( ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ)

αναζητώντας την ματαιοδοξία στην συμπρωτεύουσα…

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Η ιστορία με τα τοπόσημα στην Ελλάδα καλά κρατεί. Μετά τον διαγωνισμό για το τοπόσημο του Φαλήρου και τις σφοδρές και ενδιαφέρουσες συζητήσεις για το πρώτο βραβείο, ακολούθησε ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με τίτλο: «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΧΩΡΩΝ «ΤΟΠΟΣΗΜΟΥ» ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, μια πρωτοβουλία του Ανδρέα Κουράκη αντιδημάρχου Αστικού Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης που προκηρύχθηκε, στις 11-9-2012, σε συνεργασία με το Τ.Ε.Ε/Τ.Κ.Μ., και έληξε στις 6-2-2013, με την κατάθεση 71 προτάσεων.

Ο κ. Κουράκης που επί χρόνια επηρεάζει επίμονα τα αρχιτεκτονικά δρώμενα στην πόλη, σημειώνει με έμφαση στον τοπικό τύπο ότι η Θεσσαλονίκη απαιτείται να αποκτήσει ένα νέο σύμβολο, το οποίο θα της προσδώσει μία ξεχωριστή ταυτότητα, θα ενισχύσει την εξωστρέφεια και την αναγνωρισιμότητά της και θα την καταστήσει έναν ελκυστικό προορισμό. Μάλιστα ο αντιδήμαρχος έχει εκφράσει την άποψη ότι το σύγχρονο σύμβολο της Θεσσαλονίκης πρέπει να είναι μία πλωτή κατασκευή, η οποία θα βρίσκεται καταμεσής του Θερμαϊκού, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να απολαμβάνουν τη θέα προς την πόλη από την πλευρά της θάλασσας.

Λίγο ως πολύ όπως προκύπτει και από την διακήρυξη ο στόχος είναι συγκεκριμένος και σαφής.

Ο νέος Διαγωνισμός ανέδειξε πέντε ισότιμα βραβεία, που αμείβονται με το ιλιγγιώδες και ακατανόητο ποσό των 5 000€ έκαστο, πέντε επαίνους αξίας 1000€ έκαστος και επτά εύφημες μνείες. Τα πέντε βραβεία θα μπουν σε διαδικασία διαβούλευσης για την τελική επιλογή βασικά από το δημοτικό συμβούλιο.

Την πενταμελή Κριτική Επιτροπή, που συγκροτήθηκε με τις αριθμ. 1929/8-11-2012 & 206/2013 Αποφάσεις Οικονομικής Επιτροπής, αποτελούσαν οι εξής αρχιτέκτονες μηχανικοί:

     1. Σμαρώ Θ. Θεοδωρίδου, υπάλληλος/ εκπρόσωπος του Δήμου Θεσσαλονίκης
     2. Νικόλαος Δ. Σουλάκης, ελεύθερος επαγγελματίας, μέλος της Μ.Ε. Αρχιτεκτονικών Θεμάτων Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.
     3. Αντώνιος Π. Μουρελάτος, ελεύθερος επαγγελματίας
     4. Θεόδωρος Κ. Μακροποδης, ελεύθερος επαγγελματίας
     5. Νικόλαος Π. Τσινίκας, Καθηγητής Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν δημοσιευτεί οι βραβευμένες μελέτες παρά μόνο τα ονόματα. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζω στην συνέχεια:

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΙΣΟΤΙΜΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Η αρχιτέκτων Μαρία Καλτσά που ομολογουμένως υπήρξε μια αποτελεσματική γενική γραμματέας στο ΥΠΕΚΑ σε θέματα αρχιτεκτονικής, είναι και μανιώδης συλλέκτης κοχυλιών και οστράκων, πολλά από τα οποία συγκεντρώνει από μόνη της, μια και παράλληλα επιδίδεται στις θαλάσσιες καταδύσεις. Σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Παπαχριστόπουλο διατύπωσαν μια πρόταση για τον διαγωνισμό που έχει σαν αφετηρία την γεωμετρία και την μορφή και την συμπεριφορά του κοχυλιού «Ξενοφόρα», που φέρει ξένους (xenifora, carrier shell, magnet shell), δηλαδή φέρει ξένα στοιχεία και τα ενσωματώνει στην δομή του.

Η εννοιολογική και η μορφολογική σύνδεση, γράφουν στην Τεχνική Έκθεση, με το νέο τοπόσημο επιλέγεται σαν μια αισιόδοξη, εξωστρεφής και οραματική, αναφορά, συμβολίζοντας την έλξη και την ενσωμάτωση των «ξένων». Η σπειροειδής περιέλιξη, ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα του Ελληνικού κόσμου συνδέεται με μια σειρά θετικών συμβολισμών. Με αφετηρία το συγκεκριμένο κοχύλι επεξεργάζονται την μορφή της πρότασης τους:

Επιλέγεται η περιοχή στο ΝΑ τμήμα της νέας παραλίας της Θεσσαλονίκης ανάμεσα στον Λευκό πύργο και το Μέγαρο Μουσικής, ακριβώς στην θέση υφιστάμενης υποβαθμισμένης πρόσχωσης.

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Η «Ξενοφόρα» χωροθετείται στην έκταση των 10 στρεμμάτων, όπου αναπτύσσονται ήδη ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Θεσσαλονίκης και ο Όμιλος Φίλων Θαλάσσης και προτείνεται να φιλοξενήσει δραστηριότητες που έχουν σχέση με την ψυχαγωγία και την απόλαυση της θάλασσας.

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Προβλέπεται κέντρο ηλεκτρονικής πληροφόρησης για τους επισκέπτες, η δημιουργία μιας μεγάλης δημοτικής πισίνας αναψυχής και μιας αβαθούς παιδικής πισίνας καθώς και η κατασκευή μιας πλωτής προβλήτας για ψάρεμα. Στην ίδια περιοχή εντάσσονται καταστήματα και αναψυκτήρια. Θα δημιουργηθεί επίσης το «Κέντρο των Πολιτισμών της Θεσσαλονίκης μετά το 1912», το οποίο θα φιλοξενεί μόνιμες και προσωρινές εκθέσεις.

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Μελλοντικά εκφράζεται η επιθυμία ο χώρος αυτός να μπορέσει να φιλοξενήσει τα σημαντικά εβραϊκά αρχεία της πόλης, εφόσον επαναπατριστούν από τη Μόσχα. Για το δεύτερο επίπεδο του κτιρίου έχει σχεδιαστεί μία αίθουσα εκδηλώσεων και προβολής του δήμου Θεσσαλονίκης, ενώ στο τρίτο επίπεδο θα διαμορφωθεί ένα ανοικτό στεγασμένο παρατηρητήριο.

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Τη μελέτη συνυπογράφουν ως συνεργάτης η αρχιτέκτονας Μαριάννα Αναστασοπούλου και ως σύμβουλοι οι μηχανολόγοι Στέφανος Νικολάου και Δημήτρης Μαντάς.

Μαρία Καλτσά, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, ένα από τα 5 βραβεία

Σημειώνεται ότι η ιστορία της αναζήτησης τοπόσημου για την πόλη της Θεσσαλονίκης έχει ξεκινήσει από την εποχή του Calatrava. Ο Ισπανός αρχιτέκτονας, πήγε προσκεκλημένος του ΕΒΕΘ πριν επτά χρόνια στην πόλη, και πρότεινε την ενοποίηση τριών συμβόλων της πόλης, του πύργου του ΟΤΕ, του Λευκού Πύργου και ενός νέου Πύργου, που θα έπρεπε να χτιστεί σε ένα πλωτό σημείο μέσα στη θάλασσα. Το σχέδιο Καλατράβα συνάντησε τότε πολλές αντιδράσεις.

Santiago Calatrava, πρόταση για το νέο τοπόσημο στην πόλη

Δεν μπορώ να προβλέψω την τελική έκβαση αυτού του παράξενου διαγωνισμού που αναζητά ένα ακόμη τοπόσημο σε μια πόλη που σηματοδοτείται επί αιώνες στο κέντρο της από τον Λευκό Πύργο, που θεωρώ ότι είναι επαρκής για την κλίμακα αυτής της πόλης, που αναπτύσσεται κατά μήκος της θάλασσας. Υπάρχουν άλλωστε μια σειρά από σημαντικά μνημεία και κτίρια που χαρακτηρίζουν και σηματοδοτούν την πόλη.

Δεν θα προχωρήσω σε περαιτέρω σχόλια για την μελέτη αυτή. Περιμένω την δημοσίευση όλων των μελετών για συσχετισμούς και αξιολογήσεις και ελπίζω μετά την διαβούλευση να ακολουθήσει μια ψύχραιμη επιλογή.

Από την αρχιτέκτονα Κωνσταντίνα - Αλίκη Καλαμίτση έλαβα το ακόλουθο σχόλιο:

ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ, ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΤΟΠΟ ΠΟΥ ΤΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ. ΟΤΑΝ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ, ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΧΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΕΡΓΑ! ΟΤΑΝ ΜΑΛΙΣΤΑ ,ΟΠΩΣ ΛΕΣ ΚΑΙ ΣΥ , ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΠΕΡΙΣΣΕΥΕΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΣΑΝ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΕ ΤΟΣΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΝ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ.

ΜΗΠΩΣ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ;! Ε... Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΠΑΛΙΩΣΕ....!

ΠΑΝΤΩΣ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΘΑ ΜΟΥ ΠΗΓΑΙΝΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΣΤΟ ΦΑΛΛΗΡΟ.

ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΕΙΑ Η κα ΚΑΛΤΣΑ ΤΟΤΕ;!

Ακολουθεί και το σχόλιο του Δημήτρη Φιλιππίδη με τίτλο:

ευχάριστο ξάφνιασμα

Η Ξενοφόρα της Μαρίας Καλτσά σκίζει ως συμβολισμός και στέκει καλά ως σύμβολο-τοπόσημο. Μακάρι να μπορούσε να χτιστεί αλλά δεν ενδιαφέρει και πολύ αν τελικά μείνει στα χαρτιά - η αρχιτεκτονική σήμερα δεν μπορεί να έχει τέτοιες απαιτήσεις! Αλλά από την άλλη, το επιχείρημα πως η Θεσσαλονίκη "έχει αρκετά τοπόσημα" με κάνει ν' απορώ: μα τι θα πει "αρκετά" ή "όσα χρειάζονται" ή ό,τι άλλο ανάλογο; Τα τοπόσημα δεν ζυγίζονται δεν ποσοτικοποιούνται δεν στοκάρονται. Είναι εκεί που δημιουργούνται, με την όποια αφορμή κι αιτία. Γιατί να είμαστε έτσι μίζεροι; Δώσε τοπόσημα στο λαό! Δώσε αρχιτεκτονικές που να "λένε κάτι" κι όχι να εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα μόνο! Δημόσια σύμβολα θέλουμε ως συμπλήρωμα της πείνας!!! Αυτό το είχαν καταλάβει όλοι όσοι έπαιζαν με την εξουσία ανά τους αιώνες. Μη μας χαλάς το παιχνίδι!

δφ

13 VII 2013

Στις 15 VII 2013 o Πρόδρομος Νιηφορίδης έστειλε το δικό του σχόλιο:

Ενδιαφέρουσες όλες οι απόψεις, η ιστορία με το τοπόσημο είναι εκτός λογικής. Το τοπόσημο της Θεσσαλονίκης υπάρχει και βρίσκεται στη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Όσο για το διαγωνισμό έχει πολύ ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς αναλυτικά τα πρακτικά. Με λίγη περισσότερη προσοχή μπορεί να καταλάβει πολλά!

Λίγο καθυστερημένα στις 22 VII 2013 ο αρχιτέκτων Γιώργος Μαδεμοχωρίτης έστειλε το ακόλουθο σχόλιο:

ΤΟΠΟΣΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ενδιαφέρουσα η συγκεκριμένη πρόταση που παρουσιάζεται.

Ο κάθε διαγωνισμός είναι μια ευκαιρία, ένα «αρχιτεκτονικό πανηγύρι» που το ζητάμε όλοι μας γιατί μας κάνει …καλό, μας κάνει να βλέπουμε τι είμαστε, τι θα έπρεπε να μην είμαστε και κυρίως να γνωριζόμαστε. Κάποιες φορές βγαίνουν και αρχιτεκτονικά συμπεράσματα.

Οφείλω να συγχαρώ τους διακριθέντες, χωρίς μιζέριες και κριτικές, άλλωστε δεν έχω προς το παρόν την δυνατότητα σύγκρισης και για λόγους αρχής.

Πιστεύω ότι τα τοπόσημα δεν αποφασίζονται ή επιβάλλονται με διαγωνισμούς ή αρχιτεκτονικές επιλογές , τα τοπόσημα καθιερώνονται από τους πολίτες και χρήστες μιας πόλης ή ενός τόπου.

Στην συγκεκριμένη πρόταση, όπως και στις υπόλοιπες υποθέτω, δεν είδα και δεν θα βρω, ποιο είναι το στοιχείο αυτών των κατασκευών που θα ανατρέψει τα πολιτιστικά και κοινωνικά δεδομένα που έχουν καθιερώσει τον «Λευκό Πύργο» σαν το καταξιωμένο τοπόσημο της Θεσσαλονίκης. Κατασκευές βασισμένες στις εξελισσόμενες δυνατότητες της τεχνολογίας, μπορούν να αποτελέσουν χρονικούς σταθμούς στον σχεδιασμό, όχι όμως και τοπόσημα.