ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 

Ιωάννης Δεσποτόπουλος: 

"Περί των προσόντων του  αμίσθου βοηθού

Αναστασίου Μπίρη" 

Τάσος Μπίρης - Ιωάννης Δεσποτόπουλος

(φωτομοντάζ)  

Η Μάρω Αδάμη μου εμπιστεύτηκε αυτή την φορά μία σπάνια ιδιόχειρη επιστολή του καθηγητή της έδρας Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων (Ειδικής Κτιριολογίας) Ιωάννη Δεσποτόπουλου προς την Πρυτανεία του Εθν. Μετσόβιου Πολυτεχνείου, για τον διορισμό του τότε άμισθου βοηθού Αναστάσιου Μπίρη ως έμμισθου επιμελητού. Η ίδια επιστολή υπάρχει και δακτυλογραφημένη με τις ιδιόχειρες συμπληρώσεις και διορθώσεις του Δεσποτόπουλου, αποτυπώνοντας την πραγματικότητα μιας άλλης εποχής όπου η αλληλογραφία στο ΕΜΠ ήταν σε άπταιστη καθαρεύουσα και με επίμονη επεξεργασία των κειμένων.

Παρακάλεσα την Μάρω Αδάμη να προετοιμάσει ένα εισαγωγικό κείμενο που να αναφέρεται στην περιρέουσα ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής το οποίο παραθέτω στην συνέχεια, αλλά και τον Τάσο Μπίρη να αναζητήσει στο αρχείο του φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την εικονογράφηση αυτής της ανάρτησης. 

Παραθέτω επίσης και φωτογραφημένες τις δύο επιστολές καθώς και καταγραφή της δακτυλογραφημένης.

Ψαχουλεύω Ψαχουλεύω

Τεκμήρια-Ντοκουμέντα

Της Μάρως Καρδαμίτση Αδάμη

Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη

Από κοριτσάκι μ’ άρεσε να ψαχουλεύω συρτάρια ντουλάπια χαρτιά. Φυσικό ήταν μεγαλώνοντας να βρεθώ κάποια στιγμή υπεύθυνη αρχείων. Ο αρχειονόμος το πρώτο πράγμα που πρέπει να μάθει είναι κατ’ αρχάς να είναι αδιάκριτος και στην συνεχεία να ψαχουλεύει ακούραστα. Συχνά λέω σε φίλους και γνωστούς Μην αφήνετε πάνω στο γραφείο σας κανένα έγγραφο που δεν θέλετε να το διαβάσω. Αν μπω μέσα δεν θα κρατηθώ θα το διαβάσω έστω και ανάποδα.

Τώρα λοιπόν που πέρασα τα ’70, το ψαχούλεμα κι’ η επιστροφή στο παρελθόν έχει γίνει πάθος.

Ανακαλύπτω συνέχεια ιστορίες.

Ιστορίες που θέλω να μοιραστώ μαζί. Αρχίζω λοιπόν με μια επιστολή της 15-9-69 και του πρόχειρου της, 14-9-69 του καθηγητή της έδρας Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων (Ειδικής Κτιριολογίας) Ιωάννη Δεσποτόπουλου προς την Πρυτανείαν του Εθν. Μετσόβιου Πολυτεχνείου , με θέμα: 

«Περί των προσόντων του αρχιτέκτονα του Ε.Μ.Π κυρίου Αναστασίου Μπίρη, αμίσθου βοηθού της ανωτέρω έδρας, δια τον διορισμό του ως εμμίσθου επιμελητού κλπ».

Πολυτεχνείο 1969. Την περίοδο αυτή και μέχρι το τέλος της χούντας οι άμισθοι και έμμισθοι βοηθοί, διοριζόντουσαν μετά από πρόσκληση του Καθηγητή της έδρας, χωρίς εκλογές και οι επιμελητές μετά από πρόταση του καθηγητή προς την Πρυτανεία. Διδακτορικό όφειλαν να κατέχουν μόνον οι διδάσκοντες υφηγητές, οι οποίοι και ελάμβαναν τον τίτλο μετά από φανερή δικαιολογημένη ψήφο εκ μέρους του σώματος των καθηγητών και εφ΄ όσον συγκέντρωναν την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων.

Το βοηθητικό διδακτικό προσωπικό, βοηθοί και επιμελητές διορίζονταν μετά από απλή πρόταση του καθηγητή.

Λάζαρος Καλυβίτης και Τάσος Μπίρης. (Τέλη δεκαετίας του ’70, σε επίσκεψη περιοχής όπου είχε προταθεί από την τέως διδακτική ομάδα του καθηγητή Δεσποτόπουλου χώρος για επεξεργασία σπουδαστικού θέματος. Ο Δεσποτόπουλος ήταν πλέον στη σύνταξη). Απουσιάζουν τυχαία από την φωτογραφία οι συνάδελφοι Μηλένη Παναγιωτοπούλου και Γιώργος Λεονάρδος.
(από το φωτογραφικό αρχείο του Τάσου Μπίρη)

Το διδακτικό έτος διαιρείτο σε δύο σπουδαστικές περιόδους (16 Οκτ. – 31 Ιαν. και 1 Φεβ. – 15 Μαΐου).

Ο σπουδαστής περνούσε στο επόμενο έτος εφ΄ όσον η βαθμολογία του ήταν πάνω από τη βάση (5) σ΄ όλα τα μαθήματα και είχε δικαίωμα επαναληπτικής εξέτασης μόνο σε δύο. 

Εάν δεν περνούσε στο επόμενο έτος δικαιούτο να εγγραφεί «άπαξ» εις την αυτή τάξη.

Σπουδαστής «δις μη προαχθείς εκ τάξεως τινός, αποκλείεται των περαιτέρων σπουδών εις ΕΜΠ».

Αυτά για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.

Μετά από αυτές τις μικρές αλλά σημαντικές πιστεύω πληροφορίες που εντάσσουν στο κλίμα της εποχής την επιστολή του Ι. Δεσποτόπουλου τη σχετική με το διορισμό του Τάσου Μπίρη μπορώ να την παραθέσω ολόκληρη.

Δεν μπορώ όμως να αποφύγω τον πειρασμό να απομονώσω την παρακάτω παράγραφο; 

«Κατά το διάστημα των σπουδών και της θητείας του ως βοηθού, διαπίστωσα την ευκολίαν φιλικής επαφής και πνευματικής σχέσης κατά των σπουδαστών, προσόν λίαν εποικοδομητικόν δια τον επιμελητήν, ως και δια τον Καθηγητήν».

Και είπεν ο Δεσποτόπουλος, διορισθήτω Αναστ Μπίρης και εδιωρίσθη Α Μπίρης, Ημέρα πρώτη.

Και ακολουθούν ημέρα δεύτερη, ημέρα Τρίτη, ημέρα – έτος τέταρτο, ημέρα - έτος Πέμπτο, Διπλωματική.

Η ευκολία φιλικής επαφής και πνευματικής σχέσης με τους σπουδαστές, δικαίωσε τον Δεσποτόπουλο.

Και είπεν Τάσος Μπίρης: Γεννηθήτωσαν αρχιτέκτονες… και κατακυρίευσαν το Μετσόβιο.

Με πολύ αγάπη και φιλιά για τον Τάσο 

Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη 


Η χειρόγραφη επιστολή

Η δακτυλογραφημένη επιστολή

Κατά την αντιγραφή της δακτυλογραφημένης επιστολής που ακολουθεί (όχι στην καθαρεύουσα) σημειώνονται με πλάγια γράμματα  οι χειρόγραφες συμπληρώσεις-διορθώσεις του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. Στην επιστολή αυτή φαίνεται ότι έχει γραφτεί εκ παραδρομής η ημερομηνία 15.9.69 αντί της 15.10.69, με δεδομένο ότι η χειρόγραφη έχει ημερομηνία 14.10.69. 

_____________________________________________

Αθήναι 15.9.69

Προς την
Πρυτανείαν του Εθν. Μετσοβίου Πολυτεχνείου

Ανωτάτην Σχολήν Αρχιτεκτόνων
Έδραν Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων (Ειδικής Κτοριολογίας)
Έ ν τ α ύ θ α

Θέμα : Περί των προσόντων του αρχιτέκτονος ΕΜΠ κ. Αναστασίου Μπίρη, άμισθου βοηθού της ανωτέρω έδρας εις την Έδραν Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, δια τον διορισμόν του ως εμμισθου επιμελητή κ.λ.π.

Κύριε Πρύτανη

Ο κ. Α.ναστάσιος   Μπίρης κατα το διάστημα των σπουδών του υπήρξε ως γνωστόν εκ των αρίστων σπουδαστών της Σχολής με εξαιρέτους συνθετικάς και καλλιτεχνικάς ποιότητας εκφραζομένας με αυστηράν δωρικότητα αντιλήψεων και μορφών. (π.χ. Μουσείον Δήλου κ.λ.π.)

Η μακέτα του σπουδαστικού θέματος «Αρχαιολογικό Μουσείο στη Δήλο», στο οποίο αναφέρεται ο Δεσποτόπουλος στην επιστολή του. Σπουδαστής: Τάσος Μπίρης, (4ο έτος) στο μάθημα των αρχιτεκτονικών συνθέσεων , 1965, Καθηγητής Ιωάννης Δεσποτόπουλος.

(από το φωτογραφικό αρχείο του Τάσου Μπίρη)

Η λογική πλοκή των σκέψεών και πράξεών του  εξυψώνεται εμπλουτίζεται αυθόρμητα δια της εμφύτου συναισθηματικής του φύσεως.

Αι περαιτέρω εργασίαι του κ. Μπίρη αρχιτέκτονος διέπονται υπό του ιδίου πνεύματος, δια την εκπλήρωσιν του οποίου ούτος ο κ.Μπίρης ούτος καταβάλει πάντοτε αυτοθελώς πολλαπλασίαν και κόπους. πέραν των ζητουμένων.

Κατά τό διάστημα της θητείας του ως αμίσθου βοηθού εις την υπ'εμού Έδραν ειργάσθη όσον του επέτρεπε ο εκτός της στρατιωτικής θητείας του χρόνος, με την ιδίαν αυθόρμητον προθυμίαν και έφεσιν.και απόδοσιν.

Κατά το διάστημα των σπουδών και της θητείας του ως βοηθού, διεπίστωσα την ευκολίαν φιλικής επαφής και θερμότητα πνευματικής σχέσεως μετά των σπουδαστών, προσόν λίαν εποικοδομητικόν δια τον επιμελητήν, (ως και δια τον Καθηγητήν).

Τον κ. Α. Μπίρην βλέπω ως ένα εκ των πλέων εκλεκτών νέων αρχιτεκτόνων της χώρας κει ειδκώτερον ως προικισμένο έχοντα όλα τα προσόντα δια την ιδιάζουσαν διδακτικήν αποστολήν του επιμελητού της 'Εδρας Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. Εν τω πλαισίω ταύτων θέλει αναπτυχθή περαιτέρω η προσωπικότης του ως στελέχους εις την Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.

Τα ανωτέρω θεώρησα καθήκον μου έναντι του Πολυτεχνείου και του σπουδαστού μου και φίλου, όπως δια των ανωτέρω εκθέτω προς Υμάς.

Μετά εξαιρέτου τιμής,

Τάσος Μπίρης σπουδαστής στο 2ο έτος (καλοκαίρι 1962). Εργασία στο επαγγελματικό γραφείο του καθηγητή οικοδομικής Franz Hart του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Μετάβαση εκεί μέσω ανταλλαγής σπουδαστών, οργάνωση IASTE.
Θέμα: Κατασκευή μακέτας για τον καθορισμό του σημείου τοποθέτησης μεγάλου μεταλλικού γλυπτού στο προαύλιο του φοιτητικού εστιατορίου, στο Μόναχο. (από το φωτογραφικό αρχείο του Τάσου Μπίρη)

Ιωάννης Δεσποτόπουλος- Τάσος Μπίρης

από την έκθεση «Το εργαστήριο του αρχιτέκτονα» η οποία εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη στις 25 Νοεμβρίου  2015.