ΝΙΚΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ:

" ΜΙΑ ΕΚΔΟΧΗ" 

ΣΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΙ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ 

«Το διαφανές ως μια ρωγμή στο χρόνο»

Νίκος Αλεξίου

Νίκος Αλεξίου (1960-2011) “Angel Rolling up the Heavens”, νέα εκδοχή στην γκαλερί Ζουμπουλάκη

Τον Νίκο Αλεξίου τον γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν πρωτοήρθε από την Κρήτη στο γραφείο του αρχιτέκτονα Μάνου Περράκη στους Αέρηδες στην Πλάκα. Ένα ξεχωριστό εργαστήριο – ατελιέ αρχιτεκτονικής και τέχνης, ένα κέντρο συνάντησης σημαντικών συναδέλφων, εικαστικών, ανθρώπων του θεάτρου και της μουσικής στο οποίο θήτευσα και εγώ μόλις τελείωσα τις σπουδές μου, ως «υποδειγματικός μαθητής» του Μάνου Περράκη, με τον οποίο μέχρι σήμερα μας συνδέει μια βαθιά φιλία.

Μάνος Περράκης 

Ο Περράκης πάντα διεισδυτικός, προ-είδε τότε το ταλέντο του νεαρού Αλεξίου και πολύ διακριτικά τον κατηύθυνε και κατά κάποιο τρόπο του άνοιξε τον δρόμο. Με την προτροπή και την συμβολή του, ο Αλεξίου πήγε για σπουδές στην σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης ( Akademie der Bildenden Künste), όπου για ένα χρόνο σπούδασε γραφιστική και στην συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα και εντάχθηκε στο δυναμικό του «γραφείου» του Μάνου Περράκη, όπου η άποψή του ήταν πάντα σεβαστή από τον Μάνο. Η στενή σχέση του Μάνου με τους ανθρώπους του Δεσμού, τον Μάνο Παυλίδη και την Έπη Πρωτονοταρίου συνέβαλε στο να κάνει εκεί την πρώτη του έκθεση το 1985. Έκτοτε ο Αλεξίου πορεύτηκε χαράσσοντας τον δικό του δρόμο,αφήνοντας το ισχυρό δικό του αποτύπωμα.

Με τον Νίκο γρήγορα αναπτύχθηκε μεταξύ μας μια ευαίσθητη φιλία, που εδραιώθηκε και συνεχίζει να υπάρχει μέσα από τα έργα του, που κατάφερα να αποκτήσω. Έργα που με συντροφεύουν στην ζωή μου, δίπλα μου, στους χώρους που ζώ και εργάζομαι αλλά και περνώ τις διακοπές μου. Ο Νίκος είναι διαρκώς παρών συνεχώς μέσα από τα έργα του και ομολογώ ότι αισθάνθηκα την ψυχή του να φτερουγίζει ανάμεσα στις πτυχές και στα αιωρούμενα χειροτεχνήματά του, που διαπλέκονται αρμονικά στην εγκατάσταση που εκτίθεται αυτές τις ημέρες στην γκαλερί Ζουμπουλάκη. 

«Μια εκδοχή» της εγκατάστασης που παρουσίασε ο Νίκος Αλεξίου το 2005-2006 στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στην Αλεξάνδρεια, παράλληλα µε την 23η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας, που επιμελήθηκε η αδελφή του Πόπη Αλεξίου και διοργάνωσε η Δάφνη Ζουμπουλάκη με τον συντονισμό της Αναστασίας Πρωτοπαπά. 

Έφυγα συγκινημένος παίρνοντας μαζί μου και το μικρό βιβλίο που εξέδωσε η Γκαλερί Ζουμπουλάκη με αφορμή την έκθεση με τίτλο: 

Χριστόφορος Μαρίνος, 

Στο τέλος του χρόνου 

Ο Μεγάλος Κήπος 

Εγκώμιο για τον Νίκο Αλεξίου

Το κείμενο του Χριστόφορου Μαρίνου που εμπεριέχεται σε αυτή την έκδοση είναι όπως πάντα εξαιρετικά εύστοχο και τεκμηριωμένο, αν και θα έλεγα ότι αυτή την φορά κινήθηκε σε πολύ θεωρητικά επίπεδα, αναλύοντας το έργο και την πορεία του Αλεξίου. Παραθέτω στην συνέχεια αποσπάσματα από το κείμενο αυτό: 

Μια εκδοχή

(επιλογές από το κείμενο 

του Χριστοφορου Μαρίνου)

«Η εγκατάσταση στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, όπως και εκείνη της Αλεξάνδρειας, αποτελείται από ένα σύμπλεγμα αιωρούμενων έργων. Φτιαγμένα από κομμένα χαρτιά, κόλλα, σπάγκο, κλωστή, νήμα βιβλιοδεσίας και καλάμια, τα έργα σχηματίζουν αφαιρετικά γεωμετρικά μοτίβα.

[...] Είναι χαρακτηριστικό ότι η ονομασία αυτών των άτιτλων χειροτεχνημάτων προκύπτει από τα βασικά μορφολογικά τους γνωρίσματα. Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση περιλαμβάνει δύο «ψηφιδωτά σε χαρτί» τα οποία ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τις τακτικές επισκέψεις του στην Ιερά Μονή Ιβήρων, μία κόκκινη και μία μαύρη «κουρτίνα», τέσσερις «κύκλους», δύο «λωρίδες», δύο «σπάγκους», μία πολύχρωμη «βροχή» από χαρτί και διάφορα δαντελωτά «πλέγματα» (grids), ένα μεγάλο και επτά μικρότερα. Παρότι αυτοτελή και αυθύπαρκτα, τα διάτρητα έργα διαπλέκονται αρμονικά μεταξύ τους δίνοντας την εντύπωση ενός ενιαίου συνόλου που έχει εμφανώς τον χαρακτήρα εγκατάστασης. [...]

Επιπλέον, διαθέτοντας το στοιχείο της ενδεχόμενης κίνησης, έστω αδιόρατης, που προκαλεί η παρουσία των θεατών στον χώρο αλλά και η ψευδαισθητική κίνηση των γεωμετρικών μοτίβων, τα αιθέρια έργα συνθέτουν μια συνεχώς μεταβαλλόμενη και ζωντανή (animated) εικόνα. Αυτός ο διαρκής μετασχηματισμός, όπου τίποτε δεν παραμένει στατικό και όλα είναι σε κατάσταση ρευστότητας –τόσο μορφολογικά όσο και νοηματικά–, αποτελεί το βασικό γνώρισμα της καλλιτεχνικής πρακτικής του Αλεξίου.

Ο Νίκος Αλεξίου (1960-2011) επέλεξε τη φράση “Angel Rolling up the Heavens” για να τιτλοφορήσει τη συμμετοχή του στην 23η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας το 2005. «Ήταν ένας ποιητικός τίτλος για να εξηγήσω τη διαδικασία», δήλωσε ο ίδιος αργότερα, τονίζοντας τη σημασία της ανακύκλωσης των υλικών και τον καθαρά βιωματικό τρόπο με τον οποίο κατανοούσε τις εικόνες. 

Και διευκρίνιζε: «Ας πούμε, τον τίτλο Angel Rolling up the Heavens τον δανείστηκα από μια πολύ ωραία έκδοση για τη Μονή της Χώρας [προφανώς αναφέρεται στο βιβλίο Chora: The Scroll of Heaven], όπου πάνω από τη σύνθεση της Δευτέρας Παρουσίας είναι ένας άγγελος που κρατά ψηλά στα χέρια του το σύμπαν σαν ρολό, σ’ έναν πάπυρο. Αυτή η εικόνα μού ταίριαζε στη δικιά μου διαδικασία, ότι τίποτε δεν πετάω, από το ένα έργο περνάω στο άλλο, δηλαδή το μέρος γίνεται όλον και το όλον ξαναγίνεται μέρος».

Υιοθετώντας αυτόν τον εξόχως ποιητικό τίτλο, που βρίθει από συμβολισμούς και διεγείρει τη φαντασία, ο Αλεξίου δήλωνε πίστη στις αναδιπλώσεις του χρόνου. Για την ακρίβεια, η εικόνα που περιγράφει ο τίτλος “Angel Rolling up the Heavens” δεν εξηγεί απλώς το ομώνυμο έργο, αλλά μας παροτρύνει να προσεγγίσουμε (και μας βοηθά εν τέλει να κατανοήσουμε καλύτερα) την καλλιτεχνική παραγωγή του Αλεξίου μέσα από την κρίσιμη έννοια της χρονικότητας. 

Μια τέτοια προσέγγιση είναι ικανή να νοηματοδοτήσει και την τωρινή του έκθεση, η οποία συνδιαλέγεται με μια παρεμφερούς ύφους εγκατάσταση που είχε εκτεθεί στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στην Αλεξάνδρεια»*.[...]

[...] Κάτω ακριβώς από τα αιωρούμενα έργα, τα οποία ήταν κρεμασμένα σε πυκνή διάταξη στο κέντρο της αίθουσας, ο Αλεξίου είχε τοποθετήσει δώδεκα όμοια τραπεζάκια μοναστηριακού τύπου σε τρεις επάλληλες ομάδες των τεσσάρων. Κάθε ένα από τα τραπεζάκια μακέτες ήταν επιμελώς στρωμένο με ένα ρυζόχαρτο πιασμένο με τέσσερα ξύλινα μανταλάκια. Η παρουσία των τραπεζιών στο χώρο στην καθορισμένη θέση και διάταξη, επιδέχεται ποικίλες ερμηνείες, για παράδειγμα να θεωρήσουμε ότι κάθε τραπέζι αντιστοιχεί σε ένα μήνα, τότε όλα μαζί συμβολίζουν μια χρονική εστία, ένα συμπυκνωμένο απόσταγμα εμπειρίας με αναφορές στην ιδιόρρυθμη χρονικότητα του του κοινοβιακού μοναχισμού, όπως την βίωσε ο Αλεξίου κατά τις διαμονές του στο Άγιο Όρος. Η αναδρομική ματιά, η επανάληψη και η αντιγραφή, η περισυλλογή και η μέθεξη βρισκονται στο επίκεντρο αυτής της τελετουργικής χειρονομίας, που θυμίζει θεατρικό σκηνικό σε σμίκρυνση.[...]

Διάρκεια έκθεσης  έως 20 Ιουλίου 2019.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση