ΣΚΕΨΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ 

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Με αφορμή την έκθεση 

«ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΠΟΤΑΜΙ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ»

Στο Μουσείο Μπενάκη

Εντείνονται και πάλι τον τελευταίο καιρό τα σχόλια και οι επιφυλάξεις για τις εκθέσεις και τις εικαστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, που πραγματοποιούνται με την στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 

Αλέξανδρος Τζανής, Just One Step Before Public, 2019

Στο στόχαστρο μπαίνουν και πάλι το ίδρυμα ΔΕΣΤΕ με αφορμή την πρόσφατη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με τίτλο «Στο ίδιο Ποτάμι δύο Φορές», ο Οργανισμός ΝΕΟΝ με την έκθεση στην Δήλο του Άγγλου εικαστικού Άντονι Γκόρμλεϊ, και ακόμη το Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου. 

Ο Antony Gormley στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου. Antony Gormley, Reflect, 2017. Installation view, SIGHT, στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου, 2019. Φωτογραφία © Oak Taylor Smith | Courtesy ΝΕΟΝ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και o καλλιτέχνης. Πηγή: www.lifo.gr

Λέγεται συχνά ότι ο Δάκης Ιωάννου, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος και οι άνθρωποι του ΚΠΙΣΝ κατευθύνουν την Τέχνη στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας συγκεκριμένους καλλιτέχνες για τους οποίους βέβαια διατυπώνονται επιφυλάξεις και αρνητικά σχόλια. Ακόμη και για την Άννα Καφέτση ακούω συχνά ότι οι επιλογές της για το ΕΜΣΤ ήταν απόλυτα υποκειμενικές και δεν καλύπτουν τον ευρύτερο χώρο της σύγχρονης Τέχνης.

Εύα Στεφανή, Manusscript, 2017, Ανάθεση της documenta 14, Βίντεο

Το ίδιο ακούστηκε και παλαιότερα για τις επιλογές του Ιωακειμίδη για την έκθεση Outlook το 2003 καθώς και του Adam Szymczyk της Documenta 14, αλλά και για τις εκάστοτε Μπιενάλε στην Αθήνα και στην Βενετία. 

Μια διαρκής γκρίνια και αρνητική κριτική που αγνοεί τελικά ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί ο υποκειμενικός παράγων. Άλλωστε πέρα από τον πλουραλισμό των επιλογών, είναι γεγονός ότι σε όλες αυτές τις εικαστικές εκδηλώσεις μπορεί μεν να απουσιάζουν έργα και καλλιτέχνες, είδαμε όμως και σημαντικά και εξέχοντα έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. 

Γιώργος Πρίνος, Έγχρωμη εκτύπωση, 2016

Στο βαθμό που δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να έχουμε ένα ολοκληρωμένο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μου είναι αδύνατον να φανταστώ ότι κάποιες «καταξιωμένες επιτροπές» θα μπορούσαν να πραγματοποιούν αντικειμενικές επιλογές σε αυτό τον τόπο, χωρίς την στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 

Μουσείο Μπενάκη, «Στο ίδιο Ποτάμι δύο Φορές»,

Πέρα από τα εικαστικά, ακόμη και για το Εθνικό Θέατρο και όχι μόνο ακούγονται πολλά, για τις χορηγίες τόσο Ιδρύματος Νιάρχος όσο και του Ιδρύματος Λάτση και των Ελληνικών Πετρέλαιων. Στην τελευταία του συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών ο Στάθης Λιβαθινός απαριθμεί μια σειρά από πρωτοβουλίες που υλοποιήθηκαν από την ιδιωτική πρωτοβουλία και δεν νομίζω οι χορηγοί να επεμβαίνουν στα ουσιαστικά θέματα του θεάτρου.

Η άποψη τελικά ότι οι «έχοντες» έχουν αλώσει την τέχνη στην Ελλάδα και την κατευθύνουν κατά το δοκούν, διαχέεται όλο και περισσότερο. Δεν θα προχωρήσω στο ιδεολογικό πλαίσιο που την προσδιορίζει, αλλά και δεν μπορώ να φανταστώ αν είναι εφικτό σε αυτό τον τόπο να λειτουργήσουν τα πράγματα διαφορετικά. 

Ίρις Τουλιάτου, Untitled (Still Not Over You), 2019

Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μέσα από τις όποιες επιλογές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, είχαμε την δυνατότητα να δούμε σημαντικά έργα και σημαντικούς καλλιτέχνες. Καλοδεχούμενες λοιπόν οι χορηγίες για την Τέχνη, που έχουν άλλωστε μια μακράν ιστορία, αρκεί οι εκάστοτε φορείς που τις αποδέχονται να είναι προσεκτικοί. 

Ρένα Παπασπύρου, Photocopies directly from the matter, 1980-1982

Με αυτές τις σκέψεις επισκέφτηκα την έκθεση με τίτλο «Στο Ίδιο Ποτάμι Δύο Φορές» στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, που οργάνωσε Το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ και το New Museum της Νέας Υόρκης, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη. Μία έκθεση «που επικεντρώνεται στην πόλη της Αθήνας και το διαρκώς εξελισσόμενο εικαστικό της τοπίο με τους αναρίθμητους αυτοδιαχειριζόμενους χώρους καλλιτεχνών, τις διατομεακές συνεργασίες και εκδηλώσεις και την ασίγαστη ενέργεια που έχει προσελκύσει πολλούς μη Έλληνες καλλιτέχνες να εγκατασταθούν εδώ.» 

Νικόλας Βεντουράκης, Leavin Utopia R2, 2019

«Μια έκθεση με εξαιρετικό αφηγηματικό τρόπο στημένη και επιλεγμένη με βάση τα έργα και όχι τα ονόματα των καλλιτεχνών», σχολιάζει ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ και συμπληρώνει ότι: 

Εύη Καλογηροπούλου, Neigbours 2018, Moving image, 

Εύη Καλογηροπούλου, Speculations on a battle outcome 2019 

Η έκθεση αντικατέστησε το βραβείο ΔΕΣΤΕ (δινόταν ανά διετία μεταξύ 1999-2015) και είχε θεσμοθετηθεί με το σκεπτικό δημιουργίας πλαισίου αξιολόγησης, συζήτησης και επανεκτίμησης της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, «ρόλο που αναλαμβάνει πλέον η ίδρυση του ΕΜΣΤ»

Ειρήνη Βουρλούμη, Ιn Waiting, 

Αναστασία Δούκα, The actress (Elli Lambeti, by Anastasios Giokas, 1998 at Delfon Street) 2017

«Ο τίτλος της έκθεσης προέρχεται από τον Ηράκλειτο, που δηλώνει ότι δεν μπορεί να μπει κανείς δυο φορές στον ίδιο ποταμό: “ποταμώ γαρ ουκ έστιν εμβήναι δις τω αυτώ”. Η ροή του ποταμού αποτελεί καλό παράδειγμα της διαρκούς ροής που ήθελε να περιγράψει ο φιλόσοφος, και καλύπτει και τη διαρκή μεταμόρφωση της σημερινής εικαστικής σκηνής της Αθήνας: την εξ ορισμού αδυναμία να τη συλλάβει κανείς πλήρως σε μια δεδομένη στιγμή.

Navine G. Khan-Dossos & το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, Silent Latitude 2019

Η ίδια η πόλη τελεί υπό διαρκή μεταμόρφωση, και οι καλλιτέχνες της πάντοτε έβρισκαν και εξακολουθούν να βρίσκουν τρόπους να καταγράφουν τα μεταλλασσόμενα τοπία της, μελετώντας τα χαρακτηριστικά της, εξετάζοντας μνημεία και απομεινάρια ή διερευνώντας, τον χαρακτήρα των ανθρώπων της και των δημόσιων χώρων.»

Παύλος Φυσάκης, Dolls, 1996-1998

Εύη Γιαννακοπούλου, Visual artist, 18 04 2019, βίντεο 

Παράλληλα την έκθεση συνοδεύει μικρός κατάλογος με μια σειρά διευθύνσεων από εναλλακτικούς καλλιτεχνικούς χώρους στην Αθήνα με τα προγράμματά τους, κατά την διάρκεια της έκθεσης, δίνοντας την δυνατότητα στο επισκέπτη να περιηγηθεί και μέσω ηλεκτρονικών διευθύνσεων σε διάφορες πλατφόρμες και πρωτοβουλίες διάσπαρτες στην πόλη της Αθήνας έξω από τους τοίχους του Μουσείου. Ενδεικτικά παραθέτω διευθύνσεις όπως: www.3137.gr, www.a-dash.space, www.aetopoulos.info, www.atopos.gr, www.cdprjects.net, www.daedalusstreet.com, www.daily-lazy.com, www.deliverart.gr, www.enterprize-projects.com, www.fokianou247.gr, www.haus-n.gr, www.missdialectic.org, www.phoenixathens.org, www.souzytros.wordpress.com, www.subrosaspace.net, www.yellowbrick.gr.

Την έκθεση επιμελούνται οι Margot Norton και Natalie Bell επιμελήτριες του New Museum, με την υποσήριξη μιας μεγάλης συμβουλευτικής ομάδας καλλιτεχνών επιμελητών και συγγραφέων της Αθήνας. 

Διάρκεια μέχρι 22/09/2019.

Ελένη Χριστοδούλου, BMW 2014-15 / CIM 2014-15 / FYT, 2014-15

Διονύσης Καβαλλιεράτος, Φιλόσοφοι που σχηματίζουν ανθρώπινη πυραμίδα, 2014 

Παναγιώτης Λουκάς, Perception vs persuasion, 2017, detail

Άγγελος Παπαδημητρίου, Farewell Art, 1991-92

Αναστασία Παύλου, Towards the surface of everything, 2019

Αμαλία Βέκρη

Βαλίνια Σβορώνου,

Ραλλού Παναγιώτου

Βασίλης Παπαγεωργίου, Mixed feelings – A situation of digestion, inconvenience and a tendency to dance, 2019

Σχεδιασμός από Λάκη και Άρη Ιωνά / The Callas και Despoina Damaskou Architecture Studio 

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση