ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΟΜΕΣ 2019

δέκατη χρονιά χωρίς εκπλήξεις

Λόγω απουσίας μου εκτός Ελλάδος, δεν κατάφερα φέτος να παρευρεθώ στην βραδιά απονομής των βραβείων ΔΟΜΕΣ 2019 στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, ούτε στην έκθεση στο HUB που πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή 1η Μαρτίου 2019. 

Αναμφισβήτητα πρόκειται για έναν ετήσιο θεσμό, που συμπληρώνει μια δεκαετία, με κύρος και ποιότητα, πάντα πολύ καλά οργανωμένο και με διαρκώς αυξανόμενη συμμετοχή και προσέλευση. Ομολογώ ότι φέτος περίμενα μια διαφορετική «σοδιά» βραβείων και διακρίσεων σε σχέση με τα τελευταία χρόνια, με νέα έργα, αδημοσίευτα, ικανής κλίμακας και προς νέες κατευθύνσεις. 

Βρισκόμενος μάλιστα στο εξωτερικό, από όπου γράφονται και αυτές οι γραμμές, συσχετίζοντας αυθόρμητα τα πράγματα στην Ελλάδα με την διεθνή σκήνη, διαπιστώνω το μέγεθος της διαφοράς και της απόστασης. Έτσι με δεδομένο ότι και φέτος με την συνεχιζόμενη κρίση, διακρίθηκαν κυρίως είτε ήδη πολυδημοσιευμένα γνωστά έργα, είτε έργα μικρής κλίμακας που τα περισσότερα αναπαράγονται σε γνωστά πλαίσια και δεν ανοίγουν νέες κατευθύνσεις, αναρωτιέμαι μήπως θα πρέπει οι νέοι Έλληνες αρχιτέκτονες να μην αναλώνονται μόνο στην ακόμη συγκρατημένη ελληνική σκήνη, αλλά να στραφούν με επιμονή στον διεθνή χώρο και να διεκδικήσουν διακρίσεις.

Ρένα Σακελλαρίδου SPARCH PC/Meinich Arkitekter AS,

 ‘SKOGFINSK MUSEUM | Forest Houses’, Svullrya - Νορβηγία 

ΒΡΑΒΕΙΟ ‘Καλύτερη μελέτη των ετών 2014-2018’ 

Ο Γιώργος Πανέτσος δίνει το σχετικό βραβείο στην Νιόβη Τσομπίκου, εκπρόσωπο του γραφείου Ρένα Σακελλαρίδου SPARCH PC

Bραβεία Συναδέλφων, Καλύτερη Μελέτη

’SKOGFINSK MUSEUM | Forest Houses'. Svullrya, Νορβηγία - Rena Sakellaridou SPARCH PC/Meinich Arkitekter AS — 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποδεικνύει ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε σταδιακά και στο «εξωτερικό» αποτελεί η μελέτη ‘Forest Houses’. Μουσείο ‘Skogfinsk’, Svullrya – Νορβηγία των Rena Salellaridou SPARCH PC, & MEINICH ARKITEKTER AS, που δικρίθηκε φέτος με Βραβείο (κατ’ ισοβαθμίαν) στην κατηγορία ‘Καλύτερη μελέτη των ετών 2014-2018’. 

Αλλά και στο παρελθόν έχουν βραβευθεί επίσης μελέτες στο εξωτερικό, όπως του Θεοκλή Καναρέλλη (στο New Jersey,-US, στην Γουατεμάλα και στην Σενεγάλη) καθώς και το Τοπικό κέντρο δραστηριοτήτων Ken Saro-Wiwa, στο Παρίσι των Pangalos Dugasse Feldmann | architectes & Αγησίλαος Πάγκαλος, Anne Feldmann που διακρίθηκε το 2016. 

Ίσως μάλιστα μια τέτοια επιλογή σταδιακά ανατρέψει και την απαράδεκτη απαξιωτική συμπεριφορά των «νεοελλήνων κατά την κρίσην» πελατών, που ελάχιστα περιθώρια αφήνουν για μια καλή αρχιτεκτονική εκτός κάποιων εξαιρέσεων. Πιθανόν βέβαια    η αφορμή είναι οι μεγάλες εκπτώσεις έως και 80% που κάποιοι συνάδελφοι επιπολαίως πρότειναν ανερυθρίαστα  τα τελευταία χρόνια για τις αμοιβές τους,  οπότε  σήμερα όλοι μας εκλαμβάνουν ως αναξιόπιστους κερδοσκόπους που τόσα χρόνια είχαμε κέρδη 80%. 

Αναρωτιέμαι τέλος αν ο θεσμός των βραβείων ΔΟΜΕΣ πρέπει να γίνει διετής, έτσι ώστε να υπάρχει ικανός χρόνος συγκέντρωσης περισσότερου προς αξιολόγηση  υλικού. 

Ξεφυλίζοντας το ανοιξιάτικο τεύχος των ΔΟΜΩΝ αφιερωμένο στα βραβεία, που μόλις παρέλαβα, διαπίστωσα ότι απουσιάζει η αναμενόμενη έκπληξη. Πιθανότατα το ίδιο να ισχύει τόσο για το κοινό όσο και για τους κριτές. 

Απουσιάζουν καινούργιες μελέτες που να προκαλούν συζητήσεις και δυνατές κριτικές. Διαβάζοντας μάλιστα τα γενικόλογα σχόλια των κριτών κρατώ την χαρακτηριστική παράγραφο του κειμένου των Mauricio Pezo & Sofia von Ellrichshausen που γράφουν: 

[...] Είδαμε με προσοχή τη μεγάλη ποικιλία των επιλεγμένων περιπτώσεων και δεν μπορούμε παρά να επιβεβαιώσουμε τον σεβασμό μας για αυτή την ιστορική ένταση. 
Η ελληνική αρχιτεκτονική φαίνεται να είναι δύσκολη. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική πολλών προβλημάτων. Ορισμένα από αυτά έχουν επιλυθεί από κομψά και καλοδουλεμένα κτήρια, ωστόσο, ορισμένα από αυτά, όπως συμβαίνει στα αρχαία παραμύθια, θα παραμείνουν άλυτα. 

Αν μάλιστα δούμε προσεκτικά και τις λίστες αξιολόγησης των διεθνούς κύρους κριτών, θα προβληματιστούμε, για  τον πλουραλισμό ετερόκλητων επιλογών και την απουσία ισχυρών συγκλίσεων. 

Είναι γνωστό επίσης ότι οι κριτές ποτέ δεν συναντώνται για να ανταλλάξουν απόψεις και οι μελέτες αξιολογούνται από τον καθένα εκ του μακρόθεν μέσα από το υλικό που έχει κατατεθεί και χωρίς να έχουν αίσθηση της ελληνικής πραγματικότητας. 

Γραφείο Κίζη,Μουσείο Μαστίχας Χίου, Πυργί, Χίος – Ελλάδα, . Βραβείο:στην κατηγορία ‘Καλύτερο

πραγματοποιημένο έργο των ετών 2014-2018’

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το φετινό πρώτο βραβείο που είχε μάλιστα υποβληθεί και την προηγούμενη χρονιά και δεν πήρε καμία διάκριση, είναι ένα ξεχωριστό έργο για τα ελληνικά δεδομένα, ικανής κλίμακας, που ανοίγει καινούργιες κατευθύνσεις, για αυτό μάλιστα έχει ήδη πολυδημοσιευτεί.

Πρόκειται για το ‘Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2014-2018 το σημαντικό  Μουσείο Μαστίχας Χίου, στο Πυργί, πραγματοποιημένο από το Γραφείο Κίζη. 

Άξια η πρωτοβουλία των ΔΟΜΩΝ, που αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο την σημερινή ελληνική αρχιτεκτονική πραγματικότητα. Δεν πρέπει όμως να παραμείνουμε ικανοποιημένοι στο πλαίσιο μιας εσωστρέφειας, όταν γύρω μας  όλα αλλάζουν και ήδη πολλοί νέοι συνάδελφοι στο εξωτερικό συμμετέχουν με επιτυχία σε αυτή την διεθνή πραγματικότητα. 

Τα έργα που διακρίθηκαν φέτος αλλά και πολλά από αυτά που δεν διακρίθηκαν, εμπεριέχουν κατά την άποψή μου μια δυναμική υψηλού επιπέδου που δεν αναπτύσσεται στο έπακρο στα στενά και συχνά  μίζερα  πλαίσια  της ελληνικής αγοράς. 

Αξίζει  να αναζητήσετε αυτή την πολλά υποσχόμενη  δυναμική στην υψηλής ποιότητας  ειδική έκδοση των ΔΟΜΩΝ,  όπου εκτός από τα βραβεία του 2019 παρουσιάζονται και οι διακρίσεις όλης αυτής της δεκαετίας. Είμαι βέβαιος ότι θα διαπιστώσετε ότι πράγματι υπάρχει η δυνατότητα να δραστηριοποιηθούμε με επιτυχία στην διεθνή αρχιτεκτονική πραγματικότητα. Και αυτό αποτελεί μια ελπίδα και μια ευχή.

Υ.Γ.  Είναι δύσκολο για μένα να επιλέξω από μακρυά και να παρουσιάσω περισσότερα έργα συντομευμένα. Αξίζει πραγματικά να προβληματιστούμε μέσα από την προσεκτική και αναλυτική ανάγνωση της ειδικής έκδοσης των ΔΟΜΩΝ.