SOLAR DECATHLON EUROPE 2014, ΒΕΡΣΑΛΙΕΣ / ΤΡΙΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ “PRET-A-LOGER”

με αφορμή την συμμετοχή Ματθαίου Ζαρμπή στην ομάδα του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου του Delft στην Ολλανδία

Ματθαίος Ζαρμπής, by Valeria Anzolin

Τον Ματθαίο Ζαρμπή τον γνωρίζω και τον παρακολουθώ από τα φοιτητικά του χρόνια στην Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ. Αδελφός στενής φίλης της κόρης μου, ερχόταν συχνά στο σπίτι, πάντα σεμνός και λιγομίλητος. Τις ικανότητές του διαπίστωσα για πρώτη φορά στην διπλωματική του εργασία. Αν θυμάμαι καλά μας άφησε άφωνους με τα εξαιρετικά του σχέδια με μολύβι στο χέρι, σε διαφανές χαρτί, με θέμα την αποτύπωση και την ανάπλαση ενός παραδοσιακού πύργου στην Άνδρο. 

Και τα δύο αδέλφια έφυγαν για το εξωτερικό. Η φίλη ζει πιά και εργάζεται στην Ελβετία και ο Ματθαίος βρέθηκε στην Ολλανδία στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Delft για μεταπτυχιακά. Έμαθα ότι συμμετείχε στην ομάδα που ετοίμαζαν μια πρόταση για να συμμετάσχουν στο Solar Decathlon Europe 2014, στη Γαλλία. 

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα διοργάνωση όπου διαφορετικές ομάδες Πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο διαγωνίζονται για το ποια θα παρουσιάσει τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας και την πιο “επαναστατική” φωτοβολταϊκή τεχνολογία, σε ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά κελύφη. Η διοργάνωση αυτή ξεκίνησε το 2002 στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την διοργάνωση αυτή την παρακολουθώ στενά επί χρόνια γιατί συνήθως οι νέες τεχνολογίες εφαρμόζονται  σε απλά ενδιαφέροντα αρχετυπικά κελύφη, νέα και υπάρχοντα. 

Έτσι χάρηκα όταν είδα στο διαδίκτυο ότι η ομάδα που συμμετείχε ο Ζαρμπής κέρδισε το τρίτο βραβείο και του ζήτησα να μου στείλει σχετικό κείμενο το οποίο παραθέτω στην συνέχεια.

Solar Decathlon Europe 2014 - “Prêt-à-Loger” | “Home with a Skin”

HOME WITH A SKIN

Το πλαίσιο

Τον περασμένο μήνα, πραγματοποιήθηκε στις Βερσαλλίες [Παρίσι, Γαλλία] το Solar Decathlon Europe 2014, ένας διεθνής διαγωνισμός που ξεκίνησε το 2002 στις Η.Π.Α με σκοπό την προβολή των εφαρμογών, της σκοπιμότητας και της ποιότητας της ηλιακής ενέργειας και τεχνολογίας μέσα από το σχεδιασμό και την κατασκευή μιας ενεργειακά αυτόνομης κατοικίας.

Solar Decathlon Europe 2014, Βερσαλίες, Γενική άποψη

Είκοσι ομάδες πανεπιστημίων από όλον τον κόσμο διαγωνίστηκαν σε θέματα πολεοδομίας, αρχιτεκτονικής, μηχανικής, ενεργειακής απόδοσης, βιωσιμότητας, καινοτομίας και επικοινωνίας προκειμένου να αναδειχθούν προτάσεις για το βιώσιμο μέλλον των σύγχρονων πόλεων. 

Το έργο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμμετοχή του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Ντελφτ που απέσπασε το τρίτο βραβείο με το θέμα “Prêt-à-Loger”. Η κεντρική ιδέα της εν λόγω συμμετοχής βασίστηκε στην ανανέωση του υπάρχοντος, αναζητώντας τη λύση για την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης του ήδη δομημένου περιβάλλοντος. Με το σύνθημα «Αναβάθμισε το σπίτι σου, διατήρησε το σπιτικό σου» εκφράζεται άμεσα η πεποίθηση της ομάδας οτι η ενεργειακή αναβάθμιση των πόλεων μπορεί να συνυπάρξει με την συνέχιση του υπάρχοντος αισθήματος της κατοίκησης, της γειτονιάς και της κοινωνικότητας. 

Λαμβάνοντας υπόψη οτι το 2050 μόλις 1 – 2% του δομημένου περιβάλλοντος στην Ευρώπη θα είναι νεόδμητο και με αποδεκτή ενεργειακή απόδοση για τη βιωσιμότητα του, είναι φανερό οτι το “Prêt-à-Loger” εστιάζει στο πραγματικό πρόβλημα που πλήττει ήδη σήμερα τις πόλεις. Η συμμετοχή εκθέτει την ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτίσματος [“Doorzonwoning” – σειριακή κατοικία] που αποτελεί την κυρίαρχη τυπολογία κατοικίας στην Ολλανδία καταλαμβάνοντας σήμερα το 40% των ήδη χτισμένων κατοικιών. Μια τέτοια πρόταση εχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ενεργειακή απόδοση των πόλεων ενώ ταυτόχρονα απαντά σε ένα σημαντικό τμήμα της αγοράς για τον κλάδο της κατοικίας και της κατασκευής. 

Η λύση

Η υλοποίηση της ιδέας αυτής γίνεται με τη χρήση μιας επιπλέον «επιδερμίδας» για τις κατοικίες, η οποία καλύπτει τα υπάρχοντα κτήρια προσδίδοντας τους επιπλέον δυνατότητες. Με την εφαρμογή της «επιδερμίδας» ενσωματώνονται στο κτήριο παθητικά και ενεργειακά συστήματα για τον κλιματισμό του εσωτερικού χώρου, τη μόνωση του κτηρίου, την παραγωγή ενέργειας και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ενοίκων. Η λύση του “Prêt-à-Loger” αποτελεί μια εργαλειοθήκη επεμβάσεων διαθέσιμων ήδη σήμερα στην αγορά, από την οποία κανείς μπορεί να επιλέξει το συνδυασμό που αρμόζει στις ανάγκες και τις δυνατότητες του.

Η εφαρμογή της «επιδερμίδας» αποσκοπεί σε δύο βασικές ενέργειες: τη θερμική μόνωση της ψυχρότερης πλευράς του κτηρίου [συνήθως της βόρειας] και την επέκταση της κατοικίας προς τη θερμότερη πλευρά [συνήθως της νότιας]. 

Η επέκταση αυτή εκφράζεται με ένα θερμοκήπιο που καλύπτει τη νότια πλευρά του κτηρίου ως την κορυφή της στέγης. Έτσι επιτρέπεται με παθητικό τρόπο η θέρμανση, ο εξαερισμός και η παραγωγή ζεστού νερού για την κατοικία αξιοποιώντας τη θερμότητα που συσσωρεύεται στο διάκενο μεταξύ των δυο στεγών. Επίσης διευκολύνεται και η δομική ενσωμάτωση των φωτοβολταϊκών πάνελ για την παραγωγή της απαιτούμενης από το κτήριο ενέργειας. Ταυτόχρονα, μια τέτοια επέμβαση προσδίδει έναν εξαιρετικής ποιότητας χώρο στην κατοικία ο οποίος συνδέει οπτικά και φυσικά την κατοικία με το περιβάλλον της καθ’όλη τη διάρκεια του έτους.

Επιπλέον είναι απαραίτητη μια προσεκτική μελέτη των εγκαταστάσεων της κατοικίας. Ένα σύστημα εξαερισμού με δυνατότητα πολλαπλών εισόδων αέρα και ανάκτηση θερμότητας μειώνει τις θερμικές απώλειες του κτηρίου. Η υποκατάσταση του καυστήρα φυσικού αερίου με μια αντλία θερμότητας ενώ διατηρείται η υπάρχουσα εγκατάσταση των θερμαντικών σωμάτων [καλοριφέρ], αυξάνει την απόδοση των εγκαταστάσεων μειώνοντας σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας για τον τεχνητό κλιματισμό του εσωτερικού χώρου. 

Η ομάδα από την Ολλανδία εστίασε σε απλές και πραγματικές λύσεις, προσιτές τόσο σε μεγάλους επενδυτές όσο και στο ευρύ κοινό και τους ιδιοκτήτες κατοικιών. Η «επιδερμίδα» αυτή αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου για την αναβάθμιση των Ολλανδικών πόλεων με τη φιλοδοξία να συντονίσει υπό τη εφαρμογή του τους παράγοντες που διαμορφώνουν το αστικό τοπίο: κυβερνητικούς φορείς, ιδιοκτήτες κατοικιών, ενοίκους, τοπικές κοινωνίες κλπ. Η προσθήκη ενός νέου κελύφους στα κτήρια επιτρέπει την ενεργειακή αναβάθμιση τους, επεμβαίνοντας κατά το ελάχιστο δυνατό στην υπάρχουσα δομή τους και στο εσωτερικό τους. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στους ενοίκους να διατηρήσουν το χαρακτήρα του εσωτερικού χώρου που διαμορφώνεται με τον καιρό της χρήσης του και αποτρέπει κατά το δυνατό τη διατάραξη της καθημερινότητάς του. 

Η ομάδα

Το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Νελφτ έλαβε μέρος στο διαγωνισμό με μια πολυπολιτισμική και διεπιστημονική ομάδα φοιτητών. Νέοι μηχανικοί από όλο τον κόσμο [Ολλανδία, Γερμανία, Αγγλία, Ελλάδα, Ινδία, Ινδονησία, Ταϊβάν, Σαουδική Αραβία, Ιταλία] και με διάφορες ειδικότητες [Αρχιτέκτονες, Πολιτικοί Μηχανικοί, Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, Μηχανικοί Περιβάλλοντος, Γραφίστες] συνεργάστηκαν στο έργο τα τελευταία δυο χρόνια με στόχο τη γνώση για την επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλοντος των πόλεων. Εξελίσσοντας μαζί με την επιστήμη τους και την επαγγελματική τους συμπεριφορά, δόμησαν την ομάδα στη μορφή μιας εταιρείας με σαφή ιεραρχική δομή και ξεκάθαρα τμήματα για τα διάφορα θέματα που ανέδειξε το έργο. 

Η δομή αυτή ήταν απαραίτητη εξαρχής προκειμένου να συνεργαστεί η ομάδα με μια πληθώρα παραγόντων του οικοδομικού κλάδου που ήταν καταλυτική για πραγματοποίηση του έργου. Με χρηματικές χορηγίες και με τη διάθεση τεχνογνωσίας, υλικών και εργασίας διαμορφώθηκαν δυνατές συνεργασίες μεταξύ φοιτητών και επαγγελματιών προκειμένου το “Prêt-à-Loger” να δώσει το παρόν στις Βερσαλίες τον περασμένο Ιούνιο και να αποσπάσει το πρώτο βραβείο για «Επικοινωνία» και «Βιωσιμότητα» καθώς και το δεύτερο βραβείο για «Ενεργειακή Απόδοση» και «Κατασκευή». 

Το συμπέρασμα

Η επιτυχίες αυτές σε συνδυασμό με την λειτουργία της κατοικίας κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού ανέδειξαν την Ολλανδική συμμετοχή στην τρίτη θέση του διαγωνισμού. Το “Prêt-à-Loger” απέδειξε οτι με απλά μέσα και στοχευμένες επεμβάσεις μια κατοικία μπορεί να αναβαθμιστεί όχι μόνο σε ενεργειακά ουδέτερο κτήριο αλλά μπορεί να παράξει περισσότερη ενέργεια απ’ότι μπορεί να καταναλώσει, έστω και στον βροχερό καιρό των Βερσαλιών και της Βόρειας Ευρώπης! Ακόμη σημαντικότερο για το μέλλον των πόλεων γενικά, η ομάδα απέδειξε οτι η πιο βιώσιμη κατοικία στον κόσμο είναι αυτή που υπάρχει ήδη!

Δείτε τα βραβεία και τις συμμετοχές εδώ