Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΚΑΝΙΑΡΗ

και η προφητική εικαστική αναφορά του

στους μετανάστες 

Τον Κανιάρη  τον θυμάμαι από την δεκαετία του ΄70 στην γκαλερί «Δεσμός», σε μία εποχή που αποτελεί τομή στην ιστορία της τέχνης αυτού του τόπου, καθώς διατυπώνονται καινούργιοι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί που άλλαξαν δραστικά το  εικαστικό τοπίο στην Ελλάδα.

ο Βλάσης Κανιάρης στην Gallery ΔΕΣΜΟΣ,

εγκαίνια έκθεσης Κώστα Τσόκλη, Δεκέμβριος 1977

φωτο Αργυρόπουλος photo press

Είχα πάντα ένα σεβασμό  και μια εκτίμηση στο πρόσωπό του και το έργο του που παρακολουθώ από τότε και μάλιστα τελευταία παρουσίασα σε αυτό το μπλογκ στις 24 ΟΚΤ 2010,  αναφερόμενος στην Έκθεση «Τέχνης Πολιτική»στο ΕΜΣΤ, το έργο του «Το Κουτσό» ένα έργο που σηματοδοτεί μια σημαντική περίοδο στην πορεία του Έλληνα  Καλλιτέχνη. 

Βλάσης Κανιάρης: Το Κουτσό, 1974, ΕΜΣΤ, "Τέχνης Πολιτική" 2010

Ο Κώστας Τσόκλης μου έχει μιλήσει για την σχέση του τον Κανιάρη και  για την περίφημη καλλιτεχνική ομάδα "Gruppo Sigma" που είχαν συγκροτήσει μαζί με  τον Μίμη  Κοντό, τον Γιάννη Γαΐτη και τον Νίκο  Κεσσανλή, πέντε Έλληνες καλλιτέχνες που ζούσαν στο εξωτερικό. Μου  έχει διηγηθεί ενδιαφέρουσες ιστορίες από αυτή την συνεργασία που αν και λέγεται ότι δεν την καθόριζε κανένας ιδεολογικός ή θεωρητικός σκοπός,  είναι βέβαιο ότι  ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί έδωσαν τη μάχη τους για μια θέση στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι της σύγχρονης τέχνης.

 

Κατά ένα περίεργο τρόπο όμως,  με το άκουσμα του θανάτου του Βλάση Κανιάρη, στο μυαλό μου ήρθε  σαν  πιο έντονη μνήμη και αίσθηση η “εγκατάσταση – perfomance” της «Εταιρείας Θεάτρου, η ρόζμαρυ στην κορφή των λόφων» που πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο του Νέου Κόσμου στις 28-29 Μαΐου 2010, με τίτλο «Προς εγκατάστασιν…» βασισμένη στο έργο του Κανιάρη «Άνθρωπος με ποδήλατο», από την ενότητα «Μετανάστες ή Φιλοξενούμενοι Εργάτες» του 1973.

«Προς εγκατάστασιν…» 

Ο Γιάννης Τσορτέκης που είχε την ευθύνη και τη σύλληψη της ιδέας και οι ηθοποιοί Δαυίδ Μαλτέζε και Ελευθερία Ρουσάκη σε αυτήν την “εγκατάσταση – perfomance”,  έχω την αίσθηση ότι συμπλήρωσαν,  ή ολοκλήρωσαν, ή τελικά αν θέλετε ενδυνάμωσαν και επικαιροποίησαν την πρόθεση του καλλιτέχνη,  προκαλώντας μια έντονη συγκίνηση  στο κοινό, προβάλλοντας δραματικά «τον ξεριζωμό, την προσφυγιά, την μετανάστευση, την απόγνωση και την ελπίδα, που ορίζουν τον άνθρωπο μάρτυρα που υπομένει προσμένοντας την λύτρωσή του».

 Το φωτογραφικό υλικό της perfomance, από το διαδίκτυο

Η προσέγγιση αυτή σήμερα είναι  θεαματικά επίκαιρη και ακόμη πιο δραματική  και μας βάζει πραγματικά σε ένα δίλημμα ανάμεσα σε έναν εφησυχαστικό ορθολογισμό  που απαιτεί  την «απέλαση»,  ή  την συμπόνια, την ανθρωπιά μας και την ενοχή μας όταν το βλέμμα μας αντικρίζει στα φανάρια  βλέμματα απόγνωσης που  μας κάνουν να αισθανόμαστε άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο ένα σφίξιμο στο στομάχι. Aς μην ξεχνάμε πάντως ότι σαν μετανάστες έχουμε ένα παρελθόν και φαίνεται ότι μπορεί να έχουμε και ένα μέλλον… 

Ίσως ο Κανιάρης αποδεικνύεται προφητικός….

Υ.Γ. Στην Καθημερινή της Κυριακής 6 Μαρτίου 2011, ανακάλυψα  το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη για την μουσική επιθεώρηση ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ με τίτλο "της ξενιτιάς". Ας θυμηθούμε τι τραγουδούσαμε στις αρχές της  δεκαετίας του ΄60 :

"στείλε ουρανέ μου ένα πουλί / να πάει στην μάνα υπομονή! 

Είμαστε βλέπετε τότε σε άλλη θέση...