ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΟΡΡΟΣ 1920-1991

Δεν σε βλέπω σε οἶδα

Διάλεξη 9ου εξαμήνου

Σχολή Αρχιτεκτόνων Mηχανικών ΕΜΠ

 παρουσίαση και αξιολόγηση ανέκδοτου υλικού 

 ενός  σχεδόν τυφλού μηχανικού-αρχιτέκτονα.

ο Γιώργος Παπαδήμας στην έδρα του αμφιθεάτρου Τ101

Η είδηση κυκλοφόρησε υπόγεια: 

μια ιδιότυπη διάλεξη στο ΕΜΠ για έναν τυφλό αρχιτέκτονα! 

Ζήτησα το όνομα του και περισσότερα στοιχεία, μα από παντού σιωπή ιχθύος. Το μόνο που έμαθα ήταν η ημέρα (24 VΙΙ 2014) και η ώρα της διάλεξης στο Αμφιθέατρο T101. Παρόντες οι καθηγητές Παναγιώτης Τουρνικιώτης, η Βάνα Ξένου και ο Γιάννης Κίζης και το ακροατήριο, όλοι  μέσα σε ένα κλίμα απορίας αν τελικά μπορεί κανείς να κάνει αρχιτεκτονική χωρίς να βλέπει. Στην έδρα γύρω από τον ομιλητή φωτογραφίες, αντικείμενα και κάποια ξεχασμένα χαρτόνια με έγχρωμα σχέδια της δεκαετίας του ΄70. 

Η διάλεξη ήταν αποκαλυπτική και μπορείτε να την διαβάσετε στην συνέχεια. Όλα ξεκίνησαν από το μηδέν. Κάποιες πληροφορίες του Π. Τουρνικιώτη (του αξίζουν συγχαρητήρια που στηρίζει τέτοιες σημαντικές διαλέξεις) και μια σχεδόν εκ του μηδενός σοβαρή και συστηματική έρευνα του φοιτητή Γιώργου Παπαδήμα, που ξεκίνησε με αόριστα και ασαφή αποτελέσματα, αποκάλυψαν μια ιδιότυπη αρχιτεκτονική προσέγγιση. Το αποτέλεσμα η εντυπωσιακή διαδρομή ενός ξεχασμένου δημιουργού με μειωμένη, σχεδόν ανύπαρκτη όραση και έναν αριθμό κτιρίων του, που όπως τόνισε ο Π. Τουρνικιώτης, μπορούν μετά βεβαιότητας να ενταχθούν στην ανθολογία της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Δημιουργίας.

Μιχάλης Όρρος, Κατοικία στο Κεφαλάρι

Ο Γιώργος Παπαδήμας, με μια σοβαρή επιστημονική ωριμότητα παρουσίασε μια τεκμηριωμένη μονογραφία αναζητώντας επίμονα και με μεγάλες δυσκολίες το υλικό του μέσα από περιπλανήσεις από σπίτι σε σπίτι, από ιδιοκτήτη σε ιδιοκτήτη και κατάφερε να καταξιώσει έναν ξεχασμένο σημαντικό εραστή της αρχιτεκτονικής που όπως αποκάλυψε ο Γιάννης Κίζης, ως πολιτικός μηχανικός είχε απαξιωθεί από τον χώρο των αρχιτεκτόνων, αφού μάλιστα είχε παράλληλα και το στίγμα του μηχανικού των υψηλών εισοδημάτων. Προκαταλήψεις που ακόμη μας παρασύρουν σε έναν απύθμενο ελιτισμό.

Μιχάλης Όρρος 1920-1991

Είναι όμως βέβαιο ότι αυτή η συμπληρωματική του ιδιότητα του πολιτικού μηχανικού, του εξασφάλισε την δυνατότητα να πραγματοποιήσει τολμηρές στατικές επιλογές (πέργκολες κλπ). 

Μιχάλης Όρρος,  Τολμηρές πάργκολες στην οικία Λαζαράκη στην Γλυφάδα,

Ο Μιχάλης Όρρος δεν έβλεπε το ποτήρι που ήταν µπροστά του, δεν µπορούσε να δει ούτε το τασάκι. Όµως κατά έναν περίεργο τρόπο στην οικοδοµή έβλεπε και το παραµικρό. Είχε όπως φαίνεται αναπτύξει στο έπακρον τις άλλες αισθήσεις και όλα όσα είναι μέσα μας καταγεγραμμένα.

Διαβάστε την διάλεξη αυτή, συντομευμένη, όπως την προετοίμασε  ο Γιώργος Παπαδήμας, με πλήρη εικονογράφηση, στην αντίστοιχη νέα ενότητα αυτού του blog, κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ 

..................................................................

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης έστειλε το ακόλουθο σχετκό σχόλιο:

Ο ΟΡΡΟΣ ΚΑΙ Ο ALLEN

Μπορεί ένας αρχιτέκτονας να είναι τυφλός; Το ερώτημα, με αφορμή το έργο του αρχιτέκτονα Μιχάλη Όρρου, τίθεται από τον Γιώργο Παπαδήμα στην σπουδαστική του διάλεξη που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, με υπεύθυνο τον Π. Τουρνικιώτη. Δεν παρευρέθηκα αλλά διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον τη δημοσίευσή της στο μπλογκ αυτό. Η απάντηση του Γ. Παπαδήμα είναι απροκάλυπτα θετική: τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει έναν τυφλό αρχιτέκτονα από το να δημιουργήσει σημαντικά έργα, φτάνει να διαθέτει ταλέντο και θέληση. 

Η εντυπωσιακή αυτή ιστορία θάρρους θυμίζει ένα φιλμ του Woody Allen, το Hollywood Ending (2002), με παρόμοια πιστεύω υπόθεση. Ο Woody Allen παίζει το ρόλο ενός σκηνοθέτη που ξαφνικά τυφλώνεται ενώ έχει μόλις αναλάβει να γυρίσει ένα φιλμ ορόσημο της σταδιοδρομίας του. Του είναι αδύνατο να αρνηθεί, κι έτσι αποφασίζει να γυρίσει το φιλμ χωρίς να μαθευτεί το μυστικό του. Η υπόθεση εξελίσσεται με τον γνώριμα απολαυστικό τρόπο του Woody Allen, καθώς ο τυφλός σκηνοθέτης καθοδηγεί ηθοποιούς και οργανώνει σκηνές χωρίς να μπορεί να δει το παραμικρό. Στο τέλος, το φιλμ παρουσιάζεται στις Κάννες, όπου οι ευρωπαίοι κριτικοί παραληρούν από ενθουσιασμό για την τέχνη του, θεωρώντας ότι πρόκειται για το καλύτερο αμερικανικό φιλμ των τελευταίων πενήντα ετών.

Ο Woody Allen διακωμωδεί με ευθυκρισία τους τρόπους του Hollywood, υποχρεώνοντάς σε να σκεφτείς πόσοι άραγε σκηνοθέτες «βλέπουν» πραγματικά τα έργα που γυρίζουν. Ακριβώς το ίδιο νομίζω έκανε κι ο Μιχάλης Όρρος, ξεγυμνώνοντας πολλούς του σιναφιού του που καμώνονται ανέξοδα τους δημιουργούς. 

Δημήτρης Φιλιππίδης

.............................................................................


Ευχάριστη έκπληξη το email  του δημοσιογράφου Νίκου Βατόπουλου, που μεταξύ άλλων μου γράφει:

....Τυχαίνει να ζω σε πολυκατοικία στη Γλυφάδα που είχε σχεδιάσει ο Ορρος και πάντα είχα την αίσθηση ότι επρόκειτο για σπουδαίο δημιουργό. Αλλά δεν ήξερα όλα αυτά τα στοιχεία. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η εργασία αυτή και μου δίνει την ιδέα μήπως κάνω ένα άρθρο προβάλλοντας και την ερευνητική δουλειά του Γιώργου Παπαδήμα.

Στη Γλυφάδα είναι αναγνωρίσιμα τα κτίρια που είχε σχεδιάσει ο Ορρος και τα έχω δει όντας βέβαιος ότι είναι δικά του.

Ατυχώς μία από τις ωραίες μονοκατοικίες του, στη Γλυφάδα, κατεδαφίστηκε πρόσφατα.

Επισυνάπτω δύο φωτογραφίες. Την κατεδαφισθείσα μονοκατοικία και την πολυκατοικία, στην οποία διαμένω, σε λήψη του 1975...

  Μιχάλης Όρρος, κατεδαφισμένη μονοκατοικία στην Γλυφάδα, 

αρχείο Νίκου Βατόπουλου

Μιχάλης Όρρος, Πολκατοικία Πρίγκηπος Πέτρου 21,  στην Γλυφάδα, 

αρχείο Νίκου Βατόπουλου

Ευχαριστώ πολύ τον Νίκο Βατόπουλο για τα συμπληρωματικά αυτά στοιχεία και παρακαλώ όσους διαθέτουν συμπληρωματικές πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό να μας ενημερώσουν. 

.............................................................................