ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 10 

Από το νέο συγκρότημα Bloomberg 

για καφέ στο “The Ned” 

αναπολώντας την Τράπεζα της Ελλάδος 

+ 

μια έκπληξη 

Foster & Partners, Bloomberg London 

Μετά την έκθεση των Viola Michelangelo στην Royal Academy, που θα παρουσιαστεί την επόμενη φορά, επιλέξαμε  για καφέ το περίφημο “Τhe Ned”. Στην συμβολή των οδών Queen Victoria St και της Queen St και βγαίνοντας από το ταξί Uber, αντικρύζω ένα νέο συγκρότημα βαρύ, χαμηλού ύψους, αξιοπρεπές και ήρεμο, που ξεχωρίζει στο City και επιβάλλεται με τον δικό του τρόπο στο αστικό τοπίο του Λονδίνου. 

Σύντομα αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για το νέο συγκρότημα της Bloomberg που σχεδίασε η ομάδα Foster & Partners, κατασκευάστηκε από την Sir Robert McAlpine και ολοκληρώθηκε πρόσφατα προκαλώντας ποικίλα σχόλια. Η Bloomberg L.P. είναι ως γνωστόν ιδιωτική εταιρεία χρηματοοικονομικού λογισμικού, δεδομένων και των μέσων ενημέρωσης με έδρα το κέντρο του Μανχάταν,  στη Νέα Υόρκη  των ΗΠΑ  που ιδρύθηκε από τον Μάικλ Μπλούμπεργκ το 1981. Στόχος της για αυτό το συγκρότημα ήταν ένα εξωτερικό που να είναι αξιοπρεπές και ένα εσωτερικό που να είναι δυναμικό και καθώς φαίνεται επετεύχθη. 

The green stuff … Cristina Iglesias’s water feature at the base of Bloomberg HQ resembles a fetid swamp. Photograph: Guy Bell/Rex/Shutterstock

Με πρώτο πλάνο τις παράξενες υδάτινες διαμορφώσεις της ισπανίδας καλλιτέχνιδος Cristina Iglesias με τίτλο "Forgotten Streams" που παραπέμπουν στην κοίτη του ποταμού Walbrook, εισχωρούμε στην κεντρική στοά του συγκροτήματος στα ίχνη του ρωμαϊκού δρόμου της Watling Street, που χωρίζει το συγκρότημα σε δύο κτίρια που συνδέονται μεταξύ τους με γέφυρες. 

Σταδιακά αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για ένα μοναδικό κτίριο κύρους που δεν φωνάζει αλλά σταδιακά αποκαλύπτει μια υψηλή ποιότητα κατασκευής με πραγματικά σπάνιες, δύσκολες και ακριβές λεπτομέρειες που ξεχωρίζουν για την απλότητα της μορφής.

© James Newton Photographs 

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πως σε ένα ρασιοναλιστικό κατά βάση κτιριακό συγκρότημα, ως προς τους όγκους, αναδεικνύονται διατομές αρχιτεκτονικών στοιχείων που παραπέμπουν στην μορφή της σταγόνας. 

Είναι δε σπάνιο που τα στοιχεία αυτά (υποστυλώματα, απολήξεις πλακών κλπ) είναι επενδεδυμένα με ένα είδος ψαμμίτη από την Ινδία με αξιοζήλευτες χαράξεις που ακολουθεί την πλαστική φόρμα προφανώς του σκυροδέματος που αγκαλιάζει. Επενδύσεις σε χρώμα γαιώδες με φιλική υφή που σε προκαλούν να τις αγγίζεις να τις χαϊδέψεις και να αισθανθείς αυτή την παράξενη δύναμη της υψηλής ποιότητας. 

© Nigel Young / Foster + Partners 

Αυτή την δύναμη του χρήματος, που αποτυπώνεται πάνω στο κτίριο που δεν φωνάζει αλλά παραπέμπει σε εποχές αναγέννησης, με περίτεχνες επεξεργασίες που παραμένουν διακριτικές. Το κτίριο Bloomberg επιβάλλεται δικαίως στην περιοχή με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από τα συνηθισμένα νέα προκλητικά κτίρια.

Μεγάλα χάλκινα περιστρεφόμενα διαφράγματα εντάσσονται στα ανοίγματα του κτιρίου. Είναι αυτά που ο Foster αποκαλεί "βράγχια" / “gills”, με φτερά που ανοίγουν και κλείνουν αυτόματα, επιτρέποντας στο κτίριο να αναπνέει, ενώ μαλακώνει το θόρυβο της κυκλοφορίας από το εξωτερικό. 

Το κτίριο είναι γνωστό επίσης για την ενεργειακή του απόδοση. Έχει βαθμολογηθεί με την υψηλότερη βαθμολογία σχεδιασμού που επιτεύχθηκε ποτέ σε κτίριο γραφείων με ποσοστό 98,5% με την μέθοδο αξιολόγησης BREEAM. Ο Foster ισχυρίζεται ότι το κτίριο που προκύπτει χρησιμοποιεί 70% λιγότερο νερό και 40% λιγότερη ενέργεια από ένα τυπικό κτίριο γραφείων. Το σύνολο των χώρων φωτίζονται με 500.000 LED. 

Το κτίριο διαθέτει επίσης έργα τέχνης από τον Olafur Eliasson και άλλους καλλιτέχνες. 

Olafur Eliasson: No future is possible without a past

Photo: James Newton 

Όταν πληροφορήθηκα ότι το συγκρότημα κόστισε ένα δισεκατομμύριο λίρες συνειδητοποίησα που έχει πιά φτάσει ο ρόλος του αρχιτέκτονα που πρέπει να αντιμετωπίσει τέτοιας αξίας τέτοιας κλίμακας και τέτοιας ποιότητας projects και κυρίως πόσο πιά μακριά βρισκόμαστε στην Ελλάδα, πόσο απομακρυνόμαστε από τις εξελίξεις και παραμένουμε στο περιθώριο. 

Το κτίριο έχει υποστεί έντονες κριτικές για το υψηλό κόστος και την σπατάλη ως προς τις επιλογές των υλικών, παρά την υψηλή ενεργειακή του απόδοση. Οι 10 000 τόνοι ψαμμίτη από την Ινδία και οι 600 τόνοι χαλκού που εισήχθησαν από την Ιαπωνία θα μπορούσαν να υποκατασταθούν από τοπικά υλικά με θεαματικά χαμηλότερο κόστος. 

Παρόλα αυτά  το 2018, η RIBA ανακοίνωσε ότι το Bloomberg London διακρίθηκε με το βραβείο Stirling. 

για καφέ στο “The Νed” 

Sir Edwin Lutyens, αρχιτέκτων, Κτίριο της Midland Bank σήμερα 

Αφήνοντας πίσω το συγκρότημα Bloomberg London προσεγγίζουμε στην διεύθυνση 27 Poultry, London το περίφημο κτίριο με την νέα επωνυμία “The Ned”. Ένα ιστορικό διατηρητέο κτίριο που σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1920 ως το παγκόσμιο αρχηγείο της Midland Bank που ήταν μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του Ηνωμένου Βασιλείου που σήμερα έχει απομακρυνθεί. 

Sir Edwin Lutyens, αρχιτέκτων, Κτίριο της Midland Bank σήμερα, είσοδος υπό την επωνυμία “The Ned” 

Διασχίζοντας την είσοδο του κτιρίου βρεθήκαμε σε ένα ιστορικό οικείο χώρο τραπεζικών συναλλαγών που συναντάμε και στην Αθήνα. 

Στο κέντρο σε υπερυψωμένο βάθρο εναλλάσσονται μπάντες τζαζ μουσικής που φωτίζονται από ψηλά και ανεβάζουν την υποφωτισμένη ατμόσφαιρα του εμβληματικού αυτού χώρου, που ήταν κατάμεστος από κόσμο που προφανώς είχαν έρθει μετά την δουλειά τους για ένα ποτό ή φαγητό. 

Στον πρώην τραπεζικό χώρο του Ισογείου, όπου τα χαρακτηριστικά art deco 30 είναι ακόμα εμφανή, τα οκτώ εστιατόρια και cafe που οριοθετούνται απλά στους χώρους συναλλαγών καλύπτουν όλα τα γούστα. 

Ο χώρος του ισογείου της Midland Bank to 1930 

Ο ίδιος χώρος του ισογείου σήμερα ως The Ned 

Απολαμβάνοντας τον καφέ μας και βέβαια τον χώρο και την ζωντάνια του κόσμου και της ορχήστρας, διαπιστώσαμε ότι το ”The Ned” είναι ένα ιστορικό διατηρητέο κτίριο που βρίσκεται στην καρδιά του Λονδίνου και σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1920 από τον Sir Edwin Lutyens ως το παγκόσμιο αρχηγείο της Midland Bank. Το αρχιτεκτονικό του στυλ του Sir Edwin είναι γνωστό για τον τρόπο με τον οποίο συνδυάζει την κλασσική αρχιτεκτονική με τις ινδικές επιρροές στο εικονικό έργο του στο Νέο Δελχί. 

the bank's main entrance and reception desk in 1930 

Το κτίριο πέρασε στην HSBC το 1992 μέχρι που το 2012 ο Nick Jones, ιδρυτής της Soho House & Co είδε το κτίριο και το ερωτεύτηκε. 

Σε συνεργασία με τον κατασκευαστή ξενοδοχείων της Νέας Υόρκης Sydell Group, ο Jones ανέλαβε να μετατρέψει τη γιγαντιαία τράπεζα σε ξενοδοχείο πολυτελείας (έξι αστέρων!) διατηρώντας αρκετά χαρακτηριστικά της τράπεζας. 

Τα γραφεία των τραπεζών στους ορόφους έχουν διαμορφωθεί σε 252 δωμάτια και σουίτες ξενοδοχείου.

Πίνοντας τον καφέ μας συνειδητοποίησα πόσο οικείος μου ήταν ο χώρος έχοντας μνήμες από τις αντίστοιχες αίθουσες συναλλαγών κοινού στην Ελλάδα σε κτίρια του μεσοπολέμου και κυρίως τραπεζών. Συγκεκριμένα ήρθε αυτόματα στο νου ο ισόγειος χώρο συναλλαγών της Τράπεζας της Ελλάδος στην οδό Πανεπιστημίου, που πρόσφατα επισκέφτηκα και εντυπωσιάστηκα με  την αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου του αρχιτέκτονα Δημήτρη Τριποδάκη. 

Νικόλαος Ζουμπουλίδης και Κωνσταντίνος Παπαδάκης αρχιτέκτονες, 

Κτίριο Τράπεζας της Ελλάδος 1938, 

Φωτογραφίες Γιώργης Γερόλυμπος 

Δημήτρης Τριποδάκης αρχιτέκτων, Τράπεζα της Ελλάδος, 

άποψη από την είσοδο της η κεντρικής σάλας στο ισόγειο, 

Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Δημήτρης Τριποδάκης αρχιτέκτων, Τράπεζα της Ελλάδος, 

άποψη της η κεντρικής σάλας ή «πλατείας» στο ισόγειο, Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Δημήτρης Τριποδάκης αρχιτέκτων, Τράπεζα της Ελλάδος, 

άποψη της η κεντρικής σάλας ή «πλατείας» στο ισόγειο, 

Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Μια αντίστοιχη ικανού ύψους γραμμική αίθουσα, με δύο παράλληλες σειρές 12 υποστυλωμάτων με κιονόκρανα, με γυάλινη φωτεινή οροφή, δάπεδα άσπρα μαύρα σε διάταξη σκακιού, εξαιρετικές λεπτομέρειες και ακριβή και λιτή επίπλωση αποτελεί την επιβλητική, κεντρική σάλα ή «πλατεία», που έχει σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Τριποδάκης, στο ισόγειο του κτιρίου, που εγκαινιάστηκε στις 4 Απριλίου του 1938. Αξίζει να συσχετίσουμε τους δύο χώρους και να αναγνωρίσουμε κοινά στοιχεία και ομοιότητες μιας εποχής.

Δημήτρης Τριποδάκης αρχιτέκτων, Τράπεζα της Ελλάδος, 

άποψη της η κεντρικής σάλας ή «πλατείας» στο ισόγειο, Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Τράπεζα της Ελλάδος 

Ένα από τα δύο ψηφιδωτά στο δάπεδο, σε σχέδια του Ν. Ζουμπουλίδη και κατασκευής Gianese Venezia, 

 Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Συγκρίνοντας τον μεγαλοπρεπή αυτό χώρο στην Ελλάδα, που παραμένει πιά σχεδόν άδειος με τον αντίστοιχο χώρο στο Λονδίνο εκτιμώ  ότι ο δικός μας χώρος  υπερτερεί αισθητικά, και παραμένει μάλλον ανενεργός όσες φορές τον έχω επισκεφτεί, άψυχος θα έλεγα σε σχέση με την ζωντάνια του the Ned στο Λονδίνο. 

Τράπεζα της Ελλάδος, μέρος της οροφής της σάλας του ισογέιου, 

Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος 

Προβληματίζομαι γιατί και εξαιρετικούς αντίστοιχους αναξιοποίητους χώρους έχουμε, και τζαζ μπάντες έχουμε και καλά καφέ και εστιατόρια  και υποψήφιους πελάτες Έλληνες και ξένους έχουμε, που θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Δυστυχώς τέτοια κτίρια εγκαταλείπονται, ή καταστρέφονται όπως το ισόγειο του χρηματιστηρίου, το κτίριο του ΟΤΕ στην Σταδίου, το κτίρια της Αγροτικής Τραπέζης στην Πανεπιστημιου και τόσα άλλα. Ας αναδείξουμε και ξαναζωντανέψουμε τον πολιτισμό μας. 

Κλείνω με μία έκπληξη

 

Ένα κόσμημα στην πόλη που αναβαθμίζει τον δημόσιο χώρο. Ένα κτίριο των Δημήτρη Ησαΐα και Τάση Παπαϊωάννου που μόλις ολοκληρώθηκε φωνογραφημένο από τον Γιώργη Γερόλυμπο στην οδό Ευφράνορος 6 στο Παγκράτι. Μια χειρονομία που αναδύει μνήμες και αναστατώνει ευχάριστα τον αδιάφορο πιά αστικό ιστό της πόλης. Αναμένουμε την πλήρη δημοσίευση του έργου. 

Δημήτρης Ησαϊας και Τάσης Παπαϊωάννου αρχιτέκτονες, 

Κτίριο κατοικίας στην οδό Ευφράνορος 6, Παγκράτι. 

Φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος