1. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Α. ΔΟΞΙΑΔΗΣ (1913-1975) ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΙΠΠΟΔΑΜΟ

ένα κορυφαίο εκδοτικό γεγονός στον χώρο 

της Ελληνικής αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας 

+ ένα εξαιρετικό video

Έχω μπροστά μου αυτό το βιβλίο, μετά την παρουσίασή του στις 13 Μαϊου 2015 από τον Εκδοτικό Οίκο Μέλισσα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, με στόχο να το ξεφυλλίσω για μια πρώτη αίσθηση και ήδη από τις πρώτες σελίδες, από τα προλεγόμενα (που σας συνιστώ να διαβάσετε στην συνέχεια), αισθάνομαι θα τολμούσα να πω «μαγεμένος». 

Από την παρουσίαση του Βιβλίου, από αριστερά Δημήτρης Φιλιππίδης, Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Μάνθα Ζαρμακούπη, Παναγιώτα Παυλίδου,  Σάββας Κονταράτος και ο Απόστολος Δοξιάδης 

Και δεν υπερβάλω γιατί σπάνια ανοίγοντας ένα θεωρητικό βιβλίο αρχιτεκτονικής και μάλιστα τόσο πυκνογραμμένο, με αναρίθμητες μικρές κυρίως εικόνες και σχέδια, είναι τόσο ελκυστικό που σου προκαλεί την επιθυμία να συνεχίσεις απνευστί μέχρι το τέλος του. 

Ο Φιλιππίδης προετοιμάζει αυτό το βιβλίο από το 1964, που πρωτοβρέθηκε στο γραφείο Δοξιάδη, μέχρι σήμερα και μέσα στα 50 χρόνια που μεσολάβησαν προέκυψε ένα απόσταγμα πολλών αστέρων, άμεσο, συναρπαστικό και επιστημονικά άρτιο, μοναδικό, που αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό σταθμό στην σειρά των πολύ σημαντικών έργων-εκδόσεων του Δημήτρη. 

o Κωνσταντίνος Δοξιάδης με το "δεξί του χέρι" 

τον Αλέξανδρο Τομπάζη

«Η ιστορία του Δοξιάδη, γράφει στα Προλεγόμενα του βιβλίου, έπαιρνε σιωπηρά σχήμα μέσα μου, ίσως από την ημέρα προσληψής μου στο Γραφείο Δοξιάδη το 1964. Η πρόθεση υπήρχε αλλά όχι και τα χρονικά περιθώρια για την ανάληψη μιας τόσο βαριάς ευθύνης που μου προκαλούσε δέος….» 

Τμήμα του «Απολλώνιου» στο Πόρτο Ράφτη 

Και συνεχίζει: «Η συγκλονιστική κατεδάφιση του τελευταίου του έργου, του «Απολλώνιου» στο Πόρτο Ράφτη το 2011 αναίρεσε κάθε προσωπικό δισταγμό. Κι έτσι άρχισε το γράψιμο του βιβλίου…» 

Το βιβλίο εξαιρετικά πυκνογραμμένο, με αναρίθμητες μικρές και μεγάλες σπάνιες ευανάγνωστες φωτογραφίες, εικόνες, σχέδια, σημειώσεις και υποσημειώσεις, έχει τον χαρακτήρα και ενός συναρπαστικού λεξικού. Γιατί ο Φιλιππίδης, άριστος εξερευνητής, βούτηξε στην κυριολεξία στο κολοσσιαίο αρχείο του Δοξιάδη, όπου διαρκώς ανακάλυπτε καινούργια πράγματα, που το ενδιαφέρον τους συχνά προκαλεί ασφυξία και έπρεπε με την μεγάλη του πείρα να αξιολογήσει να ταξινομήσει και να επιλέξει. Το μεγάλο κατόρθωμα είναι ότι ο Φιλιππίδης συνέθεσε όλες αυτές τις αναρίθμητες ψηφίδες με έναν τρόπο, που σε γοητεύει σαν ένα μυθιστόρημα επιστημονικής αναζήτησης, για την ζωή ενός ιδιοφυούς, υπερκινητικού οραματιστή για τον οποίον ακόμη και τα δημοσιεύματα εναντίον του στην Ελλάδα, έχουν χαρακτήρα αντιπολιτευτικό. Είναι τραγική ειρωνεία ότι η υπερσυντηρητική εφημερίδα Εστία τον βάφτιζε κόκκινο ενώ οι αριστεροί τον βάφτιζαν εξακολουθητικά προδότη. 

Η υπόθεση του έργου ξετυλίγεται για μένα σαν μια κινηματογραφική ταινία που ο Φιλιππίδης σκηνοθετεί με ευαισθησία και ωριμότητα και την αποτυπώνει στις 396 σελίδες αυτού του κομψού τόμου με μια εξαιρετικά ισορροπημένη σελιδοποίηση, σπάνιο και ανέκδοτο υλικό εικονογράφησης, καλογραμμένες λεζάντες και ένα μοναδικό σενάριο. Αξίζει για να μπεί κανείς στο να ξεκινήσει από τα περιεχόμενα και να απολαύσει τους χαρισματικούς τίτλους των επί μέρους «σεκάνς» που διατυπώνει ο Φιλιππίδης, όπως 5. DETROIT- ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΓΙΑ “EΝΤΕΛΩΣ ΤΡΕΛΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΟΣ”. 

Ο Απόστολος Δοξιάδης 

Στην παρουσίαση του Βιβλίου ο Απόστολος Δοξιάδης μίλησε για τον πατέρα του και αποκάλυψε ότι ήταν απόφοιτος του Βαρβακείου και είχε μια έντονη μονομανία και ένα πάθος για την δουλειά του. Είχε επίσης στενές σχέσεις με τον Δημήτρη Πικιώνη για τον οποίο έτρεφε βαθύτατο σεβασμό, και ταυτόχρονα λάτρευε το κλίμα και τις αξίες του Bauhaus που αποτελούσε για αυτόν κάτι σαν θρησκευτική πίστη. Είπε ακόμη ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τον πατέρα του η εμπειρία του πολέμου και η συμμετοχή του στην Ανασυγκρότηση που ακολούθησε. Τέλος, τόνισε την απέχθεια του Δοξιάδη για την ελληνική μιζέρια και μίλησε για την λεβέντικη ματιά του που επεδίωκε να ορίζει και να τιμά τον τόπο του. 

Ο Σάββας Κονταράτος 

Ο Σάββας Κονταράτος ο μόνος καλεσμένος στο πάνελ, που γνώρισε από κοντά και δούλεψε στο γραφείο του Δοξιάδη, συμμετείχε στον σχεδιασμό του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, φτάνοντας να είναι προϊστάμενος των κτιριακών μελετών και παράλληλα ένας στενός οικογενειακός φίλος. Έμεινε εκεί μέχρι το 1970 οπότε με τις ευχές του Δοξιάδη άνοιξε το δικό του γραφείο. Στην παρουσίαση σχολίασε πολύ θετικά τις τεκμηριωμένες αναλύσεις του Δ.Φ. τονίζοντας ότι αποκαλύπτουν με μια ζωντάνια την πληθωρική φυσιογνωμία του Δοξιάδη.

Η Παναγιώτα Παυλίδου 

Η Παναγιώτα Παυλίδου έχει την ευθύνη του αρχείου Δοξιάδη που από το 2008 φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη και λειτουργεί με την στήριξη της οικογένειας Δοξιάδη και φαίνεται να αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την ευθύνη που έχει αναλάβει. Το αρχείο, εξαιρετικά οργανωμένο,  είναι ανοιχτό και προσιτό στο κοινό και τους ερευνητές που διαρκώς αυξάνουν (πάνω από 200 ερευνητές έχουν προσεγγίσει από το 2002) και με τα πονήματά τους εμπλουτίζουν και ανατροφοδοτούν το αρχείο, που το υλικό του ξεκινά και πριν από την κατοχή. 

Η Μάνθα Ζαρμακούπη 

Η Μάνθα Ζαρμακούπη (Φιλοξενούµενη Ερευνήτρια Marie Curie Intra-European Fellow). Επικεντρώθηκε στη ενασχόληση του Δοξιάδη με την παράδοση, επισημαίνοντας βέβαια ότι δεν υποδουλώνεται σε αυτή και τόνισε πως μια προσωπικότητα sui generis κατάφερε τελικά να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο την banalite του ενασχόληση με το δημόσιο. Αναφέρθηκε επίσης στα δύο σημαντικά projects για τις αρχαίες πόλεις και τα συμπόσια της Δήλου που δεν λειτούργησαν σαν απλά παραδείγματα αλλά σαν αναφορές που παρέχουν μια συμβολική απόσταση από το παρόν για να επέμβουμε σε αυτό και στο μέλλον. 

Ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος στο κέντρο 

Ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος λέκτορας στο ΕΜΠ, μας αιφνιδίασε στο τέλος με μια τολμηρή και ευαίσθητη παρουσίαση, λόγου και εικόνων, που είχε σαν αφετηρία το σύμβολο-γράμμα «δ» με το οποίο υπέγραφε στο mail που του έστειλε ο Φιλιππίδης και τον προσκαλούσε να συμμετάσχει στην παρουσίαση του βιβλίου και το γράμμα “D” που για τους υπαλλήλους του γραφείου και για κάθε είδους εσωτερική επικοινωνία ήταν ο Δοξιάδης που έτσι υπέγραφε τα σημειώματά του. Αποπειράται λοιπόν ο Ανδριανόπουλος ένα "διπολικό μοντάζ υποκλοπής", μια σύνθεση ανάμεσα στους δύο και πάνω σε αυτή στήνει μια ευρηματική παρουσίαση. 

. 

Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, 

ένα διπολικό μοντάζ υποκλοπής 

Σας την παρουσιάζω στην συνέχεια, μετά την ευγενική χειρονομία του Ανδριανόπουλου να ψηφιοποιήσει το υλικό αυτό της παρουσίασής του σε ένα βίντεο και να το προσφέρει ειδικά για αυτό το μπλογκ. Μπορείτε να το δείτε στο τέλος αυτής της παρουσίασης.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης 

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης σύντομος πάντα και περιεκτικός μίλησε για αυτό το ταξίδι που ουσιαστικά ξεκίνησε το 1964 και συνεχίστηκε μέσα από περιπλανήσεις και αντιξοότητες μέχρι μετά από 50 χρόνια για να να φτάσει στα χέρια μας. Πρόκειται πραγματικά για μια Οδύσσεια αρμενίζοντας στον ανεξάντλητο κόσμο του Δοξιάδη, με πραγματικά αίσιο τέλος. Διαβάστε τα ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ του βιβλίου που επισυνάπτονται στο τέλος αυτής της ανάρτησης. 

Άννυ Ραγιά & Νίκος Βατόπουλος 

Την βραδυά έκλεισε η Άννυ Ραγιά μαζί με τον δημοσιογράφο Νίκο Βατόπουλο που είχε και την ευθύνη του συντονισμού όλης της παρουσίασης, μαζί με αυτή για την παρουσίαση του βιβλίου του Μάνου Μπίρη για τον Κώστα Μπίρη που προηγήθηκε και σας παρουσιάζει ο Δημήτρης Φιλιππίδης στην συνέχεια. 

Κλείνω με μια είδηση που αφορά την καινούργια έκδοση που προετοιμάζεται επίσης από τον Δημήτρη Φιλιππίδη και τις εκδόσεις Μέλισσα με θέμα τα Ταξίδια του Κωνσταντίνου Δοξιάδη με φωτογραφικά ντοκουμέντα που κατέγραψε ο ίδιος με μια 35αρα φωτογραφική μηχανή κατά την διάρκεια των ταξιδιών του και με τις προσωπικές σημειώσεις. 

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΟΥ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

D-δ from Tilemachos Andrianopoulos on Vimeo.

Για να διαβάσετε το κείμενο του Δημήτρη Φιλιππίδη στα Προλεγόμενα του Βιβλίου κάντε ΚΛΙΚ εδώ

2. ΜΑΝΟΣ Γ. ΜΠΙΡΗΣ:  ΚΩΣΤΑΣ Η. ΜΠΙΡΗΣ, ΒΙΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

  

κείμενο του Δημήτρη Φιλιππίδη με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στην Ελληνοαμερικανική 'Ενωση

Όσοι γνωρίζουν από κοντά τον Μάνο Μπίρη, ασφαλώς ξέρουν πόσο βασανίστηκε με αμφιβολίες και αναστολές ώσπου, στο τέλος, να καταφέρει να κλείσει αυτό το βιβλίο-αφιέρωμα στον θείο του, μια προσωπικότητα που είναι βέβαιο πως στιγμάτισε τη ζωή του. 

Ο Μάνος Μπίρης στο κλείσιμο της παρουσίασης

Κληρονόμος του αρχείου του Κώστα Μπίρη κι έχοντας αναλάβει την ηθική υποχρέωση να τιμήσει τη μνήμη του, ο Μάνος έχει από χρόνια συστηματικά αναλωθεί σε αυτό το σκοπό. Τώρα μας προσφέρει μια συνθετική ματιά στη ζωή του Κώστα Μπίρη, έναν «βίο» διανθισμένο με γνωστές και άγνωστες πτυχές της προσωπικότητας και των επιτευγμάτων του. 

Ο Κώστας Μπίρης, όπως προβάλλει μέσα από τη βιογραφία του, είναι πολυσχιδής, μαχητικός, αδέκαστος και απόλυτα σταθερός στους στόχους του. Καθώς εκτυλίσσεται η σταδιοδρομία του από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, αναγνωρίζουμε ότι αυτή τελικά ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την τραυματική ιστορία της σύγχρονης Αθήνας, της οποίας μάρτυρας, απολογητής και δραστήριος ελεγκτής είναι ο Κώστας Μπίρης. Αν και υπήρξαν κι άλλοι που ασχολήθηκαν με την Αθήνα, ο Κώστας Μπίρης ανάλωσε τη ζωή του στην υπηρεσία της, χωρίς ποτέ να υποχωρεί ή να συμβιβάζεται. Ήταν μια μοναδική περίπτωση. 

Αν είχαμε διδαχθεί την ιστορία της Αθήνας (και όχι μόνο) από το πασίγνωστο βιβλίο του Κώστα Μπίρη Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα, τώρα αποκτήσαμε μια συμπληρωματική πηγή, εξαιρετικά φροντισμένη και νηφάλια γραμμένη, που μας φανερώνει πώς εκείνος μετείχε ενεργά στην εποχή του, μελετώντας, παρεμβαίνοντας και καταγγέλλοντας. Τελικά, όλοι μας είμαστε παιδιά του. 

Δημήτρης Φιλιππίδης 

Από την παρουσίαση του Βιβλίου, από αριστερά Μάνος Μπίρης, Ελευθέριος Σκιαδάς, Γεώργιος Σαρηγιάννης, Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς, Κων σταντίνος Δεκαβάλλας, Διονύσιος Ζήβας 

Στην παρουσίαση του βιβλίου που προηγήθηκε αυτής, για το βιβλίο του Δοξιάδη στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, προβλήθηκε σχετικό Βίντεο και ακολούθησαν οι ομιλητές με πρώτο τον Αλέξανδρο Παπαγεωργίου-Βενετά, αρχιτέκτονα-πολεοδόμο, καθηγητή Πανεπ. Louvain,

Και στην συνέχεια μίλησαν οι Διονύσιος Ζήβας, αρχιτέκτων, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ και ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, αρχιτέκτων, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ 

Ο Γεώργιος Σαρηγιάννης

Ο Ελευθέριος Σκιαδάς.

Ακολούθησαν ο Γεώργιος Σαρηγιάννης, αρχιτέκτων-πολεοδόμος, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ και ο Ελευθέριος Σκιαδάς, πρόεδρος Συλλόγου Αθηναίων.

Η πιο άμεση και μεστή ομιλία ήταν του Μάνου Μπίρη που αποκάλυψε σημαντικές προσωπικές πτυχές τόσο για το περιεχόμενο και την δομή του βιβλίου, όσο και για μια σειρά άγνωστων πτυχών από τις πολυδιάστετες δραστηριότητες του και την ζωή του Κώστα Μπίρη.