«ΑΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΤΑ ΡΕΥΜΑΤΑ»: ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΩΝ ΤΑΣΟΥ ΜΠΙΡΗ ΚΑΙ ΣΤΕΛΙΟΥ ΓΙΑΜΑΡΕΛΟΥ

έναρξη ενός διαλόγου 

μέσα από ενστάσεις, ευλογίες και ομολογίες

Η αίσθησή μου μέσα στο αμφιθέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης ήταν σαν να βρισκόμουν σε μια συγκέντρωση υπερηλίκων για να μιλήσουν για τα λάθη του παρελθόντος. Ίσως συνέβαλε ο φωτισμός της θλιβερής αυτής αίθουσας μα πιο πολύ ήταν η αίσθηση μιας προσπάθειας αποενοχοποίησης, ή διάσωσης από την παντελώς αδέξια και αμήχανη διαχείριση της επέλασης του μεταμοντέρνου στις σχολές αρχιτεκτονικής και ειδικά του ΕΜΠ και από τις συνέπειες στο δομημένο περιβάλλον, αυτού του τόπου. 

Δημήτρης Πορφύριος αρχιτέκτων, 

κτίριο Ιnteramerican στην Λεωφόρο Συγγρού

Ειπώθηκαν πολλά σε αυτή την παρουσίαση του βιβλίου, αποφεύχθει όμως η αποκάλυψη της ουσίας και κυρίως η προβολή και ο σχολιασμός εικόνων σχετικών δειγμάτων και παραδειγμάτων. Αποκρύπτονται εντέχνως τα αποτελέσματα αυτού του αδέξιου χειρισμού του μεταμοντέρνου κυρίως στην ελληνική επαρχία, όπου συχνά φλερτάρει με το κιτς. 

Καρδίτσα, 30 ΙΧ 2010 

Εκεί όπου νέοι αρχιτέκτονες, απόφοιτοι αρχιτεκτονικών σχολων από την Ελλάδα και την Ιταλία, όπως επεσήμανε ο Ανδρέας Κούρκουλας, λειτούργησαν αβίαστα σαν καταναλωτές εικόνων και όχι σαν δημιουργοί. Γιατί σε αυτή την βάση κινήθηκε η αρχιτεκτονική παιδεία. Οι σχολές αρχιτεκτόνων απέφυγαν να κινηθούν κριτικά, κρύβοντας την σκόνη κάτω από το χαλί και σήμερα είναι βέβαιο ότι η αρχιτεκτονική αυτή κυρίως στην επαρχία και στην περιφέρεια, πλήρως απαξιωμένη και συχνά γελοία είναι σαφώς χειρότερη από εκείνη που πριν την επέλαση των νέων τότε αρχιτεκτόνων πραγματοποιούσαν οι τοπικοί πολιτικοί μηχανικοί και υπομηχανικοί αναπαράγοντας απλά μοντέλα του μοντέρνου κινήματος εμπλουτισμένα με τοπικά στοιχεία όπου μέσα στον χρόνο αφομοιώθηκαν σε κάθε τόπο. 

Σε κάθε περίπτωση η παρουσίαση του βιβλιου των Τάσου Μπίρη και Στέλιου Γιαμαρέλου με τίτλο «αχαρτογράφητα ρεύματα», σε συνεργασία με το Hellenic American College, από τις εκδόσεις Μελάνι (συγχαρητήρια στην Πόπη Γκανά που ενέταξε την Αρχιτεκτονική στην θεματολογία των εξαιρετικών εκδόσεών της) είχε ενδιαφέρον και σε κάθε περίπτωση άνοιξε έναν ευρύτερο διάλογο, αμφιβάλλω όμως κατά πόσον θα συνεχιστεί. Είναι βέβαιο όμως ότι το σημαντικό αυτό βιβλίο αποτελεί ένα σημαντικό έναυσμα διαλόγου και εντάσεται στην ουσιώδη βιβλιογραφία. 

Σχολιάζοντας τους ομιλητές του πάνελ, θα προσπεράσω τον σεβαστό Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα και τον Μάνο Στεφανίδη (Ιστορικός Τέχνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας Τέχνης ΕΚΠΑ), που ευγενικά επικεντρώθηκαν στη ανάδειξη της διδασκαλίας του Τάσου Μπίρη, στην αξία του βιβλίου, και αντιμετώπισαν εξ απαλών ονύχων την ουσία του θέματος. 

Ο Κώστας Γκιζελής (αρχιτέκτων, στενός φίλος του Τάσου Μπίρη), έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά στον Ελληνικό Μοντερνισμό επικεντρωμένος κυρίως στην δεκαετία του ΄60, σε όλες του τις εκφάνσεις και έθεσε σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την σχέση της αρχιτεκτονικής με τον γλυπτικό διάκοσμο καταλήγοντας ότι η αρχιτεκτονική και διδασκαλία είναι πράξεις αγάπης. Μπορείτε να διαβάσετε το κέιμενό του κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ

Ο Πάνος Τσακόπουλος, προσεκτικά προετοιμασμένος και διαβασμένος, σχολιάζοντας το βιβλίο, μίλησε για μια εξιδανίκευση της όλης κατάστασης σε σχέση με το μεταμοντέρνο και διατύπωσε τις δικές του τεκμηριωμένες ενστάσεις. Ελπίζω το πολύ ενδιαφέρον κέιμενό του να το δημοσιεύσει στο περιοδικό Ελληνικές Κατασκευές. 

Ο Στέλιος Γιαμαρέλος, υποψήφιος διαδάκτορας στην Bartlett School of Architecture, UCL, όπως επισημάνει και στην εισαγωγή του βιβλίου αποφάσισε «να εκτεθεί και να αναμετρηθεί και με τον δικό του ναρκισσισμό» και εκτιμώ ότι το έπραξε επάξια.  Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την θετική αυτή πρωτοβουλία του.

Ο Τάσος Μπίρης πάντα συναρπαστικός και έμπρακτα κοντά στους νέους, επικεντρώθηκε στο τέλος της παρουσίασης στην αξία του βιωματικού λόγου που μπορεί να μην φαίνεται τεκμηριωμένος, αλλά στηρίζεται στο ειδικό βάρος που φέρει ο ομιλών όπως προκύπτει μέσα από έργο του. Το έργο μάλιστα τόνισε λέει πολύ περισσότερα και η όποια αδυναμία του βιωματικού λόγου αναπληρώνεται από την σαφήνεια του του αρχιτεκτονικού έργου. Θα συμφωνήσω μαζί του ότι «ο αμιγής θεωρητικός λόγος βρίσκεται σε μια συμπληρωματική σχέση και όχι σε αντιπαλότητα με τον βιωματικό λόγο». 

Κλείνοντας ο Μπίρης παραδέχθηκε ότι τελικά ενυπάρχουν μέσα του ένας εξπρεσιονισμός και ένας μυστικισμός, μαζί με την αυστηρότητα του μοντερνισμού. Πρόκειται είπε για δυνάμεις αντιμαχόμενες που φέρουμε μέσα μας. Ευχόμενος να ανοίξει επί τέλους η συζήτηση. 

Αφήνω για το τέλος την Δήμητρα Βογιατζάκη (αρχιτέκτων, μεταπτυχιακή σπουδάστρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.), που ανέβασε το κλίμα της βραδυάς με μια νεανική φρεσκάδα και ένα κείμενο ζωντανό και τεκμηριωμένο. Η παρουσία νέων αρχιτεκτόνων τελευταία, σε συνέδρια, διαλέξεις και άλλες συγκεντρώσεις μας αιφνιδιάζει θετικά και ίσως ήρθε η ώρα να αντιστραφεί η ηλικιακή σχέση των ομιλούντων, χωρίς βέβαια να υποβαθμίζω την αξία της ωριμότητας, που συχνά όμως ευλογεί τα γένια της… 

Δεν κατάφερα ακόμη να ολοκληρώσω την ανάγνωση του βιβλίου. Σε κάθε περίπτωση από την πρώτη προσέγγιση του νέου αυτό βιβλίου οι εντυπώσεις είναι θετικές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν εγείρονται ερωτήματα. Άλλωστε νομίζω αυτός είναι και ο στόχος. 

Παραθέτω στην συνέχεια το κείμενο της Δήμητρας Βογιατζάκη, όπως μάλιστα η ίδια εικονογράφησε ειδικά για αυτό το μπλογκ. 

Αχαρτογράφητα Ρεύματα

Παρουσίαση του Βιβλίου του Τάσου Μπίρη και του Στέλιου Γιαμαρέλου 

από τη Δήμητρα Βογιατζάκη 

Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, 15 Ιανουαρίου 2015 

Είχα την σπάνια τύχη να είμαι από τους τελευταίους φοιτητές/τριες της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ που άκουσαν τον Τάσο Μπίρη να διδάσκει και ταυτόχρονα από τους πρώτους/ες που είδαν τον Στέλιο Γιαμαρέλο ως επικουρικό διδάσκοντα, προτού ξεκινήσει την πορεία του στο εξωτερικό. Τυπικά δεν υπήρξα φοιτήτρια κανενός, τους γνώρισα αμφοτέρους “διαγωνίως”, μέσα από το μύθο τους. 

Για την συνέχεια κάντε ΚΛΙΚ εδώ