MATERIAL MATTERS VOL1: BETON 

Ο απόηχος της Ημερίδας στο ΚΠΙΣΝ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχει πλέον εδραιωθεί για τα καλά η αξιοποίηση των χορηγιών από τις εταιρείες που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική και το design, από τα αρχιτεκτονικά περιοδικά ΔΟΜΕΣ και ek αλλά και από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής και τον ιστότοπο archisearch.gr. Τα ετήσια βραβεία των ΔΟΜΩΝ, εκθέσεις αρχιτεκτονικής, ημερίδες, συνέδρια, εκδόσεις κλπ πραγμα- τοποιούνται πολύ συχνότερα από παλιά και με τον καλύτερο τρόπο, με τα χρήματα και την υποστήριξη εταιρειών-χορηγών στο πλαίσιο της προβολής τους, εξασφαλίζοντας πολύ καλό επίπεδο οργάνωσης και παρουσίασης με την συμβολή των εκάστοτε ομιλητών που βέβαια είναι και οι μόνοι που δεν χρηματοδοτούνται. 

Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε από το αρχιτεκτονικό περιοδικό ek, ημερίδα αφιερωμένη σε ένα υλικό που έχει καθορίσει τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα την πορεία της μοντέρνας και σύγχρονης αρχιτεκτονικής: το Σκυρόδεμα. Η Ημερίδα διοργανώθηκε στην αίθουσα Φάρος του ΚΠIΣΝ και αποτέλεσε την πρώτη ενός κύκλου ετήσιων ημερίδων, που εισάγει το περιοδικό ek, με στόχο όπως επισημαίνεται «την ανάδειξη της σημασίας μιας σειράς σύγχρονων και παραδοσιακών υλικών στην απόδοση της μορφής, της λειτουργίας και του νοήματος, εντέλει για την αρχιτεκτονική μέσα από τις θεωρητικές προσεγγίσεις και το έργο Ελλήνων αρχιτεκτόνων. Οι παρουσιάσεις θα εστιάσουν στην ιστορία του κάθε υλικού́, τα κατασκευαστικά́ και εκφραστικά́ του χαρακτηριστικά́, αλλά́ και τις δυνατότητες αξιοποίησης του με νέους τρόπους μεσώ της εξέλιξης της τεχνολογίας και της οικονομίας που το αφορούν». 

Την γενική επιμέλεια της εκδήλωσης είχε η διευθύντρια σύνταξης του περιοδικού ek, Αριάδνη Βοζάνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΕΜΠ και στη σύντομη εισαγωγική της ομιλία έθεσε το πλαίσιο της ημερίδας.

Αριάδνη Βοζάνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΕΜΠ, Διευθύντρια Σύνταξης του περιοδικού ek 

Τους ομιλητές παρουσίασε εκ μέρους της συντακτικής ομάδας του περιοδικού ο Σταύρος Μαρτίνος, αρχιτέκτονας. 

Σταύρος Μαρτίνος, Μέλος Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού ek 

Στην συνέχεια, επιχειρείται μια πολύ συνοπτική παρουσίαση των ομιλιών με τους τίτλους τους, μαζί με κάποια από τα έργα που προβλήθηκαν. Οι φωτογραφίες των έργων προέρχονται από την προβολή στο χώρο της εκδήλωσης.

Πρώτη ομιλήτρια ήταν η Θεώνη Ξάνθη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΔΠΘ που μίλησε εκ μέρους της εταιρείας σκυροδέματος Lafarge, που ήταν χρυσός χορηγός της εκδήλωσης, με θέμα την «Υλικότητα στην αρχιτεκτονική σύνθεση». 

Θεώνη Ξάνθη 

Μίλησε για εμφανές σκυρόδεμα και την  χρήση του σε δύο έργα με πρώτα βραβεία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Την Διαμόρφωση του Χώρου Αφετηρίας Κλασσικού Μαραθώνιου Δρόμου στον Μαραθώνα Αττικής (1992) που έχει υλοποιηθεί και το Νέο Κτίριο Δημαρχείου Χαλανδρίου που πρόκειται να κατασκευαστεί και για το οποίο συνεργάστηκε με την εταιρεία Lafarge, αναζητώντας επί πλέον ειδικές ιδιότητες ως προς τις υφές και τις αντοχές του σκυροδέματος.

Διαμόρφωση του Χώρου Αφετηρίας Κλασσικού Μαραθώνιου Δρόμου στον Μαραθώνα Αττικής 

Ακολούθησε ο Δημήτρης Ησαΐας, Καθηγητής ΕΜΠ (Ομάδα Αρχιτεκτονικών Μελετών Δημήτρης Ησαϊας - Τάσης Παπαϊωάννου) 

Δημήτρης Ησαΐας 

Τίτλος της ομιλίας του: «Το Ανεπίχριστο Σκυρόδεμα στην Νεοελληνική Μεταπολεμική Αρχιτεκτονική» Σκέψεις για την ιστορία της χρήσης του υλικού , αλλά και για τα κατασκευαστικά και εκφραστικά του χαρακτηριστικά. 

Αναφέρθηκε στην δεκαετία του 60 και ειδικά σε μια σπάνια και άγνωστη έκδοση με τίτλο «Σύγχρονος Αρχιτεκτονική» που ήρθε στα χέρια του τότε, με εικόνες κτιρίων και πολλές διαφημίσεις που κάποιες από αυτές παρουσίασε, επισημαίνοντας την απουσία της χρήσης του εμφανούς σκυροδέματος. Αντίθετα,  την ίδια εποχή στον Ζυγό και στα Αρχιτεκτονικά Θέματα (1967), δημοσιεύονται έργα του Άρη Κωνσταντινίδη, Βαλσαμάκη και πολλών άλλων, όπου το εμφανές σκυρόδεμα κυριαρχεί. Επισημαίνει, ότι την ίδια εποχή σε ένα άρθρο του Δημήτρη Φατούρου γραμμένο στην Αμερική με τίτλο Greek Art and Architecture 1945-1967- «A brief Survey» υπάρχει αναφορά σε «ένα είδος νεομπρουταλισμού» που αναπτύσσεται την περίοδο αυτή στην Ελλάδα. 

Ο Παναγιώτης Τσακόπουλος, Δρ. Αρχιτέκτων, μετά την πρόσφατη εξαιρετική του Διάλεξη στο Ε.Ι.Α. με τίτλο «Τα ερείσματα του σκυροδέματος / Συμβολές στην τεκμηρίωση της αρχιτεκτονικής του μπετόν στην Ελλάδα, 1961-1977» επανέρχεται επικεντρωμένος αυτή την φορά σε έναν αρχιτέκτονα της γενιάς του ΄60 με ιδιωματική γραφή και σπουδές στο Yale. Τίτλος της ομιλίας του «Γιάννης Κούτσης: Τα Ιδανικά Κτίσματα ενός Αρχιτέκτονα του Μπετόν» 

Παναγιώτης Τσακόπουλος 

Ο Τσακόπουλος παρουσίασε συνοπτικά αλλά συγκροτημένα το σχετικά άγνωστο έργο του Γιάννη Κούτση, όπου κυριαρχεί το εμφανές σκυρόδεμα, με επιρροές από τον Le Corbusier και τον Louis Kahn. Προβλήθηκαν σχέδια και προοπτικά από κατοικίες, δημαρχεία, μουσεία, νοσοκομεία κλπ που αποκαλύψαν το ενδιαφέρον προσωπικό συντακτικό του Κούτση.

Στην συνέχεια ο Γιώργος Αγγελής, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, διατύπωσε «Σκέψεις για την Αρχιτεκτονική του Οπλισμένου Σκυροδέματος».

Γιώργος Αγγελής 

Μίλησε για μια σειρά από ενδιαφέρουσες σκέψεις και μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην φύση του σκυροδέματος, που αποτελεί σύνθεση αντιφατικών χαρακτηριστικών όπως τοπικό αλλά και διεθνές, χθόνιο και άχρονο και απολύτως σύγχρονο, χειροποίητο λαϊκό, που ταυτόχρονα εξυπηρετεί τον έντεχνο σχεδιασμό και τελικά είναι το κατ’ εξοχήν υλικό του μοντερνισμού. 

Με αυτές τις σκέψεις που παρουσίασε,  επεξεργάζεται τα εφαρμοσμένα του έργα και ειδικά τον στατικό φορέα, που αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της κεντρικής ιδέας των έργων του, επιλογές των οποίων παρουσίασε στην συνέχεια. 

Γ. Αγγελής, Πολυκατοικία στην οδό Δεινοκράτους, Αθήνα 

Μια διαφορετική προσέγγιση επιχείρησε ο Λαέρτης Βασιλείου - LAAV Architects, με τίτλο θέματος: «Ο Μπρουταλισμός του Μέλλοντος» 

Λαέρτης Βασιλείου 

Γνωστός και από άλλες εκκεντρικές παρουσιάσεις του, ο Λαέρτης Βασίλειου, δηλώνει ότι το πεδίο δράσης του και προβολής είναι το διαδίκτυο μέσω του οποίου κατάφερε μια διεθνή αναγνωρισημότητα, προβάλλοντας έργα που αγγίζουν την ουτοπία και προκαλούν. Ταυτόχρονα, δήλωσε ότι έτσι κατάφερε και να αποκτήσει παγκόσμια πελατεία. Λάτρης του εμφανούς σκυροδέματος παρουσίασε έργα του, άλλα υλοποιημένα και άλλα υπό μελέτη όπως το Amsterdam Modern Art Museum 

Λαέρτης Βασιλείου- LAAV Architects, Amsterdam Modern Art Museum 

H Μαρία Παπαφίγκου, Ooak Architects επανήλθε παρουσιάζοντας ένα εξαιρετικό και ήδη βραβευμένο έργο που πραγματικά το ζήλεψα. 

Μαρία Παπαφίγκου 

Τίτλος της ομιλίας της “Why Concrete?” που αναφέρθηκε στο γνωστό "Patio House" στην Κάρπαθο, για ένα γαλλο-σουηδικό ζευγάρι, που εμπιστεύτηκε την ομάδα των OOAK Architects. Το έργο έχει βραβευθεί με έπαινο στην κατηγορία για το «καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2014-2018» στα βραβεία των ΔΟΜΩΝ 2019 και είναι αναλυτικά στον σχετικό τόμο. 

 Ooak Architects,  “Patio House”, παραθαλάσσια κατοικία στην Κάρπαθο 

Η Παπαφίγκου έκανε μια χαρισματική παρουσίαση, αποκαλύπτοντας πόσο αγάπησαν αυτό το έργο μαζί με τον συνεργάτη της Johan Annerhed και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και μαζί με τους τοπικούς μαστόρους που παρουσίασε τιμώντας τους, φωτογραφημένους στο εργοτάξιο. 

Η Κατερίνα Γρηγοροπούλου, μέλος της δημιουργικής ομάδας “A Future Perfect”,  συμμετείχε με τίτλο ομιλίας «Αλλάζοντας Κλίμακα» και αντικείμενο το design μικροαντικειμένων από ειδικά επεξεργασμένο σκυρόδεμα. 

Κατερίνα Γρηγοροπούλου από την ομάδα: AFuture Perfect" 

Ευρηματικά αντικείμενα σχεδιασμένα προσεκτικά μετά από σειρά δοκιμών και πειραματισμών, για να αντιμετωπίσουν θέματα αντοχής και υψηλής ποιότητας. 

Η ομιλία του Πραξιτέλη Κονδύλη, που εκπροσωπεί την ομάδα A31 Architecture Constructions, είχε τίτλο:  «Τα Όρια ενός Διαχρονικού και Αξεπέραστου Υλικού» 

               Πραξιτέλης Κονδύλης

Παρουσίασε μια σειρά από γνωστές και βραβευμένες μελέτες με βασικό δομικό υλικό το εμφανές σκυρόδεμα, όπως την Αποθήκη Τέχνης στο Δήλεσι Βοιωτίας με ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες και τεχνικές κατασκευής και ένα μικρό εκκλησάκι σε ξενοδοχείο στη Ίο. 

A31 Architecture Constructions, Αποθήκη Τέχνης στο Δήλεσι Βοιωτίας 

Ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι η παρουσίαση ενός νέου είδους σκυροδέματος το ultra high performance concrete με εξαιρετικές αντοχές και δυνατότητες υλοποίησης επιφανειών-panels με μικρό πάχος. 

Α31 architecture Constructions, εκθεσιακός χώρος Site-Specific Concept place στην Μεταμόρφωση 

Με το υλικό αυτό έχουν πραγματοποιήσει τον εκθεσιακό χώρο Site-Specific Concept place στην Μεταμόρφωση, αφιερωμένο στην Σύγχρονη Ελληνική Αρχιτεκτονική, στο design, στον αρχιτεκτονικό φωτισμό και στην σύγχρονη τέχνη, που έχει επίσης διακριθεί καθώς και αρχιτεκτονικά στοιχεία σε ξενοδοχείο στην Μύκονο. 

Ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος, εκπρόσωπος του γραφείου Potiropoulos+Partners, μίλησε με τίτλο “Brutalism – new Brutalism - Postbrutalism”. 

Δημήτρης Ποτηρόπουλος 

Αναφέρθηκε σε ένα ενδιαφέρον κείμενο του Δημήτρη Φιλιππίδη από τα αρχιτεκτονικά Θέματα και μίλησε για τις θεαματικές εξελίξεις στην τεχνολογία του μπετόν παρουσιάζοντας εικόνα από το νέο φωτοδιαπερατό σκυρόδεμα. 

Παρουσίασε επίσης, μια σειρά ενδιαφέροντα έργα του γραφείου προβάλλοντας στο τέλος ένα διαφορετικό έργο του, τις εγκαταστάσεις της φαρμακευτικής εταιρείας ΕΛΠΕΝ νομίζω, με παράξενες και διαφορετικές κατευθύνσεις από το μέχρι σήμερα γνωστό συντακτικό του γραφείου.

H Μαρία Κοκκίνου, (Kokkinou-Kourkoulas Architects)  με τίτλο της ομιλίας της «Πετρόν Αρμέ» παρουσίασε δύο χαρακτηριστικά έργα του γραφείου, μια εξοχική κατοικία στην Κέα και ένα κτίριο γραφείων μιας εταιρείας μόδας στην οδό Πειραιώς.

Μαρία Κοκκίνου 

Και τα δύο κτίρια είναι κατασκευασμένα από εμφανές σκυρόδεμα. Από τις ταπεινές και ήρεμες φόρμες της κατοικίας ,σε μια ερημική χαράδρα στην Κέα με ξερολιθιές, η Κοκκίνου πέρασε στις τολμηρές χειρονομίες του κτιρίου γραφείων, που τάραξαν τα νερά στην οδό Πειραιώς, που ακόμη κρατάει μνήμες μιας ήπιας βιομηχανικής αρχιτεκτονικής από το παρελθόν.

Ο Αλέξανδρος Βαΐτσος, των Deca Architecture, ζήτησε να χαμηλώσουν τα φώτα και μας προετοίμασε για μια ξεχωριστή παρουσίαση με τίτλο:«Χρωστικές, Τριβεία και Πτυχωτά Τοιχεία, Χυτοί Πειραματισμοί»

Αλέξανδρος Βαΐτσος

Αναφέρθηκε σε μια προσωπική του εμπειρία στο παρελθόν, όταν αποφάσισε να ενταχθεί σε’ ένα συνεργείο μπετατζήδων ως ανειδίκευτος εργάτης. Εκεί, διέκρινε την ευαισθησία του αρχιμάστορα που μετά το ξεκαλούπωμα ψηλάφιζε-χάιδευε το μπετόν. Μία εμπειρία μοναδική που προφανώς επηρέασε την μετέπειτα πορεία του. Παρουσίασε δύο έργα. Το πρώτο έργο ήταν ένα βραβευμένο κέντρο ευεξίας το “Euphoria Spa” στην Λακωνία, δείχνοντας μια σειρά από ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες στην εξωτερική όψη, με την ανάγλυφη επιφάνεια από  τάβλες υπό κλίση και πειραματισμούς στα χρώματα. 

Εικόνες από το εσωτερικό αναδεικνύουν τις δυνατότητες του εμφανούς σκυροδέματος να αναδείξει σφαιρικές επιφάνειες. 

 Το δεύτερο έργο, μια κατοικία στην Λευκάδα δίπλα στην θάλασσα, παρουσιάστηκε με ένα καλοδουλεμένο βίντεο. Το έργο είναι σε εξέλιξη και το ενδιαφέρον εντοπίζεται στην επεξεργασία των εξωτερικών τοιχίων από εμφανές σκυρόδεμα. Χρησιμοποιήθηκε περιστροφικό τριβείο με κεφαλή ιδιοκατασκευής, που στα χέρια των μαστόρων εξασφάλισε μια διαφορετική υφή, ευχάριστη στην αφή που δίνει ένα διαφορετικό χαρακτήρα στις όψεις.

Η Ημερίδα έκλεισε με την προσφορά κρασίου και επιλεγμένων εδεσμάτων. Αυτό έδωσε   την δυνατότητα στα πάνω από 600 άτομα να ανταλλάξουν απόψεις.

Tο τελευταίο τεύχος, Νο 237 του περιοδικού eK, που μας δόθηκε φέυγοντας βελτιώνεται συνεχώς με ενδιαφέροντα επιλεγμένα έργα αρχιτεκτονικής και με κεντρικό θέμα (εξώφυλλο) την τολμηρή πολυκατοικία Η_34 στην Βούλα, του γραφείου 314 Architecture Studio, Παύλος Χατζηαγγελίδης. Ξεχώρισα επίσης το άρθρο του Πάνου Τσακόπουλου για τον Θύμιο Παπαγιάννη: «Οι αντιφάσεις του τεχνολογικού οράματος» και επίσης και το άρθρο του Ανδρέα Γιακουμακάτου¨»το γερμανικό bauhaus “σχεδιασμός της ζωής».

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση.