ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 13 

PIERRE BONNARD: 

“THE COLOUR OF MEMORY” 

ΣΤΗΝ TATE MODERN 

«ο τραγουδιστής δεν είναι πάντα χαρούμενος»

Andre Ostier, Pierre Bonnard, 1941 

Pierre Bonnard Fenêtre ouverte sur la Seine (Vernon) 1911-12 Musée des Beaux-Arts (Nice, France) 

Πρόσφατα με αφορμή μια διάλεξή μου στην ΑΣΚΤ με θέμα «Γυμνό Σώμα και αρχιτεκτονημένος χώρος στις εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης» μου κίνησε το ενδιαφέρον και παρουσίασα, αυτήν την ερωτική μελαγχολία των έργων του Pierre Bonnard (1867-1947) με τα γυμνά γυναικεία σώματα στα λουτρά και τους εσωτερικούς χώρους, ανάμεσα στα έργα και άλλων ιμπρεσσιονιστών. 

 Pierre Bonnard, Nude woman in bath Painting, 1924, 106×96 cm

Διάκρινα μάλιστα και την εμμονή του καλλιτέχνη να διατηρεί μέσα στον χρόνο μια σαφή προσωπική γραφή, σε μια περίοδο μεγάλων ανακατατάξεων στην τέχνη κατά την μετάβαση στον μοντερνισμό. 

Η έκθεση στην Tate Modern που επισκέφτηκα τον Μάρτιο του 2019 είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση του έργου του στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από την πολύ αγαπητή παρουσίαση και πάλι στην Tate, πριν από 20 χρόνια. 

Portrait photograph of Pierre Bonnard), c.1899, Musée d'Orsay, restaurée 

Γεννημένος το 1867, ο Bonnard επηρεάστηκε έντονα από το έργο του Paul Gauguin και ήταν, με τον Henri Matisse, έναν από τους μεγαλύτερους colourists των αρχών του 20ου αιώνα. Προτίμησε να δουλεύει από τη μνήμη, να καταγράφει με φαντασία το πνεύμα μιας στιγμής και να το εκφράζει μέσα από το μοναδικό χειρισμό του χρώματος και την καινοτόμο αίσθηση σύνθεσης. 

Η έκθεση στην Tate Modern επικεντρώνεται στο έργο του Bonnard από το 1912, όταν το χρώμα έγινε κυρίαρχο μέλημα, μέχρι το θάνατό του το 1947. Παρουσιάζει τοπία και οικείες εγχώριες σκηνές που αιχμαλωτίζουν στιγμές - όταν κάποιος μόλις έφυγε από το δωμάτιο, ένα γεύμα μόλις τελείωσε, η στιγμή που χάθηκε από τη θέα από το παράθυρο ή μια κλεμμένη ματιά σε έναν σύντροφο. Ο Bonnard μοιράστηκε την ζωή του με την Marthe de Méligny και τα έργα του αποτυπώνουν με αγάπη τα στοιχεία της καθημερινής τους ζωής. Έζησαν σαν ζευγάρι τριάντα χρόνια πριν παντρευτούν το 1925. 

Το 1900 είχαν φωτογραφήσει ο ένας τον άλλον γυμνοί, σε έναν καλοκαιρινό κήπο, και φαίνεται να  μοιάζουν με έναν σύγχρονο Αδάμ και Εύα. Αυτές οι προσωπικές στιγμές ενέπνευσαν μερικές από τις συνθέσεις του Bonnard. 

Pierre Bonnard- Nude Crouching in the Tub 1918 

Γενικότερα, η πρακτική της φωτογραφίας τον βοήθησε να απομακρυνθεί από τις συμβατικές στάσεις των μοντέλων των καλλιτεχνών. Ταυτόχρονα, επικεντρώθηκε στο τοπίο. 

O Bonnard αγόρασε το πρώτο του αυτοκίνητο το 1911 και μαζί με την Marthe de Méligny πραγματοποίησαν εκδρομές για να εξερευνήσουν την ύπαιθρο γύρω από το Παρίσι. 

Πέρασαν επίσης παρατεταμένες περιόδους στη νότια Γαλλία και οι πίνακές του εκείνης της εποχής χαρακτηρίζονται από το δυνατό φως που βίωσε εκεί. Το σπίτι της μητέρας του στο Le Grand-Lemps στη Dauphiné, στην νοτιοανατολική Γαλλία, ήταν μια άλλη αγαπημένη τοποθεσία.
Το 1912 αγόρασε ένα μικρό σπίτι στο Vernonnet στη Νορμανδία, το οποίο ονόμασε Ma Roulotte. Το σπίτι αυτό και τα περίχωρά του έγιναν άμεσα για αυτόν κεντρικά θέματα του έργου του. 

The Mantelpiece Le Cheminée 1916 

Oil paint on canvas 

Ο Bonnard ανέπτυξε εφευρετικές συνθέσεις για να απεικονίσει οικεία περιβάλλοντα. Στο Mantelpiece δημιουργεί μια σύνθετη οπτική δομή. Μια γυναίκα αντανακλάται στον καθρέφτη, με ένα γυμνό στον τοίχο πίσω της.. Ο Bonnard προφανώς θεώρησε αυτό ως σημαντικό έργο και επέλεξε να το δείξει σε δύο κύριες διεθνείς εκθέσεις - το Carnegie International στο Πίτσμπουργκ το 1924 και τη Μπιενάλε της Βενετίας το 1926. 

Στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1914 ο Bonnard, 46 πλέον ετών, εξακολουθούσε να είναι κατάλληλος και υπηρέτησε στο γαλλικό στρατό, αλλά παράλληλα συνέχισε να επικεντρώνεται στην τέχνη του. Με το τέλος του πολέμου ήρθε και ο θάνατος της μητέρας του, μια σημαντική απώλεια στην διαδρομή του. 

Από το σπίτι του στο Vernonnet, ο Bonnard επισκέφθηκε τακτικά τον Claude Monet στο Giverny. Βλέποντας τον παλαιότερο ιμπρεσιονιστή ζωγράφο να δουλέβει με τους μεγάλους καμβάδες του με νερό, φαίνεται να έχει επηρεαστεί στα   έργα του με θέμα το τοπίο.

Pierre Bonnard, Summer, 1917 

Pierre-Bonnard,-Dining-Room-in-the-Country, 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο Bonnard χρησιμοποίησε τόσο νέα όσο και οικεία θέματα για να διερευνήσει τις δυνατότητες χρώματος και σύνθεσης. Ήταν τώρα όλο και πιο μακριά από το Παρίσι, αλλά εξακολουθούσε να εκθέτει εκεί κάθε χρόνο. Εργάζονταν ανεξάρτητα από τους συγχρόνους του και ανέπτυξε μια πιο προσωπική προσέγγιση. 

Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η σχέση του Bonnard με την de Méligny απειλήθηκε όταν ξεκίνησε μια νέα ερωτική σχέση με την Renée Monchaty. Ο Bonnard  συχνά  σχεδίαζε για αυτήν και το 1921 επισκέφθηκαν μαζί την Ρώμη.

Pierre_Bonnard - Le repos (Renée Monchaty) 1922 

Το 1923 ο Bonnard πρότεινε στην Renée Monchaty γάμο, αλλά στη συνέχεια διέκοψε αυτή την σχέση. Παντρεύτηκε τελικά την de Méligny τον Αύγουστο του 1925. 

Στην 8η αίθουσα της έκθεσης παρουσιάζονται έργα που έγιναν το 1925 και μερικά από αυτά εκτίθενται χωρίς κορνίζες για να αποκαλυφθεί πως ήταν όταν ο Bonnard δούλευε πάνω σε αυτά. 

Henri-Cartier-Bresson-using-Dynamic-Symmetry-Proof-007-Pierre-Bonnard-Portrait

Συνήθως κάρφωνε τον καμβά του πάνω στον τοίχο, αντί να χρησιμοποιεί καβαλέτο. Αυτό είχε πολλά πλεονεκτήματα γι' αυτόν. Οι συνθέσεις του μπορούσαν να επεκταθούν και να γεμίσουν το χώρο του καμβά και παράλληλα θα μπορούσε να εργαστεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά έργα ζωγραφικής δίπλα-δίπλα. Του επέτρεψε επίσης τυλίγει  τους καμβάδες σε ρολό και να τους παίρνει μαζί του, καθώς ταξίδευε στη Γαλλία. 

HENRI CARTIER–BRESSON (1908–2004), Pierre Bonnard, 

Le Cannet, Alpes-Maritimes, France, 1944 

Στην επόμενη 9η αίθουσα φιλοξενούνται εικόνες από αξιοσημείωτους φωτογράφους όπως οι Henri Cartier-Bresson και André Ostier. Μια επιλογή φωτογραφιών τραβηγμένες στο στούντιο του Bonnard στη νότια Γαλλία.

Pierre Bonnard, Le Cannet, France. Henri Cartier-Bresson 

Cartier-Bresson: Pierre Bonnard, 1944. 

Pierre Bonnard- Nude in the Bath, 1936 

Pierre Bonnard- The Table, 1925 

Το 1926 ο Bonnard και η De Méligny αγόρασαν ένα μικρό σπίτι στο χωριό Le Cannet, στη νότια Γαλλία. Ονομάστηκε το σπίτι Le Bosquet (The Grove), «Το Άλσος», λόγω των πολλών δένδρων που το περιέβαλλαν και εκεί έκαναν μια σειρά αλλαγών στο ακίνητο. 

Κατεδάφισαν τους εσωτερικούς τοίχους για να δημιουργήσουν μεγαλύτερη αίσθηση χώρου και τροποποιήθηκαν τα παράθυρα για να αφήσουν περισσότερο φωτισμό. Στο βόρειο άκρο του σπιτιού δημιουργήθηκε ένα στούντιο και ένα μοντέρνο μπάνιο για την de Méligny. 

Η Bonnard συνέχισε να ταξιδεύει, διατηρώντας και ένα στούντιο στο Παρίσι και περνώντας για  ικανές περιόδους του καλοκαιριού στη Νορμανδία. Από το 1927, ωστόσο, πέρασε τον περισσότερο καιρό  στο νότο. 

Pierre Bonnard, Landscape at Le Cannet, 1928 

Το νότιο κλίμα είχε σημαντικό αντίκτυπο στο έργο του. Πλημμύρισε τα έργα του με ζεστό φως και πλούσιες αποχρώσεις του πορτοκαλί, του κόκκινου και του κίτρινου. Ωστόσο, η προσεκτική παρατήρηση  των αυτοπροσωπογραφιών του, υποδηλώνει ανησυχίες και εντάσεις. 

Pierre Bonnard, Self-Portrait, 1938 

Τον Ιούνιο του 1933 ο Bonnard διοργάνωσε μια μεγάλη έκθεση στη Galerie Bernheim-Jeune στο Παρίσι. 

Σε μια εποχή οικονομικής ύφεσης, με τον πολιτικό εξτρεμισμό να αποκτά δύναμη σε ολόκληρη την Ευρώπη, η πολύχρωμη αποπλάνηση του έργου του Bonnard θεωρήθηκε ως μήνυμα ελπίδας. Οι κριτικοί προβαλαν πτυχές της τέχνης του για να τον απεικονίσουν ως «ζωγράφο της ευτυχίας». Ωστόσο, όπως σημείωσε ο Bonnard, «ο τραγουδιστής δεν είναι πάντα χαρούμενος». 

Pierre Bonnard, Nude in an Interior, 1935 

Pierre Bonnard, The Studio with Mimosa, 1939-46 

Pierre Bonnard, In the Bathroom, 1940 

Η Marthe de Méligny συνέχισε να αποτελεί το κύριο θέμα του στα έργα του. Η υγεία της επιδεινώθηκε, αλλα θα λάμπει κάθε μέρα, ακολουθώντας την θεραπεία του νερού που έπρεπε να ακολουθήσει για τις διάφορες ασθένειες της. 

Ο Bonnard καταγράφει την οικειότητα και τη μελαγχολία της σχέσης τους στο έργο του Nude in the  Bath, 1936. 

Pierre Bonnard, Nude in the Bath, 1936 

Επιστρέφοντας, με έντονες τις μνήμες από την έκθεση του Bonnard, η εικόνα του ουρανού του Λονδίνου από την γυάλινη οροφή του ταξί, απέκτησε μια άλλη διάσταση: Η ατμόσφαιρα των έργων του Bonnard ήταν αίφνης παρούσα, εμπρός μου, πιο δραματοποιημένη όμως από τα απροκάλυπτα επιτεύγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. 

Pierre Bonnard, detail 

One Blackfriars Apartments,

London, 02 03 2019. Η εικόνα του ουρανού του Λονδίνου από την γυάλινη οροφή του ταξί.

Καλό Πάσχα!

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

Υ.Γ Το κείμενο αυτής της ανάρτησης, βασίζεται κυρίως στον μικρό κατάλογο και στις αναρτήσεις στις αίθουσες τις έκθεσης. Την επιμέλεια της έκθεσης είχαν ο Matthew Gale και η Hellen O΄ Malley. 

Διάρκεια μέχρι 6 Μάϊου 2019 

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 12 

Από την μπετονιέρα του Mike Nelson, 

στο σμήνος πουλιών της Alison Turnbull. 

Mike Nelson, “The Asset Strippers”, στην Tate Britain / 

Penoyre & Prasad architects, Alison Turnbull artist 

“the Richard Desmond Children’s Eye Centre”

Δύο αναπάντεχες εμπειρίες εισέπραξα αυτή την φορά στο Λονδίνο, στις διαδρομές μου προς συγκεκριμένους στόχους, που τις βρήκα πιο ενδιαφέρουσες από τους προγραμματισμένους τελικούς μου προορισμούς. Συχνά σε αυτή την πόλη, εκεί που δεν το περιμένεις, βρίσκεσαι μπροστά σε εκπλήξεις με εικαστικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και αυτόματα ακολουθεί η φωτογραφική καταγραφή και η αναζήτηση πληροφοριών. Σήμερα επεδίωξα αυθόρμητα την άμεση αναφορά στις δύο αυτές φρέσκες εμπειρίες, μεταθέτοντας για αργότερα προγραμματισμένες αναρτήσεις. 

Η πρώτη αναφέρεται στην όχι ιδιαίτερα δημοσιευμένη εικαστική εγκατάσταση του Mile Nelson στις Duveen Galleries της Tate Britain και η δεύτερη ένα μάλλον αδημοσίευτο βραβευμένο κτίριο στο ανατολικό Λονδίνο με τίτλο “the Richard Desmond Children’s Eye Centre”, μια οφθαλμολογική κλινική για παιδιά που ανακάλυψα τυχαία, σχεδόν δίπλα στο χώρο διαμονής μου στο Λονδίνο.

1.

TATE BRITAIN COMMISSION 

MIKE NELSON 

“THE ASSET STRIPPERS” 

Ο στόχος ήταν η επίσκεψη στην νέα έκθεση στην Tate Britain με τίτλο “Van Gogh and Britain”. Αμέσως μετά την είσοδο, περάσαμε στις νεοκλασικές Duveen Galleries, που προηγούνται της κεντρικής έκθεσης, γνωστές για τις κατά καιρούς ενδιαφέρουσες εκθέσεις με καλλιτέχνες που καλούνται να δημιουργήσουν ένα νέο έργο τέχνης και ήδη έχουν σχολιαστεί σε αυτό το μπλογκ. 

Βρεθήκαμε μπροστά σε μια τολμηρή  εικαστική εγκατάσταση. Σε χώρους που παραπέμπουν σε αποθήκες παροπλισμένων μηχανημάτων και εργαλείων μιας άλλης εποχής, πλαισιωμένοι με πρόσθετα ξύλινα διαχωριστικά και πόρτες από παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, δημιουργώντας έτσι μια εντυπωσιακή αντίφαση με τον νεοκλασσικό διάκοσμο των αιθουσών του μουσείου. 

Ο τίτλος της έκθεσης “The Asset Strippers”, είναι δύσκολο να μεταφραστεί. “Asset stripping” σημαίνει την απογύμνωση περιουσιακών στοιχείων. Ένας όρος που χρησιμοποιείται για την αναφορά στην πρακτική της πώλησης των περιουσιακών στοιχείων μιας εταιρείας, προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση των επενδυτών σε μετοχές. 

Ο Mike Nelson είναι ο καλλιτέχνης που έστησε όλη αυτή την εγκατάσταση επιλέγοντας προσεκτικά αντικείμενα από έναν παρελθόντα κόσμο, τη μεταπολεμική Βρετανία, και τις μνήμες του από την παιδική του ηλικία. Ο καλλιτέχνης έχει συγκεντρώσει μια συλλογή αντικειμένων από δημοπρασίες εκκαθαριστών εταιρειών και ναυπηγείων, που δείχνουν όπως λέει την παρακμή της βρετανικής βιομηχανίας, της υποδομής και του κράτους πρόνοιας.

Το The Asset Strippers παρουσιάζει υπολείμματα από μια παλαιά εποχή: πλεκτικές μηχανές από κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια, που θυμίζουν αυτά που μεγάλωσε γύρω στα East Midlands, ξυλεία απογυμνωμένη από πρώην στρατόπεδα και στρατώνες, χαλύβδινα εργαλεία και μηχανήματα όπως τόρνοι, δράπανα, σιδηροπρίονα και μπετονιέρες ακόμη και πόρτες από νοσοκομείο του NHS. 

Ο Nelson, παρουσιάζοντας όλα αυτά μαζί, σε μια εγκατάσταση που γεμίζει τις γκαλερί Duveen, δημιουργεί ένα μελαγχολικό ταξίδι μέσω της πρόσφατης κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Βρετανίας. 

Matt Greenwood Photographer, Michael «Mike» Nelson, Tate © 2019 

Ο Michael «Mike» Nelson γεννήθηκε της 20 Αυγούστου 1967 και είναι σύγχρονος βρετανός καλλιτέχνης γνωστός για τις εικαστικές του εγκατάστασεις. Εκπροσώπησε τη Βρετανία στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2011. Ο Nelson έχει δύο φορές οριστεί υποψήφιος για το βραβείο Turner: το 2001 (το έτος αυτό το βραβείο κέρδισε ο Martin Creed) και πάλι το 2007 (όταν ο νικητής ήταν ο Mark Wallinger). 

Την έκθεση επιμελούνται οι Clarrie Wallis, ανώτερος επιμελητής της σύγχρονης βρετανικής τέχνης, Tate και Elsa Coustou, επιμελητές της σύγχρονης βρετανικής τέχνης.

2.

CHILDREN’S CENTRE 

AT MOORFIELD EYE HOSPITAL 

IN LONDON 

Η τέχνη και η αρχιτεκτονική 

δημιουργούν μια δυναμική πρόσοψη 

Εντελώς αντίστοιχα ξεχώρισα ένα ενδιαφέρον κτίριο, περαστικός, ανάμεσα σε συμβατικά παλαιά κτίρια μεταξύ Old Street και City Road στο ανατολικό άκρο του Λονδίνου, σε ένα στενό σχετικά δρόμο, σκιασμένο από μεγάλα δένδρα στην διεύθυνση Peerless St, Shoreditch, London EC1V 9EZ. 

Copyright Photograph by Morley von Sternberg

Πρόκειται για το Κέντρο Οφθαλμολογίας για παιδιά του Moorfield Eye Hospital του Λονδίνου. Την αρχιτεκτονική μελέτη έχουν πραγματοποιήσει το γραφείο Penoyre & Prasad architects και το κτίριο ολοκληρώθηκε το 2007 και κόστισε 12,3 εκατομμύρια λίρες. Το πιο ενδιαφέρον είναι η συνεργασία των αρχιτεκτόνων με δύο καλλιτέχνες που άφησαν ένα ισχυρό αποτύπωμα στο έργο.

Alison Turnbull, σκίτσο όψης

Το κτίριο ξεχωρίζει κυρίως από ένα παράξενο πέτασμα στην κύρια μεσημβρινή νότια όψη για την ηλιακή σκίαση, από ένα ανηρτημένο σύνολο αλουμινένιων πτερυγίων που προσομοιάζουν με ένα σμήνος πτηνών που πετούν. 

Μία εικαστική χειρονομία της Alison Turnbull, Βρετανίδας ζωγράφου και γλύπτριας γεννημένης στην Κολομβία. Η ξεχωριστή αυτή όψη ξεχωρίζει και από εξέχοντα κόκκινο όγκο στον τρίτο όροφο. 

Copyright Photograph by Morley von Sternberg

Ένα πρόγραμμα μεταβαλλόμενου φωτισμού αυτών των πτερυγίων ενεργοποιείται το σούρουπο με αποτέλεσμα χαρούμενες εικόνες πολύχρωμων πουλιών να εναλλάσσονται στο κτίριο επιβεβαιώνοντας τον στόχο να ξεπεραστούν οι όποιες προκαταλήψεις για τα νοσοκομεία και να εξασφαλιστεί μια ευχάριστη και φιλόξενη αίσθηση για τα παιδιά. 

Yuko Shiraishi, τοιχογραφία στο εσωτερικό αίθριο του κτιρίου, που εκτείνεται προς τα πάνω, στους πέντε ορόφους 

Στο ίδιο πλαίσιο και η καλλιτέχνης Yuko Shiraishi, γεννημένη στο Τόκιο το 1956, δημιούργησε στο εσωτερικό αίθριο  μια μεγάλη τοιχογραφία που εκτείνεται προς τα πάνω, στους πέντε ορόφους, και συνδέει την είσοδο στο ισόγειο με όλες τις κύριες περιοχές αναμονής προς τα πάνω. 

Συνολικά ο σχεδιασμός προσφέρει μια πλούσια εμπειρία και μια αίσθηση ανακάλυψης για τους ασθενείς των οποίων η ηλικία κυμαίνεται από 0 έως 16 και οι οποίοι μπορεί να βρουν τη θεραπεία τους που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια. 

Κατακόρυφη τομή κτιρίου 

Το Κέντρο κέρδισε το βραβείο Best Hospital Design στο πλαίσιο των βραβείων Building Better Healthcare του 2007. 

Και η έκπληξη:

Μπροστά από το κτίριο ειδικές θέσεις με τον εξοπλισμό φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.