ΡΕΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΟ HARVARD

Ideas are in buildings

Doing and thinking architecture

Η Ρένα Σακελλαρίδου, παρουσιάζοντας την διάλεξη της 

στο Harvard GSD (18 IV 2014) 

Συνεχίζω σήμερα την παρουσίαση του κύκλου των διαλέξεων στο πανεπιστήμιο του Harvard, με  μια ακόμη  σημαντική ελληνική παρουσία, μετά την Σοφία Τσιράκη με τον Τάσο Μπίρη και τον Παναγιώτη Τουρνικιώτη. Επισημαίνω για άλλη μια φορά πόσο σημαντικό είναι για την περίοδο αυτή η προβολή της αρχιτεκτονικής μας στο εξωτερικό, που εκτιμώ ότι ανοίγει νέους δρόμους και προοπτικές. 

Η Ρένα Σακελλαρίδου αναπλ. Καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ και συνεργάτης με την Μόρφω Παπανικολάου στο γνωστό Αρχιτεκτονικό Γραφείο SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, την Παρασκευή 18 Απριλίου, έδωσε διάλεξη στο Harvard GSD με τίτλο: Ideas are in buildings. Doing and thinking architecture. *(ο τίτλος είναι αναφορά της στην διάλεξη του B.Hillier ‘Ideas are in things’). Την διάλεξη διοργάνωσε το Greece GSD. 

Η Ρένα Σακελλαρίδου μίλησε για την υβριδική σχέση ανάμεσα στο να σχεδιάζεις και να μελετάς τον σχεδιασμό. «Μελετώ την δημιουργικότητα», τόνισε. «Και την ίδια στιγμή σχεδιάζω. Και, έτσι, μελετώ. Και μελετώ πως εγώ (και εμείς) σχεδιάζουμε. Το να κάνεις αρχιτεκτονική, είτε μέσω της πράξης είτε μέσω της διδασκαλίας, και το να σκέφτεσαι την αρχιτεκτονική σημαίνει να καταδύεσαι στο δημιουργικό πεδίο και να αρθρώνεις αναλυτικό λόγο για τον σχεδιασμό. Απαιτεί πράξη και την ίδια στιγμή κατανόηση του τι περιλαμβάνει η πράξη αυτή». 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ / ΑΘΗΝΑ 

Με τον Mario Botta, 

Στιγμιότυπο από την κατασκευή 

NATIONAL INSURANCE HEADQUARTERS / ATHENS 

With Mario Botta

«Η προσέγγισή μου», συνέχισε, «έχει διαμορφωθεί μέσα στα χρόνια από την έρευνα που έκανα στην συνθετική δομή του αρχιτεκτονικού αντικειμένου. Εάν, για να κατανοήσουμε την συνθετική δομή χρειαζόμαστε ένα είδος ‘συγχρονικής’ ανάγνωσης, για να κατανοήσουμε το τι λαμβάνει χώρα στην διάρκεια του σχεδιασμού, το πως, δηλαδή, συγκροτείται η δομή αυτή και πως εξελίσσεται μέσα στον χρόνο, φέρνει στο προσκήνιο την ‘διαχρονική’ διάσταση. Το να παίρνεις μέρος στην σχεδιαστική διαδικασία σημαίνει να συμμετέχεις διαρκώς σε μία διαδικασία «I do, I undo, I redo» όπως η Louise Bourgeois περιγράφει την δουλειά της. Κάνοντας αρχιτεκτονική συνειδητοποίησα σταδιακά, ότι η κατάδυση στο δημιουργικό πεδίο απαιτεί ένα είδος σιωπηλής κατανόησης. Αυτού του είδους την κατανόηση προσπαθώ να ενσωματώνω πλέον, μαζί με την αναλυτική, στην ερευνητική/εκπαιδευτική και την συνθετική κατεύθυνση». 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

ΝΕΟ ΚΤΗΡΙΟ ΕΤΕ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ / ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Βραβείο Άρη Κωνσταντινίδη, Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, 2005 

NEW NATIONAL BANK BUILDING / THESSALONIKI 

PRIZE Aris Konstantinidis, Association of Greek Architects, 2005 

Εστιάζοντας στην έννοια του χρόνου και τις διαφορετικές του διαστάσεις στον σχεδιασμό και την κατασκευή, αναφέρθηκε στην έννοια του προσωπικού χρόνου, του «χρόνου_εντός» όπως τον ονόμασε. 

«Μιλώντας για την δουλειά μας», τόνισε, « παρουσιάζω στην πραγματικότητα μία πορεία. Η μία ιδέα οδηγεί στην άλλη με τρόπο μη γραμμικό. Σταδιακά αρχίζουν οι έννοιες να συμπλέκονται, να συνδυάζονται, να δομούνται μεταξύ τους. Αυτό που είμαστε φτιάχνεται μέσα στον χρόνο. Υπάρχουν όμως πολλά είδη χρόνου στην αρχιτεκτονική. Ο αναλυτικός χρόνος, στην συγχρονική ή την διαχρονική του διάσταση, όπως ανέφερα προηγουμένως. Και υπάρχει ο χρόνος της αρχιτεκτονικής πράξης: χρόνος επώασης της ιδέας, χρόνος της δουλειάς, (χρόνος ωρίμανσης), χρόνος της κατασκευής (χρόνος μετέωρος), ο χρόνος μετά την υλοποίηση, (χρόνος αποχωρισμού). Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος εξελίσσεται σε δύο παράλληλες πορείες: χρόνος_εντός και χρόνος_εκτός. Ο χρόνος_εντός είναι χρόνος βαθειά προσωπικός, χρόνος εξέλιξης, χρόνος που επιταχύνεται, επιβραδύνεται, παγώνει, εκκινεί, παραμένει μετέωρος ανάμεσα στο σήμερα και το αύριο, διαχέεται, συμπυκνώνεται, υπάρχει». 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, 

ΠΥΛΗ, ΑΣΤΕΡΑΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ / ΑΘΗΝΑ 

High Commendation, World Architecture Festival 2008 

Υποψηφιότητα MIES VAN DER ROHE 2009 

Ειδική Μνεία, Βραβεία Αρχιτεκτονικής EIA 2008 

GATE AT ASTIR PALACE / ATHENS 

High Commendation, World Architecture Festival 2008 

Nominee for MIES VAN DER ROHE European Architecture Prize 2009 

High Commendation, EIA 2008

Στην συνέχεια, αναφέρθηκε στην έννοια των “τοπίων του νου και των αρχιτεκτονικών τοπίων” που ορίζουν τον τρόπο που κατανοούμε και κάνουμε αρχιτεκτονική. 

«Θα μπορούσα να περιγράψω το πως εξελίχθηκε ο τρόπος σκέψης μας στην δουλειά μας παρακολουθώντας την μετάβαση ‘από το νοητικό στο βιωματικό και πως τα δύο αυτά σταδιακά γίνονται ένα στην διαδικασία σχηματισμού του concept’. Ενώ στα πρώτα μας έργα μας ενδιαφέρουν αυτές καθ αυτές οι χωρικές_συντακτικές σχέσεις», παρατήρησε, «αργότερα, αναδύονται έννοιες που έχουν να κάνουν περισσότερο με ψυχικές δράσεις, πχ. απόκρυψη, απαγόρευση, έλεγχος και ανατροπή, καταβύθιση, εισχωρώ, διαπερνώ, σκάβω εντός, κλπ. Προηγείται μια διαδικασία αναγνώρισης και ονοματοποίησης. Είναι την ίδια στιγμή μια αναλογία, ένα είδος νοητικού-δημιουργικού μηχανισμού και μία σύνθετη top-down διαδικασία που εμπλουτίζεται από στοιχεία bottom-up. Με αυτόν τον τρόπο, αυτό που ορίζω ως τον ‘χώρο_εντός’, τον εσωτερικό χώρο που συγκροτεί το ‘τοπίο του νου’ (mindscape) του καθένα και της καθεμιάς μας, εκφράζεται μέσω αυτού που αποκαλώ ‘αρχιτεκτονικό τοπίο’ (archiscape), ή προσωπικό τρόπο σκέψης για την αρχιτεκτονική και έκφρασης της αρχιτεκτονικής. Έτσι, ο χώρος_εντός αναδύεται και γίνεται χώρος πραγματικός». 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, ΑΣΤΕΡΑΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ / ΑΘΗΝΑ 

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με πρόσκληση, 2009

CONFERENCE CENTER AT ASTIR PALACE / ATHENS 

Invited Architectural Competition, 2009 

Συνδέοντας τον θεωρητικό λόγο με το έργο, παρουσίασε το αρχιτεκτονικό έργο του γραφείου τους (Αρχιτεκτονικό γραφείο SPARCH / ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ), παρακολουθώντας την εξέλιξη του concept: από την πρώτη φάση, που προσδιόρισε ως ‘φάση της ακρίβειας’, με αναφορά σε τρία υλοποιημένα έργα μεγάλης κλίμακας (Μέγαρο Καρατζά, Συγκρότημα Εθνικής Ασφαλιστικής και Νέο Κτίριο ΕΤΕ Βιπέθ), στην δεύτερη, μεταβατική, φάση, που ονόμασε ‘φάση της ενσωμάτωσης’, με σύντομη περιήγηση σε έργα και προτάσεις σε διαγωνισμούς όπως η Πύλη και το Στέγαστρο, η πρόταση για το Ξενοδοχείο Αφροδίτη και το Συνεδριακό Κέντρο στον Αστέρα Βουλιαγμένης, καθώς και η πρόταση για το Επιχειρηματικό Κέντρο BIC. Εστίασε τέλος στην πρόσφατη φάση, που ονόμασε ‘φάση της κατάδυσης’ με αναφορά στην μελέτη για το Νέο Κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών, την πρόταση για την Βαλκανική Πλατεία και το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων και τέλος στο Συγκρότημα Agemar Maritime. 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, 

ΚΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

1Ο ΒΡΑΒΕΙΟ, Αρχιτεκτονικός 

ACADEMY OF ATHENS OFFICE BUILDING

1st PRIZE, Invited Architectural Competition, 2010

Η συζήτηση που ακολούθησε είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και διάρκεια. Εστιάστηκε στο τι σημαίνει να κάνεις ταυτόχρονα έρευνα και πράξη, ένα θέμα που όπως έγινε φανερό ενδιέφερε πολλούς από τους παρευρισκομένους, στην ιδιαιτερότητα του αρχιτεκτονικού τρόπου σκέψης στο να συνδυάζει διαφορετικά στοιχεία και να δημιουργεί αλληλοσυσχετίσεις, στην ‘επενδεδυμένη ευφυΐα’ που απαιτείται σε περιόδους κρίσης, στην υλικότητα και την σημασία της στο έργο του γραφείου, στην πρόκληση που τίθεται από την νέα τεχνολογία να αντιμετωπίσει τα παραδοσιακά υλικά, καθώς και στο πως η έννοια του χρόνου μπορεί να ενσωματωθεί στο αρχιτεκτονικό στούντιο. 

SPARCH ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ,

ANANGEL MARITIME GROUP HEADQUARTERS / ΑΘΗΝΑ

1Ο ΒΡΑΒΕΙΟ, Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με πρόσκληση, 2013 

ANANGEL MARITIME GROUP HEADQUARTERS / ATHENS 

1st PRIZE, Invited Architectural Competition, 2013 

Την εκδήλωση εκ μέρους του GreeceGSD διοργάνωσαν οι: Γιώργος Αθανασόπουλος (εκπρόσωπος), Νίκος Κατσίκης, Αρίων Κοκάνη, Ανδρέας Νικολοβγένης, Δημήτρης Παπανικολάου, Μιχάλης Πιρόκκας, Αφροδίτη Σταθοπούλου και Δημήτρης Βενιζέλος.