ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Απο τον ΝΟΚ (Νέο Οικοδομικό Κανονισμό)

Άρθρο 2

Ορισμοί

95. Χώροι κύριας χρήσης των κτιρίων είναι όσοι προορίζονται για την εξυπηρέτηση της βασικής χρήσης του κτιρίου και την παραμονή των χρηστών του σε αυτούς, όπως είναι σε κτίρια κατοικίας τα υπνοδωμάτια,

οι χώροι διημέρευσης, οι κουζίνες, τα γραφεία. Οι χώροι κύριας χρήσης έχουν για τα κτίρια που κατασκευάζονται μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος ελεύθερο ύψος τουλάχιστον 2,65 μ.

Ενώ από τον Κτιριοδομικό κανονισμό

1. Επιτρεπόμενα ελεύθερα ύψη για τους χώρους κύριας χρήσης.

αα. Για κύρια χρήση 2,40μ.

τώρα που ο χρόνος αλλάζει

του Δημήτρη Αντωνακάκη 

Αφιερωμένο στους αυριανούς αρχιτέκτονες, 

τη Μαργαρίτα, τη Νικολέτα και τον Σπύρο

   Ίσως έχει σχολιαστεί πολλές φορές και με διάφορες ευκαιρίες η πρακτική, αλλά κυρίως τ’ αποτελέσματα των νομοθετικών ρυθμίσεων που «απωθούν το προφανές» προς όφελος διατάξεων «βελτίωσης» των συνθηκών κατοίκησης στις πόλεις και στους οικισμούς, αλλά και στους χώρους κοινής ή ατομικής διαβίωσης σε αυτήν την ταλαίπωρη χώρα.

  «Βελτιώσεις» που προκύπτουν μ’ έναν ανεξήγητο τρόπο από κάποιους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς χωρίς να τεθούν ποτέ σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης μεταξύ όχι μόνο των «ειδικών» -των αρχιτεκτόνων- αλλά και μεταξύ ανθρώπων με κάποια καλλιέργεια . Εκείνων δηλαδή που όπως γράφει ο Νίτσε στον πρόλογο των μαθημάτων για την παιδεία δεν παρεμβάλλουν τη δική τους μόρφωση «ως το ασφαλές μέτρο και κριτήριο της πραγματικότητας».

   «Βελτιώσεις» που δεν υπογράφονται ποτέ από τους συντάκτες που υποθέτουμε ότι συνεργάζονται ως «ειδικοί» και μορφωμένοι άνθρωποι--νομοθέτες που προτείνουν με «υπευθυνότητα» ανανεωμένες συνθήκες διαβίωσης στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο. Άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε αν συνειδητοποιούν τις ευθύνες που απορρέουν από τις επιλογές τους.

   «Βελτιώσεις» συνθηκών διαβίωσης οι οποίες προέρχονται από εντολές ή απομιμήσεις θεσμικών κανόνων της βόρειας ακτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνθηκών που δεν αναφέρονται σε καμία ομοιότητα κλιματική, γεωγραφική, τοπογραφική με εκείνες των νότιων παράλιων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναφέρομαι στους τόπους και τις χώρες με τα ιδιαίτερα γεωφυσικά χαρακτηριστικά και τη διαφορετική νοοτροπία των κοινωνιών που τις κατοικούν. 

 

 

   Έτσι, μαθαίνουμε κατάπληκτοι ότι οι μαγικοί χώροι της Ελληνικής – Μεσογειακής Αρχιτεκτονικής, που δεν σταματούμε να θυμιατίζουμε, οι βιωμένοι χαμηλοί χώροι που προκύπτουν από τις σχέσεις και τις αναλογίες τους, κι όπου το ύψος τους πολλές φορές μόλις ξεπερνά το ύψος ενός ψηλού ανθρώπου, σήμερα απαγορεύονται με καθοριστικό όριο το ύψος 2,65! Πώς προέκυψε αυτό το μαγικό νούμερο; Πως αγνοείται η συσχέτιση ανάμεσα σε ένα χώρο μεγάλου ύψους με ένα χαμηλό χώρο;  Πως αγνοούνται οι συνολικές αναλογίες των χώρων και των σχέσεών τους που επιτρέπουν και προκαλούν – θα έλεγα- την ποικιλία και τους συνδυασμούς των διαστάσεων τους και των υψών τους με επιλεγμένες αναλογίες; Είναι δυνατόν να μην περνούν από το μυαλό εκείνων που νομοθετούν αυτά τα ερωτήματα και προτείνουν παρόμοιες απαγορεύσεις επιλογών;

Ο πύργος των Σαλτά στην άκρη των Παμφύλων στην Μάνη

   Γιατί συνεχώς υποβαθμίζεται η δυνατότητα των αρχιτεκτόνων να επεξεργαστούν το χώρο χωρίς αστόχαστες δεσμεύσεις , σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μελλοντικών κατοίκων και των δικών τους προτάσεων; Γιατί συνεχώς υποβαθμίζεται η δυνατότητα προσφοράς των αρχιτεκτόνων και η μέσω των κανονισμών ακύρωση των δυνατοτήτων του επαγγέλματός τους ταυτίζοντάς το με άλλα δήθεν συγγενή επαγγέλματα; 

   Ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, επιβεβαιώνει το ύψος 2,26μ. στο μεσοπάτωμα της κατοικίας-ατελιέ του ζεύγους Σπιτέρη στην οδό Κυκλάδων του αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιου. Δίπλα του ο ιδιοκτήτης Διονύσης Σοτοβίκης

   Εδώ κι ένα χρόνο η αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ και η Γαλλική Πρεσβεία, τιμώντας το έργο του Le Corbusier 50 χρόνια μετά τον θάνατό του, πραγματοποιεί μια σειρά εκδηλώσεων αναδεικνύοντας τις φωτεινές πλευρές αυτής της εξέχουσας προσωπικότητας, της οποίας το πλούσιο και πολυδιάστατο έργο επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει το έργο των σκεπτόμενων αρχιτεκτόνων.

   Ανάμεσα στις εκδηλώσεις αυτές και σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Παπασωτηρίου προχώρησαν στη μετάφραση και έκδοση του Modulor, δύο βιβλίων, στα οποία ο Le Corbusier με πλήθος επιχειρημάτων επιχειρεί να τεκμηριώσει την εξαιρετική σημασία που έχουν για την οργάνωση του χώρου οι αναλογίες: το μήκος, το πλάτος και το ύψος του. Με απίστευτη επιμονή εξηγεί ότι ο άνθρωπος με κάποιες φυσικές παραλλαγές δεν παύει να έχει δύο μάτια, που κοιτούν μπροστά, ένα ύψος που κυμαίνεται συνήθως από το 1,60 έως το 1,90μ, ότι κάθεται σε καθίσματα ύψους από 30 έως 45εκ. κι ότι χρησιμοποιεί τραπέζια σε ύψος γύρω στα 70 εκ. κλπ.

  Στην πολυκατοικία (Unite d' Habitation) της Μασσαλίας στην γενική τομή το ύψος του παταριού και του κάτω από αυτό χώρου είναι 2,66μ

    Γνωστά αυτά, θα σχολιάσουν κάποιοι, αλλά εκείνο που επισημαίνεται σ’ αυτά τα μικρά βιβλία είναι οι σχέσεις του χώρου με το ανθρώπινο σώμα. Σχέσεις οι οποίες, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των επιτευγμάτων της Ελληνικής Παράδοσης, που τόσο υμνούμε και συνεχώς ακυρώνουμε στην πράξη, παραβλέποντας την ελευθερία με την οποία αντιμετώπιζε την διαχείριση του χώρου. Αυτής της παράδοσης που «η αναμφισβήτητη μονομέρεια της παιδείας μας στάθηκε ανίκανη να μας φέρει σε μιαν αυθεντική δημιουργική σχέση»[1] μαζί της.

   Πώς μετά από όλα αυτά προέκυψε αυτός ο ατεκμηρίωτος, ανόητος αριθμός του 2,65; Ποιος τον πρότεινε και ποιοι τον αποδέχτηκαν για να τον επιβάλουν στους πολίτες αυτής της χώρας που, δυστυχώς, αδιαφορούν;

   Και τα ελληνικά πανεπιστήμια, οι 7(!) σχολές αρχιτεκτονικής της χώρας με τους εξοντωμένους απέναντι στις εκατοντάδες των φοιτητών καθηγητές, που τους επιβάλλονται χρόνια τώρα από ένα αδιάφορο και χωρίς λογική υπουργείο, ιδρύματα εσωστρεφή συγκεντρωμένα στα εσωτερικά τους προβλήματα δεν ενδιαφέρονται για αυτές τις απίστευτες αποφάσεις; 

    Τι θα διδάξουν τους φοιτητές τους όταν οι νόμοι –οι ΝΟΚ, ΚΑΝΕΠΕ και ΚΕΝΑΚ[2]- και οι άλλοι παράλογοι κανονισμοί δεσμεύουν τον αρχιτέκτονα και στη συνέχεια τους πολίτες μ’ έναν απίστευτα συγκεκριμένο τρόπο για το σχεδιασμό των χώρων οδηγώντας τους στην ποιότητα σχεδόν μόνο μέσα από την παρανομία;

   Υπάρχει τελικά ελπίδα κάποτε με σοβαρότητα, με πρόγραμμα και με όραμα –ναι με όραμα που δεν είναι ανύπαρκτο -, που το βλέπουμε στα μάτια των νέων ανθρώπων που συνωστίζονται στις 7(!) αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας,- «κάποιοι» σοβαροί άνθρωποι να συνεργαστούν για μια εντελώς ανανεωμένη και αποκαθαρμένη αναδιατύπωση των κανόνων των όρων δόμησης. 

     Κανόνων που θ’ αφήσουν επιτέλους ελεύθερους εκείνους που νιώθουν την οργάνωση του χώρου ως αντικείμενο ΤΕΧΝΗΣ να δουλέψουν για την ευτυχία του «αδερφού ανθρώπου» όπως έγραψε ο πάντα παρών Le Corbusier πριν 70 χρόνια, όσο κι αν του ετοίμασαν κόλλυβα κάποιοι βιαστικοί στο Ρομάντζο[3].

      Και ας μην ισχυριστεί κανείς ότι μιλώ για λεπτομέρειες χωρίς ουσία κι ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται για αυτές τις διατάξεις. Ας μην επιχειρήσουμε να δικαιώσουμε τη δική μας αδράνεια με το ότι δήθεν «ο κόσμος δεν καταλαβαίνει». Όχι! 

    Ο κόσμος καταλαβαίνει και ενδιαφέρεται και θέλει να πληροφορηθεί. Ας μην   υποβαθμίζουμε την νοημοσύνη του.

    Ας απευθυνθούμε επιτέλους σ’ αυτόν τον κόσμο. Όλοι. Όλοι όσοι ξέρουν και υποφέρουν –και είναι πολλοί- από όλες αυτές τις αδικαιολόγητες ανόητες δεσμεύσεις.

      Ας ζητήσουμε από όλους τους θεσμούς ένα συνολικό μετασχηματισμό της νομοθεσίας που θα προκύψει μέσα από μια συνειδητή συνεργασία ώστε οι σημερινές προτάσεις να φαντάζουν στα μάτια των μεταγενεστέρων, σε σχέση με τα αποτελέσματα των νέων που θα προκύψουν «σαν κατάλοιπα από την εποχή των λιμναίων οικισμών», όπως γράφει ο Νίτσε που με συντροφεύει σ’ αυτό το κείμενο διαμαρτυρίας.

                                                                                                          

[1] Βλέπε Δημήτρης Πικιώνης: Η ανοικοδόμηση και το πνεύμα της παράδοσης. 

[2] ΝΟΚ=Νέος Οικοδομικος Κανονισμος, ΚΑΝΕΠΕ= Κανονισμός Επεμβάσεων, ΚΕΝΑΚ= Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων. 

[3] Επιτρέψτε μου να πιστεύω σ’ αυτό που έγραψε ο φίλος Βασίλης Παπαβασιλείου πριν χρόνια σχετικά με τον «σεβασμό» που οφείλουμε σε κάποιους: «σεβασμό ως δικαίωμα υποχρεώσεως».

Από τον Αρχιτέκτονα Οδυσσέα Σγουρό ήρθε μέσω facebook το ακόλουθο σχόλιο

Γιατί όχι 2,75 ή 2,85 ή 2,95 m κλπ....γιατί ο ''έξυπνος" που το σκέφθηκε και το επέβαλε είχε στο μυαλό του να μην μπορούν να μετατρέπουν σε χώρους κύριας χρήσης τους βοηθητικούς χώρους (όπου βέβαια επιτρέπεται μικρότερο του 2,65) όσοι επιμένουν ακόμη να σχεδιάζουν σε τομή....προφανώς δεν γνώριζε ούτε τον Λε Κορμπιζιέ, ούτε τον Προβελέγγιο, ούτε τους Αντωνακάκηδες,ούτε είχε πάει ποτέ στη Χοζοβιώτισσα, την Οία ή τα μιτάτα του Ψηλορείτη...Και βέβαια αγνοούσε φίλε Γιώργο κάθε σχέση με τα πραγματικά αρχέτυπα που βάλθηκες εσύ να αποτυπώνεις σε όλη σου τη ζωή...Ήξερε όμως να προβλέψει ο πανίβλακας μέσο (!) ύψος 2,20 μ. στις σοφίτες για τον ίδιο ακριβώς ηλίθιο λόγο...και το χειρότερο ετοιμάζονται πάλι να αλλάξουν το ΝΟΚ σε μια εποχή ανύπαρκτης εμπειρίας από την εφαρμογή του...Για να αλλάξουν βέβαια το αυτονόητα απαράδεκτο [2,65] πρέπει να σκεφτούν...Δύσκολο, πολύ δύσκολο...