ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

«…αναζητώντας περισσότερη τόλμη…»

Γιάννη Τσαρούχη, Το καφενείον ΝΕΟΝ

Εικόνες από τα παλιά καφενεία της Αθήνας ήρθαν στο μυαλό μου όταν   φεύγοντας  αμήχανος από την έκθεση στην Διπλάρειο σχολή , την Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου, με τις αρχιτεκτονικές   προτάσεις του  διαγωνισμού  για την ανάπλαση της Πλατείας Θεάτρου, ξεχώρισα με την άκρη του ματιού μου,  σειρές από ανεμιστήρες οροφής  σε μια μελέτη απόμακρη από την περιοχή των βραβείων.

Το καφενείο ΝΕΟΝ  στην Ομόνοια αν θυμάμαι καλά ήταν ένας από τους δημόσιους χώρους  που οι ανεμιστήρες έδιναν μια αίσθηση ηρεμίας και δροσιάς

Χώροι στάσης και ανάσας ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Έτσι αυτοί οι ανεμιστήρες σαν συνθετικό στοιχείο στην ξεχωριστή αυτή αρχιτεκτονική αυτή πρόταση με αναστάτωσαν,  όταν συνειδητοποίησα ότι αποτελούν πρόταση για την ανάπλαση της πλατείας  Θεάτρου και αναρτώνται από ένα διάτρητο στέγαστρο-σκίαστρο με μια εξαιρετική σύνθεση από ετερόκλητες περσίδες. 

Και κάτω από αυτούς τους ανεμιστήρες εικόνες ηρεμίας , συναναστροφής, δημιουργίας, σε ένα αστικό τοπίο πρωτοφανές  αλλά οικείο και ελκυστικό  για αυτή την πόλη. Μετά χαράς πιστεύω θα αναζητούσα μια τέτοια εμπειρία και θα επισκεπτόμουν συχνά ένα τέτοιο χώρο στην Αθήνα!

Μία ποιητική  πρόταση, με όραμα, που πραγματικά ξεχωρίσαμε, συζητήσαμε και αναρωτηθήκαμε γιατί τελικά δεν είχε την τύχη τουλάχιστον μιας διάκρισης

 Πρόκειται για την πρόταση του Αριστείδη Αντονά, που όπως έχω ξαναγράψει αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση. Ο Αντονάς αναζητά  μέσα από τις φιλοσοφικές του διεισδύσεις την ουσία του αρχιτεκτονικού γίγνεσθαι. 

Ζήτησα από τον ίδιο να μου δώσει το  κείμενο με το οποίο τεκμηριώνει την άποψή του,  εισάγοντας την  έννοια «της μεταβαλλόμενης ή της προσωρινής πολεοδομίας», το οποίο παραθέτω  στην συνέχεια.

Ομολογώ ότι έχω εκτιμήσει τις πρωτοβουλίες της κας Ντόρας Γαλάνη, Προέδρου της ΕΑΧΑ  και της κας Μαρίας Καλτσά Γεν. Γραμματέως του ΥΠΕΚΑ  που με κριτήριο την αρχιτεκτονική τους σκέψη και αγωνία προχωρούν σε μία σειρά  νέες  πρωτοβουλίες, με καθαρό βλέμμα, για πρώτη φορά στα τελευταία χρόνια. Φαίνεται όμως το πλαίσιο μέσα στο οποίο   κινούνται οι πρωτοβουλίες τους, χρειάζεται ριζική ανατροπή.

Θα ξεκινήσω από την διακήρυξη  του διαγωνισμού.  Θεωρώ ότι η διακήρυξη πρέπει να εμπεριέχει απαιτήσεις και να εμπνέει τους μελετητές προς ένα όραμα που πρέπει να αφορά την ουσία του προβλήματος και όχι απλά την λειτουργικότητα και τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου.  Να εξωθεί τους μελετητές σε υπερβάσεις και ανατροπές και σε συνεργασίες με εικαστικούς όταν μάλιστα πρόκειται για δημόσιους χώρους. Και πάνω από όλα να προβάλει με κάθε τρόπο τον διαγωνισμό και να προσελκύσει τους πιο άξιους μελετητές.

Εδώ όμως είναι ένα θέμα που αφορά κυρίως την κριτική επιτροπή που αποτελείτο από τους Λίζα Σιόλα, Πρόεδρο (Δήμος Αθηναίων-EAXA AE), Ευάγγελο Λυρούδια, (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη (ΕΜΠ), Νίκο Φιντικάκη (ΤΕΕ) και Jesús Aparicio (Ε.Ε.)

Η επιτροπή συνήλθε από τις 18/10 έως τις 20/10/2010 και επέλεξε -ανάμεσα σε 31 συμμετοχές- τις προτάσεις που ανταποκρίθηκαν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην Προκήρυξη.
Απενεμήθησαν 3 Βραβεία και 5 Εξαγορές 

Οι γνωστές διαδικασίες επιλογής των κριτικών επιτροπών και οι επίσης γνωστές δημοκρατικές διαδικασίες που ακολουθούνται κατά την κρίση,  φοβάμαι ότι έχουν σαν αποτέλεσμα να επιλέγονται οι πιο ουδέτερες, ανώδυνες και ίσως αδιάφορες αρχιτεκτονικές μελέτες, ενώ οι πιο τολμηρές που παραβαίνουν τα συνήθη παραμένουν στο περιθώριο

1ο Βραβείο (22210)- φωτορεαλιστικό

Αρχιτέκτονες: Ματθαίος Παπαβασιλείου, Βαλεντίνα Καρβουντζή

Συνεργάτες αρχιτέκτονες: Αγγελική Ζιούνα, Νατάσσα Χολή

Στή Διπλάρειο σχολή όμως στην προσεκτικά στημένη έκθεση  οι μελέτες που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό μας μελαγχόλησαν.  Έλλειπε η τόλμη και το όραμα μιας αρχιτεκτονικής που οφείλει να διαχειριστεί τον δημόσιο χώρο ανατρέποντας  την δραματική απαξίωση του κέντρου της Αθήνας. Ασκήσεις γεωμετρίας, με λίγο πράσινο, χώρους στάσης, και κάποια επιλεγμένα υλικά επίστρωσης με μικρά αμήχανα ευρήματα. Ίσως τελικά η κριτική επιτροπή αφού δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει μια τολμηρή άποψη θα ήταν καλύτερα να κηρύξει τον διαγωνισμό άγονο. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι καμία από τις βραβευμένες λύσεις δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.  Έχω την αίσθηση ότι η μελέτη του Αντονά ανοίγει προοπτικές και δυνατότητες που σε συνεργασία με τους φορείς με τόλμη και διάλογο για ένα διαφορετικό, πειραματικό  ίσως αλλά ενδιαφέρον θα έλεγα αποτέλεσμα.

η πεζοδρόμηση της οδού Πανεπιστημίου

Η Πανεπιστημίου την δεκαετία του ΄50

πηγή:http://ritsmas.wordpress.com

Μετά την αστοχία του διαγωνισμού της Πλατείας Θεάτρου, με βασικές αιτίες κατά την άποψη μου, την αδύναμη και μη συναρπαστική διακήρυξη του διαγωνισμού  που δεν πήρε την σχετική δημοσιότητα και την κριτική επιτροπή, θα ήθελα να αναφερθώ στον νέο Διαγωνισμό της πεζοδρόμησης τους οδού Πανεπιστημίου.  Διατυπώνω την ίδια αγωνία και ανησυχώ μήπως στα πλαίσια ενός νέου  διεθνούς διαγωνισμού  θα  έχουμε τα ίδια  δυσάρεστα  αποτελέσματα με  το Μουσείο της Ακρόπολης.  Οι ξένοι ικανοί και διάσημοι μελετητές  παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα,  τελικά πιστεύω ότι δεν έχουν κατανοήσει το φως αυτού του τόπου, το ελληνικό τοπίο και την ανθρώπινη κλίμακα και τελικά τα περισσότερα κτίρια τους μπορεί να μας έχουν εντυπωσιάσει στην αρχή,  αλλά δεν μας έχουν συγκινήσει.  Και εδώ θέλω να επισημάνω ότι τα  εντυπωσιακά επιτεύγματα του διάσημου Καλατράβα στην Αθήνα δεν με συγκινούν πια, αλλά η έμπνευση και η δημιουργικότητα του νέου τότε Δημήτρη Παπαϊωάννου, που του εμπιστεύτηκαν την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων,  παραμένει στην μνήμη μου σαν ένα γεγονός ευαισθησίας και συγκίνησης, που συνένωσε ένα ικανό αριθμό σημαντικών Ελλήνων δημιουργών.

Η Αθήνα του Μέλλοντος, Διαμορφώνεται ένα ενιαίο αστικό  σύνολο με επίκεντρο τα κτίρια της Αθηναϊκής Τριλογίας και τον κάθετο άξονα από την πλατεία Κλαυθμώνος, μέχρι το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Από το άρθρο του Κ. Ρηγόπουλου στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής 19-ΔΕΚ-2010

Ανησυχώ λοιπόν για την διατύπωση της  προκήρυξης του νέου διαγωνισμού για την πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου. Γιατί πέρα από τις τυπικές προδιαγραφές και απαιτήσεις θα πρέπει να προετοιμάσει και να εμπνεύσει για την υλοποίηση ενός οράματος, για  έναν από τους σημαντικότερους και  τους πιο πολυσύχναστους  δρόμους αυτού του τόπου.

Είναι μια μοναδική ευκαιρία , μετά από δεκαετίες και σε συνέχεια του προγράμματος ενοποίησης ( έργο του ΕΑΧΑ)  να αποκτήσει η Αθήνα μια παγκόσμια και μοναδική αρτηρία πολιτισμού, εμπνευσμένη από τις αξίες αυτού του τόπου και με την συμμετοχή Ελλήνων εικαστικών και φυσικά Ελλήνων αρχιτεκτόνων. Συμμετοχή που θα πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για του ξένους μελετητές, που οφείλουν να συνεργαστούν μαζί τους.

 

Η νέα Πλατεία Ομονοίας, με πεζοδρόμηση του τμήματος από την συμβολή Πανεπιστημίου και Πατησίων έως την 3^η Σεπτεμβρίου. 

Από το άρθρο του Κ. Ρηγόπουλου στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής 19-ΔΕΚ-2010

Από την άλλη η επιλογή της Κριτικής Επιτροπής. Στο Μουσείο της Ακρόπολης λέγεται και δεν αμφισβητείται, ότι παίχτηκαν παιχνίδια  για ανταπόδοση  υποχρεώσεων. Η κριτική επιτροπή λοιπόν πρέπει να έχει επιλεγμένα μέλη με τόλμη και ευαισθησία για να μην οδηγηθούμε πάλι, μέσα από «καθώς πρέπει» δημοκρατικές διαδικασίες, σε ουδέτερα, προκλητικά και ξένα από τον Ελληνικό χώρο αρχιτεκτονήματα

Η ευθύνη για το ΥΠΕΚΑ και το ΕΑΧΑ και τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς είναι πολύ μεγάλη και είναι πραγματικά μια πολύ καλή ευκαιρία- συγκυρία που την ευθύνη έχουν δύο αυτές ευαίσθητες και δυναμικές αρχιτεκτόνισες, η Μαρία Καλτσά και η Ντόρα Γαλάνη. Παράλληλα και η συμμετοχή του καθηγητή του ΕΜΠ Παναγιώτη Τουρνικιώτη στην διαδικασία της προετοιμασίας  αποτελεί μια πολύ θετική υπόθεση. Απουσιάζουν προς το παρόν ευαίσθητοι μελετητές και καλλιτέχνες που ήδη έχουν εμπειρία και γνώση για την διαχείριση του Δημόσιου χώρου στην Ελλάδα και κυρίως νέοι άνθρωποι.

Η στιγμή είναι κρίσιμη . Μέσα στην κρίση πρέπει  να ανατραπούν ακόμη και γνωστές διαδικασίες που μας έχουν επιβληθεί για να προκύψει η πιο ευαίσθητη λύση, που θα ξαναφέρει τον κόσμο στο κέντρο της πόλης. Είναι δε προτιμότερο, το έργο να υλοποιηθεί σε φάσεις χωρίς βιασύνη, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες παίρνοντας υπ΄όψη και την άποψη του Αριστείδη Αντονά για μια "μεταβαλλόμενη ή προσωρινή πολεοδομική προσέγγιση" μέσα στον χρόνο υλοποίησης.

Θα τελειώσω επισημαίνοντας την ανάγκη ανατροπής αυτής της παγκόσμιας αποκλειστικότητας αυτού του τόπου, που αποκλείει την παρουσία και την επίβλεψη των μελετητών κατά την διάρκεια κατασκευής των έργων και δίνει τελικά την δυνατότητα για  ασυδοσία των εργολάβων και την αίσθηση και υποψία  για διαπλοκή με τους ανθρώπους του δημοσίου. Αν δεν προλαβαίνουμε να ανατρέψουμε θεσμικά αυτούς τους απαράδεκτους όρους ας προχωρήσουμε στην διατύπωση ειδικών όρων στα πλαίσια της διακήρυξης.  

Το κείμενο  αυτό  είναι  το τελευταίο της χρονιάς. Το καταθέτω με αγωνία και ελπίδα για την χρονιά που έρχεται.

Θα παρακαλούσα τους αναγνώστες αυτού του μπλογκ να συνεχίσουν αυτόν τον προβληματισμό, αποστέλλοντας τα σχόλια τους στην διεύθυνση http://triantafylloug.blogspot.com/

Ήρθε η ώρα να ενεργοποιηθούμε και να συμβάλλουμε ο καθένας με τις δυνατότητες του για το καλύτερο… ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Γ.Τ.

Για το κείμενο του Αριστείδη Αντονά πατείστε εδώ