ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 

ΚΑΙ ΤΟ ΠΩΛΗΤΗΡΙΟ 

ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ 

ΑΝΑΒΑΘΜΙΖΟΝΤΑΙ 

Τρία ακριβώς χρόνια πριν, στις 26 Ιανουαρίου 2016, σε ανάρτηση σε αυτό το μπλογκ, με υπότιτλο η «Ασπασία Λούβη απογειώνει τα πωλητήρια των Μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων» προβλήθηκε μία εξαιρετική πρωτοβουλία. 

Οργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με υπουργό πολιτισμού τον Νίκο Ξυδάκη και με πρωτοβουλία της Ασπασίας Λούβη, πρόεδρο τότε του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων καλλιτεχνικός διαγωνισμός, με σκοπό να αναδειχθούν designers, αρχιτέκτονες, δημιουργοί, καλλιτέχνες εφηρμοσμένων τεχνών και δημιουργικά γραφεία, επαγγελματίες και φοιτητές που σχεδίασαν το δημιουργικό για την μαζική παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων εμπνευσμένων από θεματικές ενότητες εκθεμάτων των Μουσείων ή των ίδιων των Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων της Ελλάδος. 

Δημήτρης Τζαβάρας

Παρουσιάστηκαν τότε στο Ρομάντσο όλες οι προτάσεις και βέβαια και αυτές που διακρίθηκαν. Με τα δεδομένα εκείνης της εποχής προβλεπόταν ότι τα αντικείμενα αυτά θα ήταν διαθέσιμα στα δημόσια Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους από τον Μάϊο του 2016. 

Βασιλικη Χριστίνα

Έκτοτε πολλά άλλαξαν. Άλλαξαν υπουργοί και υφυπουργοί, καρατομήθηκε η κυρία Λούβη διατυπώνοντας τεκμηριωμένες βολές, αποκαλύφθηκαν παθογένειες και έντονες αντιδράσεις, υποβλήθηκαν μηνύσεις, άλλαξαν οι πρόεδροι του Τ.Α.Π. και νέα πρόσωπα μπήκαν «στο κάδρο». Τελικά φαίνεται ότι μετά από τρία χρόνια οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν. Νέο θεσμικό πλαίσιο που δρομολογήθηκε από τον Υφυπουργό Πολιτισμού Κώστα Στρατή για την αναβάθμιση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων άνοιξε νέους δρόμους, τόσο για το ασφαλές ηλεκτρονικό εισητήριο, όσο και για τα πωλητήρια. Μία επίσκεψη στο πωλητήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών αποδεικνύει ότι υπάρχει σημαντική αναβάθμιση και υλοποίηση των στόχων. 

Άποψη από το εσωτερικό του Πωλητηρίου του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών 

Προηγήθηκε μια τεράστια δουλειά από την Ασπασία Λούβη για την ενίσχυση των υποδομών και αλλαγής των διαδικασιών για να εξασφαλιστούν, μέσω διαγωνισμών, ικανός αριθμός αντικειμένων για να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες των πωλητηρίων. 

Απόψεις του Πωλητηρίου του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών 

Το πωλητήριο διαθέτει σήμερα ένα μεγάλο αριθμό πιστών αντιγράφων από αρχαιολογικά ευρήματα υψηλής ποιότητας σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Τα αντίγραφα αυτά γίνονται μόνο από το ΤΑΠ που έχει την εξουσιοδότηση βάσει του νόμου. 

Από την σειρά αυτή παρουσιάζονται στην συνέχεια ενδεικτικά, δείγματα από την πλούσια συλλογή του πωλητηρίου, που πέρα από το ενδιαφέρον των τουριστών αποτελούν αντικείμενα και για το ελληνικό κοινό είτε σαν ξεχωριστά δώρα είτε και σαν έργα τέχνης για τους καθημερινούς μας χώρους κατοίκησης και εργασίας. 

Κεφαλή της Αφροδίτης της Μήλου από το άγαλμα που βρέθηκε στο νησί της Μήλου. Δεύτερο ήμισυ του 2ου αι. π.Χ. 

165 € 

Η «σανδαλιζόμενη Νίκη». Ανάγλυφη, μαρμάρινη πλάκα από το θωράκιο του ναού της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη. Γύρω στα 410 π.Χ. 

360€ 

Μουσείο Χανίων. Παιχνίδι από πηλό από το Καβαλομούρι Κισσάμου. 

Τέλος 8ου αι. π.Χ. 

90 € 

Ανάγλυφο από μαρμάρινη βάση αγάλματος Κούρου, με παράσταση «εφήβων κερητιζόντων». Από το Θεμιστόκλειο τείχος στον κεραμεικό. Γύρω στα 490 π.Χ. 

115 € 

Μαρμάρινο ανάγλυφο αθλητή δαφνοστεφανωμένου. Βρέθηκε κοντά στον ναό της Αθηνάς στο Σούνιο. Περίπου 460 π.Χ.

135 € 

Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου. Άγαλμα Αφροδίτης ή Νύμφης καθισμένης σε βράχο. Από την πόλη της Ρόδου. Τέλος 2ου-αρχές 1ου αι. π.Χ. 

400 € 

Μαρμάρινη κεφαλη νέας από την Αθηναϊκή Αρχαία Αγορά. 

Δεύτερο ήμισυ του 1ου αι. π.Χ. 

75 € 

Μαρμάρινο γλυπτό Tritonis (γυναίκα με ουρά δελφινιού) που χρησιμοποιείτο σαν υπόβαση του θρόνου του Μεγάλης Θεάς στα Λυκόσουρα Αρκαδίας, 2ος αι. π.χ. 

350 € 

Περιστέρι αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Από το Δαφνί Αττικής Ελληνιστικής περιόδου. Το πρωτότυπο είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο. 

30 €  

Αντίγραφο από μουσικό όργανο από το Μινωικό νεκροταφείο στους Φούρνους , Αρχάνες, Κρήτη. Περίπου 1800 π.χ. 

60 € 

Τα νέα αντικείμενα που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 2016, αφορούν κυρίως είδη πορσελάνης, μαντήλια, τσάντες, καπελάκια και μπλουζάκια T-shirt. Αποτελούν την δεύτερη ενότητα που εκτίθεται στο πωλητήριο, όχι όμως με τον καλύτερο τρόπο. 

Τα είδη πορσελάνης π.χ είναι «εγκλωβισμένα» σε ένα πυκνό πλέγμα που οι σκιές του συγχέονται με τα εκθέματα και έχουν τοποθετηθεί πολύ χαμηλά, μέχρι την στάθμη του δαπέδου. 

Το έντονο πυκνό πλέγμα ραφιών υποδέχεται τα αντικείμενα πορσελάνης που είναι τοποθετημένα μέχρι το πάτωμα, δημιουργώντας σύγχυση με τις πολλαπλές σκιές. 

Σχεδιασμός Δημήτρης Τζαβάρας

Σχεδιασμός Δημήτρης Κουρκουτης 

Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι από το πωλητήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου, παρ΄ όλη την συνολική θετική εικόνα, απουσιάζει η προσεγμένη αρχιτεκτονική επιμέλεια. Η συνολική εικόνα των χώρων του πωλητηρίου, η παρουσίαση των εκθεμάτων και οι φωτισμοί για τα αρχαιολογικά αντικείμενα είναι αποδεκτή και άλλοτε υποδειγματική, αλλά τα νέα προϊόντα προβάλλονται μάλλον αδέξια. Κούπες, τσάντες και μπλουζάκια παρουσιάζονται με τρόπους που δεν αναδεικνύουν τα νέα προϊόντα. Υπάρχει ενίοτε μια αίσθηση προχειρότητας, που τα υποβαθμίζει. Αξιέπαινη βέβαια η προσπάθεια των αρχαιολόγων και των πωλητών, αλλά χρειάζονται  ειδικευμένες χειρονομίες. 

Σχεδιασμός Δημήτρης Κουρκουτής

Εικόνες από την έκθεση με τα μαντήλια και τις τσάντες

Εκτίμησα βέβαια και κάποιες λεπτομέρειες για μένα πολύ σημαντικές που αποκαλύπτουν την σοβαρότητα της όλης προσπάθειας. Κάθε αντικείμενο του διαγωνισμού συνοδεύεται και με την δική του καρτέλα όπου πέρα από το βασικό σχέδιο concept που απεικονίζεται, αναφέρεται και το όνομα του σχεδιαστή. 

Ενδιαφέρουσα είναι η διάταξη για την πώληση των βιβλίων που παρατίθενται σε ένα μεγάλο τραπέζι που επιτρέπει στον επισκέπτη να τα ανακαλύψει και να καθίσει να τα ξεφυλλίσει σε ένα ήρεμο περιβάλλον. 

Εντύπωση προκαλούν οι εξαιρετικά χαμηλές τιμές όλων των εκθεμάτων. Είναι θετικό που είναι προσιτές και πραγματικά αξίζει τον κόπο να επιλέξει κανείς αντικείμενα για κάθε χρήση. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως δημιουργείται μια αίσθηση απαξίωσης ή υποβάθμισης των αντικειμένων. 

Η ένταξη του πωλητηρίου στο υπόγειο του Μουσείου δημιουργεί μια δυσκολία ως προς την πρόσβαση των επισκεπτών με τις σκάλες, μια και δεν υπάρχει ανελκυστήρας. Το πρόβλημα κάπως μετριάζεται μια και βρίσκεται δίπλα στο cafe. 

Μικρό τμήμα πωλητηρίου με βιτρίνες, όπου τα προϊόντα παρουσιάζονται καλύτερα, αποτελεί ένα είδος κράχτη στο Ισόγειο του Μουσείου που προετοιμάζει τον επισκέπτη να κατέβει στο πωλητήριο στο υπόγειο. 

Τα είδη πορσελάνης προβάλλονται καλύτερα στο μικρό εκθετήριο, όπως και τα μαντήλια

Θα μπορούσε βέβαια ένας ή δύο από τους πολλούς απασχολούμενους στο υπόγειο να εξυπηρετεί κάποιους πελάτες με κινητικές δυσκολίες στο ισόγειο, ζητώντας με εσωτερικό τηλέφωνο να φέρνουν τις επιλογές τους, αλλά και να κατευθύνουν το κοινό προς το κεντρικό πωλητήριο.  Η μικρή πινακίδα εν μέσω του πλήθους των επισκεπτών δεν αρκεί.

Το σκηνικό ομοίωμα εργαστηρίων στον προθάλαμο του πωλητηρίου αποτελεί μια υπερρεαλιστική προσομοίωση, διδακτική μεν όχι όμως και επιτυχής. Όσο επιδιώκεται μια «ακριβής» αναπαράσταση με κάθε είδους αντικείμενα, τελικά απουσιάζει η ουσία που θα προέκυπτε μέσα από μια αφαιρετική και παράλληλα εικαστική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση βέβαια η υπόμνηση του έργου των αντιγράφων των μινωικών τοιχογραφιών και μεταλλικών αντικειμένων των πατέρα και γιο Εmile Gillieron, και της ιστορίας των εργαστηρίων αντιγράφων του ΤΑΠ από το 1893, είναι πολύτιμη. 

Μικρές εκθέσεις με εκθέματα που δεν πωλούνται εμπλουτίζουν τον εκθεσιακό χώρο του πωλητηρίου. Μια συμπληρωματική πρωτοβουλία της αρχαιολόγου Μιμίκας Γιαννοπούλου, υπεύθυνης του τομέα Πολιτιστικών Προϊόντων-Πωλητηρίων και εκλαϊκευμένων εκδόσεων του ΤΑΠ. 

 Καλλιτέχνες εμπνευσμένοι από τον κόσμο των αρχαιολογικών ευρημάτων εκθέτουν έργα τους, όπως του καταξιωμένου γλύπτη και προϊστάμενου του εργαστηρίου Στέλιου Γαβαλά, καθώς και του αγγειογράφου Θωμά Κοτσιγιάννη τα αγγεία του οποίου εκτίθενται, είναι πιστοποιημένα αλλά δεν πωλούνται. 

Από την έκθεση με τα αγγεία του αγγειογράφου Θωμά Κοτσιγιάννη 

Φαίνεται ότι στο πλαίσιο αυτό γρήγορα θα προχωρήσουν οι αναβαθμίσεις και άλλων αρχαιολογικών χώρων και Μουσείων. Ήδη το προβληματικό πωλητήριο της Ακρόπολης έχει κλείσει προς πλήρη ανακαίνιση. 

Η εγκεκριμένη από το ΚΑΣ την Τρίτη 20 Ιανουαρίου 2015 απόφαση για προκήρυξη διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την πλήρη ανακατάταξη των απαράδεκτων εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης κοινού στην Ακρόπολη προφανώς και δυστυχώς έχει εγκαταλειφθεί. (βλέπε σχετική ανάρτηση εδώ ).