«ΓΙΑΝΝΗΣ Γ. ΚΟΥΤΣΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ»

Μια  ακόμη  μονογραφία

του Πάνου Τσακόπουλου

Ακριβώς τρία χρόνια μετά την ανάρτηση (βλ. εδώ) για την μονογραφία με το έργο του αρχιτέκτονα Γιάννη Κούκη (Έργα και Μελέτες, εκδόσεις Ποταμός), ο Πάνος Τσακόπουλος συστηματικός μελετητής της νεότερης ελληνικής αρχιτεκτονικής, επανέρχεται με μια ακόμη έκδοση, που αφορά έναν όχι ιδιαίτερα γνωστό, ταλαντούχο αρχιτέκτονα τον Γιάννη Κούτση.

Γιάννης Γ. Κούτσης

Σπετσιώτης στην καταγωγή, γεννημένος το 1933, με σπουδές στην Arts and Architecture School του Πανεπιστημίου του Yale, ο Κούτσης είναι ένας από τους ελάχιστους έλληνες αρχιτέκτονες που είχε την τύχη να παρακολουθήσει την διδασκαλία των Louis Kahn, Paul Rudolf, Vincent Scully και του Mies Van der Rohe στο διάστημα 1952-1959.

Πάνος Τσακόπουλος

Όπως σημειώνει ο Πάνος Τσακόπουλος για τον Κούτση, «“το μάθημα του Yale”, αν και είχε αφομοιώσει τις λειτουργικές και ρασιοναλιστικές αρχές του μεσοπολεμικού μοντερνισμού και του «διεθνούς στυλ» των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, διαφοροποιείται από αυτά με σαφήνεια, χαράσσοντας ταυτόχρονα ανεξάρτητη τροχιά και από το ιδιαίτερα γόνιμο όψιμο κορμπυζιανό έργο».

Μία δίγλωσση προσεγμένη και καλαίσθητη έκδοση, που την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε η Ιωάννα Κωστίκα, και την ψηφιακή επεξεργασία μέρους των υψηλής ποιότητας σχεδίων, η Έλλη Τσακοπούλου.

Πριν την αναλυτική παρουσίαση των έργων με φωτογραφίες και σχέδια, τα δύο δοκίμια του Παναγιώτη Τσακόπουλου και του Ηλία Κωνσταντόπουλου προετοιμάζουν τον αναγνώστη με εξαιρετικές αναλύσεις που λειτουργούν συμπληρωματικά. Δύο αξιοζήλευτα κείμενα για μια μονογραφία, που αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο έναν «αφανή» αρχιτέκτονα, και τον εντάσσουν επάξια δίπλα στα γνωστά καθιερωμένα επί δεκαετίες ονόματα στον ελληνικό χώρο.

Διπλωματική εργασία – Bachelor of Architeture, Yale University, 1958

Στην έκδοση αυτή εκτός από τις διπλωματικές του για το bachelor (1958) και τo master (1959), παρουσιάζονται έργα από την συνεργασία του με το γραφείο του Θύμιου Παπαγιάννη. Στην συνέχεια, προβάλλονται έργα που πραγματοποίησε ως υπεύθυνος στο γραφείο που ίδρυσε το 1970, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Ρένο Βακράτσα. Μονοκατοικίες, πολυκατοικίες, κτίρια γραφείων, και συμμετοχές σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Πύλη Σιντριβανιού στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, 1ο Βραβείο στον αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό με τον Π. Καναβό. Συνεργάτες: γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος και ζωγράφος Μιχάλης Κατσουράκης

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ο Κούτσης επικεντρώνεται σε εξοχικές κατοικίες στην Πάρο, Αντίπαρο και Σπέτσες.

Στα δύο δοκίμια η αρχιτεκτονική και τα έργα του, σχολιάζονται, αναλύονται και συσχετίζονται με τις επιρροές του. Παράλληλα αναδύεται η τάξη και ο ρυθμός που τα χαρακτηρίζει, οι μπρουταλιστικές του αναζητήσεις ειδικά στα πρώιμα έργα του, και μία υλικότητα υφασμένη πάνω στην κλασσικιστική συντακτική κανονικότητα της Ανατολικής ακτής και του Yale και με αναλογίες στα έργα του Κωνσταντινίδη και του Δεσποτόπουλου. Σε όλα τα υλοποιημένα έργα του, αναφέρει ο Τσακόπουλος, η τάξη και η καθαρότητα του δομικού συστήματος και η «οικοδομική αλήθεια» είναι τα στοιχεία που θα παράγουν την αρχιτεκτονική μορφή.

Κτίριο γραφείων Λαϊκής ασφαλιστικής στην Λ. Συγγρού, Αθήνα, 1984

Αναλύονται διάφοροι τύποι κατοικιών στην εξέλιξή τους, παρουσιάζονται οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί και γίνεται ειδική αναφορά στις απαράμιλλες τεχνικές σχεδίασης του Κούτση, και στην ματιέρα που τον χαρακτηρίζει, με τις κάθε είδους διαγραμμίσεις στο χέρι, που παραπέμπουν σε γκραβούρες.

Κατοικία στην Εκάλη, 1970

Δημαρχείο Ταύρου, λεπτομέρεια σχεδίου όψης. Έπαινος σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, με τον Ρένο Βακράτσα, 1972

Ακόμη και τα μετωπικά αξονικά προοπτικά του ανακαλούν την σχεδιαστική τεχνική των αρχιτεκτόνων του νεοκλασσικισμού.

Ο Ηλίας Κωνσταντόπουλος επισημαίνει ότι ο Γ.Κούτσης αποτελεί έναν εξέχοντα εκπρόσωπο μιας αρχιτεκτονικής γεωμετρικής αφαίρεσης που αναδεικνύει τα δομικά υλικά διακρίνοντας τον φέροντα σκελετό από τα στοιχεία πληρώσεως, με κατασκευές από εμφανές σκυρόδεμα.

Κατοικία στην Άνω Βούλα, 1969-70, εσωτερικό προοπτικό

Αναφέρεται μεταξύ άλλων, και στις τεχνικές σχεδίασης, που αναδεικνύουν την υφή των υλικών και στα εσωτερικά προοπτικά που αποδίδουν με κάθε λεπτομέρεια την ατμόσφαιρα των χώρων. Αναφέρεται επίσης και σε επιρροές από τις συνθετικές αρχές του De Stijl και του Modrian.

Κατοικία στην Εκάλη, 1970, εσωτερικό

Οι αυστηρές γεωμετρικές αναζητήσεις του Γ. Κούτση, μέσα από την πραγματικά δυναμική αρχιτεκτονική του παιδεία, τον ωθούν σε επιλογές, ενίοτε ακραίες θα έλεγα, σε σχέση με το ελληνικό τοπίο και το δομημένο περιβάλλον ευαίσθητων περιοχών.

Κατοικία H1 με ξενώνα στις Σπέτσες, 1961

Οι κατοικίες του στις Σπέτσες εμμένουν σε μπρουταλιστκές αναζητήσεις, χαρακτηρίζονται από μια μνημειακότητα, αγνοούν τα τοπικά χαρακτηριστικά και παραπέμπουν σε μια πιο δημόσια αρχιτεκτονική (κατοικία Η2).

Η2 Κατοικία στις Σπέτσες, 1961

Ακολουθεί σε μικρότερες κλίμακες η κατοικία στα Λεγραινά το 1964-66 που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Θύμιο Παπαγιάννη.

Κατοικία στα Λεγραινά, 1964-66, σε συνεργασία με το Θύμιο Παπαγιάννη

Κατοικία στο Καστρί. 1972

Στο πλαίσιο της επιδίωξης μιας πλαστικότητας ως προς την διάταξη των όγκων, εκτός από την κατοικία στο Καστρί το 1972, ακολουθεί η κατοικία στην περιοχή Βουτάκος στην Πάρο το 1981 που εντάσσεται στο τοπικό ύφος και ως προς την κάτοψη, αλλά και ως προς την μορφολογία και ειδικά την επεξεργασία των όψεων.

Κατοικία στην περιοχή Βουτάκος στην Πάρο το 1981

Διαπιστώνεται επίσης μια εμμονή στα πλέγματα σκίασης στις όψεις από οπλισμένο σκυρόδεμα, με ποικίλες χαράξεις, που προσδιορίζουν μια ταυτότητα σε μια σειρά έργων του.

Κατοικία στην Άνω Βούλα, 1969.1970

Δημαρχείο Ταύρου, έπαινος σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, με τον Ρένο Βακράτσα, 1972

Ο αρχιτέκτονας που λάτρεψε τις πεταλούδες, αναδείχθηκε με τον καλύτερο τρόπο από τον Πάνο Τσακόπουλο και τον Ηλία Κωνσταντόπουλο. Ιδιαίτερα ο Τσακόπουλος συνεχίζει συστηματικά με τα βιβλία του και τις διαλέξεις του να επιτελεί ένα σημαντικό έργο που τον εδραιώνει στον χώρο των θεωρητικών της αρχιτεκτονικής. Θα ήθελα ακόμη να επισημάνω ότι και οι εκδόσεις DOMa, προχωρούν παράλληλα με τα περιοδικά και στην συστηματική συμβολή στις εκδόσεις αρχιτεκτονικής που ελπίζω να συνεχιστούν.

Ανάπτυγμα εξωφύλλου

Τέλος ζήλεψα, την μέσα από τις επιρροές των δασκάλων του, επεξεργασία των σχεδίων του Γ. Κούτση, και πραγματικά λυπάμαι που δεν είχα την τύχη να έχουμε και εμείς εδώ δασκάλους να μας διδάξουν ένα σημαντικό δικό τους σχεδιαστικό ύφος. Έπρεπε κάπως να το βρούμε μόνοι μας.

Αξίζει λοιπόν μέσα από αυτή την έκδοση, να ανακαλύψετε τον σχετικά άγνωστο Γιάννη Κούτση, μαζί με την αναλυτική εργογραφία του και τις δημοσιεύσεις που παρατίθενται στο τέλος.

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση