ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΝΟ 19 

DORA MAAR 

στην TATE MODERN 

Μια αισθησιακή φωτογράφος 

μούσα του Picasso 

καταγραφέας της Guernica 

Dora Maar, Untitled (Portrait in Profile) 1936, detail 

Εδώ και χρόνια ήθελα να γνωρίσω την δουλειά αυτής της τολμηρής φωτογράφου και εικαστικού, της γοητευτικής αυτής και αισθησιακής γυναίκας που λάτρεψε το γυμνό και τον Πικάσο, στράφηκε προς τους σουρεαλιστές και τα αριστερά κινήματα της εποχής της και άφησε ένα σημαντικό έργο, που μέρος του εκτίθεται μέχρι τις 15 Μαρτίου 2020 στην Tate Modern του Λονδίνου, όπου έσπευσα να την επισκεφτώ. 

Dora Maar, Untitled (Portrait in Profile,) 1936 

Γεννημένη στην Αργεντινή το 1907 με το όνομα Henriette Theodora Markovitch από μητέρα που είχε μπουτίκ μόδας και πατέρα αρχιτέκτονα, βρέθηκε για σπουδές στο Παρίσι και το 1932 ανακοινώνει την έναρξη του πρώτου της στούντιο και την αλλαγή του ονόματός της σε Dora Maar. Συνεργάστηκε αρχικά με τους φωτογράφους Brassaï και την Harry Ossip Meerson και αργότερα με τον σκηνοθέτη Pierre Kéfer, με θεματολογία το γυμνό, τη μόδα και τη διαφήμιση, όλοι δικτυωμένοι με μια glamorous πελατεία. 

Μια περίοδο με πειραματισμούς και καινοτομίες, κολάζ και τολμηρές δημοσιεύσεις σε περιοδικά. 

Dora Maar, “Assia nue” (1934)

Dora Maar, Untitled (“Assia) (1934)

L΄Art vivant no. 189, The Art of Image! Dora Markovitch, Jacques Guenne, 1934 

Untitled (Fashion photograph) 1935 

Dora Maar, Assia nue sur le dos, 1935 

Dora Maar, Untitled [unknown female model wearing a négligé], ca. 1934, 

9 x 12 cm, © Centre Pompidou, 

Έξω όμως από το στούντιο, σε μια εποχή που η Ευρώπη βρισκόταν στη χειρότερη οικονομική ύφεση, η Dora Maar ευαισθητοποιείται και ξεκινά να καταγράφει τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν, ταξιδεύοντας στην Ισπανία, το Λονδίνο και στα περίχωρα του Παρισιού. 

Dora Maar, Untitled (Marchel Duhamel, Gaston Gaudin, Max Morice, Maurice Baquet and Louis Chevance). Inspired by :"The Card Players” by Paul Cezanne, 1934 

Dora Maar, Untitled, (Ορχήστρα τυφλών μουσικών στην Βαρκελώνη), 1933 

Dora Maar, Untitled, (Woman with three children in front of Somorrostro barracks), 1933 

Dora Maar, Untitled, (Disabled war veteran begging beside miniature tin boat, London), 1933 

Οι πολιτικές της πεποιθήσεις την οδηγούν να υπογράψει το μανιφέστο που ξεκίνησε ο σουρεαλιστής ποιητής André Breton (1896-1966) και ο σεναριογράφος Louis Chavance (1907-1979), με αφορμή τις ταραχές από την ακροδεξιά. Συμμετείχε επίσης στο αντιφασιστικό κίνημα Contre-Attaque με τον φιλόσοφο και  κοινωνικό κριτικό Georges Bataille (1897-1962) και δημιούργησε σχέσεις με τους σουρεαλιστές καταγράφοντας φωτογραφικά δραματικές εικόνες της πόλης του Παρισιού. 

Dora Maar, Mirabeau Bridge, 1935 

Man Ray, Dora Maar, 1936 

To 1930 o Man Ray αρνήθηκε την προσφορά της Dora Maar να συνεργαστούν στο στούντιό του. Αργότερα η γνωριμία τους οδηγήθηκε σε μια φιλία μέσα από την σχέση της με τον Picasso. 

Dora Maar, Untitled (Hand-shell). 1934 

Το χειμώνα του 1935-6, η Maar ενώ βρισκόταν στο αποκορύφωμα  της καριέρας της, γνώρισε στο καφενείο Les Deux Magots στο Παρίσι τον Πάμπλο Πικάσο και έζησε μαζί του μια ταραχώδη σχέση. 

Pablo Picasso and Dora Maar in Antibes in 1937. Photograph by Man Ray

Ως καλλιτέχνες δουλεύουν συχνά μαζί, οδηγώντας το ένας το άλλο σε νέες δημιουργικές αναζητήσεις. Η Maar μαθαίνει στον Picasso τη σύνθετη τεχνική του cliché verre και ο Πικάσο με τη σειρά την ενθαρρύνει να επιστρέψει στη ζωγραφική. 

 Pablo Picasso, Portrait of Dora Maar, in profile 1st state, 1936-7 

Pablo Picasso, Portrait of Dora Maar, 1937 

Dora Maar, Portrait of a Woman, 1939 

Dora Maar, The Conversation, 1937 

Γίνεται η μούσα του και το μοντέλο του, μέσα από μία έντονη ταραχώδη σχέση πάθους που αποτυπώνεται στα έργα του Picasso. Κάποια από αυτά παρουσιάζονται στην έκθεση που τρέχει ταυτόχρονα στην Royal Academy και δημοσιευτήκαν σε πρόσφατη ανάρτηση. 

Dora and the Minotaur, Mougins, 5 September 1936, DETAIL 

Seated Woman (Dora), 1938 

Από τις 11 Μαΐου έως τις 4 Ιουνίου 1937 η Maar καταγραφεί φωτογραφικά την εξέλιξη της πραγματοποίησης του έργου του Picasso, Guernica. Του μνημειακού αυτού έργου που αποτυπώνει μια από τις χειρότερες αγριότητες του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, τον αεροπορικό βομβαρδισμό της Βασκικής πόλης στις 26 Απριλίου 1937. Μέχρι τότε ο Picasso δεν είχε εκδηλωθεί πολιτικά και κοντά στην Maar όλα άλλαξαν. 

Dora Maar,Untitled (Pablo Picasso on a stool front of :Guernica” in the workshop at Grandw Augustins, Paris, 1937 

Δείτε στην συνέχεια διαδοχικές φωτογραφίες της Maar κατά την εξέλιξη του έργου, που προβάλλονται στην έκθεση. Έχει ενδιαφέρον πώς μεταλλάσσεται το έργο στην πορεία μέχρι την τελική ολοκλήρωση:

 Dora Maar, φωτογραφίες της Guernica σε εξέλιξη, 1937

Το 1945, όταν ο Picasso την αντικατέστησε με την Françoise Gilot, η Maar έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη, για την οποία υποβλήθηκε σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ και για ένα διάστημα ήταν ασθενής του ψυχαναλυτή Jacques Lacan.

Η Dora Maar μετακομίζει σε νέο στούντιο και ζωγραφίζει τοπία και νεκρές φύσεις έργα που υποδηλώνουν μια βαθιά ηρεμία.

Dora Maar, La Grande Range, 1958

Μετά από σειρά δύσκολων προσωπικών καταστάσεων και ξαφνικών θανάτων δικών της προσώπων, η Maar προχωρεί σε μια σειρά πειραματισμών που στήριξαν την εικαστική της πορεία με διάφορους τρόπους για τις επόμενες δεκαετίες.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχαν τα έργα της που αποκαλύφθηκαν μετά τον θάνατό της το 1997. Σαράντα οκτώ αρνητικά και εννέα εκτυπώσεις επαφής (contact prints), που φυλάσσονται τώρα στη συλλογή του Centre Pompidou στο Παρίσι, αποτελούν μια καθυστερημένη επιστροφή στην φωτογραφία και αποδεικνύουν ότι η Μaar μέχρι το τέλος δεν έχασε την δημιουργική της παρόρμηση να πειραματίζεται. Τρία από αυτά τα έργα, που προβάλλονται στην έκθεση στην τελευταία από τις εννέα αίθουσες, παρατίθενται στην συνέχεια:

Αναμφισβήτητα, η Dora Maar ήταν μια γυναίκα με μεγάλο θάρρος και τόλμη για την εποχή της, που μετά την παράφορη σχέση της με το Picasso όταν αυτός την εγκατέλειψε, έχασε τον βηματισμό της.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση