ΣΚΕΨΕΙΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Irvin Yalom - Σάνιας Κιρπότιν 

της Μάρως Καρδαμίτση Αδάμη

Irvin Yalom

Σάνιας Κιρπότιν 

A΄

2015. Παραμονές δεκαπενταύγουστου στην Αθήνα, ζέστη, υγρασία, κατεβασμένα ρολά, άδεια πόλη. 

Ξαπλωμένη, με τον ανεμιστήρα αναμμένο, διαβάζω το τελευταίο βιβλίο του Irvin Yalom «Πλάσματα μιας ημέρας». 

Άλλο ένα βιβλίο πάνω στο θάνατο. Ένα θέμα λίγο πού απαγορευμένο που τον απασχολεί συνέχεια. «Στον κήπο του Επίκουρου – Αφήνοντας πίσω τον φόβο του θανάτου» 2008, «Θρησκεία και ψυχιατρική» 2003. 

Ξανά και ξανά, η μεγάλη ανθρώπινη αγωνία “Le soleil ni la mort ne se peuvent regarder en face» François de la Rochefou cault. Πρόλογος στον «Κήπο του Επίκουρου». 

«Η πρώιμη θρησκευτική μου παιδεία ήταν σκέτη καταστροφή από παιδαγωγική άποψη – η ορθόδοξη εβραϊκή Συναγωγή όπου ανήκε η οικογένεια μου ήταν εμπλουτισμένη μ΄ έναν άκαμπτο, αμετακίνητο αυταρχισμό που με δυσαρεστούσε ιδιαίτερα. Μακροπρόθεσμα η σημασία της για μένα υπήρξε αποκαλυπτική, γιατί από νωρίς στη ζωή μου έχασα κάθε πιθανότητα ν΄ αποκτήσω πίστη» γράφει στο Θρησκεία και Ψυχιατρική. 

«Και τελικά πεθαίνει, όχι μόνο στο πόνο αλλά με τη χαρά της απέραντης συμπόνιας. Η αφύπνιση στο τέλος της ζωής. «Ο Ιβάν Ίλιτσ του Τολστόι», και πάλι στον Κήπο του Επίκουρου. 

B΄ 

2015. Παραμονές δεκαπενταύγουστου στην Αθήνα, ζέστη, υγρασία, κατεβασμένα ρολά, άδεια πόλη. 

Θυμάμαι ένα άλλο δεκαπενταύγουστο, καμιά δεκαριά χρόνια πριν, στο Πήλιο. Μια μεγάλη παρέα. Ανάμεσα τους ο Σάνιας και η Αλίκη Κιρπότιν. 

Κάναμε μπάνιο το πρωί, πίναμε ουζάκια και τραγουδούσαμε, το βράδυ, πηγαίναμε στις Παρακλήσεις της Παναγίας, το απόγευμα. «Ο γλυκασμός των Αγγέλων», λίγο παράδοση, λίγο παιδικές αναμνήσεις, λίγη ή περισσότερη πίστη. Και ο Σάνιας πάντα εκεί, πάντα στο ψαλτήρι. 

Λίμνη Ευβοίας, Ξωκλήσι Χριστός, 

16 Αυγ. 2015 

«Για να μιλήσω για την Αρχιτεκτονική, θα έφερνα δύο παραδείγματα, που μου φαίνονται από τα πλέον αρμόδια, για να δούμε επιτελουμένη στη σύλληψη της, την αρχή ταύτη» γράφει κάπου ο Πικιώνης.

Μακρακώμη. Τα ξύλινα στασίδια 

στον κατάγραφο Άγιο Νικόλαο Πάππα 

«Είναι το στασίδι για το σκοπό που έχει να εξυπηρετήσει – να μπορείς να σταθείς όρθιος, ακουμπώντας τους βραχίονες σου στα χερούλια του, να μισοκαθίσεις ακουμπώντας τα χέρια σου παρακάτω, να καθίσεις τέλος το σκεύος τούτο δεν θα εξασκούσε η κοινή λογική να το συλλάβει. Και μ΄ αυτό δεν θέλω να πω πως δεν είναι έργο λόγου. Αλλ΄ ότι ο λόγος αυτός έχει κάτι το υπερβατικό, κάτι περισσότερο από την επίλυση ενός προβλήματος, μια ιδιαίτερη αδιόρατη πνευματική χάρη, έναν έρωτα που είναι προνόμιο της Ανατολής. Και δεν επέμενα σ΄ αυτό το ασήμαντο παρά για να δείξω πως το πνεύμα τούτο κυκλοφορεί σ΄ όλα τα θέματα της τέχνης της Ανατολικής Χριστιανοσύνης»

Για τους ανθρώπους της Δύσης η λογική θεωρείται πολύ ανώτερη από τη διαίσθηση, η γνώση από το συναίσθημα, η επιστήμη από την πίστη. Η ανατολή έχει φαντασία, νηφαλιότητα. 

Ατέλειωτες συζητήσεις με το Σάνια, το Σάνια τον μηχανικό, αναστηλωτή, το Σάνια τον Ρώσο, τον Σάνια, τον Έλληνα, τον Σάνια τον πιστό, τον Σάνια τον ορθόδοξο, το Σάνια που κοιτούσε άφοβα το θάνατο, με γαλήνη, πίστη και χαμόγελο, που τον περίμενε. Κουβέντες για τον Ντοστογιέφσκι, τον Τολστόι, τον Παπαδιαμάντη, τον Κόντογλου. Κουβέντες για τα διατηρητέα, για τις αποκαταστάσεις τις τσμεντοενέσεις, τα πλέγματα, κουβέντες για την πίστη, την ορθοδοξία, την αγάπη, την ελευθερία. 

Έχει περάσει κι όλας ένας χρόνος και, που ο Σάνιας έφυγε για το μεγάλο ταξίδι με προορισμό τον Παράδεισο. 

«Μερικές φορές» γράφει ο Yalom «θεωρείται ότι η πανταχού παρούσα θρησκευτική πίστη συνιστά επιβεβαίωση ή επικύρωση μιας πανταχού παρούσης θεότητος». Όπως πολλοί άλλοι, ο Yalom υιοθετεί την άποψη ότι στη διάρκεια της ιστορίας κάθε άνθρωπος σε κάθε πολιτισμό όταν έρχεται αντιμέτωπος με τις έσχατες έννοιες, αναγκάζεται να ανακαλύψει τη θρησκεία για να καθησυχάσει το άγχος της ύπαρξης. 

Κρίμα που ο Yalom δεν είναι «ανατολίτης». 

Ο Σάνιας υιοθετούσε την πρώτη άποψη και έτσι ξεκίνησε με χαμόγελο και αισιοδοξία το ταξίδι του. 

Όπου και να σαι Σάνια, Καλή αντάμωση. 

Μάρω