ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΜΠΟΥΤΙΚ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΙΠΕΔ

η περίπτωση της Άνδρου

 Ξενία Άνδρου, Φωτό Λίζη Καλλιγά

Ανακοινώθηκε πρόσφατα ότι το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), βγάζει σε διεθνή διαγωνισμό μιας φάσης δεκατέσσερα τουριστικά ακίνητα με στόχο να μετατραπούν σε μπουτίκ ξενοδοχεία. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται προς «σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη» και το «Ξενία Άνδρου», έκτασης 3.423,87 τ.μ. η οποία περιλαμβάνει κτίριο 2.273 τ.μ. στη Χώρα της Άνδρου, που επί δεκαετίες παραμένει κλειστό και έρμαιο στην φθορά του χρόνου και της φύσης. Η πρωτοβουλία αυτή φαίνεται από πρώτη ματιά ενδιαφέρουσα και είναι πιθανόν για ορισμένα ακίνητα να έχει αποτέλεσμα. Τα προβλήματα όμως που έχουν συσσωρευτεί για κάθε κτίριο είναι πολυσύνθετα και για την περίπτωση της Άνδρου ο Δημήτρης Φιλιππίδης διατυπώνει μια χρήσιμη ρεαλιστική άποψη: 

ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΞΕΝΙΑΣ ΑΝΔΡΟΥ 

του Δημήτρη Φιλιππίδη 

Ξενία Άνδρου 29 VI 2014

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τον «Τρίτωνα», την Ξενία στη Χώρα Άνδρου, πρώτο έργο του Άρη Κωνσταντινίδη στον ΕΟΤ (1957). Μάλλον τα περισσότερα, από τη στιγμή που έκλεισε οριστικά κι άρχισε να καταρρέει ώσπου να φτάσει στη σημερινή του κατάντια. Κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες για την τύχη του, κάποια στιγμή κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο και μεσολάβησαν προσπάθειες, τελικά άγονες, δημοπράτησής του. Εκεί έμεινε η υπόθεση. 

Η Ξενία Άνδρου δεν είναι μόνη. Συμβαδίζει με τις τύχες πολλών άλλων έργων της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, γενικότερο ζήτημα που δεν είναι η στιγμή κατάλληλη για να συζητηθεί. 

Επιστρέφοντας στον «Τρίτωνα», ας συμπληρώσουμε ότι εκ των υστέρων έγινε γνωστή η απέχθεια των κατοίκων της Χώρας για αυτό το κτίριο, η οποία με τον καιρό αντί να αμβλύνεται έγινε εντονότερη. Επίσης ας θυμίσουμε ότι, σε αντιπαράθεση, κατατέθηκαν τα βιώματα κάποιων που έτυχε να μείνουν στο ξενοδοχείο, και περιέγραφαν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που απέπνεε, καθώς βρισκόταν στη μπούκα του καιρού με το μελτέμι να ξεσπάει πάνω στην μπροστινή του προβλήτα. 

Ξενία Άνδρου 29 VI 2014

Έτσι δημιουργήθηκε ένας μύθος γύρω από τον «Τρίτωνα», όπου η φήμη του δημιουργού του, η τραγική μοίρα του σήμερα ετοιμόρροπου κτίσματος και το μίσος των ντόπιων συνέθεταν ένα παράδοξο μίγμα. Ό,τι και να προτεινόταν για το μέλλον της Ξενίας, θα έβρισκε απέναντί του λυσσαλέες αντιδράσεις από πολλές πλευρές. 

Η Ξενία Άνδρου είχε πλέον μεταβληθεί σε τυπικό σύμβολο. 

Μακάρι να υπήρχε μια εύκολη λύση, που σήμερα όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Και όλοι μοιάζουν να περιμένουν το μοιραίο. Οι φορείς προσβλέπουν στην ερείπωση του κτιρίου: η διάλυσή του θα είναι λυτρωτική αφού η αποκατάσταση της στατικής του επάρκειας θα το παραμόρφωνε οριστικά. Μερικοί ιδιώτες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για το οικόπεδο και προετοιμάζονται μυστικά για την εκποίησή του. Οι οργανώσεις προστασίας έχουν εξαντλήσει τη ρητορική τους, θέτοντας ανέφικτους στόχους για το σύνολο των Ξενιών στη χώρα, άθελα υπονομεύοντας περιπτώσεις που είχαν προϋποθέσεις επιβίωσης. Και ο «κοινός άνθρωπος στο δρόμο» προσπερνά το κουφάρι, σήμερα ζωσμένο με προστατευτικό συρματόπλεγμα, χωρίς να κοιτάζει καν. Γι’ αυτόν δεν υπάρχει πια. 

Δημήτρης Φιλιππίδης, Ιούλιος 2014

Τέτοιου είδους ρεαλιστικές προσεγγίσεις–αναλύσεις εκτιμώ ότι είναι πολύτιμες και απαραίτητες για κάθε ένα από τα ακόλουθα κτίρια που έχουν επιλεγεί προς αξιοποίηση: 

Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για: 

Πώληση κατά κυριότητα για: 

∙ το «Αρχοντικό Ευαγγελινάκη», στις Μηλιές Πηλίου 

∙ το «Αρχοντικό Μουσλή», στη Μακρυνίτσα Πηλίου 

∙ το «Αρχοντικό Ξηραδάκη», στη Μακρυνίτσα Πηλίου 

Σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη και μεταγενέστερη μεταβίβαση πλήρους κυριότητας επί τμήματος του ακινήτου για: 

∙ το «Ξενία Τσαγκαράδας», στον Δήμο Ζαγοράς - Μουρεσίου 

Σύσταση και μεταβίβαση δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη για: 

∙ το «Ξενία Ανδρου», στη Χώρα της Ανδρου, 

∙ το «Ξενία Βυτίνας», στη Βυτίνα Αρκαδίας, 

∙ το «Ξενία Πλαταμώνα», στον Δήμο Δίου - Ολύμπου και 

∙ το «Ξενία Κομοτηνής»,

Ξενία Πλαταμώνα

Μίσθωση για 50 έτη για: 

∙ το «Ξενία Εδεσσας», στον νομό Πέλλας, 

∙ το «Ξενία Θάσου», «Ξενία Λιμένα Θάσου, 

∙ το «Ξενία Κοζάνης» 

∙ το «Σανατόριο Αγίας Ελεούσας Ρόδου», 

∙ το «Σανατόριο Μάνα» στον του Δήμο Γορτυνίας και 

∙ τη «Villa de Vecchi» στη Δημοτική Ενότητα στη Ρόδο. 

«Ήθελα ακόμη να υπενθυμίσω ότι τον Νοέμβριο του 2012 με αφορμή την έκθεση της Λίζης Καλλιγά, στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης με τίτλο: «Στο Ξενία της Άνδρου 2001-2012», και με την προοπτική αξιοποίησης από την ΕΤΑ Α.Ε., σε μια σχετική ανάρτηση σε αυτό το μπλογκ έγραφα: 

Το Ξενία της Άνδρου 2011 

…Δεν άντεχα να βλέπω το έργο ενός δημιουργού που μας έχει σημαδέψει, να φαντάζει σαν ένα πτώμα σε αποσύνθεση. Απομακρύνθηκα και αυτόματα σκέφτηκα ότι μετά από τόσα χρόνια η καλύτερη λύση πια είναι να το κατεδαφίσουν άμεσα, όχι γιατί αυτό επιθυμούν από χρόνια οι Ανδρείοι, που ουδέποτε το αποδέχθηκαν, αλλά για να σταματήσει ο διεθνής αυτό-εξευτελισμός μας. Χρειάζεται τελικά να ακρωτηριαζόμαστε για να προστατεύσουμε την αξιοπρέπειά μας, μια που συχνά αδυνατούμε να φροντίσουμε τα ίχνη του πολιτισμού μας. Και έτσι για μένα ανεξάρτητα από τα προβλήματα στατικής αντοχής και ανεπάρκειας η λύση της κατεδάφισης αποτελεί ένα είδος κάθαρσης. 

Τρομάζω με την προοπτική οποιασδήποτε «αποκατάστασης- αξιοποίησης – αναπαράστασης» του διατηρητέου, που μεθοδεύεται από την ΕΤΑ Α.Ε. με στόχο την πώληση προς εκμετάλλευση. Το δράμα και ο εμπαιγμός που παίζεται στου FIX στην Συγγρού με τον ακρωτηριασμό-εξευτελισμό του Ζενέτου είναι αποκαλυπτικό. 

Εκτιμώ ότι το Ξενία της Άνδρου ως «διατηρητέο» πρέπει να διατηρηθεί ως έχει. Σαν ένα μουσείο του εαυτού του. Σαν ένα ανοιχτό αλλά φροντισμένο ερείπιο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να επουλωθούν προσεκτικά οι πληγές του με όσο γίνεται λιγότερες επεμβάσεις. Οι αρχαιολόγοι μας έχουν μια τεράστια εμπειρία σε τέτοια θέματα. Δεν θα με ενοχλούσε μάλιστα καθόλου αν για την στατική του ασφάλεια αντί για επιπρόσθετους μανδύες από μπετόν ή ανθρακονήματα να χρησιμοποιηθούν απλές ξύλινες κατασκευές –νάρθηκες υποστύλωσης όπως γίνεται στην Αquila της Ιταλίας για την στήριξη των μνημείων που έχουν τραυματιστεί από τον σεισμό. Να παραμείνει το μνημείο ανέπαφο. Όπως το ανέδειξε ο χρόνος. Οποιαδήποτε άλλη αναπαράσταση-αξιοποίηση με τον ΚΕΝΑΚ (αλουμίνια, μονώσεις, ενεργειακούς επιθεωρητές) και τις σύγχρονες προδιαγραφές θα είχε πιθανόν καταστροφικά αποτελέσματα. 

Το Ξενία αποτελεί ένα πυκνωτή αξιών και ποιοτήτων μιας μοναδικής περιόδου, της δημιουργικής άνοιξης του ΄60. Ας τον διαφυλάξουμε ευλαβικά σαν ένα χώρο μνήμης και επίσκεψης, και αγωγής της ψυχής. 

Ίσως κάτι τέτοιο ενδόμυχα, θα επιθυμούσε και ο Άρης Κωνσταντινίδης, όταν το σχεδίαζε. 

Για να διαβάσετε την πλήρη ανάρτηση το Νοεμβρίου του 2012 κάντε ΚΛΙΚ εδώ