citylab_b 2019

ΦΟΒΟΣ • ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ • ΤΕΧΝΗ 

το συμπόσιο 

το αφιέρωμα 

η συναυλία  

τα εργαστήρια 

Ολοκληρώθηκαν και φέτος με επιτυχία από τις 26-29 Σεπτεμβρίου 2019, για έκτη συνεχή χρονιά, οι εργασίες του συμποσίου – εργαστηρίου Citylab b_ 2019 με ικανό αριθμό συμμετοχών τόσο φοιτητών που φέτος ξεπέρασαν τους 65, όσο και ομιλητών.

Θέμα του συνεδρίου ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΟΒΟΣ ΤΕΧΝΗ που έδωσε την αφορμή να αναπτυχθούν πολύπλευρες προσεγγίσεις, περισσότερες θα έλεγα από τις αναμενόμενες, μια και οι ομιλητές όπως θα διαπιστωθεί και στην συνέχεια προέρχονται από πολλούς και διαφορετικούς χώρους. Επί της ουσίας εκτιμώ ότι στις εισηγήσεις, οι συσχετισμοί του Φόβου με την Αρχιτεκτονική και ακόμη περισσότερο με την Τέχνη ήταν περιορισμένοι, χωρίς αυτό να μειώνει τη σπουδαιότητα του συμποσίου.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσίασε το φετινό θεματικό αφιέρωμα στον Τάσο Κωτσιόπουλο που πραγματοποιήθηκε σε ένα ζεστό κλίμα με τους ομιλητές να αναλύουν, να αναφέρονται με ευαισθησία στο θεωρητικό, διδακτικό και αρχιτεκτονικό του έργο, αναδεικνύοντας παράλληλα και το εικαστικό του έργο μέρος του οποίου εκτέθηκε στο φουαγιέ της Αίθουσας Giorgio de Chirico όπου πραγματοποιήθηκε το συμπόσιο. 

Η συναυλία του Νίκου Ξυδάκη, με τίτλο ‘Το μέλι των γκρεμών’, είχε εξαιρετική επιτυχία. Για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνεται ότι οι καλλιτεχνικές μουσικές εκδηλώσεις εμπλουτίζουν τα συνέδρια.

Αναμφίβολα αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στους επίμονους πρωταγωνιστές των citylab Παναγιώτη Πάγκαλο και Σταύρο Αλιφραγκή που μαζί με την ομάδα των νεότερων συνεργατών τους και την επιστημονική και την οργανωτική επιτροπή, οργάνωσαν με τον καλύτερο τρόπο την πολυδιάστατη τετραήμερη αυτή πολυδιάστατη εκδήλωση. Ο Ανδρέας Γιακουμακάτος, που από αυτόν εδώ τον χώρο συγχαίρουμε για την πρόσφατη εκλογή του στην Ακαδημία των Τεχνών του Σχεδίου της Φλωρεντίας, (βλέπε διπλανή στήλη) επιστημονικός υπεύθυνος του Rock, και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής citylab, ξεχώρισε με τις τεκμηριωμένες τοποθετήσεις του και τα σχόλιά του πριν και μετά τις εισηγήσεις.

Στο φετινό citylab διαπιστώθηκαν και πάλι ηχηρές απουσίες διδασκόντων τόσο από την ΑΣΚΤ όσο και από τις Σχολές Αρχιτεκτονικής. Αυτή την φορά, παρά τις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, έλλειψαν τα σχόλια, οι συζητήσεις που θεωρώ ότι την εποχή αυτή είναι το πιο πολύτιμο πράγμα και δυστυχώς λείπει όλο και περισσότερο.

Παρατίθεται στην συνέχεια μια συνοπτική εικονογραφημένη καταγραφή του συμποσίου, με τους ομιλητές, την ειδικότητά τους και τους τίτλους των εισηγήσεών τους, καθώς και των δραστηριοτήτων του εργαστηρίου με τους φοιτητές (που δυστυχώς δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω). 

Περιλαμβάνεται ακόμη και σύντομη εικονογραφημένη αναφορά από την εκδήλωση για τον Τάσο Κωτσιόπουλο, με αποσπάσματα από τις ομιλίες καθώς και για την συναυλία του Νίκου Ξυδάκη. 

Ένα μέρος του φωτογραφικού υλικού προέρχεται από τους συνεργάτες του citylab τους οποίους και ευχαριστώ. 

ΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2019 

_1η Συνεδρία, 11:30-13:30 [αμφιθέατρο Giorgio de Chirico] 

_συντονιστής: Κ. Παπαχριστόπουλος 

Αριστοτέλης Δημητρακόπουλος 

Αρχιτέκτων, Γραφείο Αρχιτεκτονικού & Αστικού Σχεδιασμού Αριστοθήκη Ευτεκτονικής, Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Θέμα: Αρχιτεκτονική νοσολογία: H εκδίκηση του ανθρωπογενούς & ο εκμοντερνισμός ως φοβική μάστιγα 

Νίκος Δεμερτζής 

Καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας και Επικοινωνίας, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, ΕΚΠΑ, Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών 

Θέμα: H κοινωνιολογία του φόβου 

Ελένη Τάτλα 

Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Θεωρίας και Σχεδιασμού, Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής 

Θέμα: Η αισθητική θεώρηση του φόβου στην τέχνη και την αρχιτεκτονική μέσα από την κατανόηση της εννοίας «μεταμοντέρνο» στον Jean-Francois Lyotard 

Αριστέα Μαρούντα 

Δικηγόρος παρ’ Aρείω Πάγω, Νομική Σύμβουλος, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 

Φόβος και δικαιοσύνη: Μια ψυχική δοκιμασία 

Σουζάνα Αντωνακάκη & Δημήτρης Αντωνακάκης 

Επίτιμοi Διδάκτoρες ΑΠΘ και ΔΠΘ, Αρχιτέκτoνες, Atelier66 

Θέμα: Το ίχνος και ο φόβος της απώλειας: Προσεγγίσεις 

_2η Συνεδρία, 15:30-17:30 [αμφιθέατρο Giorgio de Chirico] 

_συντονιστής: Σ. Αλιφραγκής 

Χριστίνα Ζαραφωνίτου 

Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο 

O φόβος του εγκλήματος 

Αντώνης Χατζημωϋσής 

Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ 

Η έννοια της αγωνίας 

Γιώργος Τριανταφύλλου 

Αρχιτέκτων 

Στο όνομα του φόβου 

Λίσσυ Κανελλοπούλου 

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ, Ψυχαναλύτρια 

Ο φόβος του άλλου και «η αγάπη του πλησίον» 

Δημήτρης Φιλιππίδης 

Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ 

Από το μύθο στα fake news / Ο φόβος ως ποίηση 

Θεματικό Αφιέρωμα: Α.Μ. Κωτσιόπουλος,  

_συντονιστής: Α. Γιακουμακάτος 

Τάσος Κωτσιόπουλος

Ανδρέας Γιακουμακάτος 

Καθηγητής αρχιτεκτονικής, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, ΑΣΚΤ 

Ο Ανδρέας Γιαουμακάτος αναφέρθηκε στην πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία του με τον Τάσο Κωτσιόπουλο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο μιας διδακτικής παραγωγικής ομάδας σχεδιασμού, όπου συνδυάστηκε η σύνθεση με την ιστορία της Αρχιτεκτονικής. Μια δραστηριότητα που συνεχίστηκε με συνεργασίες στην έκδοση βιβλίων, με τελευταία την συνεργασία και με τον Στέλιο Γιαμαρέλο για το μεταμοντέρνο. 

Ο Κωτσίοπουλος κατά τον Γιακουμακάτο είναι μια σπάνια διπλή προσωπικότητα που συνδυάζει την αρχιτεκτονική με την θεωρητική προσέγγιση και σκέψη. Και είναι από τους πρώτους, λίγο μετά την μεταπολίτευση που εισάγει μια εκσυγχρονισμένη προσέγγιση στα θέματα της θεωρίας της αρχιτεκτονικής. 

Γιώργος Πανέτσος 

Καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών 

Ο Γιώργος Πανέτσος αναφέρθηκε και αυτός στην ικανότητα του Κωτσιόπουλου να συνδυάζει την θεωρητική προσέγγιση με τον σχεδιασμό στην Αρχιτεκτονική, καθώς και την εμπειρία του σαν κριτής στο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό της Πολυτεχνικής Σχολής της Κύπρου, ξεχώρισε την μελέτη του που ανέτρεπε την προηγούμενη μεταμοντέρνα προσέγγιση. Σχολίασε το συγγραφικό του έργο και μίλησε για την συνεργασία τους για το Ελληνικό όπου ο Κωτσιόπουλος πραγματοποίησε μια διατριβή σε πολύ λίγο χρόνο αποστάζοντας όλα τα χαρακτηριστικά των ψηλών κτιρίων. 

Ο Κωτσιόπουλος είπε ακόμη, ότι δεν ενδιαφέρθηκε να δημιουργήσει μια σχολή και συνεχίζει να παράγει χωρίς να έχει παγιώσει τις θέσεις του. Αντί να φτιάχνει μαθητές παράγει ικανούς συνομιλητές και ανθρώπους που προβληματίζονται. 

[...] Η απουσία του φόβου που οφείλεται στην παιδεία επιτρέπει στον Τάσο Κωτσιόπουλο να υπερασπιστεί την τοποθέτηση του μοντέρνου σε μια πουριτανική κοινωνία αρχιτεκτόνων, όπως είναι η ελληνική, όπου το μεταμοντέρνο απορρίπτεται στη ρητορική ενώ διαπλέει τα πάντα στην πράξη. Το πιο ενδιαφέρον στα έργα του Κωτσιόπουλου είναι η διαρκής αναζήτηση χωρίς τυποποίηση που αν συνδυαστεί με τα κατά καιρούς κείμενά του φωτίζει και συμπληρώνει την κατανόηση αυτής της πολυσύνθετης προσωπικότητας. 

Βανέσσα Τσακαλίδου 

Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΑΠΘ 

Η Βανέσσα Τσακαλίδου, στενή συνεργάτης του Τάσου Κωτσιόπουλου, αναφέρθηκε αναλυτικά στο διδακτικό του έργο επισημαίνοντας ότι και το αρχιτεκτονικό του έργο εξελίσσεται διαρκώς παράλληλα με το θεωρητικό του. 

Διδασκαλία με την παρουσία και του Δημήτρη Φατούρου

Ο Τάσος Κωτσιόπουλος με τους βασικούς συνεργάτες του

Θεωρώντας ότι η διδασκαλία αποτελεί τη σημαντικότερη δραστηριότητα του Κωτσιόπουλου, τόνισε ότι είναι απελευθερωτικός, πληθωρικός μέσα στο στούντιο, δημοκρατικός, ανοικτός σε νέα γνώση, ικανός να αντιληφθεί την ευρηματικότητα μιας πρότασης, τον ενδιαφέρει η ανατροπή, και ορισμένες φορές δεν κρύβει τον ενθουσιασμό ενός μικρού παιδιού. Στο διδακτικό του έργο ωθεί τους φοιτητές να αναζητούν χωρίς να προβάλει ένα σύνολο συνταγών. Μίλησε τέλος, για το ρόλο της μοναξιάς στη δημιουργία του αρχιτεκτονικού έργου. 

Σοφία Τσιράκη 

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ 

«Συνθετικά δίπολα» 

Η Σοφία Τσιράκη αναφέρθηκε σε επιλεγμένες πτυχές του θεωρητικού κυρίως έργου, και στην προσωπικότητα του καθηγητή Τάσου Κωτσιόπουλου. Μιας προσωπικότητας στοχαστικής, ευγενικής, με σπάνιο συνδυασμό άρτιας θεωρητικής καλλιέργειας και ουσιώδους πολυετούς δράσης στην αρχιτεκτονική εφαρμογή. Στο πλαίσιο μιας μεθοδικής ανάλυσης, η Τσιράκη αναφέρθηκε στα βιβλία του Κωτσιόπουλου και στο έργο του με ενδιαφέροντες συσχετισμούς που κινούνται στη λογική των δίπολων. 

Δημήτρης Φατούρος

[...] Χαίρομαι που το πανεπιστήμιο που πρωτοπήγα το ’59 είχε την τύχη να έχει και τον Τάσο που συμμετείχε με πολύ κέφι στις διαδρομές του. 

[…] τα εικαστικά ή τα ζωντανά, σταθερά μη κινούμενα αποτυπώματα του Τάσου νομίζω ότι βρίσκονται στον ίδιο κόσμο πολλαπλότητας, διαφορετικότητας, μη επανάληψης. Είναι η εικαστική του αγωνία αλλά και η αρχιτεκτονική του αγωνία. Και έτσι νομίζω ότι η μία αγωνία βοηθάει την άλλη. 

[…] χαίρομαι που προσπαθούμε να μην εγκατασταθούμε σε εγκατεστημένες διαφοροποιήσεις, όπως μοντέρνο-μεταμοντέρνο. Είναι σαν μια αρρώστια ρευματισμού. 

Αναστάσιος Μ. Κωτσιόπουλος 

Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ, Αντεπιστέλλον Mέλος Ακαδημίας Αθηνών 

[...] Είμαστε σε μία εποχή που θα την χαρακτήριζα με τη γνωστή βρεττανική φράση “Everything goes”. Οι έννοιες μοντέρνο-μεταμοντέρνο μοιάζουν εντελώς παρωχημένες και παραμένει το θεμελιώδες ζήτημα της αναζήτησης της ουσίας των πραγμάτων. 

[...] Αν μας έδωσε ένα δώρο ο μοντερνισμός στη σκέψη της αρχιτεκτονικής στη διάρκεια της πρόσφατης ιστορίας της, είναι ακριβώς αυτή η ικανότητα να διαγνώσουμε τον ορθό λόγο και να οικοδομήσουμε πάνω στον ορθό λόγο. 

[…] Η σχολή της Θεσσαλονίκης είχε μια ιδιαιτερότητα και ο Μίμης Φατούρος ήταν η πρωταγωνιστική δύναμη αυτού του χαρακτήρα της σχολής. Εκείνο το περίφημο ταξίδι του στην Αμερική μας έφερε ένα τρόπο σκέψης με ένα άνοιγμα ότι η αρχιτεκτονική δεν κατασκευάζεται μόνο, δεν σχεδιάζεται, αλλά ‘ομιλείται’. Ότι μπορεί κανείς να ομιλήσει σε μία διαλεκτική με την πράξη. 

[…] Αρχικά είχα ένα όνειρο, να ακολουθήσω ακαδημαϊκή καριέρα. Κάποια στιγμή μου τέθηκε το ερώτημα ‘καλά όλα αυτά, αρχιτέκτονας θα γίνεις;’ Και αυτό φαίνεται ότι έπαιξε κάποιο ρόλο σε μία μανιακή καταδίωξη κάθε ευκαιρίας να σχεδιάζει και παράλληλα να βρίσκει και αποσπάσματα γλωσσαρίων και να τα ενσωματώνει σε μία συνεκτική λογική, όχι λογική παραθέσεων. 

[...] Άρα, αυτό το περίφημο δίλημμα μοντέρνο-μεταμοντέρνο, είναι αυτό που ονομάζουμε αναγνωρισημότητα της μορφής και πώς αυτό μετατρέπεται σε αισθητικό μήνυμα. Τι κρύβεται πίσω απ’ όλα αυτά; Είναι η αισθητική μια λογική διεργασία; Η απάντηση προφανώς είναι ναι. 

[…] Η πλήρης εκλογίκευση των διαδικασιών θα στερούσε ένα μέρος από αυτή τη μαγεία και την ποιητική στην αρχιτεκτονική και στην θεωρία. Πολλές φορές ο περιγραφικός, ο ερμηνευτικός λόγος για την αρχιτεκτονική εμπεριέχει πολλά στοιχεία μεταφυσικής, αλλά αυτά είναι που τον κάνουν και χαριτωμένο και ευχάριστο και τους αρχιτέκτονες εξαιρετικά καλούς ομιλητές, όπως αποδεικνύεται κάθε φορά με το Citylab. To Citylab μας βάζει συνεχώς να σκεφτόμαστε για τα πιο απίθανα πράγματα και να προσπαθούμε να τα συνδυάσουμε. Είναι νομίζω πρωτοφανής η επιτυχία αυτής της εκδήλωσης. 

Ακολούθησαν ευχαριστίες και αναφορές στους συνεργάτες του στο διδακτικό, θεωρητικό και αρχιτεκτονικό του έργο. 

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παράδοση τιμητικής πλακέτας από τον Παναγιώτη Πάγκαλο εκ μέρους του citylab.

Στο  στο φουαγιέ της Αίθουσας Giorgio de Chirico εκτέθηκε μέρος του εικαστικού του έργου.

Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2019 

3η Συνεδρία, 11:30-13:30 [αμφιθέατρο Giorgio de Chirico] 

_συντονιστής: Α. Λάζαρης 

Βασιλική Ροδίτη 

Αρχιτέκτων, MSc Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 

Ο φόβος του άλλου: 

Ταυτότητες & ετερότητες σε συσχετίσεις & εκτοπίσεις 

Ασημίνα Κανιάρη 

Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, ΑΣΚΤ 

Από την εξατομίκευση του φόβου (Le Brun, David) στην εικόνα του φόβου ως κίνηση ενός πλήθους (Darwin, Pater, Bacon):  O φόβος ως συμβάν 

Σταύρος Αλιφραγκής 

Αρχιτέκτων, Διδάσκων, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ 

Φόβος - Φύση - Αρχιτεκτονική: Τέσσερα επεισόδια κι ένα σχόλιο 

Μανόλης Σίμος 

Διδάσκων, Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ 

Παρατηρήσεις πάνω σε μια γενεαλογία του φόβου 

Νεφέλη Κυρκίτσου 

Ψυχολόγος, ΕΚΠΑ, Αρχιτέκτων, Πανεπιστήμιο Πατρών, MA AA School of Architecture, Δρ ΕΜΠ 

Το παιχνίδι και ο θάνατος 

4η Συνεδρία, 15:30-18:00 

_συντονιστής: Α. Γιακουμακάτος 

Αριάδνη Βοζάνη 

Αρχιτέκτων, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τομέας ΙΙΙ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ 

Henry James Το Στρίψιμο της Βίδας: 

Προβολές του «ανοίκειου» σε μια αγγλική εξοχική κατοικία

Νίκος Μπελαβίλας 

Αναπληρωτής Καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ 

Η δυστοπία της ασφαλούς πόλης 

Σοφία Βιδάλη 

Καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο 

Ο φόβος, το έγκλημα και η πόλη: 

Διαστάσεις των ηθικών πανικών στην Αθήνα 

Παναγιώτης Πάγκαλος 

Αρχιτέκτων, Διδάσκων, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, ΑΣΚΤ 

Φοβερή λογική 

Γιώργος Ξηροπαΐδης 

Καθηγητής, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης ΑΣΚΤ 

Ο φόβος του θανάτου: Ορισμένα αιρετικά ερωτήματα

Στρογγυλή Τράπεζα – Πορίσματα

_συντονιστής: Α. Γιακουμακάτος 

Δημήτρης Φατούρος 

Ανδρέας Γιακουμακάτος 

Γιώργος Ξηροπαϊδης 

Παναγιώτης Πάγκαλος 

Μουσική Εκδήλωση στη νέα βιβλιοθήκη 

Νίκος Ξυδάκης 

Συνθέτης, μουσικός 

Το Μέλι των Γκρεμών

Γιάννης Κυριμκυρίδης (πιάνο) 

Δημήτρης Χουντής (σαξόφωνο)

Εικόνες από το εργαστήριο

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση