ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΝΤIΞΟΟΤΗΤΕΣ Ή AGAINST ALL ODDS

ΗΘΙΚΗ / ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ -ETHICS/AESTHETICS

1.

Ξεκίνησε την Τετάρτη 19-ΙΑΝ-2010 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1ο Συνέδριο με θέμα  Ηθική /Αισθητική  στα πλαίσια του Αgainst Αll Οdds με γενική επιμέλεια της Λίνας Στεργίου και την φροντίδα της Μαρίας Παναγίδου στον συντονισμό και την επικοινωνία. 

Θα ήθελα να σχολιάσω την εξαιρετική εισήγηση του Ole Bouman Γενικού Διευθυντή του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (NAI), Ρόττερνταμ με θέμα: «Βαρύνουσα Αρχιτεκτονική», το επάγγελμα του αρχιτέκτονα στις διεθνείς συγκυρίες, τις ηθικές του επιταγές και πρακτικές. Ο Bowman με ένα λόγο σαφή προχώρησε σε ένα προβληματισμό για τις δυνατότητες που διαμορφώνονται στα πλαίσια της κρίσης για την αρχιτεκτονική και το Design υπηρετώντας την άποψη ότι: «Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που είχαμε όταν τα δημιουργήσαμε».

(Α. Αϊνστάιν)

Αθήνα 08-VI-2005

egg shaped mobile home    -       ↑ Click image to link  

Από την άλλη η Jilly Τραγανού, αναπληρώτρια Καθηγήτρια και Διευθύντρια Ακαδημαϊκών Υποθέσεων στο Τμήμα Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης και του Ντιζάιν του Πανεπιστημίου Parsons The New School for Design της Νέας Υόρκης, είχε  και έναν δυσνόητο  και μακροσκελή τίτλο: "Πρακτικές απεδαφοποίησης προς τη δημιουργία μετα-εθνικών ταυτοτήτων: συνδέοντας την αισθητική με την ηθική του ντισιν. Ο ρόλος των σχέσεων αναμεσα στο ντιζάιν, την μετανάστευση και τον συμμετοχικό σχεδιασμό στην δημιουργία μετα-εθνικών ταυτοτήτων" Και δεν έφτανε μόνο αυτό. Η εισήγησή της ελληνίδας καθηγήτριας δόθηκε στην αγγλική γλώσσα σε ένα ελληνόφωνο ακροατήριο με 4 μόνο ξένους επισκέπτες. Με δεδομένο μάλιστα το ιδιότυπο λεξιλόγιό της, τελικά η παρουσίαση υπήρξε βασανιστική έχοντας ταυτόχρονα και μια ανεξέλεγκτη ροή στην προβολή των εικόνων. Εκτιμώ ότι αξίζει  τον κόπο να αξιοποιούμε τον πλούτο της  γλώσσας μας, για να έχουμε άλλωστε και μια πιο άμεση και γόνιμη επικοινωνία.

Στην συζήτηση που ακολούθησε ο δημοσιογράφος Νίκος Ξυδάκης κατά γενική ομολογία κράτησε ένα υψηλό επίπεδο και φυσικά και το ενδιαφέρον του κοινού. Το συνέδριο συνεχίστηκε και την Πέμπτη 20 ΙΑΝ 2011.

Τον συντονισμό είχε ο Λόης Παπαδόπουλος, καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας και μετά από μια σύντομη και ουσιαστική αναφορά στις ομιλίες της προηγούμενης μέρας  έδωσε τον λόγο στον Κωνσταντίνο Μωραΐτη, αναπληρωτή καθηγητή Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Το θέμα του ήταν  «Αισθητική και ηθική: ο αδύνατος διαχωρισμός. Το παράδειγμα της διφυούς αξιολόγησης του τοπίου»
Ο  Μωραΐτης  ξεκίνησε με τον σεμνό υπότιτλο "Θεωρητική απόπειρα με αφορμή το τοπίο και το περιβάλλον" και  την αφοπλιστική παραδοχή:  "Ένας αρχιτέκτονας που επιχειρεί να μιλήσει για σημαντικά φιλοσοφικά θέματα είναι εξίσου επικίνδυνος με έναν ειδήμονα για τη θεωρία, που επιμένει να σχεδιάσει και ακόμη περισσότερο να επιβλέψει την κατασκευή ενός σημαντικού κτηρίου."
           
Ludwig Wittgenstein 

Είναι γνωστές οι φιλοσοφικές του αναζητήσεις και  ομολογώ με τις αναφορές στον Ludwig Wittgenstein  και σε άλλους φιλοσόφους και με τους σχολιασμούς του πάνω σε επιλεγμένα έργα τέχνης, βρήκα την εισήγησή του τολμηρή και ενδιαφέρουσα.

Ακολoύθησε όμως ο David Cottington καθηγητής της Ιστορίας της Μοντέρνας Τέχνης στο Kingsτon University of London. To θέμα του ήταν «Ο  σχηματισμός  της Πρωτοπορίας: επαγγελματισμός αισθητικές αρχές και μοντερνιστική ηθική» με αναφορά στις αντιλήψεις της Πρωτοπορίας στο Παρίσι των αρχών του εικοστού αιώνα με τον επαγγελματία καλλιτέχνη και τις αισθητικές θέσεις της εποχής. Ομολογώ ότι γρήγορα συνειδητοποίησα ότι το θέμα ήταν βασικά εκτός πλαισίου και σε συνδυασμό με την επίπεδη και αυστηρά ακαδημαϊκή,  αγγλικού τύπου, στάση του ομιλητή χωρίς εικόνες βαρέθηκα και λίγο πολύ αυτή την εικόνα εισέπραξα γύρω μου. 

Επιτέλους όμως ήρθε η ώρα της Λίνας Στεργίου που ήταν και ο εμψυχωτής του Συνεδρίου και όλοι ελπίζαμε ότι θα ανασάνουμε. «Επαγγελματικός σχεδιασμός προς όλες τις κατευθύνσεις. Επαγγελματική ηθική, δημιουργικός ακτιβισμός» ήταν ο τίτλος του θέματος και γρήγορα έπεσαν πολλοί τίτλοι, νέοι όροι, βιβλία , τσιτάτα και αναφορές σε φιλοσόφους και άλλους διανοητές με στόχο, μάχες ενάντια στο πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο μέσα από συλλογικές προσπάθειες… Δεν μπόρεσα να κατανοήσω τελικά όλη αυτή την θεωρητική περιπλάνηση και την περιθωριακού τύπου ακτιβιστική πρόθεση της Λίνας Στεργίου. Αισθάνθηκα ότι συμμετέχω  σε θεωρητικές ασκήσεις του νου, «ασκήσεις θάρρους» θα έλεγα,  την στιγμή που όλοι καιγόμαστε αναζητώντας το δια ταύτα,  αναζητώντας μια νέα ηθική της αισθητικής  που αφορά τελικά μια υπόθεση επιβίωσης.

Τελικά έφυγα…

...Έφυγα προβληματισμένος, αισθάνθηκα ότι συμμετείχα σε μια παραπλάνηση. Ίσως πρόκειται για δικό μου λάθος, ίσως...

2.

Βγαίνοντας  από το αμφιθέατρο του Συνεδρίου βρέθηκα ξαφνικά μπροστά  στην:

Έκθεση των Αποφοίτων 08/09 του Τμήματος Εικαστικών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. 

Άλλαξε η διάθεσή μου:

Περιπλανήθηκα και πάλι στον εκθεσιακό χώρο "Νίκος Κασσανλής" ανάμεσα σε νέους ανθρώπους που εκφράζουν την αγωνία τους, ο καθένας με την δική του ηθική...

Ξεχώρισα κάποια έργα που παρουσιάζω στην συνέχεια.

Koλλύρη Μαρία-Άννα, Χωρiς Τίτλο, 2009 video

Chamaryan Anna, Δώρο Θεού, 2009, Λάδι

Bράκας Στυλιανός, Χωρίς Τίτλο,  2009, Λάδι, ξύλο

Λιανός Αθανάσιος, Χωρίς Τίτλο, 2001, λιθογραφία

Παπαδοπούλου Κωνσταντίνα, Χωρίς Τίτλο, 2001, ακουαρέλλα

Λάμπρου Παναγιώτης, Αστκά Τοπία - διαδρομές, 2009

Νινιός Διονύσιος, Σιωπηλοί Διάλογοι, 2009, Γύψος μέταλλο

Η επιλογή των έργων είναι ενδεικτική. Πρόκειται για μια αυθόρμητη πρώτη  καταγραφή και προφανώς υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα έργα που στο χώρο ενός blog δεν είναι δυνατόν να καταχωρηθούν. Αυτό που αναζήτησα  επηρεασμένος από το Συνέδριο ήταν η αισθητική των νέων δημιουργών μέσα από την ηθική της εικαστικής εκπαίδευσης...

3.

Μία άλλη όμως ηθική που οδήγησε σε μια απάνθρωπη:

Ευθανασία στην περίοδο του Εθνικοσοσιαλισμού, 

αποκαλύπτεται στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς που οδήγησε στην Ιατρική εξόντωση ιδρυματοποιημένων ασθενών.  

70.000 άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας εξοντώθηκαν σε θαλάμους αερίων από το 1939 μέχρι το 1944 στην Ναζιστική Γερμανία.

Θάλαμος αερίων του νοσηλευτικού ιδρύματος Χανταμαρ

Η "τέχνη των παραφρόνων" 
μέσα από την Συλλογή PRINZHORN της Χαιλδεβέργης

Δεκαοχτώ διαφορετικές  δραματικές ιστορίες, αποτελούν την εισαγωγή για την παρουσίαση των έργων δεκαοχτώ προβληματικών ανθρώπων που σε βάζουν σε ένα κλίμα  αγανάκτησης αλλά και  μιας μεγάλης συγκίνησης που εκπάμπεται  από την παράδοξη ευαισθησία αυτών των ανθρώπων.  Κατέγραψα ενδεικτικά μερικά έργα που παραθέτω στην συνέχεια. 

Αισθάνθηκα όμως μια περίεργη ανησυχία όσο φωτογράφιζα. Αναρωτήθηκα  αν φωτογραφίζω απλά κάτι που ανήκει  στο παρελθόν, η  καταγράφω κάτι που ήδη βιώνουμε και σήμερα, κάτι  που ίσως καταφθάνει με ορμή από το μέλλον...

Πρόκειται για μια έκθεση, που  τελικά αποκαλύπτει μια άλλη σχέση ανάμεσα στην Ηθική και την Αισθητική. Αξίζει νομίζω να την δείτε, αν μάλιστα αισθάνεστε ότι ακόμη έχετε μέσα σας την δική σας τρέλλα...

4.

Εντελώς συμπτωματικά ανακάλυψα μέσω του protagon.gr  το βίντεο που ακολουθεί. Μέσα από το χιούμορ που διαθέτει ο δημιουργός του αισθάνθηκα ότι έχει κάποια σχέση με αυτό  "που ίσως καταφθάνει με ορμή από το μέλλον..."