ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟ 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΚΟΡΡΕ

σχόλιο του Δημήτρη Φιλιππίδη /

αποσπάσματα από την ομιλία του Μανόλη Κορρέ /

και ένα video

Μανόλης  Κορρές 1974 

Με τον Μανόλη συνδεόμαστε εδώ και πολλές δεκαετίες. Τον έχω καταγράψει στην μνήμη μου, όπως φαίνεται σε αυτή την φωτογραφία. Τον παρακολουθώ επί χρόνια, στις διαλέξεις του στα αμφιθέατρα, στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να μάχεται και να ρητορεύει και στις σπάνιες ξεναγήσεις του, στην Ακρόπολη, στο Ηρώδειο και σε διάφορους αρχαιολογικούς χώρους. Κατά καιρούς μάλιστα με γοητεύουν και με συγκινούν οι προσωπικές μας συζητήσεις και οι τηλεφωνικές μας επικοινωνίες, όπου συχνά χάνουμε την αίσθηση του χρόνου και ξεχνιώμαστε μέσα σε αδιάκοπες συναρπαστικές αφηγήσεις. Κάτι σπάνιο, ιδιαίτερα για αυτή την εποχή, που οι προσωπικές μας  επαφές γίνονται εν συντομία και συχνά χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. 

Μανόλης Κορρές, μετά την παρουσίαση του τόμου για το Ηρώδειο, στον εξωτερικό χώρο. 12 10 2014 

Έτσι σπεύσαμε με τον Δημήτρη Φιλιππίδη στο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης, για να παρακολουθήσουμε την παρουσίαση του νέου Τιμητικού Τόπου και μαζί αποφασίσαμε να μοιραστούμε από κοινού μια σύντομη αναφορά σε αυτή την εκδήλωση, που παραθέτω στην συνέχεια . 

1. ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

Τιμητικός Τόμος Μανόλη Κορρέ, 

Μέλισσα 2016 

Του Δημήτρη Φιλιππίδη 

Το εξώφυλλο του τιμητικού τόμου

«Επειδή δεν κάπνιζα, προτιμούσα να βρίσκομαι έξω στο ύπαιθρο… Η φύση συμπληρώνει και δίνει αξία στα ερείπια… Δεν υπάρχει ένα πιο όμορφο πεύκο από ένα άλλο, εκτός αν είσαι πεύκο!» 

Φράσεις-σπαράγματα, φαινομενικά απλές αλλά τόσο σοφές, από την ομιλία του καθηγητή Μανόλη Κορρέ στη μεγαλειώδη παρουσίαση του τιμητικού τόμου του στις 22 Ιουνίου στο Μουσείο Ακροπόλεως. 

Μανόλης Κορρές στο βήμα 22 06 2016 

Είχε προηγηθεί ένα βίντεο από τη ζωή του, της «Μέλισσας» που εξέδωσε τον τόμο, γεμάτο σχέδια, σκίτσα, προσωπικές φωτογραφίες και πλημμυρισμένο από μνημεία, είχαν προηγηθεί τέσσερις άλλοι ομιλητές (Β. Λαμπρινουδάκης, Κ. Ζάμπας, Ε. Σημαντώνη-Μπουρνιά, και A. Ohnesorg) που παρουσίαζαν τον απέραντο πλούτο συμμετοχών του τόμου, κι είχε έρθει τώρα η σειρά του ίδιου να μιλήσει, κλείνοντας αυτή την ιστορική βραδιά με μια εξομολόγηση εκ βαθέων. 

Ο Μανόλης Κορρές, όπως πάντα ταπεινός και με ένα ήρεμο χιούμορ διηγιόταν τη μεγάλη περιπέτεια της ζωής του. Διστακτικός μπροστά σε όσους τον τίμησαν: «Όλοι αυτοί έχουν κάτι για μένα, εγώ τι έχω κάνει γι’ αυτούς; Και ξαφνικά γράφουν σ’ ένα τόμο. Αισθάνομαι αμηχανία.» Ευγνώμων για το χάρισμα που του δόθηκε από τους ουρανούς, την απίστευτη οπτική μνήμη του, την ικανότητα να σχεδιάζει πράγματα από μνήμης, αλλά και την απέραντη φιλομάθειά του και τις δεξιότητες που ο ίδιος ακαταπόνητα κατέκτησε στη ζωή του, συνεισφέροντας τις γνώσεις του σε όσους τις ζητούσαν. Πάντα πρόθυμος να συμβάλει. Κυρίως, ευγνώμων για όσους είχε δασκάλους, όσους είχε φίλους.

1983, Με τους Ν. Αρμπιλιά, Ι Βαμβουκάκη,και Φ. Σκαρή

Στο βάθος, με την αθωότητα ενός παιδιού. Αυτός που αξιώθηκε μέσα σε 16 χρόνια να κατακτήσει τα μυστικά του Παρθενώνα και να γίνει παντού γνωστός στον κόσμο. 

Να τιμηθεί με βραβεία, να προσφέρει υπηρεσίες σε τόσες επιτροπές, να κατευθύνει αναστηλώσεις σε μνημεία σε όλη τη χώρα, να αποκαταστήσει χαμένες γνώσεις κατασκευής. Μια μεγαλοφυΐα, από εκείνες που αφήνουν ένα ανεξίτηλο ίχνος στην επιστήμη. 

Δημήτρης Φιλιππίδης 

2. "Φράσεις-σπαράγματα" 

από την ηχογραφημένη ομιλία του Κορρέ 

1967 Προπύλαια

"Από μικρός είχα μια κλίση στο σχέδιο, σε αυτό με είχε επηρεάσει η μητέρα μου. Είμαστε τρία αδέλφια, γεννήθηκα το ΄48, η αδελφή μου δυο χρόνια πριν το ΄46. Οι γονείς είχαν παντρευτεί το ΄45. Ο πατέρας μου είχε πολεμήσει στην Αλβανία. Είχε επιστρέψει με τα πόδια από εκεί. Είχε περάσει δυο τρία χρόνια επαγγελματικής απραξίας, όλα σε διάλυση και κατάσταση αναμονής. Το ότι το ΄45 βρήκανε τις δυνάμεις να παντρευτούν… 

Κάνω τώρα και μια σύγκριση. Πόσο διαφέρουν σήμερα οι γενιές που είναι ανορεκτικοί με αυτά, δηλαδή με το να κάνουν οικογένεια κλπ. 

Όλοι μέσα τότε. Και η μητέρα μου έπρεπε να μεγαλώνει τρία παιδιά. Δεν υπήρχαν pampers. Δεν υπήρχε το ηλεκτρικό πλυντήριο σε κάθε σπίτι όπως είναι τώρα, που τα έχει κάθε νοικοκυρά σήμερα και ωστόσο διστάζει… διστάζει… το σκέφτεται, το ξανασκέφτεται και περνούν τα χρόνια. 

Το βλέπω... και οι φοιτητές μου και οι φοιτήτριες που καλά τα καταφέρνουν με τα θέματα της σπουδής, δεν φαίνονται τόσο πρόθυμοι να περάσουν από τα ορεκτικά στο κυρίως πιάτο. 

Εν πάσει περιπτώσει σας θυμίζω εκείνη την εποχή που δούλευαν βεβαίως και Σάββατο και ήταν οι εργάσιμες πολλές και ήταν πραγματικά σκληρές. Και η μητέρα μας μας ενέπνεε. Υπήρχε λίγο ηλεκτρικό φως… όλα ήταν λιγοστά και συνήθιζε να σχεδιάζει. Και εδώ είναι ένα σημείο που δεν μπορώ εύκολα να δώσω απάντηση. Το συζητάμε με την σύζυγο Σύλβια, για τον Ίωνα τον γυιό μας, πως ακριβώς ξυπνάνε οι δεξιότητες στα παιδιά. Υπάρχουν τόσες θεωρίες... έχω πελαγώσει. Όπότε τι να σας πώ πως έγινε με εμάς. Και τα τρία αδέλφια είχαμε από νωρίς μια μεγάλη άνεση στο σχέδιο...  Και ιδιαίτερα σε μικρογραφικά σχέδια…. 

και συχνά  από μνήμης… "

Η φύση και τα ερείπια 

"Προσωπικά με ενοχλούσαν οι στενοί χώροι και οι καπνοί μια και δεν κάπνιζα ποτέ και αυτός ήτανε ένας ακόμη λόγος που με τραβούσε μακριά από τους στενούς χώρους στις εξοχές, όπου ήταν τα ερείπια και τα μνημεία. Έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο αυτό. Επίσης ο συνδυασμός αυτής της φυσικής ομορφιάς, με τα κτίσματα." 

1978 Μελετώντας στο Σαγκρί της Νάξου 

"Είναι ρομαντικό γιατί τα κτίσματα από μόνα τους δεν μπορείς να πεις ότι είναι αυτονοήτως όμορφα, ή αναντίρρητα όμορφα όπως είναι τα φυσικά πράγματα, μια και δεν είναι επιδεκτικά αισθητικής αποτίμησης και επομένως τα θεωρούμε a priori υπεράνω αισθητικής κριτικής, δεν τα λέμε όμορφα ή άσχημα. Λέτε πολύ εύκολα ότι αυτός είναι ένας πολύ όμορφος άντρας ή μια όμορφη γυναίκα, αλλά δεν μπορείτε να πείτε ότι αυτό το πεύκο είναι πιο όμορφο από εκείνο. Πρέπει να είσαστε πεύκο ίσως… "

"Για αυτούς τους λόγους η φύση πάντοτε προσθέτει μια υπεραξία ομορφιάς, στα ερείπια που τα καινούργια κτίσματα δεν την έχουν, απλά έχουν ακέραια την δική μας ευθύνη και δεν μπορεί κανείς μόνος του ως αρχιτέκτων να διασφαλίσει αυτή την κρυσταλλική ομορφιά που μπορεί να δώσει μόνο η καλή εκτέλεση." 

Αναφορά στον Χαράλαμπο Μπούρα 

Άνοιξη 1970 στην Ολυμπία με τον Χαράλαμπο Μπούρα 

"Όσο για εκείνον στον οποίο αποδίδω πάντοτε τον μέγιστο έπαινο, θαυμασμό και αίσθημα υποχρέωσης … 

δυστυχώς είναι άρρωστος… 

ο Χαράλαμπος Μπούρας! 

(χειροκροτήματα)... 

0 Χαράλαμπος Μπούρας 

Θυμάμαι λοιπόν πως έκλεισε, γιατί και εγώ θέλω να κλείσω, πώς έκλεισε την δική του σύντομη ευχαριστήρια ανταπόκριση, στο αφιέρωμα που έκανε ευτυχώς το Διάζωμα πριν από λίγους μήνες: το κινηματογράφημα για τον Μπούρα. Όπου είπε ανοίγοντας ένα χαρτάκι, μετρημένα χωρίς πολυλογίες όπως εγώ συνηθίζω να είμαι πολύ αναλυτικός και είπε: «απλώς έκανα το καθήκον μου»… 

Παγώσαμε που τον ακούσαμε. 

Και μια και εγώ έκανα λιγότερα από τον Μπούρα θα έλεγα ότι δεν έκανα καν το καθήκον μου. 

Προσπάθησα να κάνω το καθήκον μου… Δεν ξέρω. 

Για μένα ήταν περισσότερο ευχαρίστηση. 

Ότι έκανα ήταν δυστυχώς από ευχαρίστηση, 

διότι δυστυχώς δεν έχω την δύναμη πειθαρχίας του Μπούρα." 

3. To Video 

Παρθενώνας 1979 

"Στις εικόνες που έδωσα στην Μέλισσα, είπε ο Μανώλης Κορρές, για αυτή την σύντομη αναδρομή, δεν περιέλαβα τον Παρθενώνα γιατί είναι αυτονόητος. Περιέλαβα πολύ περισσότερο όλα τα άλλα περιφερειακά θέματα που με έχουν απασχολήσει και τα οποία το κάθε ένα έχει το ενδιαφέρον του. Ο λόγος που έφτασα σε όλα αυτά είναι… Ξέρετε όλοι κάποτε αναρωτιόνται και καμμιά φορά σε συνεντεύξεις προσπαθούν οι ερωτώμενοι να επινοήσουν τον εαυτό τους βρίσκοντας στα γρήγορα μια απάντηση δέουσα. Και έτσι δεν ξέρει κανείς γιατί πηρέ ένα δρόμο. Θα έμενα σε αυτό που λέει ο Χαράλαμπος Μπούρας, το λένε όλοι οι έξυπνοι άνθρωποι άλλωστε, αλλά εκείνος το τόνισε, ότι όλα μαζί δεν κάνουν την τύχη, και ότι έχουμε ως τώρα είναι το αποτέλεσμα διαφόρων στιγμών όπου ακολουθούμε το τυχαίο. Έτυχε να αρχίσω στα τάδε έργα, έτυχε να είμαστε εκεί τον καιρό που συνέβαινε εκείνο. Έτυχε. Σειρά συμπτώσεων…"

Μανόλης Κορρές 2016 from Giorgos Triantafyllou on Vimeo.

Πρόκειται για μια σύντομη αναδρομή με εικόνες από την ζωή και το έργο του Μανόλη Κορρέ που πραγματοποίησαν ο Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, με αφορμή την παρουσίαση του Τιμητικού Τόμου στο Μουσείο της Ακρόπολης την Τετάρτη 22 Ιουνίου 2016. Μουσική: Jean Michel Jarre" En attendant Cousteau"

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση