ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 13 

PIERRE BONNARD: 

“THE COLOUR OF MEMORY” 

ΣΤΗΝ TATE MODERN 

«ο τραγουδιστής δεν είναι πάντα χαρούμενος»

Andre Ostier, Pierre Bonnard, 1941 

Pierre Bonnard Fenêtre ouverte sur la Seine (Vernon) 1911-12 Musée des Beaux-Arts (Nice, France) 

Πρόσφατα με αφορμή μια διάλεξή μου στην ΑΣΚΤ με θέμα «Γυμνό Σώμα και αρχιτεκτονημένος χώρος στις εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης» μου κίνησε το ενδιαφέρον και παρουσίασα, αυτήν την ερωτική μελαγχολία των έργων του Pierre Bonnard (1867-1947) με τα γυμνά γυναικεία σώματα στα λουτρά και τους εσωτερικούς χώρους, ανάμεσα στα έργα και άλλων ιμπρεσσιονιστών. 

 Pierre Bonnard, Nude woman in bath Painting, 1924, 106×96 cm

Διάκρινα μάλιστα και την εμμονή του καλλιτέχνη να διατηρεί μέσα στον χρόνο μια σαφή προσωπική γραφή, σε μια περίοδο μεγάλων ανακατατάξεων στην τέχνη κατά την μετάβαση στον μοντερνισμό. 

Η έκθεση στην Tate Modern που επισκέφτηκα τον Μάρτιο του 2019 είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση του έργου του στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από την πολύ αγαπητή παρουσίαση και πάλι στην Tate, πριν από 20 χρόνια. 

Portrait photograph of Pierre Bonnard), c.1899, Musée d'Orsay, restaurée 

Γεννημένος το 1867, ο Bonnard επηρεάστηκε έντονα από το έργο του Paul Gauguin και ήταν, με τον Henri Matisse, έναν από τους μεγαλύτερους colourists των αρχών του 20ου αιώνα. Προτίμησε να δουλεύει από τη μνήμη, να καταγράφει με φαντασία το πνεύμα μιας στιγμής και να το εκφράζει μέσα από το μοναδικό χειρισμό του χρώματος και την καινοτόμο αίσθηση σύνθεσης. 

Η έκθεση στην Tate Modern επικεντρώνεται στο έργο του Bonnard από το 1912, όταν το χρώμα έγινε κυρίαρχο μέλημα, μέχρι το θάνατό του το 1947. Παρουσιάζει τοπία και οικείες εγχώριες σκηνές που αιχμαλωτίζουν στιγμές - όταν κάποιος μόλις έφυγε από το δωμάτιο, ένα γεύμα μόλις τελείωσε, η στιγμή που χάθηκε από τη θέα από το παράθυρο ή μια κλεμμένη ματιά σε έναν σύντροφο. Ο Bonnard μοιράστηκε την ζωή του με την Marthe de Méligny και τα έργα του αποτυπώνουν με αγάπη τα στοιχεία της καθημερινής τους ζωής. Έζησαν σαν ζευγάρι τριάντα χρόνια πριν παντρευτούν το 1925. 

Το 1900 είχαν φωτογραφήσει ο ένας τον άλλον γυμνοί, σε έναν καλοκαιρινό κήπο, και φαίνεται να  μοιάζουν με έναν σύγχρονο Αδάμ και Εύα. Αυτές οι προσωπικές στιγμές ενέπνευσαν μερικές από τις συνθέσεις του Bonnard. 

Pierre Bonnard- Nude Crouching in the Tub 1918 

Γενικότερα, η πρακτική της φωτογραφίας τον βοήθησε να απομακρυνθεί από τις συμβατικές στάσεις των μοντέλων των καλλιτεχνών. Ταυτόχρονα, επικεντρώθηκε στο τοπίο. 

O Bonnard αγόρασε το πρώτο του αυτοκίνητο το 1911 και μαζί με την Marthe de Méligny πραγματοποίησαν εκδρομές για να εξερευνήσουν την ύπαιθρο γύρω από το Παρίσι. 

Πέρασαν επίσης παρατεταμένες περιόδους στη νότια Γαλλία και οι πίνακές του εκείνης της εποχής χαρακτηρίζονται από το δυνατό φως που βίωσε εκεί. Το σπίτι της μητέρας του στο Le Grand-Lemps στη Dauphiné, στην νοτιοανατολική Γαλλία, ήταν μια άλλη αγαπημένη τοποθεσία.
Το 1912 αγόρασε ένα μικρό σπίτι στο Vernonnet στη Νορμανδία, το οποίο ονόμασε Ma Roulotte. Το σπίτι αυτό και τα περίχωρά του έγιναν άμεσα για αυτόν κεντρικά θέματα του έργου του. 

The Mantelpiece Le Cheminée 1916 

Oil paint on canvas 

Ο Bonnard ανέπτυξε εφευρετικές συνθέσεις για να απεικονίσει οικεία περιβάλλοντα. Στο Mantelpiece δημιουργεί μια σύνθετη οπτική δομή. Μια γυναίκα αντανακλάται στον καθρέφτη, με ένα γυμνό στον τοίχο πίσω της.. Ο Bonnard προφανώς θεώρησε αυτό ως σημαντικό έργο και επέλεξε να το δείξει σε δύο κύριες διεθνείς εκθέσεις - το Carnegie International στο Πίτσμπουργκ το 1924 και τη Μπιενάλε της Βενετίας το 1926. 

Στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1914 ο Bonnard, 46 πλέον ετών, εξακολουθούσε να είναι κατάλληλος και υπηρέτησε στο γαλλικό στρατό, αλλά παράλληλα συνέχισε να επικεντρώνεται στην τέχνη του. Με το τέλος του πολέμου ήρθε και ο θάνατος της μητέρας του, μια σημαντική απώλεια στην διαδρομή του. 

Από το σπίτι του στο Vernonnet, ο Bonnard επισκέφθηκε τακτικά τον Claude Monet στο Giverny. Βλέποντας τον παλαιότερο ιμπρεσιονιστή ζωγράφο να δουλέβει με τους μεγάλους καμβάδες του με νερό, φαίνεται να έχει επηρεαστεί στα   έργα του με θέμα το τοπίο.

Pierre Bonnard, Summer, 1917 

Pierre-Bonnard,-Dining-Room-in-the-Country, 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο Bonnard χρησιμοποίησε τόσο νέα όσο και οικεία θέματα για να διερευνήσει τις δυνατότητες χρώματος και σύνθεσης. Ήταν τώρα όλο και πιο μακριά από το Παρίσι, αλλά εξακολουθούσε να εκθέτει εκεί κάθε χρόνο. Εργάζονταν ανεξάρτητα από τους συγχρόνους του και ανέπτυξε μια πιο προσωπική προσέγγιση. 

Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η σχέση του Bonnard με την de Méligny απειλήθηκε όταν ξεκίνησε μια νέα ερωτική σχέση με την Renée Monchaty. Ο Bonnard  συχνά  σχεδίαζε για αυτήν και το 1921 επισκέφθηκαν μαζί την Ρώμη.

Pierre_Bonnard - Le repos (Renée Monchaty) 1922 

Το 1923 ο Bonnard πρότεινε στην Renée Monchaty γάμο, αλλά στη συνέχεια διέκοψε αυτή την σχέση. Παντρεύτηκε τελικά την de Méligny τον Αύγουστο του 1925. 

Στην 8η αίθουσα της έκθεσης παρουσιάζονται έργα που έγιναν το 1925 και μερικά από αυτά εκτίθενται χωρίς κορνίζες για να αποκαλυφθεί πως ήταν όταν ο Bonnard δούλευε πάνω σε αυτά. 

Henri-Cartier-Bresson-using-Dynamic-Symmetry-Proof-007-Pierre-Bonnard-Portrait

Συνήθως κάρφωνε τον καμβά του πάνω στον τοίχο, αντί να χρησιμοποιεί καβαλέτο. Αυτό είχε πολλά πλεονεκτήματα γι' αυτόν. Οι συνθέσεις του μπορούσαν να επεκταθούν και να γεμίσουν το χώρο του καμβά και παράλληλα θα μπορούσε να εργαστεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά έργα ζωγραφικής δίπλα-δίπλα. Του επέτρεψε επίσης τυλίγει  τους καμβάδες σε ρολό και να τους παίρνει μαζί του, καθώς ταξίδευε στη Γαλλία. 

HENRI CARTIER–BRESSON (1908–2004), Pierre Bonnard, 

Le Cannet, Alpes-Maritimes, France, 1944 

Στην επόμενη 9η αίθουσα φιλοξενούνται εικόνες από αξιοσημείωτους φωτογράφους όπως οι Henri Cartier-Bresson και André Ostier. Μια επιλογή φωτογραφιών τραβηγμένες στο στούντιο του Bonnard στη νότια Γαλλία.

Pierre Bonnard, Le Cannet, France. Henri Cartier-Bresson 

Cartier-Bresson: Pierre Bonnard, 1944. 

Pierre Bonnard- Nude in the Bath, 1936 

Pierre Bonnard- The Table, 1925 

Το 1926 ο Bonnard και η De Méligny αγόρασαν ένα μικρό σπίτι στο χωριό Le Cannet, στη νότια Γαλλία. Ονομάστηκε το σπίτι Le Bosquet (The Grove), «Το Άλσος», λόγω των πολλών δένδρων που το περιέβαλλαν και εκεί έκαναν μια σειρά αλλαγών στο ακίνητο. 

Κατεδάφισαν τους εσωτερικούς τοίχους για να δημιουργήσουν μεγαλύτερη αίσθηση χώρου και τροποποιήθηκαν τα παράθυρα για να αφήσουν περισσότερο φωτισμό. Στο βόρειο άκρο του σπιτιού δημιουργήθηκε ένα στούντιο και ένα μοντέρνο μπάνιο για την de Méligny. 

Η Bonnard συνέχισε να ταξιδεύει, διατηρώντας και ένα στούντιο στο Παρίσι και περνώντας για  ικανές περιόδους του καλοκαιριού στη Νορμανδία. Από το 1927, ωστόσο, πέρασε τον περισσότερο καιρό  στο νότο. 

Pierre Bonnard, Landscape at Le Cannet, 1928 

Το νότιο κλίμα είχε σημαντικό αντίκτυπο στο έργο του. Πλημμύρισε τα έργα του με ζεστό φως και πλούσιες αποχρώσεις του πορτοκαλί, του κόκκινου και του κίτρινου. Ωστόσο, η προσεκτική παρατήρηση  των αυτοπροσωπογραφιών του, υποδηλώνει ανησυχίες και εντάσεις. 

Pierre Bonnard, Self-Portrait, 1938 

Τον Ιούνιο του 1933 ο Bonnard διοργάνωσε μια μεγάλη έκθεση στη Galerie Bernheim-Jeune στο Παρίσι. 

Σε μια εποχή οικονομικής ύφεσης, με τον πολιτικό εξτρεμισμό να αποκτά δύναμη σε ολόκληρη την Ευρώπη, η πολύχρωμη αποπλάνηση του έργου του Bonnard θεωρήθηκε ως μήνυμα ελπίδας. Οι κριτικοί προβαλαν πτυχές της τέχνης του για να τον απεικονίσουν ως «ζωγράφο της ευτυχίας». Ωστόσο, όπως σημείωσε ο Bonnard, «ο τραγουδιστής δεν είναι πάντα χαρούμενος». 

Pierre Bonnard, Nude in an Interior, 1935 

Pierre Bonnard, The Studio with Mimosa, 1939-46 

Pierre Bonnard, In the Bathroom, 1940 

Η Marthe de Méligny συνέχισε να αποτελεί το κύριο θέμα του στα έργα του. Η υγεία της επιδεινώθηκε, αλλα θα λάμπει κάθε μέρα, ακολουθώντας την θεραπεία του νερού που έπρεπε να ακολουθήσει για τις διάφορες ασθένειες της. 

Ο Bonnard καταγράφει την οικειότητα και τη μελαγχολία της σχέσης τους στο έργο του Nude in the  Bath, 1936. 

Pierre Bonnard, Nude in the Bath, 1936 

Επιστρέφοντας, με έντονες τις μνήμες από την έκθεση του Bonnard, η εικόνα του ουρανού του Λονδίνου από την γυάλινη οροφή του ταξί, απέκτησε μια άλλη διάσταση: Η ατμόσφαιρα των έργων του Bonnard ήταν αίφνης παρούσα, εμπρός μου, πιο δραματοποιημένη όμως από τα απροκάλυπτα επιτεύγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. 

Pierre Bonnard, detail 

One Blackfriars Apartments,

London, 02 03 2019. Η εικόνα του ουρανού του Λονδίνου από την γυάλινη οροφή του ταξί.

Καλό Πάσχα!

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

Υ.Γ Το κείμενο αυτής της ανάρτησης, βασίζεται κυρίως στον μικρό κατάλογο και στις αναρτήσεις στις αίθουσες τις έκθεσης. Την επιμέλεια της έκθεσης είχαν ο Matthew Gale και η Hellen O΄ Malley. 

Διάρκεια μέχρι 6 Μάϊου 2019