ΟΡΕΣΤΗΣ ΔΟΥΜΑΝΗΣ: ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ανέκδοτο κείμενο της μοναδικής ίσως δημόσιας ομιλίας του

Ορέστης Δουμάνης, 

27-4-07 Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, 

ευγενική παραχώρηση από τον Τάσο Κωτσιόπουλο

Ορέστης Δουμάνης, 30 ΑΠΡ 2013

Κλείνω σήμερα τον κύκλο των αναφορών για τον Ορέστη Δουμάνη δημοσιεύοντας ένα ανέκδοτο κείμενό του, που παρουσίασε ο ίδιος επτά χρόνια πριν, με αφορμή την ανακήρυξή του σε επίτιμο Διδάκτορα από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον Μάϊο του 2007. Το κείμενο αυτό το παρέδωσε αμέσως μετά στον Δημήτρη Φιλιππίδη, που μου το εμπιστεύτηκε για να το δημοσιεύσω. Στο κείμενο αυτό ο Δουμάνης καταγράφει την προσωπική του διαδρομή ξεκινώντας από την πρώτη επαφή του με την αρχιτεκτονική στη διάρκεια του εκπαιδευτικού ταξιδιού των τελειόφοιτων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών στην Δυτική Ευρώπη το 1951. Μια συναρπαστική για την εποχή διαδρομή, που αποκαλύπτει τελικά το πάθος ενός ανθρώπου να διεισδύσει μεθοδικά και επίμονα στο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι αυτού του τόπου, 

περνώντας από το καλλιτεχνικό περιοδικό «Ζυγός», την «Αρχιτεκτονική» του Αντώνη Κιτσίκη, τα «Τεχνικά Χρονικά του Τεχνικού Επιμελητηρίου αλλά και από το ελληνικό τμήμα του World Architecture μιας ετήσιας επιθεώρησης διεθνούς αρχιτεκτονικής, που εκδιδόταν στο Λονδίνο με διευθυντή τον John Donat. Με  όλη αυτή την εμπειρία τολμά να ξεκινήσει "την δική του εκδοτική περιπέτεια" με τα Αρχιτεκτονικά Θέματα και αργότερα με τα Θέματα Χώρου+Τεχνών.

Μεγάλη σημασία έχουν και οι αναφορές για τις προσωπικές του επαφές και συνεργασίες με τους πιο σημαντικούς Έλληνες αρχιτέκτονες. Μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο, με τον μέχρι τότε απολογισμό του, κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ 

Από τον Δημήτρη Φιλιππίδη έλαβα το ακόλουθο σχόλιο σχετικά με το "ίσως":

Είναι σε όλους γνωστό πως ο Ορέστης Δουμάνης, από τη στιγμή που άρχισε ένθερμα ν’ ασχολείται με την προώθηση της νεωτερικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, δεν έδωσε ποτέ διαλέξεις μέσα ή έξω από τη χώρα. Αρχικά, το ’60, στα περιοδικά Αρχιτεκτονική και Ζυγό δημοσίευε σχόλια από την τότε επικαιρότητα, όταν όμως ανέλαβε την έκδοση των Αρχιτεκτονικών Θεμάτων έπαψε να κάνει ακόμα κι αυτό. Τελευταία, μάλιστα, δεν έπαιρνε ποτέ το λόγο ούτε καν σε εκδηλώσεις ή ομιλίες άλλων.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει η υποψία μήπως την εποχή που ο Δουμάνης είχε με δική του πρωτοβουλία οργανώσει μια ομάδα νέων ελλήνων αρχιτεκτόνων, τους οποίους κατόπιν πρόβαλε στο διάσημο άρθρο του (1963-64), ο ίδιος είχε μετάσχει και σε κάποιες δημόσιες εκδηλώσεις σχετικές, για τις οποίες όμως δεν υπήρχε καμιά ανάλογη μαρτυρία ώς τώρα. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να μαθαίναμε από όσους ακόμα ζουν και θυμούνται τα βιώματα εκείνης της εποχής αν τελικά συνέβη κάτι τέτοιο.

Δ. Φιλιππίδης

Από τον Ανδρέα Γιακουμακάτο την Δευτέρα 12 Μαϊου 2014  έλαβα το ακόλουθο σχόλιο 
Γεια σου Γιώργο,

Βλέπω ότι έχεις αναρτήσει "τη μοναδική ομιλία του Ορέστη Δουμάνη", από την αναγόρευσή του ως επίτιμου διδάκτορα στη Θεσσαλονίκη το 2007. Το ζήτημα είναι μάλλον ιδιωτικό, αλλά επειδή γίνονται διάφορες υποθέσεις για την "παραγωγή" ομιλιών από τον Ορέστη, πρόσφατα και στο παρελθόν, και για τη σχέση του με τη δημόσια 'έκθεση' και παρουσία, πρέπει να σου πω τα εξής: Την ομιλία για τη Θεσσαλονίκη τη γράψαμε σε συνεργασία. 
Φαινόταν σε εκείνον αδιανόητο να ετοιμάσει μια ομιλία (και να την εκφωνήσει κιόλας), έτσι καταλήξαμε σε μια φόρμουλα που είχαμε υιοθετήσει και για τη μοναδική γραπτή συνέντευξή του η οποία δημοσιεύτηκε στο επετειακό 20ό τεύχος των Αρχιτεκτονικών θεμάτων, το 1986. Διαμόρφωσα μια σειρά από κάποιες δεκάδες ερωτήσεων (έναν λεπτομερή αφηγηματικό καμβά δηλαδή) στις οποίες εκείνος μου απάντησε γραπτώς. Προσωπικά επεξεργάστηκα το τελικό κείμενο, συμπληρώνοντάς το με κάποια άλλα κομμάτια (που δεν θα σου πω, δεν έχει καμιά σημασία) τα οποία προφανώς ο ίδιος αποδεχόταν εξολοκλήρου. Επίσης, χρησιμοποιήσαμε υλικό από το επετειακό 40ό τεύχος των Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του 2006, που είχα μόλις επιμεληθεί.

 Ανδρέας Γιακουμακάτος, 27-4-07 Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, 

ευγενική παραχώρηση από τον Τάσο Κωτσιόπουλο

Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε από τον Ορέστη Δουμάνη στο ΑΠΘ κατά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα, και ήταν περισσότερο από προφανές ότι εκεί ο ομιλών δεν αισθανόταν άνετα, υποχρεωμένος καθώς ήταν να 'εκτεθεί' δημόσια (για πρώτη και τελευταία φορά). Η ομιλία αυτή έχει φυσικά δημοσιευτεί, στον μεγάλο τόμο «40 Χρόνια Αρχιτεκτονικά Θέματα» που εκδόσαμε στη Θεσσαλονίκη με την ευκαιρία της αναγόρευσής του Ορέστη και της σχετικής έκθεσης (επιμέλεια Α. Γιακουμακάτου: προσωπικά ευχαριστώ θερμά και πάλι τις εκδόσεις Libro για εκείνη τη μεγάλη εκδοτική προσπάθεια).
Έτσι έχουν τα πράγματα. Ο Ορέστης απεχθανόταν τη δημόσια δια ζώσης έκθεση των ιδεών του, απεχθανόταν τις ‘παρεμβάσεις’ και τις δημόσιες ομιλίες όταν έπρεπε να τις κάνει ο ίδιος. Ήταν έξω από τον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεσή του. Το ταλέντο του ήταν πίσω από τα πράγματα, στη σκηνοθεσία και την παραγωγή και υλοποίηση γεγονότων. Σε αυτό είχε ταλέντο μοναδικό, που συνδυασμένο καθώς ήταν με ένα υψηλότατο ποιοτικό κριτήριο και μια εξαιρετική οργανωτική συγκρότηση, μας έδωσε το έργο που όλοι γνωρίζουμε, μια αέναη παρακαταθήκη για την ελληνική αρχιτεκτονική.
Σε χαιρετώ,
Ανδρέας
.