ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΛΕΜΠΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Παρουσίαση του τρίτου Βραβείου

(και όχι μόνο)

Άποψη του οικισμού από ψηλά

Πριν παρουσιάσω την βραβευμένη μελέτη θα ήθελα να αναφερθώ στα ακόλουθα:

1. Σε σχέση με τον σκοπό του Διαγωνισμού η Αναθέτουσα Αρχή αναζητεί τη βέλτιστη από αρχιτεκτονικής, αισθητικής, λειτουργικής και περιβαλλοντικής πλευράς λύση στο έργο της δηµιουργίας του Πολιτιστικού Χωριού Λέµπας και επιδιώκει όπως οι κτηριακές υποδοµές του πολιτιστικού χωριού Λέµπας αποτελέσουν τον πυρήνα µίας σχολής καλών τεχνών και να προωθήσουν τις κοινωνικές επαφές και την ανταλλαγή εµπειριών των χρηστών. 
2. Οι διαγωνιζόµενοι θα πρέπει να αντιµετωπίσουν τον τόπο ως ένα πολυδύναµο κέντρο και τα εργαστήρια ως χώρους έµπνευσης και δηµιουργίας για την παραγωγή ιδεών και τέχνης. Τα υφιστάµενα διατηρητέα κτίρια, τα νέα κτίρια καθώς επίσης και οι υπαίθριοι χώροι να µπορούν να διαδραµατίσουν ρόλο στη διαµόρφωση του συγκροτήµατος για διαδραστικές ενέργειες ανάµειξης τεχνών και εµπειριών στη γλυπτική, στην εικαστική, στη μουσική και γενικά σε όλα τα φάσµατα της τέχνης και του πολιτισµού. 
3. Στην κοινότητα Λέµπας έχουν εντοπιστεί σπαράγµατα προϊστορικού οικισµού της Χαλκολιθικής περιόδου. ∆ίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο έχει ανεγερθεί, από το Αρχαιολογικó Ερευνητικó Κέντρο Λέµπας (Lemba Archaeological Research Centre – LARC) του Πανεπιστηµίου του Εδιµβούργου, συστοιχία αντιγράφων των κυκλικών κατοικιών του προϊστορικού οικισµού, η οποία λειτουργεί ως χώρος πειραµατικής ερευνητικής αρχαιολογίας και µελέτης.
4.  Υπάρχει παράδοση στην Τέχνη της Κεραµικής: Κατά τους µεταγενέστερους χρόνους, η κοινότητα της Λέµπας υπήρξε ένα από τα σηµαντικά κέντρα παραγωγής βυζαντινής εφυαλωµένης κεραµικής στη µεσαιωνική Κύπρο. Η δραστηριότητα των εργαστηρίων της Λέµπας σηµειώνεται ήδη από τον 13ο - 14ο αιώνα. 
5. Στη Λέμπα εδρεύει το Κυπριακό Κολέγιο Τέχνης (Cyprus College of Art): και αποτελεί µετεξέλιξη της Καλοκαιρινής Σχολής η οποία λειτουργούσε στην Αµµόχωστο από το 1969. Πρόκειται για Ιδιωτική Σχολή Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης αναγνωρισµένη από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού. Το Κολέγιο αυτό λειτουργεί µε βάση την πλούσια παράδοση της εκπαίδευσης Καλών Τεχνών, ειδικεύεται στη ζωγραφική και τη γλυπτική και έχει αναπτύξει ένα µοναδικό ήθος που πηγάζει από την ιστορία, την κουλτούρα και το περιβάλλον της Κύπρου. Ο ιδρυτής του Κολεγίου, καλλιτέχνης Στας Παράσκος (1933 – 2014), θεωρείται ένας από τους σηµαντικότερους εκπροσώπους της δεύτερης γενιάς των Κύπριων καλλιτεχνών. 
6. Ο Τσαμπίκος Πετράς και η ομάδα του στον διαγωνισμό αυτό απομακρύνεται από την γνωστή μονολιθική προσέγγιση των προτάσεων τους στους διαγωνισμούς:  Ένα σκάφος για την Αργώ (Β΄ Βραβείο Πανελλήνιος Διαγωνισμός) και Αστική Προβλήτα (Πανευρωπάϊκος / Διαγωνισμός Αρχαιολογικό Μουσείο ΟΛΠ) 

Petrās Architecture 

Ένα σκάφος για την Αργώ (Β΄ Βραβείο Πανελλήνιος Διαγωνισμός) 

Petrās Architecture 

Αστική Προβλήτα (Πανευρωπάϊκος / Διαγωνισμός Αρχαιολογικό Μουσείο ΟΛΠ) 

Αυτή την φορά σεβόμενος την προ υπάρχουσα κατάσταση στην περιοχή επιδίδεται σε μια ευαίσθητη άσκηση, με την ένταξη μικρών διάσπαρτων όγκων, παραπέμποντας σε μια προσθετική ανώνυμη αρχιτεκτονική ως προς την γενική διάταξη, με ταυτόχρονα κομψές και λιτές επεξεργασίας των επί μέρους όγκων.

Ελάχιστη Δομή 

Ομάδα Μελέτης: 

Petrās Architecture 

Τσαμπίκος Πετράς, Γιώργος Χούσος 

Συνεργάτες: 

Θεοδόσης Δρίβας, Κωνσταντίνος Λάμπρου, 

Εμμανουήλ Συμιακάκης

01. Γενικό χωροταξικό σχέδιο 

Ο τόπος 

Οι αρχαίες οικιστικές δομές της Λέμπας και ο ίδιος ο οικισμός χαρακτηρίζονται από μονάδες κατοίκησης που επαναλαμβάνονται σε απόσταση ή επαφή μεταξύ τους, ανάλογα με τις ανάγκες, τις λειτουργίες και τις παραμέτρους του περιβάλλοντος, παράγοντας μια οργανωμένη πολυπλοκότητα ή αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως οργανική δομή. Η παρουσία του εικαστικού τείχους - το πιο κρίσιμο στοιχείο για την ταυτότητα όλης της περιοχής μελέτης - αποτελεί επιπρόσθετα ένα σύνολο αποσπασματικών και διαρκών επεμβάσεων σε δημόσια θέα που παράγουν μια ενιαία μορφή ως χρονικό και εκφραστικό κολλάζ και διαθέτει μια εγγενή οργανικότητα ως ένα σύνολο παραγόμενο από το επιμέρους. 

Πρόθεση της μελέτης είναι να διατηρηθεί χωροθετικά η μνήμη της δημιουργικής παραγωγής εκεί από όπου την ξεκίνησε ο ιδρυτής Σταςς Παράσκος. 

Προτείνεται στο νότιο οικόπεδο να χωροθετηθούν όλες οι εκπαιδευτικές διαδικασίες και τα εργαστήρια των καλλιτεχνών και να οριστεί έτσι ένας νέος δημιουργικός πυρήνας ανάμεσα σε σπουδαστές, δασκάλους, φιλοξενούμενους καλλιτέχνες αλλά και τους ίδιους τους επισκέπτες. 

Στο βόρειο οικόπεδο προτείνεται να χωροθετηθούν όλοι οι χώροι διαμονής, σε διακριτική απόσταση από την παραγωγή του δημιουργικού έργου και να ορίσουν έναν νέο πυρήνα κατοίκησης, πιο ήσυχο και εσωστρεφή και σε άμεση σχέση με το φυσικό τοπίο που θεάται το οικόπεδο. 

Συνθετική Δομή 

Διαγράμματα 

Το νέο κτίριο συγκροτεί την ενιαία του μορφή ως μια δομική σύνθεση από το επιμέρους προς το όλο. Με αυτό τον τρόπο συνδιαλέγεται με την οργανική δομή και την κλίμακα του οικισμού αλλά και με το ίδιο το εικαστικό τείχος που έχει δημιουργηθεί ως σύνολο από αποσπασματικές επεμβάσεις. Η πρόταση λαμβάνει ως γενέτειρα την διάσταση των υπαρχόντων εργαστηρίων, ως χωρικό εμβάτη και ορίζει την ελάχιστη χωρική δομή καθαρού χώρου 6Χ6 μ. Η ελάχιστη δομή επαναλαμβάνεται στο χώρο ανάλογα με τις ανάγκες του υπαίθριου χώρου, του κτιριολογικού προγράμματος και στρέφεται αναφορικά με τις παραμέτρους των ορίων του οικοπέδου, τον σκιασμό και τις επιθυμητές ροές.

Διαγράμματα 

Η σύνθεση στο νότιο οικόπεδο αναπτύσσεται ως συνέχεια των υπαρχόντων εργαστηρίων και του εικαστικού τείχους, ενοποιείται με το πλευρικό δρόμο ήπιας κυκλοφορίας και ορίζει ένα ενιαίο επίπεδο δημόσιων κινήσεων για τον επισκέπτη ανάμεσα σε κτίσματα, φυτεύσεις και πλατώματα, αναπαράγοντας τη δομή ενός μικρού πολιτιστικού “χωριού”. Η κτηριακή μάζα στρέφεται άλλοτε προς τον δυτικό όριο του οικοπέδου δημιουργώντας ανατολικές αυλές για υπαίθρια εργασία και άλλοτε προς το ανατολικό, δημιουργώντας συνδέσεις με τον πλευρικό δρόμο και ένα πλάτωμα στη διασταύρωση των πλευρικών οδών. 

 Ογκομετρική κατανομή λειτουργιών 

Κάτοψη των χώρων εκπαίδευσης και των εργαστηρίων 

Η συνθετική διαδικασία πραγματοποιείται μέσα από το τρίπτυχο τοποθέτηση, προσαρμογή, διαφοροποίηση. 

Δημιουργείται ένα νέο πλάτωμα στη διασταύρωση των δύο οδών, ως κατώφλι ανάμεσα στην κεντρική είσοδο και την είσοδο προς τον αρχαιολογικό χώρο και ανατολικές αυλές εργασίας που αυτοσκιάζονται από τα κτίσματα και προστατεύονται από τον νοτιοδυτικό ήλιο. Οι δομές περιστρέφονται ανάλογα με τις ροές κινήσεων, δημιουργούν πλαστικότητα και προσαρμόζονται στο ακανόνιστο σχήμα του οικοπέδου. Συγκροτούν έτσι μια περίοπτη οργανική δομή που διατηρεί την ταυτότητα της τόσο από την δυτική πλευρά όσο και από την ανατολική, με πλευρικά κατακόρυφα ανοίγματα για βόρειο σταθερό φως. 

 

Εξωτερική άποψη των εργαστηρίων 

 Εξωτερική άποψη από τη σκιασμένη αυλή 

Συγκεκριμένες δομές λειτουργούν ως ενδιάμεσοι χώροι: Διαθέτουν πτυσσόμενα υαλοστάσια που όταν είναι κλειστά επιτρέπουν οπτική διαμπερότητα - ως βιτρίνες των χώρων δημιουργικής παραγωγής - και όταν είναι ανοιχτά μετασχηματίζουν το χώρο σε ένα ενιαίο επίπεδο κινήσεων δίδοντας την αίσθηση της εργασίας σε ένα εκτεταμένο ημιυπαίθριο δημόσιο χώρο. Οι ροές διαβαθμίζονται σε ελεύθερες και ελεγχόμενες. 

Εσωτερική άποψη του χώρου γλυπτικής 

Απογευματινή λήψη των εργαστηρίων 

 εγκάρσια τομή των χώρων εκπαίδευσης 

Η εμπλοκή και η αλληλοεπικάλυψη των δομών στο εσωτερικό παράγει τόσο ένα συλλογικό χώρο όσο και διαβαθμισμένες προσωπικές γωνίες εργασίας, δημιουργώντας ποιότητες για την παραγωγική διαδικασία: Οι σπουδαστές μπορούν να συμμετέχουν σε συλλογικές δημιουργικές διαδικασίες αλλά να οικειοποιηθούν και την «δική τους» γωνιά για να δημιουργήσουν προσωπικά και απομονωμένα πάντα σε αναφορά με το σύνολο. 

Εξωτερική άποψη των χώρων εκπαίδευσης 

Οι περιστροφές των δομών σε κάτοψη παράγουν σε προοπτική αντίληψη μια τεθλασμένη επικλινής κορυφογραμμή που συνδιαλέγεται με τις στέγες των κτισμάτων του οικισμού και δεν διαταράσσον την εικόνα του οικισμού στο βλέμμα του επισκέπτη. 

Αντίστοιχα στο βόρειο οικόπεδο, οι δομές τοποθετούνται ώστε να οργανώσουν ομάδες κατοίκησης που εμπλέκονται με τα υπάρχοντα κτήρια και επιτρέπουν απρόσκοπτη θέα και νότιο προσανατολισμό. Οι δομές προσαρμόζονται ανάλογα με το ακανόνιστο σχήμα του οικοπέδου, τα υπάρχοντα κτήρια, τη θέα προς το φυσικό τοπίο και τις ροές κίνησης. 

Κάτοψη των ξενώνων κατοίκησης 

Εξωτερική άποψη των ξενώνων κατοίκησης 

Δημιουργούνται κοινόχρηστοι υπαίθριοι χώροι - αυλές σε αναφορά με τα υπάρχοντα κτήρια που αντιστοιχούν στους καλλιτέχνες, στους καθηγητές και στους μαθητές. Η πρόσβαση και σε αυτή την περίπτωση διαβαθμίζεται σε ελεύθερη και ελεγχόμενη μέσα από μια δευτερεύουσα ροή – σοκάκι- που διατρέχει τα κτίσματα. 

Υλικότητα 

Προτείνεται η επιλογή φυσικών και οικολογικών υλικών σε συνέχεια με τα υλικά του τόπου. Ο ενοποιημένος ελεύθερος χώρος κατασκευάζεται από συμπιεσμένο χώμα (stabilizer) ανάλογο των αρχαιολογικών διαδρομών ώστε να συνδιαλέγεται με τον αρχαιολογικό οικισμό αλλά ταυτόχρονα να επιτρέπει σε κάθε σημείο του την ελεύθερη πρόσβαση και την υπαίθρια εργασία. To υλικό είναι φυσικό, υδατοπερατό και συνεχές και ενοποιείται χρωματικά με τους πλευρικούς δρόμους που προτείνεται να χαρακτηριστούν ως δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας ή πεζόδρομοι με κυβόλιθο. Μια λεπτή λευκή γραμμή από σκυρόδεμα αποτυπώνει το ίχνος του οικοπέδου σαν μονοκοντιλιά και επιτρέπει τη συμπίεση του χώματος. Χρωματικά δημιουργείται μια διαβάθμιση από την δημόσια περιοχή στην περιοχή του κτηρίου και στην ουσία ο δημόσιος χώρος αποτελεί τμήμα του οικοπέδου. Η αίσθηση του ελεύθερου χώρου του οικοπέδου μεγιστοποιείται και αποδίδεται στον επισκέπτη ένας ενιαίος χώρος κινήσεων και διάδρασης. 

 Κατασκευαστική δομή 

Το φως στο εσωτερικό έχει μελετηθεί ώστε να καταγράφονται οι ποιότητες του στον εσωτερικό χώρο. Η ανάπτυξη του συγκρότηματος στον άξονα βορρά-νότου καταγράφει στο εσωτερικό την κίνηση του ηλίου και αποτυπώνει την αίσθηση του χρόνου κατά την διαμονή. Σχισμές που εισάγουν το βόρειο και το νότιο φως χρωματίζουν το εσωτερικό άλλοτε με θερμά και άλλοτε με ψυχρά χρώματα, ώστε να δημιουργήσουν μια δραματική ατμόσφαιρα που θα εμπνέει τους δημιουργούς. Προτείνεται σύμμικτη κατασκευή των κτηριακών μονάδων από τυποποιημένες μονάδες μετάλλου και πάνελ αχυροπηλού. Η κατασκευή μπορεί να αποσυναρμολογηθεί και να ανακυκλωθεί ενώ τα μεταλλικά στοιχεία να ξαναχρησιμοποιηθούν. Για τα υπάρχοντα κτίσματα προτείνεται αποκατάσταση στα υπάρχοντα φυσικά υλικά με ανάδειξη της λιθοδομής και αρμολόγημα με ενισχυτικό τσιμέντο για πρόσθετη στήριξη. 

Ενεργειακός Σχεδιασμός 

Η βιοκλιματική λειτουργία του κτηρίου πραγματοποιείται μέσα από δύο βασικές αρχές: Την υψηλή θερμομόνωση του κελύφους από τα πανέλα με αχυροπηλό και τον διαμπερή αερισμό του χώρου κατά πλάτος και κατά ύψος. Τα χαμηλά ανοίγματα στους ενδιάμεσους χώρους βρίσκονται σε εσοχή για να προστατέψουν την πρόσπτωση του ηλίου κατά το καλοκαιρινό ηλιοστάσιο ενώ από πάνω τους βρίσκονται οι πρόσθετες μονάδες ψύξης θέρμανσης. Η διαμπερότητα σε κάτοψη αλλά και σε τομή επιτρέπει τη φυσική κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό που ενεργοποιείται από τα ανοίγματα οροφής στο επίπεδο του δώματος τα οποία λειτουργούν ως ηλιακές καμινάδες. 

1ο Βραβείο: Αρ. 97143

Ομάδα Μελέτης:
Σπύρος Σπύρου, Χάρης Χριστοδούλου, Αγγέλα Ζησιμοπούλου, Χάρης Σολωμού

Για περισσότερα κέντε ΚΛΙΚ εδώ

2ο Βραβείο: Αρ. 25337

Κωνσταντίνος Πυλιώτης 

Για περισσότερα κέντε ΚΛΙΚ εδώ

Έπαινος: Αρ. 62529
Μαρία Χατζησωτηρίου
Μαργαρίτα Δανού
Αγγέλα Πέτρου
Σεβίνα Φλωρίδου

Έπαινος: Αρ. 39847
Γεώργιος Ψωμάς
Γιάννος Τσιόλης
Χρυστάλλα Ψαθίτη
Μαριλένα Κασκάνη

Εύφημος Μνεία: Αρ. 75326
Αλέξανδρος Ζώμας
Μαρία Παπαβασιλείου
Fabiano Micocci

Εύφημος Μνεία: Αρ. 17101
Γιώργος Γεωργίου
Μαρία Χατζηβασίλη

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση