ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Νο 2: ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΘΕΣΜΩΝ

το ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ και η αναζήτηση της προς δημοπράτηση  τελικής μελέτης

 Εθνικός Κήπος 6 Ιουνίου 2009

Η αντίδραση των αρχιτεκτόνων καθηγητών της ομάδας του ερευνητικού προγράμματος για τον Εθνικό Κήπο, μετά την προηγούμενη ανάρτηση στις 16 ΝΟΕ 2013 υπήρξε άμεση. Οι συνάδελφοι καθηγητές Αριάδνη Βοζάνη, Γιώργος Παρμενίδης  και Κώστας Μωραΐτης επικοινώνησαν μαζί μου και με ενημέρωσαν σχετικά με το θέμα και το περιεχόμενο του ερευνητικού προγράμματος  μέχρι την φάση που αυτοί συμμετείχαν. Γιατί από ένα σημείο και μετά η μελέτη του Εθνικού Κήπου που έχει εγκριθεί και πρόκειται να δημοπρατηθεί από τον Δήμο Αθηναίων άμεσα, συνεχίστηκε από άλλους μελετητές και συγκεκριμένα από τη εταιρεία ΚΙΩΝ Μελετητική.

Εθνικός Κήπος 6 Ιουνίου 2009

Έχουμε λοιπόν ένα ερευνητικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2009 με την επιστημονική και οικονομική ευθύνη του τότε Πρύτανη Κωνσταντίνου Μουντζούρη, με μία ικανή χρηματοδότηση, που απασχόλησε ένα μεγάλο αριθμό διαφορετικών ειδικοτήτων στο ΕΜΠ.

Εθνικός Κήπος 6 Ιουνίου 2009

«Επικό πρόγραμμα» είχε τότε χαρακτηρίσει ο αντιπρύτανης καθηγητής  Γιάννης Πολύζος το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα, προαναγγέλλοντας  έργα της τάξεως των 7.500.000€, όπως προκύπτει από τα δημοσιεύματα του τύπου που είναι ανηρτημένα στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΜΠ (εδώ).

Louis – François Barault: 

Σχέδιο του βασιλικού Κήπου των Αθηνών

Η αρχιτεκτονική προσέγγιση  πραγματοποιείται από μια πολυμελή ερευνητική ομάδα με κύριο ερευνητή τον Κώστα Μωραϊτη, που προχωρεί σε μια αναλυτική διερεύνηση σχετικά με την ιστορική φυσιογνωμία και τα βασικά χαρακτηριστικά της χωρικής οργάνωσης του Εθνικού Κήπου και παράλληλα επεξεργάζεται  μια σειρά προτάσεων σε επίπεδο αρχιτεκτονικής προκαταρκτικής μελέτης. Και ενώ θα περίμενε κανείς  το υλικό αυτό να αποτελέσει την ουσία και το περιεχόμενο για την προκήρυξη  ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, όπως βάσει της νομοθεσίας επιβάλλεται για ένα τόσο ευαίσθητο δημόσιο χώρο, η μελέτη ανατίθεται σε άλλους μελετητές που με την ιδιότητα των συμβούλων προχωρούν  και πραγματοποιούν μέχρι τα τελικά  κατασκευαστικά σχέδια  και τα τεύχη για την δημοπράτηση. Η μελέτη αυτή έχει ήδη εγκριθεί  από τους αρμόδιους φορείς.

 Εθνικός Κήπος 6 Ιουνίου 2009

Διονύσιος Σολωμός

Τίθενται εδώ μια σειρά σοβαρών ερωτημάτων για την όλη  διαδικασία, που αφορά τόσο  το πλαίσιο της διεξαγωγής των ερευνητικών προγραμμάτων όσο και την από εκεί και μετά διαδικασία ανάθεσης των μελετών για την πραγματοποίηση των έργων. Σε κάθε περίπτωση συμφωνώ ότι είναι χρήσιμο οι διδάσκοντες  στα Πανεπιστήμια, παράλληλα με το διδακτικό και συγγραφικό τους έργο, να αποκτούν εμπειρία  μέσα από τα ερευνητικά προγράμματα και να την μεταφέρουν στην διδασκαλία τους. Λόγω των πολλών ειδικοτήτων που διαθέτουν αυτά τα ιδρύματα  μπορούν να αντιμετωπίζουν πιο συστηματικά, από τις όποιες Τεχνικές Υπηρεσίες του δημοσίου, προκαταρκτικές μελέτες για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Αλλά μέχρι ένα ορισμένο σημείο. Από εκεί και μετά η συνέχιση των  μελετών είναι μια άλλη διαδικασία.

Εθνικός Κήπος 6 Ιουνίου 2009

Στην περίπτωση του Εθνικού κήπου έχουμε μια μη διαφανή διαδικασία ανάθεσης  και των τελικών μελετών από την πλευρά του Δήμου και της Περιφέρειας ή οποιου άλλου δημόσιου φορέα για την τελική πραγματοποίηση των επεμβάσεων. Τα ερωτήματα αυτά γίνονται σοβαρότερα ειδικά αυτή την εποχή που τα αρχιτεκτονικά γραφεία έχουν σχεδόν διαλυθεί από την παντελή έλλειψη έργων. Θεωρώ κατά συνέπεια κρίσιμο να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες για την αποσαφήνιση του πλαισίου των ερευνητικών προγραμμάτων για τα οποία πολλά ακούγονται και συζητούντα και συχνά  πίσω από την διαχεόμενη ασάφεια και αδιαφάνεια  στοχοποιούνται διδάσκοντες συχνά εν αδίκω. Και φυσικά και για τις διαδικασίες ανάθεσης  μελετών σε επονομαζόμενους συμβούλους που εν είδη εταιρειών πλαισιώνουν του δημόσιους φορείς και προφανώς εγείρουν υποψίες και σκέψεις. Ανησυχώ βέβαια και για το τελικό αποτέλεσμα και το κόστος των έργων, καθώς και για την ποιότητα της αρχιτεκτονικής και των κατασκευών που συνεχίζουν να υστερούν στα πλαίσια των μέχρι τώρα γνωστών διαδικασιών. 

Θα είχε ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε στη συνέχεια μια συνοπτική παρουσίαση της αρχιτεκτονικής μελέτης του ερευνητικού προγράμματος όπως μου δόθηκε από τους μελετητές  για να  μπορείτε  να την αξιολογήσετε και παράλληλα να την συγκρίνετε με αυτά που πρόκειται να υλοποιηθούν.

Πρόκειται για απόσπασμα της παρουσίασης της ερευνητικής ομάδας με τους  Κώστα Μωραίτη, Γιώργο Παρμενίδη και Αριάδνη Βοζάνη, στα πλαίσια του Συνέδριου  των Νομαρχιών Ευρώπης τον Μάιο 2010, μετά από πρόσκληση της Περιφέρειας Αττικής.

H ερευνητική προσπάθεια για την αναβάθμιση του Εθνικού Κήπου καλύπτει μια ευρεία περιοχή επιστημονικών ειδικοτήτων. Εκπονήθηκε με την συνεργασία των περισσότερων σχολών του Ε.Μ.Π. και επιστημονικό υπεύθυνο τον πρύτανη Κ. Μουντζούρη.

Η τρισδιάστατη απεικόνιση του αρχικού κήπου

Στο ερευνητικό τμήμα που αφορά στην Αρχιτεκτονική Αναβάθμιση, οι προτάσεις  επιχείρησαν να είναι σε  συνέπεια με την διατήρηση και την ενίσχυση των στοιχείων εκείνων του σχεδιασμού του που αποδίδουν κατά το δυνατόν τον αρχικό χαρακτήρα του Κήπου.

Τέτοια στοιχεία είναι το σχήμα των καμπύλων χαράξεων, όπως και η περιορισμένη πλέον σε αντίληψη, λόγω της αύξησης της φύτευσης, οργάνωση της όρασης του περιπατητή.

Τρισδιάστατα μοντέλα του αρχικού σχηματισμού του Κήπου - κατεύθυνση του ματιού

Τα φυτά δεν τοποθετούνται απλά σε μια παράθεση παρουσίασης των ιδιαίτερων φυτικών τους χαρακτηριστικών, αλλά συνιστούν επίσης μέλη μιας συνολικότερης αρχιτεκτονικής προσέγγισης του χώρου, στα πλαίσια της οποίας ορίζουν και οργανώνουν τις περιοχές στάσης και κίνησης και υποδεικνύουν τα σημεία και τις κατευθύνσεις της θέας. Αν και συμμετέχουν με τη συγκεκριμμένη κάθε φορά υλικότητα των φυλλωμάτων τους, διαθέτουν οργανωτική παρουσία με την αφαιρετική σύλληψη της θέσης τους και του όγκου τους. Με διαφορετική διατύπωση, μπορούμε να ισχυριστούμε πως διακρίνουμε σε αυτά οργανωτικά «σχήματα».

Έτσι στην πρόταση ο σχεδιασμός των ρείθρων εξελίσσεται σε ένα οργανωτικό και κατασκευαστικό ταυτόχρονα σύστημα, που αναλαμβάνει να περιγράψει τις βασικές χαράξεις του κήπου.

To σημείο 16, προχωρώντας από την κατεύθυνση της εισόδου της Αμαλίας προς την περιοχή του Ζαππείου – τρισδιάστατη απεικόνιση της πρότασης.

 Εθνικός Κήπος, ένταξη των ρείθρων, λεπτομέρεια

Στη συνέχεια οι προτάσεις αφορούν τη συμπλήρωση της επίπλωσης και του εξοπλισμού με νέα σχεδιασμένα αντικείμενα, συσχετισμένα με την οργάνωση της φύτευσης και την όραση του περιπατητή.

Σχεδιασμός νέου εξοπλισμού Εθνικού κήπου- καθίματα

φωτορεαλιστική απεικόνιση

Σχεδιασμός νέου εξοπλισμού Εθνικού κήπου- καθίματα  πιλοτικό δείγμα

Περιλαμβάνουν επίσης το σχεδιασμό κομβικών περιοχών με νέο ύφος, αλλά σύμφωνα με τις αρχές που αναφέρονται και παραπάνω,  που αντιστοιχούν σε διαφορετικές θεματικές ενότητες του Κήπου.

Χωροθέτηση θεματικών ενοτήτων

Πρόκειται για την περιοχή των λιμνών, την περιοχή της Φιλοξενίας Μικρών Οικοδίαιτων Ζώων και Πουλιών,….

περιοχή της Φιλοξενίας Μικρών Οικοδίαιτων Ζώων και Πουλιών,….

καθώς και την  Παιδική Χαρά 

Επιπλέον περιλαμβάνουν την πρόταση για τα φυλάκια των εισόδων

και για τους απαραίτητους χώρους υγιεινής των επισκεπτών.

Τέλος  θεωρήθηκε σημαντικό να προστατευθούν και να αναδειχθούν βασικά ίχνη του παρελθόντος, όπως τμήματα των εισόδων και της περίφραξης, μέρος της υπάρχουσας  επίπλωσης και του  παλαιού εξοπλισμού, οι διαμορφώσεις νερού, οι κρήνες, τα στέγαστρα και οι άλλες εξωραϊστικές εγκαταστάσεις καθώς και μέρος της κτηριακής υποδομής.

Κύρια όμως αυτό που πρέπει να τονιστεί για την αντιμετώπιση του Κήπου στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος, είναι η διερεύνησή του ως σημαντικότερου και μάλλον μοναδικού κηπευτικού μνημείου της νεότερης Ελληνικής ιστορίας – μνημείου το οποίο επιχειρεί, συμπληρώνοντας την νεοκλασσική εικόνα της πρωτεύουσας να δηλώσει τη συμμετοχή του στον νεότερο Δυτικό, τοπιακό πολιτισμό.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Την Παρασκευή 23 ΝΟΕ παρακολούθησα στον Δήμο Ελευσίνας την παρουσίαση της μελέτης  «Πρόταση Τοπιακής Ανάπλασης των Παλαιών Λατομείων Ελευσίνας στη θέση Βλύχα» που χρηματοδοτήθηκε από την Εταιρεία ΤΙΤΑΝ και συντάχθηκε από τους Α. Βοζάνη, Επίκουρος Καθηγήτρια ΕΜΠ,  Ε. Ξένου, Καθηγήτρια ΕΜΠ και Κ. Μωραΐτη, Καθηγητή ΕΜΠ. Ακολούθησε μια πραγματικά γόνιμη συζήτηση  γιατί ο Δήμος Ελευσίνας είχε  φροντίσει να αναρτήσει  την πολύ ενδιαφέρουσα αυτή προμελέτη στον ιστότοπο οπότε δόθηκε η δυνατότητα να διατυπωθούν πολύ σοβαρές και εποικοδομητικές  τοποθετήσεις.

Ελπίζω ότι μετά από όλα αυτά ο Δήμος Αθηναίων και η Περιφέρεια να ευαισθητοποιηθούν και να δημοσιεύσουν την υπό δημοπράτηση μελέτης του Εθνικού Κήπου. Είμαι πρόθυμος να την αναρτήσω  εδώ και να δώσω βήμα για τυχόν σχόλια.

Υ.Γ.  Σχετικά και πάλι με τον Εθνικό Κήπο, διάβασα με προσοχή στην Καθημερινή του Σαββάτου 23 ΝΟΕ το άρθρο του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου-Βενετά με τίτλο  Επαπειλούμενες «αποκαταστάσεις» και καταστροφικές «ήπιες παρεμβάσεις» και αναρωτιέμαι  πως τεκμηριώνεται η άποψη που διατυπώνεται ότι:

«… Εκ του πονηρού είναι τα “ανοίγματα του κήπου στην τέχνη και στον άνθρωπο” που υπό μορφή προσφορών μαικηνικού χαρακτήρα καλύπτουν επιχειρησιακές ορέξεις.» 

Για το άρθρο κάντε ΚΛΙΚ εδώ 

για μεγένθυση κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες