“ΔΙΑ”- ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ: ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ένας πρωτότυπος διάλογος 

εικαστικών και αρχιτεκτόνων

που μάλλον δεν ευοδώθηκε

Θα ήθελα να ξεκινήσω επισημαίνοντας τις πολύ καλές προθέσεις όλων όσων συνέβαλαν για την πραγματοποίηση αυτή της έκθεσης, με τίτλο «δια» που εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2014 στον μαγευτικό κήπο και στα ισόγεια των κτίριων του ΒΜΧ. 

Άννα Λέκκα, ΔΙΑΡΡΟΗ 

Ο κήπος του Βυζαντινού Μουσείου

Θετικά σχόλια λοιπόν, για την εξαιρετική ιδέα των δύο επιμελητριών, της αρχιτέκτονος Ντόρας Θεοδωροπούλου και της εικαστικού Ελίνας Θεοδωροπούλου, που είχαν την πρόθεση τον ζωντανό ΔΙΑ-ΛΟΓΟ μεταξύ εικαστικών – αρχιτεκτόνων – θεωρητικών και κοινού. Παράλληλα επεδίωξαν, οι συμμετέχοντες να παρουσιάσουν έργα τους, επλέγοντας τίτλους, που περιέχουν την πρόθεση ΔΙΑ και ταυτόχρονα να δια-λέγονται με τους χώρους του Μουσείου. Τριάντα επτά έργα, τα περισσότερα δημιουργημένα αποκλειστικά για την έκθεση,  εκτίθενται στους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους του Βυζαντινού Μουσείου, δημιουργώντας μια καινούρια ΔΙΑ-ΔΡΟΜΗ για τον θεατή.

Θετικά σχόλια επίσης, για την Διευθύντρια του Μουσείου Αναστασία Λαζαρίδου που τολμά μαζί με τους συνεργάτες της να αφουγκράζονται την πραγματικότητα και να ανοίγουν τις πόρτες ενός δημόσιου ιδρύματος σε νέες προτάσεις και ιδέες. Είναι βέβαιο ότι το Μουσείο με τον τρόπο αυτό καταγράφει και αποκαλύπτει πολύ καθαρά πτυχές πολιτισμού από την τρέχουσα  σημερινή πραγματικότητα, τα θετικά και τα αρνητικά, τις αδυναμίες και τα λάθη αλλά και τις νέες δυναμικές και ποιότητες που είναι "εν τω γενάσθαι". 

Με αυτή την λογική θα πρέπει να περιηγηθεί κανείς αυτή την έκθεση που εγκαινιάστηκε με μεγάλη προσέλευση κοινού και πολλά θετικά σχόλια. 

Γιώργος Λαζόγκας, ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ

Ανήκω στην κατηγορία των αρχιτεκτόνων που έχω στο παρελθόν μια σειρά σημαντικών και γόνιμων συνεργασιών με εικαστικούς, τόσο σε έργα αρχιτεκτονικής, όσο και σε εικαστικές επεμβάσεις. Έτσι με χαρά, πήρα την πρόσκληση για συμμετοχή σε αυτή την έκθεση και είδα μάλιστα σαν μια νέα ευκαιρία, την πρόθεση των επιμελητριών που διατυπώνεται στην πρόσκληση: «Να ανοίξει ένας διάλογος μεταξύ αρχιτεκτόνων και εικαστικών» 

Φαντάστηκα επί τόπου συναντήσεις και συζητήσεις μεταξύ όλων, στο Μουσείο. Γνωριμίες και επαφές που θα συνέβαλαν να διαμορφωθεί ένα κλίμα που το ίδιο το Μουσείο και οι χώροι του επιβάλουν, αλλά κυρίως να διατυπωθούν σκέψεις και δυνατότητες σχετικά με κάποιες ενότητες, και ένας προβληματισμός που θα αποτελούσε και το θεωρητικό πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης. 

Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, αρχιτέκτων, ΔΙΑΝΥΣΜΑ 

Οι επιμελήτριες, παρά τις αρχικές τους προθέσεις, μέσα στον περιορισμένο χρόνο, δεν συνέβαλαν στην δυνατότητα επικοινωνίας και διαλόγου ανάμεσα στους 37 συμμετέχοντες έτσι ώστε να αναπτυχθεί ο επιθυμητός αυτός και στοχευμένος διάλογος, μέσα από τον οποίο θα μπορούσαν να προκύψουν συνεργασίες και συνομιλούντα έργα, με πιθανές εννοιολογικές συνάφειες τίτλων με την πρόθεση «δια». 

Δυστυχώς, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια επικρατεί μια παράξενη πόλωση μεταξύ αρχιτεκτόνων και εικαστικών και ο καθένας μας έκανε από μόνος του τις επιλογές του. Έτσι το συνολικό αποτέλεσμα που προέκυψε, είναι μια απλή παράθεση έργων που δεν μπορούν να συνομιλήσουν ή να ενταχθούν σε κάποιες ενότητες σύμφωνα με κάποια κριτήρια, ας πούμε π.χ. θεματολογικά ή διαφορετικών τεχνικών κλπ. Η παράθεση των έργων από πρώτη άποψη δείχνει τυχαία.  Λείπει ένα μίτος που να συνδέει τα έργα και να καθορίζει και την διαδρομή του επισκέπτη. 

Βάνα Ξένου, ΔΙΑΒΑΙΝΕΙΝ 

(το έργο αυτό της Βάνας Ξένου αποτελεί το προσχέδιο της γλυπτικής εγκαταστάσης που θα ενταχθεί στον κήπο του Μουσείου
 το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου)

Στην έκθεση συμμετέχουν καθηγητές, επώνυμοι και ανώνυμοι, ή μάλλον πρωτοεμφανιζόμενοι, νεότεροι και πιο παλιοί  και είναι γεγονός ότι υπάρχουν κάποιες πραγματικές εκπλήξεις. Ο χρόνος προετοιμασίας και τα οικονομικά δεδομένα ήταν περιορισμένα. Παρ΄ όλα αυτά το τελικό αποτέλεσμα δικαιώνει την επιλογή του Μουσείου και την μεγάλη προσπάθεια που έκαναν οι δύο νέες επιμελήτριες, που παράλληλα και αυτές όπως και εγώ συμμετέχουν με τα έργα τους.

Ντόρα Θεοδωροπούλου, αρχιτέκτων, ΔΙΑΡΚΕΙΑ – ΔΙΑΘΛΑΣΗ 

Ελίνα Θεοδωροπούλου, ΔΙΑΒΛΕΠΩ 

Γιώργος Τριανταφύλλου, αρχιτέκτων, ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΕΡΕΙΠΙΩΝ

Παραθέτω στη συνέχεια, σε τυχαία σειρά, μερικές ακόμη από τις εικόνες που κατέγραψα, επισημαίνοντας ότι θα ήταν χρήσιμο να αποκτήσετε και επιτόπου εμπειρία όπως  και τον κατάλογο που θα κυκλοφορήσει σύντομα. 

Άλλωστε οι διαλέξεις που θα ακολουθήσουν θα είναι μια καλή ευκαιρία να δείτε τα έργα, ερχόμενοι λίγο νωρίτερα και  μέχρι τις 8:00μμ που η έκθεση παραμένει ανοιχτή. 

Μαρία Βασενχόβεν και Μιχάλης Μανιδάκης, αρχιτέκτονες, ΔΙΑΞΙΦΙΣΜΟΙ

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση

Γιώργος Σφακιανάκης, ΔΙΑΣΠΑΣΗ

Γιώργος Μηλιώρης ΔΙΑ ΒΟΗΣ ΡΙΝΟΚΕΡΩΝ 

Κωνσταντίνος Πάτσιος ΔΙΑΒΑΙΝΩ 

Γιώργος Τσεριώνης, ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΣ ΧΩΡΟΣ 

Γεωργία Δαμοπούλου, ΔΙΑΦΥΓΗ 

Νίκος Σεπετζόγλου, ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗΣ 

Γιάννης Ορφανός, αρχιτέκτων, ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 

Γιώργος Καζάζης, ΔΙΑΜΕΤΑΦΟΡΑ 

Toni Milaqi, ΔΙΑΛΟΓΟΣ 

Αιμιλία Μπαντούνα, ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΕ ΘΗΚΗ ΦΕΓΓΑΡΙΩΝ 

Παρασκευή Μουστάκα, ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ 

Έλενα Χασαλεύρη, ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ, 

Έλενα Χασαλεύρη, ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ, λεπτομέρεια 

Αλέξανδρος Βούτσας, ΔΙΑΛΕΚΤΟ 

Point Supreme,αρχιτέκτονες, ΔΙΑΣΚΕΥΗ 

Μάριος Σπηλιόπουλος, ΔΙΕΛΕΥΣΗ-ΜΕΤΑΦΟΡΑ 

Γιάννης Χατζηασλάνης, ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ 

Διαμαντής Αϊδίνης, ΔΙΑΜΑΝΤΙ 

Νίκος Λάγος, ΔΙΑΣΠΟΡΑ 

Άγγελος Αντωνόπουλος, ΔΙΑΛΥΣΗ, λεπτομέρεια

Άγγελος Αντωνόπουλος, ΔΙΑΛΥΣΗ, Λεπτομέρεια

Μιχάλης Μανουσάκης, ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΘΑΛΑΣΣΗΣ 

Ερατώ Χατζησάββα, ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ

Άρης Ζαμπίκος, αρχιτέκτων, ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ-ΔΙΑΒΟΛΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΣΗ 

Στην έκθεση συμμετέχουν επίσης οι:

-Ελένη Δημητροπούλου, ΔΙΑΤΡΗΣΗ 

-Unexposed Photographers, ΔΙΑΒΑΣΗ 

-Μαρία Μπερνίτσα-Παυλάκη, Ο κόσμος και η ΔΙΑΔΡΟΜΗ του: ο μικρός-ο μέγας - ο μικρός 

-Σπύρος Στάβερης, ΔΙΑΠΑΝΤΟΣ

-Άκης Ράπτης, ΔΙΑΠΡΟ  

και η 

-Ομάδα Per Se, ΔΙΑΥΛΟΣ 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ: 

Ώρα 20:00 με είσοδο ελεύθερη 

27.09.2014 

Βάνα Τεντοκάλη & Θανάσης Μουτσόπουλος 

[Από τη δια-φορά στη δια-πλοκή] 

08.10.2014 

Παναγιώτης Τουρνικιώτης [Δια-γώνιος] 

Δημήτρης Παπαλεξόπουλος  [Μετα-ψηφιακές διαμορφώσεις] 

15.10.2014 

Γιάννης Κίζης [Δια-δοχή] 

Βάνα Ξένου [Πέρασμα με το βλέμμα ψηλά] 

22.10.2014 

Λιλύ Αναγνωστοπούλου [Διαστάσεις της Ύπαρξης] 

Ηλίας Γραμματικός & Ομάδα Ασυλίας 

[Κατ’εικόνα-καθ΄ομοίωση μια ‘διακειμενική’ ανάγνωση των «Ιερών» Παθών] 

Μάριος Κωστάκης [Μουσικό δρώμενο] 

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση

ΠΛΑΚΑ, 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

σκέψεις με αφορμή 

μια τυχαία ιστορία ενός κτιρίου

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, γωνία Θρασύλλου και Βάκχου 1985 

Ξαναβρέθηκα στην Πλάκα μετά από πολύ καιρό, με αφορμή την ανακάλυψη ενός ξεχασμένου αρνητικού με φωτογραφικό υλικό, που τραβήχτηκε το 1985. 

Πρόκειται για εικόνες από ένα διώροφο ακίνητο, που βρίσκεται στην γωνία Θρασύλλου και Βάκχου, με θέα σε πρώτο πλάνο το θέατρο του Διονύσου και όλη την Ακρόπολη, ιδιαίτερα από την ταράτσα 

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, η ταράτσα, 1985 

Ήταν η εποχή που είχαν πλέον δρομολογηθεί οι αποφάσεις και οι ρυθμίσεις για την σημαντική αυτή περιοχή της πόλης, που προέκυψαν από ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον καθηγητή Διονύση Ζήβα. Οι παρεμβάσεις αυτές περιλάμβαναν την εφαρμογή νέου συστήματος κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων, την ανακατασκευή των υπόγειων δικτύων, την αναμόρφωση των πεζοδρόμων και των ελεύθερων χώρων, την αφαίρεση των μορφολογικά ασύμβατων επιγραφών, την κήρυξη διατηρητέων κτιρίων, τη θέσπιση όρων και περιορισμών στις χρήσεις γης. Όσον αφορά στις χρήσεις γης, ήταν σαφής η ενίσχυση της κατοικίας μέσα από ένα αυστηρό θεσμικό πλαίσιο, κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα. 

Η θέση του κτιρίου στην Πλάκα, ανατολικά του θεάτρου του Διονύσου

Ιδανικές προϋποθέσεις τότε για να κατοικήσει κάνεις στην περιοχή αυτή της Αθήνας, διατηρώντας παράλληλα και ένα χώρο γραφείου, αν και οι τιμές είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν ανησυχητικά. 

Οι εικόνες του ακινήτου που κατέγραψα, αποκαλύπτουν και μια άλλη πτυχή σε σχέση με την επικρατούσα τότε τουριστική αντίληψη και τους χώρους που υποδεχόμαστε τους τουρίστες. 

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, εσωτερική ζωγραφιά, 1985 

Κοφίνια, κολοκύθες και ζωγραφιές με τον Έλληνα των απολαύσεων στο ανάκλιντρο, περιτριγυρισμένος με Οινοχόους και ημίγυμνες οδαλίσκες, συνθέτουν μια ιδιάζουσα ατμόσφαιρα, που ενισχύεται με χρωματικές ανησυχίες και παράξενα μοτίβα, ιδανική  για την φιλοξενία και την εξυπηρέτηση τουριστικών γκρούπ. Τριάντα σχεδόν χρόνια πριν… 

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, εσωτερικό, 1985

Αξίζει τον κόπο να διακρίνει κάνεις επίσης τις παράδοξες αρετές του σκελετού από μπετόν, που κατασκευάστηκε μάλλον παράνομα μέσα από το πέτρινο κέλυφος και αποτελούν παράδειγμα στατικών ανισόρροπων ακροβατισμών. Φαίνεται μάλιστα ότι ο ανήσυχος αυτός στατικός φορέας έχει θεμελιωθεί σε αρχαιολογικά ευρήματα! 

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, στατικοί ακροβατισμοί στο εσωτερικό, 1985 

Το ισόγειο είχε διακοσμηθεί αναλόγως και προετοιμάζει τους επισκέπτες για να απολαύσουν «SPECIAL MOUSAKA” ανεβαίνοντας από την σκάλα στον όροφο και την ταράτσα.

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, εσωτερικό στο ισόγειο, 1985 

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, 

η σκάλα προς τον όροφο, 1985

Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή των τότε μέτρων, άλλαξε ριζικά το τοπίο στην Πλάκα. Τα καταστήματα εστίασης περιορίστηκαν, κτίρια ανακαινίστηκαν και ουσιαστικά επανήλθε η χρήση κατοικίας. Ανακαλύπτοντας τις όψεις στο παλιό αρνητικό, αναρωτήθηκα ποια θα μπορούσε να  είναι η σημερινή εικόνα.   

Πλάκα, Ταβέρνα Διογένης, γωνία Θρασύλου και Βάκχου 1985 

Αναζήτησα αρχικά υλικό από το «show my street» της Google. Αιφνιδιάστηκα! 

Πλάκα, Κατοικία γωνία Θρασύλλου και Βάκχου, 2014 , πηγή Google 

και με την πρώτη ευκαιρία έσπευσα επι τόπου και φωτογράφισα την τεράστια αλλαγή. 

Πλάκα, Κατοικία γωνία Θρασύλου και Βάκχου, 27 VII 2014

Παρά τις επεμβάσεις των γραφιτάδων το κτίριο στέκει σήμερα κομψό και απογυμνωμένο από τις προσθήκες και τις αυθαίρετες επεμβάσεις του παρελθόντος που σκόπο είχαν να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Η προσθήκη (?) με την μεγάλη τζαμαρία στον όροφο, το κούτελο με τον Διογένη, το πιθάρι και το βαρέλι, η κρεμαστή πρασινάδα, έχουν καθαιρεθεί. Ένας μικρός κήπος προέκυψε στην θέση αυτή που δέχτηκε και την είσοδο του σπιτιού, που στην θέση αυτή υποχώρησε. 

Πλάκα, η όψη επι της οδού Βάκχου 

το 1985 και σήμερα

Η όψη επι της οδού Θρασύλλου ανανεώθηκε θεαματικά, με στοιχεία δανεισμένα από τους νεοκλασικούς κώδικες, έτσι αυθαίρετα νομίζω, μια και η αρχιτεκτονική του κτιρίου και μέσα από τις αποτυπώσεις που πραγματοποίησαμε, δεν είχε τέτοιες αναφορές.

Πλάκα, η όψη επι της οδού Θρασύλλου

το 1985 και σήμερα

Το σπίτι αυτό, στολισμένο και εντυπωσιακό, ήταν τελικά κλειστό. Έδειχνε ότι ίσως ήταν έτσι για αρκετό καιρό. Κλειστό και εγκαταλελειμμένο ήταν και το απέναντι κτίριο, που ήταν ανέπαφο, εντελώς απλό, ακριβώς όπως ήταν τότε το 1985, ίδιο,  σκεπασμένο από μια τεράστια περικοκλάδα. Είχε όμως μια άλλη γοητεία… 

Πλάκα, η όψη  του απέναντι κτιρίου, επι της οδού Θρασύλλου και Βάκχου

το 1985 και 

Σκέπτομαι τώρα που το ΤΑΙΠΕΔ προχωρεί στην πώληση, ακόμη και του ακινήτου του Αντωνάκη, του Ζεύγους Κοκοβίκου, από την ταινία "Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα", στην οδό Τριπόδων αφού προηγουμένως το έχει αποκαταστήσει, αν τελικά  η "υπέρμετρη προστασία" του Υπουργείου Πολιτισμού και οι ς νεοκλασσικίζουσες διακοσμητικές χειρονομίες των αρχιτεκτόνων, έχουν οδηγήσει στην αποστείρωση αυτών των κτισμάτων από την ιστορία τους.

Το σπίτι του Ζευγους Κοκοβίκου στην οδό Τριπόδων 32 στην Πλάκα την δεκαετία του ΄60

Πλάκα,  όδος Τριπόδων 32, 2014. Ένα άψυχο σκηνικό, πωλείται. 

Έχω την αίσθηση ότι στέκουν εκεί σαν σκηνικά και ότι έχει έχει χαθεί η ατμόσφαιρα ζωής και ζωντάνιας. Οι τουρίστες τώρα περιδιαβαίνουν και φωτογραφίζουν κτίσματα, λείπει όμως αυτή η αίσθηση που αναδεικνύεται μέσα από τα αποτυπώματα της ιστορίας τους.

Μέχρι το τέλος του μήνα θα έχουν υποβληθεί οι προσφορές για 26 κτίρια και οικόπεδα που δημοπρατεί το ΤΑΙΠΕΔ. 

Λέγεται ότι υπάρχει έντονο αγοραστικό ενδιαφέρον, καθώς εφοπλιστικές οικογένειες και άλλοι επιχειρηματίες ψάχνουν να εγκατασταθούν εκεί. 

Η ιστορία της απώλειας της μνήμης και της ιστορίας φαίνεται ότι θα συνεχιστεί... 

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση

Απο τον Οδυσσέα Σγουρό έλαβα το παρακάτω σχόλιο:

Mόνο με συγκινητική αφοσίωση στις άδηλες ποιότητες των πραγμάτων, μπορεί να γράφει κανείς με αφορμή ένα χαμένο αρνητικό που ανέσυρε από το συρτάρι της μνήμης...Φίλε Γιώργο, εύχομαι να΄ναι μακρύς ο δρόμος σου στην αναζήτηση του νοήματος, σήμερα που ο αποχαυνωτικός μετασχηματισμός της κυρίαρχης συνθήκης απειλεί να μας μετατρέψει όλους -σαν την Κίρκη- σε γουρούνια...Να αφυπνίσουμε πάλι τα "πνεύματα των Τόπων" και να αποικίσουμε ξανά τις αόρατες πόλεις που χάθηκαν από την ακηδία του βλέμματος, έστω κι αν η δική μας Ζηνοβία, βρίσκεται στην άκρη του εφήμερου ή αφήνει επιδεικτικά ανυποψίαστους όχι τους αδαείς αλλά τους κάθε λογής κυνικούς της καταναλωτικής φενάκης...