ΨΗΦΙΑΚΗ EΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

“IMAGINING GREECE: TOURISM & NATION BRANDING 1945-1989”

Μία πρωτοβουλία σε εξέλιξη, που αξίζει 

να ενισχυθεί, να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί.

Σε μια εποχή έξαρσης του τουρισμού στην Ελλάδα, που κατακλύζεται από όλο και περισσότερα τουριστικά καταλύματα, και παρουσίασης αμέτρητων δημοσιευμάτων και προβληματισμών για τον υπερτουρισμό και την αρχιτεκτονική των ξενοδοχειακών μονάδων, εκτιμώ ότι ενισχύεται ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον για την ιστορική εξέλιξη του τουρισμού στην χώρα μας. Η ανάγνωση του παρελθόντος είναι πάντα πολύτιμη για το μέλλον.

Ο μεγάλος κατάλογος της ελληνικής συμμετοχής στην 14η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2014, αποτέλεσε την πρώτη ίσως πολύ σοβαρή προσέγγιση που καλύπτει σχεδόν έναν αιώνα. Μια εξαιρετική, αναλυτική και μοναδική θα έλεγα έκδοση 650 σελίδων για τον ελληνικό Τουρισμό, που επιμελήθηκε ο Εθνικός Επίτροπος της ελληνικής συμμετοχής καθηγητής Γιάννης Α. Αίσωπος και ανέτρεψε πλήρως την ελλειπτική και ασφυκτικά συμπυκνωμένη εικόνα που είχα διαμορφώσει για την έκθεση στο ελληνικό περίπτερο. Η δεύτερη εικονιζόμενη βελτιωμένη έκδοση από τις Εκδόσεις Δομές, κυκλοφόρησε με αφορμή την επίσης θεαματικά βελτιωμένη επανέκθεση της συμμετοχής μας στο Μουσείο της Ακρόπολης την άνοιξη του 2015.

Η έκδοση ξεκινά με 23 κείμενα σημαντικών επιστημόνων, που προσεγγίζουν κριτικά την ιστορία του ελληνικού τουρισμού, την αρχιτεκτονική του στις διάφορες χρονικές περιόδους, το έργο σημαντικών αρχιτεκτόνων και τις κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές εκφάνσεις του τουριστικού φαινομένου. Ακολουθεί το «Αρχείο 1914-2014» με επιλεγμένο φωτογραφικό υλικό και σχέδια από τα κτίρια και τις μελέτες των τοπίων τουρισμού των τελευταίων 100 χρόνων. Αρχαιολογικοί χώροι, ιαματικά λουτρά, Grands Hotels, εναποθέσεις στο τοπίο αλλά και αποκόλληση από το τοπίο, και στροφή στην παράδοση μέχρι την εσωτερικοποίηση, την αειφορία και τον αστικό δημόσιο χώρο. Τέλος, παρουσιάζεται η ενότητα των 15 νέων σχεδιαστικών προτάσεων Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων για μια τουριστική κατοίκηση μετά την κρίση.

Η ΝΕΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Δέκα χρόνια μετά, την Πέμπτη, 27 Μαρτίου 2025, βρεθήκαμε στην αίθουσα εκδηλώσεων ACG Events Hall, στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Deree), που επισκέφτηκα για πρώτη φορά, όπου και θαύμασα την άψογα συντηρημένη αρχιτεκτονική του γραφείου Δοξιάδη.

Στόχος η παρακολούθηση της παρουσίασης της πρωτότυπης αναδρομικής ψηφιακής έκθεσης με τίτλο “Imagining Greece: Tourism & Nation Branding 1945-1989”, που αποσκοπεί στην ανάδειξη της εξέλιξης του τουρισμού στη χώρα μας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου μέσα από τις καμπάνιες τουρισμού και την επικοινωνία της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού της εποχής.

Σταύρος Αλιφραγκής (αριστερά)., Χρήστος Χρηστίδης και Ειρήνη Καραμούζη.

Την έκθεση παρουσίασαν η Ειρήνη Καραμούζη Καθηγήτρια Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιστορίας Deree – Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, ο Χρήστος Χρηστίδης Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ο αρχιτέκτονας Σταύρος Αλιφραγκής, και επιμελήθηκαν επιστήμονες με ειδίκευση στην ιστορία, την αρχιτεκτονική, τον οπτικό πολιτισμό, τις μελέτες σχεδιασμού, την πολιτιστική κληρονομιά και τις ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες, τα ονόματα των οποίων δημοσιεύονται στο τέλος αυτής της ανάρτησης.

Σταύρος Αλιφραγκής

Πρόκειται για μια πρωτότυπη έκθεση που βασίζεται σε μια εξελισσόμενη έρευνα που διερευνά πώς οι κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες της περιόδου 1945-1989 συνέβαλαν στη διαμόρφωση της ταυτότητας της χώρας, αναδεικνύοντας την πολυμορφία του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Μέσα από πλούσιο αρχειακό υλικό και πρωτότυπες μαρτυρίες η έκθεση μας αποκαλύπτει την αλληλεπίδραση οράματος και προσδοκιών όσων μετέτρεψαν την Ελλάδα σε έναν από τους πιο αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς του κόσμου και διαμόρφωσαν την εικόνα του ειδυλλιακού ελληνικού καλοκαιριού.

Η έκθεση ξετυλίγεται μέσα από τέσσερις «Εμπειρίες» με τίτλους:

Η Εικόνα, το Ταξίδι, η Εξερεύνηση και η Ανάμνηση, 

που αντικατοπτρίζουν όσα βιώνει ο ταξιδιώτης.

Πώς βλέπουν την Ελλάδα οι επισκέπτες της; σημειώνεται στον ιστότοπο της έκθεσης. Ποια Εικόνα εμπνέει το Ταξίδι τους; Πώς επηρεάζει η παρουσία τους την ελληνική κοινωνία; Με ποιον τρόπο μετατρέπονται από απλοί ταξιδιώτες σε φορείς εκμοντερνισμού, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της τοπικής οικονομίας και κουλτούρας; Τι ανακαλύπτουν κατά την Εξερεύνηση των νησιών και της ηπειρωτικής χώρας; Πώς συνδέουν την αρχαία κληρονομιά με τη σύγχρονη πραγματικότητα; Ποια αντικείμενα θα συλλέξουν, ποια τοπία θα χαραχτούν στη μνήμη τους και ποια πρόσωπα θα κρατήσουν ως Ανάμνηση αυτής της εμπειρίας; Η ψηφιακή έκθεση Imagining Greece διερευνά αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα, αναβιώνοντας τις εμπειρίες των ταξιδιωτών μέσα από μια πλούσια συλλογή τεκμηρίων, που καλύπτει πέντε δεκαετίες.

H EIKONA

Η περιήγηση ξεκινά με την ενότητα H EIKONA που εστιάζει στην μεταμόρφωση της Ελλάδας σε έναν παγκοσμίως αναγνωρίσιμο τουριστικό προορισμό, αναδεικνύοντας τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώθηκε η εικόνα της χώρας μέσα από τρεις θεματικές: Προβολή, Oπτικοακουστική Kουλτούρα και Περιοδικά.

Μέσα από αυτές τις θεματικές παρουσιάζονται αντίστοιχα τεκμήρια που αφορούν: Προβολή: Έντυπη Διαφήμιση / Φυλλάδια / Αφίσες / Λευκώματα & Ημερολόγια / Εκθέσεις.

Oπτικοακουστική Kουλτούρα: Κινηματογράφος Μυθοπλασίας / Ντοκιμαντέρ / Επίκαιρα Τηλεοπτικά Σποτ.

Περιοδικά: Αρχιτεκτονική / Φύση / Τουρισμός & Περιήγηση / Τύπος.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Η δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται σε τρεις βασικές θεματικές: Ιδρύματα & Εταιρείες, Τουριστικές Υποδομές και Τουριστική Πληροφόρηση.

Πιο αναλυτικά οι θεματικές αυτές εμπεριέχουν τεκμήρια που αφορούν:

Φορείς & Εταιρείες: Τουριστικοί Πράκτορες & Ταξιδιωτικά Γραφεία / Ελληνική Ομογένεια / Κυβερνητικοί Φορείς / Μεταφορές- Επιμελητήρια & Λέσχες / Τραπεζικά Ιδρύματα

Τουριστικές Υποδομές: Αεροδρόμια / Λιμάνια & Μαρίνες / Σιδηρόδρομος / Οδικός Τουρισμός

Τουριστική Πληροφόρηση: Οδηγοί Χάρτες

Η ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ

Διερευνά αυτές τις δυναμικές μέσα από τρία αλληλένδετα θέματα: Διαμονή, Πολιτισμός-Αναψυχή και Φύση.

Πιο αναλυτικά οι θεματικές αυτές εμπεριέχουν τεκμήρια που αφορούν:

Διαμονή: Ξενοδοχεία & Πανδοχεία / Ξενώνες / Κάμπινγκ / Παραθεριστικές κατοικίες & Συγκροτήματα.

Πολιτισμό: Φεστιβάλ / Πολιτιστική Κληρονομιά / Παράδοση / Τοπικά Φεστιβάλ & Πανηγύρια.

Αναψυχή και Φύση: Οργανωμένες Παραλίες / Τουριστικά Περίπτερα / Νυχτερινή Διασκέδαση / Ιαματικές Πηγές & Λουτρά / Υπαίθριές δραστηριότητες.

Η ΑΝΑΜΝΗΣΗ

Εξετάζει αυτήν την εμπειρία μέσα από τρία αλληλένδετα θέματα: Ταξιδιωτική λογοτεχνία, Αναμνηστικά & Φωτογραφίες Διακοπών και Καρτ ποστάλ.

Ταξιδιωτική λογοτεχνία: Βιβλία για την Ελλάδα με έλληνες και Ξένους συγγραφείς.

Αναμνηστικά & Φωτογραφίες Διακοπών και Καρτ ποστάλ.

Επιστολικά Δελτάρια: Γραμματόσημα & Αναμνηστικές Σφραγίδες / Ακτές και Θάλασσες / Βουνά, Σπήλαια & Καταρράκτες / Καθημερινή Ζωή / Πόλεις & Οικισμοί.

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Όλγα Κεφαλογιάννη και η Μαρία Βρασίδα

Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση παρουσία και των σπουδαστών του τμήματος Τουρισμού, στην οποία συμμετείχαν ο Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Πρόεδρος των Γενικών Αρχείων του Κράτους, η Όλγα Κεφαλογιάννη, Υπουργός Τουρισμού και η Μαρία Βρασίδα Assistant Professor in International Tourism and Hospitality Management Deree – The American College of Greece.

Η ιδέα ανάπτυξης του τουρισμού στην χώρα, επεσήμανε η Υπουργός, ξεκίνησε από το κράτος και συγκεκριμένα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1914, που ιδρύθηκε και το πρώτο γραφείο τουρισμού, για πολύ λίγους βέβαια και όλους εκείνους που ήθελαν να περιηγηθούν στην χώρα συνεχίζοντας ένα κίνημα φιλελληνισμού. Ακολούθησε ο Κωσταντίνος Καραμανλής που έδωσε μια μεγάλη ώθηση με τα Ξενία και όχι μόνο. Στην συνέχεια αναφέρθηκε στις πολιτικές επιλογές που ακολούθησαν, υποστηρίζοντας την αμέριστη και συνεχή ενίσχυση και στήριξη της πολιτείας.

Μια διαπίστωση που εκτιμώ ότι δεσμεύει σε ένα βαθμό το Υπουργείο να ενισχύσει με κάθε τρόπο αυτή την εν εξελίξει καταγραφή για την ανασύσταση και την διαχείριση του αρχειακού πλούτου, μια καταγραφή που αποτελεί εργαλείο για τις πολιτικές επιλογές του και για την εξασφάλιση του μέτρου και της ισορροπίας για την όποια ανάπτυξη.

Συνοψίζοντας, η πρώτη αυτή φάση της ψηφιακής αυτής έκθεσης, αποτελεί μια αξιόλογη προσέγγιση, ανοιχτή σε νέες συμπληρώσεις στο πλαίσιο μιας εξελισσόμενης έρευνας και συγκέντρωσης τεκμηρίων από τα υπάρχοντα αρχεία, με στόχο την καλύτερη δυνατή πληρότητα, τόσο ως προς τον αριθμό των τεκμηρίων όσο και για την χρονική επέκταση πέραν του 1989. Υπάρχουν ακόμη αδυναμίες, σημαντικές ελλείψεις και κενά, καθώς και τεχνικά προβλήματα όπως στην προβολή των βίντεο, αλλά σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια ουσιαστική βάση δεδομένων εξαιρετικά δομημένη, ανοιχτή και ευέλικτη, συγκροτημένη από μια ομάδα σημαντικών ερευνητών και επιστημόνων, που εύχομαι με την υποστήριξη κυρίως του Υπουργείου Τουρισμού, των Γενικών Αρχείων του Κράτους και των χορηγών, που υποστηρίζουν ήδη το εγχείρημα να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί.

Για να επισκεφτείτε τον σχετικό ιστότοπο της έκθεσης κάντε ΚΛΙΚ εδώ.

Η επιστημονική ομάδα

Την επιστημονική ομάδα υπό την επίβλεψη της Δρ. Ειρήνης Καραμούζη, Καθηγήτριας Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Deree - Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Κύρια Ερευνήτρια), πλαισίωσαν οι: Δρ. Μαίρη Ικονιάδου (Συνεργάτης Ερευνήτρια), Δρ. Σταύρος Αλιφραγκής & Δρ. Αιμιλία Αθανασίου (Επιστημονικοί και Καλλιτεχνικοί Επιμελητές), Δρ. Χρήστος Χρηστίδης, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ειδικός Σύμβουλος), Δέσποινα Τσιλιμάγκου (Διευθύντρια Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών), Δρ. Μαρίνα Εμμανουήλ, Δρ. Μεταξία Παπαγεωργίου, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο Deree - Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος και Δρ. Αφροδίτη Καμάρα (Ερευνήτριες).

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση.