλιματισμό του εσωτερικού χώρου. 







Η ομάδα από την Ολλανδία εστίασε σε απλές και πραγματικές λύσεις, προσιτές τόσο σε μεγάλους επενδυτές όσο και στο ευρύ κοινό και τους ιδιοκτήτες κατοικιών. Η «επιδερμίδα» αυτή αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου για την αναβάθμιση των Ολλανδικών πόλεων με τη φιλοδοξία να συντονίσει υπό τη εφαρμογή του τους παράγοντες που διαμορφώνουν το αστικό τοπίο: κυβερνητικούς φορείς, ιδιοκτήτες κατοικιών, ενοίκους, τοπικές κοινωνίες κλπ. Η προσθήκη ενός νέου κελύφους στα κτήρια επιτρέπει την ενεργειακή αναβάθμιση τους, επεμβαίνοντας κατά το ελάχιστο δυνατό στην υπάρχουσα δομή τους και στο εσωτερικό τους. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στους ενοίκους να διατηρήσουν το χαρακτήρα του εσωτερικού χώρου που διαμορφώνεται με τον καιρό της χρήσης του και αποτρέπει κατά το δυνατό τη διατάραξη της καθημερινότητάς του. 




Η ομάδα

Το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Νελφτ έλαβε μέρος στο διαγωνισμό με μια πολυπολιτισμική και διεπιστημονική ομάδα φοιτητών. Νέοι μηχανικοί από όλο τον κόσμο [Ολλανδία, Γερμανία, Αγγλία, Ελλάδα, Ινδία, Ινδονησία, Ταϊβάν, Σαουδική Αραβία, Ιταλία] και με διάφορες ειδικότητες [Αρχιτέκτονες, Πολιτικοί Μηχανικοί, Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, Μηχανικοί Περιβάλλοντος, Γραφίστες] συνεργάστηκαν στο έργο τα τελευταία δυο χρόνια με στόχο τη γνώση για την επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλοντος των πόλεων. Εξελίσσοντας μαζί με την επιστήμη τους και την επαγγελματική τους συμπεριφορά, δόμησαν την ομάδα στη μορφή μιας εταιρείας με σαφή ιεραρχική δομή και ξεκάθαρα τμήματα για τα διάφορα θέματα που ανέδειξε το έργο. 


Η δομή αυτή ήταν απαραίτητη εξαρχής προκειμένου να συνεργαστεί η ομάδα με μια πληθώρα παραγόντων του οικοδομικού κλάδου που ήταν καταλυτική για πραγματοποίηση του έργου. Με χρηματικές χορηγίες και με τη διάθεση τεχνογνωσίας, υλικών και εργασίας διαμορφώθηκαν δυνατές συνεργασίες μεταξύ φοιτητών και επαγγελματιών προκειμένου το “Prêt-à-Loger” να δώσει το παρόν στις Βερσαλίες τον περασμένο Ιούνιο και να αποσπάσει το πρώτο βραβείο για «Επικοινωνία» και «Βιωσιμότητα» καθώς και το δεύτερο βραβείο για «Ενεργειακή Απόδοση» και «Κατασκευή». 



Το συμπέρασμα

Η επιτυχίες αυτές σε συνδυασμό με την λειτουργία της κατοικίας κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού ανέδειξαν την Ολλανδική συμμετοχή στην τρίτη θέση του διαγωνισμού. Το “Prêt-à-Loger” απέδειξε οτι με απλά μέσα και στοχευμένες επεμβάσεις μια κατοικία μπορεί να αναβαθμιστεί όχι μόνο σε ενεργειακά ουδέτερο κτήριο αλλά μπορεί να παράξει περισσότερη ενέργεια απ’ότι μπορεί να καταναλώσει, έστω και στον βροχερό καιρό των Βερσαλιών και της Βόρειας Ευρώπης! Ακόμη σημαντικότερο για το μέλλον των πόλεων γενικά, η ομάδα απέδειξε οτι η πιο βιώσιμη κατοικία στον κόσμο είναι αυτή που υπάρχει ήδη!


Δείτε τα βραβεία και τις συμμετοχές εδώ