ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ»

«Έχουμε στα χέρια μας ένα διαμάντι της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. 
Πρέπει να του προσφέρουμε μια αξιοπρεπή ζωή, να το συντηρήσουμε, να το προστατέψουμε, να το αγαπήσουμε. 
 Η ευθύνη μας είναι πραγματικά μεγάλη.»

Δημήτρης Αντωνακάκης

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης πριν από αρκετές μέρες απέστειλε κείμενο σχετικά με την ειδική εκδήλωση στο Δημοτικό Σχολείο «Δημήτρης Πικιώνης» που οργανώθηκε την Τρίτη 12 Μαρτίου 2013, για τα 80 χρόνια από την ανέγερση αυτού του πρωτοποριακού για την εποχή του αλλά και αξεπέραστου μεταγενέστερα σχολικού κτιρίου. Το κείμενο αυτό μπορείτε να διαβάσετε κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ

Με αφορμή την εκδήλωση αυτή, στην οποία δεν κατάφερα να παρευρεθώ, λίγες μέρες μετά, το Σάββατο 30 Μαρτίου, επισκέφτηκα το σχολείο, συζήτησα με την διευθύντρια κα Δήμητρα Παπαδημητρίου και κατέγραψα μια σειρά από φωτογραφίες που παραθέτω στην συνέχεια. Ήθελα να ξαναδώ το σημαντικό αυτό κτίριο και να εκτιμήσω την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

το σχολείο τότε...

...το σχολείο σήμερα.

Το γνωστό σχολείο στην περιοχή Πευκάκια στην Αθήνα, σχεδιασμένο από τον νέο τότε αρχιτέκτονα και καθηγητή της Αρχιτεκτονική Σχολής του ΕΜΠ, Δημήτρη Πικιώνη, ολοκληρώνεται τον Μεσοπόλεμο (1933) παράλληλα με τα 4000 σχολεία που σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα την περίοδο αυτή, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Βενιζέλου(1928-1932) και με δάνειο από την Σουηδία.

Αποτελεί μια ξεχωριστή πρόταση που ακολουθεί τα σύγχρονα παιδαγωγικά αιτήματα της εποχής και παράλληλα δεν ακολουθεί τους προκαθορισμένους τύπους του Υπουργείου.

Η πρώτη λύση που σχεδίασε ο Πικιώνης σε άλλο γειτονικό οικόπεδο, εγκαταλείπεται για άγνωστους λόγους ( σύμφωνα με την διάλεξη του Δημήτρη Αντωνακάκη) και ακολουθεί δεύτερη διαφορετική πρόταση, στην ίδια θέση, που αγνοεί τους τύπους του Υπουργείου και που επίσης δεν πραγματοποιείται. Τελικά κατασκευάστηκε μια τρίτη πρόταση στην σημερινή θέση που προσομοιάζει με την δεύτερη με τρεις σημαντικές διαφοροποιήσεις: 

• η πρώτη διαφοροποίηση προέκυψε από την αλλαγή του οικοπέδου και την ένταξη δύο πρόσθετων εισόδων που ακυρώνουν την «ιδιωτικότητα» του χώρου διαλειμμάτων των παιδιών. 
• η δεύτερη τροποποίηση αφορά την προσθήκη ενός βορινού διαδρόμου που συνέδεε τις τάξεις και τελικά κατήργησε την διαμπερότητα των αιθουσών και που απεδείχθη στη συνέχεια ότι δεν χρειαζόταν, καθώς μετατράπηκε σε –αμφισβητήσιμης χρησιμότητας- βοηθητικούς χώρους.

• η τρίτη και πιο σοβαρή τροποποίηση είναι η κατάργηση των προστεγασμάτων που σχεδίασε ο Πικώνης, από τις αυλές των αιθουσών με σκοπό να εξασφαλίσουν την σκίαση των μεγάλων υαλοστασίων και την δυνατότητα υπαίθριας διδασκαλίας. « Έτσι μια πραγματικά πρωτοποριακή πρόταση που επιχειρούσε να καθιερώσει τη χωροθέτηση της υπαίθριας διδασκαλίας ακυρώθηκε» επισημαίνει ο Δημήτρης Αντωνακάκης. 

Πρόκειται για ένα μεγάλο Δημοτικό σχολείο για τα δεδομένα της εποχής και μέσα στο χρόνο καθιερώνεται σαν ένα σημαντικό κτίριο «μύθος», που έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας έχοντας μια διεθνή ακτινοβολία  και αναγνώρηση. Ικανός αριθμός εκδόσεων στο εξωτερικό, προβάλουν το έργο αυτό.

από την έκθεση του έργου του Δημήτρη Πικιώνη 

 στο Delft στην Ολλανδία, που οργάνωσε

 ο αρχιτέκτων Aldo van Eyck το 1980

Κατάλογος της έκθεσης για το συνολικό έργο του Πικιώνη 

που οργανώθηκε στην ΑΑ (Architectural Association)

 στο Λονδίνο από τον Al. Boyarsky

Alberto Ferlega, μονογραφία  για τον Πικιώνη και το έργο του,

εκδόσεις Electa

J. L. Cohen, «Από το 1889 έως το μέλλον»,  

 εκδόσεις Phaidon

L’ Opera di Dimitris Pikionis,

 Controspazio(Architettura- Urbanistica), 1991

 

Στα βιβλία αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι εξαιρετικές ελληνικές εκδόσεις που πραγματοποιήθηκαν με την επιμέλεια της Αγνής Πικιώνη.

Δήμητρα Παπαδημητρίου, Διευθύντρια του σχολείου

Η συζήτησή με την διευθύντρια κα Δήμητρα Παπαδημητρίου αποκάλυψε μια σειρά από δικές της πρωτοβουλίες και προσπάθειες  με στόχο την μετονομασία του Σχολείου  από 14ο Δημοτικό Σχολείο σε Σχολείο Δημήτρη Πικιώνη, την προστασία από τα γκράφιτι και τους βανδαλισμούς, την συντήρησή του κτιρίου  και την αναζήτηση λύσεων για την αποκατάσταση του κτιρίου, συμμετέχοντας στη σχετική ομάδα πρωτοβουλίας που έχει συγκροτηθεί με την παρουσία  και ευθύνη της Αγνής Πικιώνη κόρης του Δημήτρη Πικιώνη.

Ο χώρος του γραφείου των καθηγητών 

Με ξενάγησε  στα γραφεία και στις αίθουσες του σχολείου και μου έδειξε τα προβλήματα και τις φθορές του κτιρίου. Ομολογώ ότι παρά τα 80 χρόνια βρίσκεται σε μια σχετικά ανεκτή κατάσταση χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν απαιτείται μια εκ βάθρων αποκατάσταση μετά από μια προσεκτική καταγραφή και αποτύπωση της παθολογίας του κτιρίου.

Τα μεταλλικά κουφώματα  στα γραφεία με τις φίνες διατομές και τα μονά τζάμια  εξακολουθούν να λειτουργούν παρά την ελλιπή συντήρηση.

 

Το ίδιο ισχύει και στα μεγάλα συρόμενα υαλοστάσια στις αίθουσες διδασκαλίας πού έχουν δυστυχώς επισκευαστεί πρόχειρα και δεν λειτουργούν σωστά. Το μεγάλο ερώτημα είναι πως είναι δυνατόν να αποκατασταθούν με νέα που θα  διατηρούν τις ίδιες χαράξεις και τις διατομές αυτών των υαλοστασίων και θα υποδέχονται διπλά θερμομονωτικά κρύσταλλα εξασφαλίζοντας και την απαιτούμενη στεγανότητα.  Μια ενδιαφέρουσα άσκηση για τους μελετητές της αποκατάστασης.

 

 

 

 

Στις αίθουσες εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη,  μπροστά στους πίνακες, οι γνωστές παλιές «ξύλινες έδρες» με την  σπάνια για σήμερα, οδοντωτή συναρμογή στην γωνία.

Στη φάση αυτή θα ήθελα να περιοριστώ στις  πρώτες διαπιστώσεις που προέκυψαν κατά την επίσκεψη μου στο σχολείο αυτό που εξακολουθέι να λειτουργεί σχεδόν ανέπαφο με μεγάλο όμως αριθμό μαθητών που έχει οδηγήσει στην κατάργηση αιθουσών ειδικών μαθημάτων που είχε προβλέψει ο Πικιώνης.
Επιφυλάσσομαι για το μέλλον να διατυπώσω και κάποιες  απόψεις σχετικά με μια ρεαλιστική,  κατά την άποψή μου, αντιμετώπιση και χρηματοδότηση των μελετών και της υλοποίησης της αποκατάστασης του κτιρίου. Μπορεί να έχουν ενδιαφέρον  Προς το παρόν ας περιμένουμε τα αποτελέσματα των προσπάθειών της ομάδας πρωτοβουλίας που έχει ήδη ξεκινήσει.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση