Ο LE CORBUSIER ΚΑΙ Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ 

ΣΤΟ BIOS TESLA CINEMATHEQUE

ένα σημειωματάριο 

μαθήματος αρχιτεκτονικής 

60 χρόνια από το σεισμό του ΄56 

 στην Σαντορίνη

(+ μια "φρέσκια" ταινία)

ΤΟ ΒΗΜΑ 11 ΙΟΥΛΙΟΥ 1956 

Μία ζωντανή εικόνα της μεγάλης καταστροφής 

Τα ωρολόγια της Σαντορίνης εσταμάτησαν 

εις τας 5.12 το πρωί της Δευτέρας, 9 Ιουλίου. 

Toυ Χρ. Σβολόπουλου 

Σήμερα ημέρα Σάββατο 9 Ιουλίου 2016, με αφορμή τα 60 χρόνια από το σεισμό του 56 στην Σαντορίνη, παρουσιάζω μια πρόσφατη εμπειρία μου από την παρακολούθηση της προβολής ενός φίλμ, ένος ‘σημειωματάριου μαθήματος’ που καταγράφει τα πεπραγμένα ενός εργαστηρίου με φοιτητές της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, που έγινε στη Σαντορίνη από 25-28 Φεβρουαρίου 2016 με θέμα ο Le Corbusier και η Μοντέρνα Σαντορίνη. 

H αρχιτεκτονική, εν μέσω κρίσης επιμένει. Εισβάλει αίφνης μέσα το κατακαλόκαιρο, ακόμη και σε τόπους σκοτεινούς, με προβολές και ομιλίες πίσω από κλειστές μαύρες βαριές κουρτίνες και σφραγισμένα παράθυρα, και αναδύεται μέσα σε ένα κλίμα ασφυξίας και έντονης εφίδρωσης. 

Μετά τις ευάερες φωτογενείς εμπειρίες και προβολές στο μέγα ολόλαμπρο και ολοκαίνουργιο έργο του Renzo Piano, την επομένη ημέρα βρέθηκα στον πρώτο όροφο έξω από την μικρή υποφωτισμένη αίθουσα προβολών του BIOS. Ξαφνικά η Έλενα Κωνσταντινίδου μέσα στο σκοτάδι με τράβηξε στην κυριολεξία από το κατάμεστο χωλ και με οδήγησε να καθίσω στην πρώτη σειρά, δίπλα σε ένα κλειστό παράθυρο της αίθουσας, ενώ η εκδήλωση είχε αρχίσει. 

Ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας στην BIOS TESLA CINEMATHEQUE 

( φωτογραφία  Ρίβα Λάβα) 

Καταϊδρωμένος έβγαλα το σακάκι μου και ανακάλυψα στο ημίφως τον Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, γενειοφόρος πλέον, να κάθεται σχεδόν δίπλα μου εντελώς νηφάλιος, έχοντας μπροστά του μια κανάτα με νερό και ένα ποτήρι σε μικρό τραπέζι. 

Έτσι εκεί που ήμουν έτοιμος να φύγω ασφυκτιώντας, η ηρεμία του Δεκαβάλλα και αυτή η παράδοξη βαριά ατμόσφαιρα κατά ένα περίεργο τρόπο με καθήλωσε. 

Μισάνοιξα το κλειστό παράθυρο πίσω από την μαύρη κουρτίνα για να μπει λίγο δροσιά και τελικά παρέμεινα και απόλαυσα την βραδυά, τις ομιλίες της Ρίβας Λάββα, των φοιτητών και του Παναγιώτη Τουρνικιώτη... 

Ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης 

...και την προβολή μιας πραγματικά φρέσκιας ταινίας, διάρκειας 25 λεπτών που παρουσιάζω στην συνέχεια και σας συνιστώ να την δείτε. 

Παραθέτω επίσης και το σχετικό κείμενο της Ρίβας Λάβα, που είχε τον γενικό συντονισμό της βραδυάς αλλά  και της Σχεδίασης του Εκπαιδευτικού Προγράμματος, καθώς καί του σεναρίου της ταινίας.  Στην υλοποίηση του Εκπαιδευτικού προγράμματος συμμετείχαν και οι Έλενα Κωνσταντινίδου, Μαρούλα Μπαχαρίδου, Παναγιώτης Τουρνικιώτης και Κώστας Τσιαμπάος. Το κείμενο είναι  εικονογραφημένο από μένα, κυρίως με εικόνες από την ταινία. 

Ο Le Corbusier και η Μοντέρνα Σαντορίνη: σημειωματάριο μαθήματος 

της Ρίβα Λάβα

Με την προβολή της ταινίας Ο Le Corbusier και η Μοντέρνα Σαντορίνη στο Bios.Tesla Cinematheque, έκλεισε στην Αθήνα η δέσμη εκδηλώσεων με γενικό τίτλο Αναφορά στον Ελ/Le Corbusier που ξεκίνησε το Φθινόπωρο 2015 με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Le Corbusier. Η σχέση του μεγάλου αρχιτέκτονα με την Ελλάδα –και ιδιαίτερα το Αιγαίο και την Σαντορίνη- ήταν μια σχέση μαγείας και μαθητείας, με διαρκείς και αμοιβαίες ανταλλαγές. 

Το φιλμ είναι ένα ‘σημειωματάριο μαθήματος’ και καταγράφει τα πεπραγμένα ενός εργαστηρίου που έγινε στη Σαντορίνη από 25-28 Φεβρουαρίου 2016 με θέμα ο Le Corbusier και η Μοντέρνα Σαντορίνη, σε συνέχεια μια πρώτης επίσκεψης τον Οκτώβριο 2015, στην οποία οι σπουδαστές του ΕΜΠ μελέτησαν την παραδοσιακή θηραϊκή αρχιτεκτονική στους οικισμούς της Οίας, Φοινικιάς, Φηρών, Μεσαριάς, Πύργου και Εμπορείου στο πλαίσιο του μαθήματος Αρχιτεκτονική Ανάλυση Παραδοσιακών Κτιρίων και Συνόλων. Η ταινία βρίσκεται σε διάλογο με το φιλμ του Moholy-Nagy, το οποίο αφηγείται το ταξίδι από τη Μασσαλία στον Πειραιά και τις Κυκλάδες αμέσως μετά το 4ο CIAM στην Αθήνα τον Αύγουστο 1933.

σκηνές από το φιλμ του Moholy-Nagy, που αφηγείται το ταξίδι από τη Μασσαλία στον Πειραιά και τις Κυκλάδες αμέσως μετά το 4ο CIAM στην Αθήνα τον Αύγουστο 1933.

Οι σπουδαστές της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου έχουν καταγράψει και επεξεργαστεί με οπτικοακουστικά μέσα το εγγενές μοντέρνο στη θηραϊκή αρχιτεκτονική, τις επιρροές της θηραϊκής αρχιτεκτονικής στο έργο του Le Corbusier, την επιστροφή του μοντέρνου κινήματος στη Σαντορίνη μετά τους σεισμούς (1956-60) και τη σύγχρονη αλλοίωση της θηραϊκής αρχιτεκτονικής. 

Σχεδόν παράλληλα με την επέτειο από τα 60 χρόνια από τον καταστροφικό σεισμό της Σαντορίνης, το φιλμ μεταφέρει μια βαθύτερη ανησυχία για το μέλλον του νησιού. Το μουγκρητό του αεροπλάνου μέσα στη νύχτα εν έτει 2016 αντιπαραβάλλεται με το PATRIS II και την τρυφερότητα της θάλασσας το 1933. Ηχοι από ένα γιαπωνέζικο ντοκυμανταίρ αποκαλύπτουν μια νέα, κρίσιμη στροφή στο πολιτισμικό συνεχές του Αιγαίου,μαζί με το μητροπολιτικό σύμπτωμα της γένεσης μας Chinatown σε ένα τόσο μικρό τόπο . Περίπου στο μέσο του φιλμ, οι βίαιοι ήχοι των τρυπανιών και οι εικόνες μιας άκρατης υπεροικοδόμησης υποχωρούν στιγμαία για να ακουστεί ο Ερικ Σατί και να ξεδιπλωθούν τα ασπρόμαυρα πλάνα του Moholy-Nagy. Η Κάτια Γέρου διαβάζει στίχους του Σεφέρη για τη Σαντορίνη πάνω από εικόνες της χωματερής των Φηρών. Οι απόψεις που ακούγονται στο φιλμ αντανακλούν τη συζήτηση κατά την τελευταία ημέρα του εργαστηρίου, ενώ στο τελευταίο κομμάτι του φιλμ, που καταγράφει την κληρονομιά του ’60 στο Καμάρι, υπάρχουν χωρία από μια πρόσφατη συνέντευξη της σπουδαστικής ομάδας με τον Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα. 

Το εργαστήριο Ο Le Corbusier και η Μοντέρνα Σαντορίνη οργανώθηκε από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ με τη στήριξη του Δήμου Θήρας. Με την εκδήλωση αυτή η εκπαίδευση στου αρχιτέκτονα στο ΕΜΠ βρέθηκε στο επίκεντρο των εκδηλώσεων με γενικό τίτλο Αναφορά στον Ελ/Le Corbusier, την οποία ανέλαβαν οι Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Καθηγητής ΕΜΠ, Ρίβα Λάββα Επικ. Καθηγήτρια ΕΜΠ, Κώστας Τσιαμπάος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ μαζί με την Έλενα Κωνσταντινίδου, Επικ. Καθηγήτρια ΕΜΠ, και τη Μαρούλα Μπαχαρίδου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΜΠ. 

Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας

(Λεπτομέρεια φωτογραφίας Βούλας Μποζινέκη)

Την πρώτη προβολή της ταινίας τίμησε με την παρουσία του ο ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ και πρωτομάστορας της ανοικοδόμησης της Σαντορίνης, Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας. 

Το όλο εγχείρημα είναι ένα zero budget story και δε θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί χωρίς τη συνεργασία με τον Ανδρέα Βακαλιός και τη Βίκυ Μπέτσου από την ΑΣΚΤ στο μοντάζ και την υποστήριξη του Σταύρου Κορωναίου στην κάμερα και τον ήχο. 

Με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Θήρας, της Εστίας του Πύργου, των ξενοδοχείων ΗΛΙΟΤΟΠΟΣ, CASA FLORINA, MELTEMI SUITES, LOIZOS, VOREINA, LILIUM, KALMA HOTEL, PELICAN HOTEL, των εταιριών BLUE LINE SANTORINI, NST TRAVEL και του ΚΤΕΛ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ. 

Τη δέσμη εκδηλώσεων και για τον Le Corbusier στηρίζουν το Ίδρυμα Le Corbusier, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, η Ελβετική Πρεσβεία, το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, το Ελληνικό Docomomo και η Διεθνής Εταιρεία Φίλων του Ιδρύματος Le Corbusier. 

Κ. Δεκαβάλλας, Ρίβα Λάβα

(Λεπτομέρεια φωτογραφίας Βούλας Μποζινέκη)

Η βραδυά έκλεισε με χαμόγελα και ποτά στην γνωστή ταράτσα του BIOS, με θέα την Ακρόπολη. 

Ακολουθεί η ταινία!

Η ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΕΜΠ