ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 26

ΤΑΤΕ MODERN 2022

Cecilia Vicuña, Cezanne, Maria Bartuszová

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι φτάνοντας μπροστά στην είσοδο αυτού του μοναδικού υπερμεγέθη πυκνωτή της τέχνης, κάθε φορά αισθάνομαι ότι με περιμένουν αλλεπάλληλες εκπλήξεις. Ιδιαίτερα μάλιστα, μετά την πανδημία, που βιώσαμε όλο αυτό το συγκρότημα άδειο και έρημο, αυτή την φορά, όσο πλησιάζαμε στην είσοδο νοιώσαμε και πάλι την ίδια αίσθηση, μπαίνοντας σε ένα μεγαλειώδη χώρο τέχνης, μαζί με πλήθος κόσμου από όλο τον πλανήτη. Κάτι σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα μια και δύσκολα συναντάμε κάτι αντίστοιχο με κόσμο, ας πούμε στο δικό μας ΕΜΣΤ, παρά τις πολλαπλές και ενδιαφέρουσες εκθέσεις που πραγματοποιεί. Είναι ένα θέμα αυτό, όπως επισημαίνει και η Άννα Καφέτση στην πρόσφατη συνέντευξή της στην Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Όσο και αν ονειρεύομαι ουρές μπροστά στο ΕΜΣΤ, τελικά συμβιβάζομαι με την ΤΑΤΕ Modern, και  ξεκινώ παρουσιάζοντας ενδεικτικά έργα από τις τρεις εκθέσεις που είδα:

CECILIA VICUÑA ΣΤΟ TURBINE HALL

Brain Forest Quipu

Mπαίνοντας στο Turbine Hall, κυριαρχεί αυτή την φορά, η διπλή εγκατάσταση της Cecilia Vicuña. Μια χιλιανή καλλιτέχνης που μας είχε συγκινήσει με το έργο της στην Documenta στην Αθήνα το 2017, στο ΕΜΣΤ. Ήταν τότε ένα μνημειώδες ποίημα χώρου, που απέτεινε φόρο τιμής στην αρχαία προκολομβιανή τέχνη του quipu, με τεράστια νήματα ανεπεξέργαστου μαλλιού από Έλληνες παραγωγούς με κόμπους που βάφτηκαν με έντονο κόκκινο χρώμα.

Cecilia Vicuña, Quipu Womb, Η ιστορία του κόκκινου νήματος, Documenta Αθήνα 2017

Με αντίστοιχη λογική η Vicuña, έστησε και στην ΤΑΤΕ μια εγκατάσταση σε δύο γλυπτικές ενότητες ύψους 27 μέτρων, αναρτημένες από την οροφή,  όπου το ατελές, το φθαρμένο, το χειροποίητο, και οι ευαίσθητες υφάνσεις, παραπέμπουν σε μία οικουμενική ευαισθητοποίηση. Αν και ξεκινά από τις Άνδεις, όπου οι άνθρωποι δεν έγραφαν, μια και πριν από πέντε χιλιάδες χρόνια δημιούργησαν τους κόμπους τους λεγόμενους quipu. Έπλεκαν νοήματα σε υφάσματα και κορδόνια με κόμπους. Το Brain Forest Quipu της Cecilia Vicuña συνεχίζει με το μακροχρόνιο έργο της, την αρχαία παράδοση των Άνδεων.

Επισκέπτες με τα παιδιά τους απολαμβάνουν αυτά τα έργα, τόσο από απόσταση όσο και βρισκόμενοι ακριβώς από κάτω, στην ουσία μέσα σε αυτά, υπό τους ήχους μιας μελαγχολικής τοπικής παραδοσιακής μουσικής που διαχέεται σε όλο τον χώρο.

Αυτή η εγκατάσταση συνδέει την αρχαία παράδοση των Άνδεων και τον σύγχρονο πολιτισμό, προσκαλώντας τους επισκέπτες να γίνουν ενεργοί συμμετέχοντες στην πρόληψη της κλιματικής καταστροφής.

Αποτελεί για την Vicuña, μια πράξη πένθους για την καταστροφή των δασών, τις επακόλουθες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τη βία κατά των αυτόχθονων πληθυσμών, αλλά και παράλληλα είναι μια ευκαιρία να δημιουργηθεί ένας χώρος για να ακουστούν νέες φωνές και μορφές γνώσης, καθώς αναλαμβάνουμε την ευθύνη για το ρόλο μας στην επερχόμενη καταστροφή.

Cecilia Vicuña, © Tate Photography (Sonal Bakrania)

Η σημαντική αυτή καλλιτέχνης βραβεύτηκε με το Χρυσό Λιοντάρι στην φετινή στην Μπιενάλε της Βενετίας, μαζί με την γερμανίδα Katharina Fritsch.

CEZANNE

«ο καλλιτέχνης των καλλιτεχνών»

Στον τρίτο όροφο του κτιρίου της ΤΑΤΕ, φιλοξενείται η μεγάλη έκθεση με τίτλο CEZANNE, όπου μπαίνοντας διαπιστώσαμε το αδιαχώρητο.

Μία έκθεση με συνολικά 80 πίνακες, είκοσι εξ αυτών δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακουαρέλες και σχέδια που ανιχνεύουν τη ζωή και το έργο ενός μεγάλου καλλιτέχνη που άλλαξε την πορεία της ζωγραφικής. Γεννημένος το 1839 στην Γαλλία έζησε μέχρι το 1906, αφήνοντας ένα ισχυρό ίχνος.

Πορτραίτο του Καλλιτέχνη σε ροζ φόντο, 1875

Η έκθεση που κατανέμεται σε 11 αίθουσες ξεκινά με την αυτοπροσωπογραφία του στα 30 του χρόνια, ενώ για τα επόμενα 30 χρόνια ο Σεζάν παλεύει με το τι σήμαινε να είσαι σύγχρονος ζωγράφος.

Τα έργα της έκθεσης είναι αντιπροσωπευτικά των χαρακτηριστικών θεμάτων και σειρών του Σεζάν όπως ιμπρεσιονιστικά τοπία, λιγότερο γνωστά αλληγορικά έργα, ακουαρέλες και ελαιογραφίες του όρους Sainte Victoire, πορτρέτα και σκηνές με λουόμενους. Περιλαμβάνονται τόσο γνωστά έργα όσο και σπάνια, συνθέσεις από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.

Still Life with Fruit Dish, 1879-80, Λάδι σε καμβά

Ανάμεσα στα έργα περιλαμβάνεται η περίφημη νεκρή φύση με πιάτο φρούτων (Still Life with Fruit Dish, 1879-80), δάνειο από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, έργο που εδραίωσε τη φήμη του Σεζάν ως ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ευρωπαίους καλλιτέχνες και το οποίο ανήκε στον ζωγράφο Πολ Γκογκέν, ο οποίος το περιέγραψε ως «ένα εξαιρετικό μαργαριτάρι, το μήλο της έριδος». Ο Γκογκέν αποχωρίστηκε τον πίνακα μόνο όταν χρειάστηκε χρήματα για ιατρική περίθαλψη.

Σε τέσσερις δεκαετίες καριέρας, ο Σεζάν φιλοτέχνησε περίπου διακόσιους πίνακες με νεκρές φύσεις, αναζητώντας διαρκώς την ακριβή πινελιά για να προκαλέσει τα συναισθήματα και τις αισθήσεις.

Madame Cezanne in a Yellow Chair, 1888-90

Ανάμεσα στα πορτραίτα εκτός από της μητέρας του και του γιού του, υπάρχει και ένα από τα 29 γνωστά πορτρέτα της συντρόφου του Fiquet, ζωγραφισμένα τα επόμενα 25 χρόνια, περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο μοντέλο του. Ο Cezanne και η Marie-Hortense Fiquet συναντήθηκαν το 1869.

Η Fiquet εργαζόταν ως βιβλιοδέτης στο κατάστημα του πατέρα της. Αψηφώντας τις κοινωνικές συμβάσεις της μεσοαστικής ανατροφής της, μετακόμισε και έζησε με τον Σεζάν ενώ δεν ήταν παντρεμένοι και παρέμεινε η σύντροφος και το μοντέλο του για όλη τους τη ζωή.

ΜΕΤΑΞΥ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΒΟΥΝΩΝ

The Bay of Marseille, Sein from L'Estaque, 1885

Στα νιάτα του, ο Σεζάν έκανε διακοπές στο νότιο παραθαλάσσιο χωριό L'Estaque, που βρίσκεται στον κόλπο της Μασσαλίας, όπου συνέχιζε να το επισκέπτεται με τη σύντροφό του και τον γιο του. Το χωριό ήταν για τον Cezanne ένα καταφύγιο. Και σε αυτό κρύφτηκε για να αποφύγει τη στρατιωτική επιστράτευση στον Γαλλο-Πρωσικό Πόλεμο. Εδώ ζωγράφιζε συνεχώς και κατά τους κριτικούς τέχνης το χωριό κρίθηκε ως η τοποθεσία όπου ο «Σεζάν έγινε Σεζάν».

L'Estaque with Red Roofs, 1883-5

MONT SAINTE-VICTOIRE

Mont Sainte-Victoire Seen from the Bihemus Quarry, 1985-9

Το αγαπημένο και πιο εμβληματικό θέμα του Σεζάν ήταν το Mont Sainte-Victoire, ένα ασβεστολιθικό βουνό που δεσπόζει στο Aix και στα περίχωρά του.

Σήμερα, οι πίνακες του Σεζάν στο Mont Sainte-Victoire είναι από τα πιο δημοφιλή τοπία του διεθνώς, που εμφανίζονται σε συλλογές από την Ιαπωνία έως τη Νότια Αμερική. Τα τοπία του, χωρίς την ανθρώπινη παρουσία, αντιπροσωπεύουν ένα αποφασιστικό βήμα μακριά από τη ρομαντική και αλληγορική ζωγραφική του 19ου αιώνα. Σηματοδοτούν επίσης μια στροφή από τη φιλοδοξία του ιμπρεσιονισμού να συλλάβει τα φευγαλέα αποτελέσματα του φωτός και της ατμόσφαιρας.

Mont Sainte-Victoire, 1904-6

Mont Sainte-Victoire, 1902-6

Chestnut Trees at Jas de Bouffan, 1885-6

ΛΟΥΜΕΝΟΙ: ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Bathers, 1890

Ο Cezanne ήθελε να κάνει τον ιμπρεσιονισμό κάτι σταθερό και ανθεκτικό όπως η τέχνη των μουσείων τα οποία επισκεπτόταν συχνά. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα των λουομένων το οποίο ακολουθεί μια μακρά κλασική παράδοση απεικόνισης γυμνών μορφών σε φανταστικά τοπία. Οι λουόμενοι του Σεζάν εμπνεύστηκαν από τα ταξίδια του στο Λούβρο, όπου σχεδίαζε συστηματικά μελετώντας ανάλογους πίνακες και γλυπτά.

Five Bathers, 1885-7, detail

Bathers (Les Grandes Baigneuses) , 1894-1905

Άποψη της αίθουσας με τίτλο BATHERS: TRADITION AND CREATIVITY

Η 11η αίθουσα με τίτλο 1899–1906: ΑΡΓΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ, περιλαμβάνει έργα της τελευταίας του περιόδου στα τελευταία έξι χρόνια της ζωής του, όταν ο Σεζάν αντιμετώπιζε την θνησιμότητα με μια εκρηκτική δημιουργικότητα. Παράλληλα εμφάνισε διαβήτη, κάτι που αποσταθεροποιούσε την προσωπικότητά του και δημιουργούσε σχέσεις γεμάτες ένταση με τον περίγυρό του. Αποσυρόταν ολοένα και περισσότερο και ασκήτευε μέσα στην τέχνη του, ζώντας μεγάλες περιόδους σαν ερημίτης.

Οι ιδιοτροπίες του ήταν θρυλικές. Δεν δίσταζε να καταστρέψει τους καμβάδες του όταν δεν του άρεσε το έργο που είχε ξεκινήσει, και δεν ήθελε μοντέλα γιατί δεν άντεχαν το πολύωρο ποζάρισμα, ούτε λουλούδια γιατί η ζωή τους διαρκούσε λίγο και μαραίνονταν. Όταν δούλευε στο στούντιό του προτιμούσε τα ξημερώματα και το «λαμπρό φως των πρωινών ωρών». Για πρώτη φορά στην καριέρα του, έβγαλε το καβαλέτο από το στούντιο για να ζωγραφίσει πορτρέτα ανθρώπων που λούζονταν στο άμεσο ηλιακό φως.

The Gardener Vallier, 1906

Σε έργα όπως το The Gardener Vallier έβαλε μοναχικές φιγούρες δίπλα σε μοναχικά δέντρα. Δημιούργησε επίσης μια ολοένα και πιο εξατομικευμένη αναπαράσταση της απομονωμένης κορυφής του βουνού στο Mont Sainte-Victoire που φαίνεται από το Les Lauves.

Mont Sainte-Victoire Seen from Les Lauves, 1904

Ο Σεζάν υπήρξε πρωτοπόρος στη χρήση του χρώματος και της προοπτικής, στη δομή του θέματος και στην προσθήκη γεωμετρικών στοιχείων που επηρέασαν τους κυβιστές και τους φωβιστές των επόμενων δεκαετιών.

Παραμένει ένας καινοτόμος που καταφέρνει να αναπτύξει μια νέα οπτική γλώσσα, γεφυρώνοντας την παράδοση και την νεωτερικότητα.

Still Life with Apples and Peaches, 1905

Three skulls on a Patterned Carpet, 1904

Μετά τον θάνατό του, οι πίνακές του εκτέθηκαν σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Παρίσι, τον Σεπτέμβριο του 1907. Η έκθεση αυτή επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την κατεύθυνση που πήρε η πρωτοπορία στο Παρίσι, προσδίδοντας αξιοπιστία στη θέση του, ως έναν από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες του 19ου αιώνα και στην επίδρασή του στην έλευση του κυβισμού.

MARIA BARTUSZOVÁ

στο

Βlavatnik building

Untitled, 1985

Στον τέταρτο όροφο του Βlavatnik building, ξεχωρίσα την ατομική έκθεση με τα αφηρημένα γλυπτά της Σλοβάκας καλλιτέχνιδας Maria Bartuszová, γεννημένης στην Πράγα, που επίσης συμμετείχε στην φετινή Μπιενάλε της Βενετίας. Αφιέρωσε την τέχνη της στην εξερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, της φύσης, της ύλης και της μορφής πραγματοποιώντας λεπτά, υποβλητικά γύψινα γλυπτά εμπνευσμένα από τον φυσικό κόσμο.

Untitled, 1987

Untitled, 1985

Η έκθεση ξεκινά από τη δεκαετία του 1960, όταν η Bartuszová πειραματίστηκε χρησιμοποιώντας τη δική της ξεχωριστή μέθοδο χύτευσης γύψου με το χέρι. Εμπνευσμένη από το παιχνίδι με τη μικρή της κόρη, δημιούργησε αφηρημένα σχήματα ρίχνοντας γύψο σε λαστιχένια μπαλόνια. Το χαρακτηριστικό υλικό της ήταν ο λευκός γύψος, που απέδιδε στα γλυπτά μια εύθραυστη ποιότητα.

Maria Bartuszová, photo: Gabriel Kladek

Η Bartuszová εργάστηκε για τρεις δεκαετίες στο Košice, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σλοβακίας. Δημιούργησε περίπου 500 γλυπτά, από μικρές οργανικές φόρμες μέχρι παραγγελίες για δημόσιους χώρους καθώς και έργα στο τοπίο, παρά τους περιορισμούς στην καλλιτεχνική της ζωή αυτή την περίοδο.

Untitled, 1985

Η Maria Bartuszová (1936–1996) αφιέρωσε την τέχνη της στην εξερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, της φύσης, της ύλης και της μορφής.

_____________________

Τα κείμενα στηρίχθηκαν  στα τεύχη της ΤΑΤΕ που συνοδεύουν τις εκθέσεις.

 

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

 

CITYLAB • 2022 • ΥΠΝΟΣ

Τριήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο στο Μουσείο Μπενάκη + εργαστήριο και άλλες εκδηλώσεις

Τα κατάφεραν και φέτος! Ο Παναγιώτης Πάγκαλος και ο Σταύρος Αλιφραγκής με την εκάστοτε Οργανωτική Επιτροπή, γράφουν ιστορία από το 2014, διοργανώνοντας συστηματικά Εκθέσεις και Συμπόσια-Εργαστήρια σχεδιασμού για αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες και φοιτητές Σχολών Αρχιτεκτονικής και Καλών Τεχνών και όχι μόνο. Εκδηλώσεις ανοιχτές στο κοινό, που διανθίζονται από θεατρικές παραστάσεις, μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και παράλληλα συμπληρώνονται από τιμητικές εκδηλώσεις για σημαντικές προσωπικότητες της αρχιτεκτονικής όπως για τους Δημήτρη Φατούρο, Αλέξανδρο Τομπάζη, Δημήτρη & Σουζάνα Αντωνακάκη, Τάσο Μπίρη και Αναστάσιο Μ. Κωτσιόπουλο. Τιμώμενο πρόσωπο αυτή την φορά ήταν ο Δημήτρης Φιλιππίδης.

Σε ένα πρωτοφανή για συνέδριο διακοσμημένο χώρο που πραγματοποιήθηκε  από τους κύριους χορηγούς. Φωτο Σταύρος Αλιφραγκής 

Κεντρικό θέμα του φετινού CITYLAB • 2022 ήταν ο ΥΠΝΟΣ. Στόχος να αντιμετωπιστεί σφαιρικά, ως έννοια τόσο επίκαιρη όσο και άχρονη, τόσο καθημερινή και συγχρόνως τόσο άγνωστη, ως βιολογική ανάγκη, αλλά και ως καταστατική συνθήκη της ατομικής και κοινωνικής καθημερινότητας του σύγχρονου τρόπου ζωής. Συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές από τα πεδία της Ιατρικής, της Αρχιτεκτονικής, της Τέχνης, της Κοινωνιολογίας, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, του Αθλητισμού κ.ά.

Γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, ψυχολόγοι και ψυχίατροι, αρχιτέκτονες, εικαστικοί, ηθοποιοί, δικηγόροι, καθηγητές Σχολών Αρχιτεκτονικής, ενεργοί και ομότιμοι, με θεωρητικές και εικαστικές προσεγγίσεις, διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, μάγειροι, αρχαιολόγοι, καθηγητές φιλοσοφίας συνέβαλαν με τις εισηγήσεις τους στην απάντηση των ερωτημάτων που τέθηκαν στην ανακοίνωση του συνεδρίου.

Προηγήθηκαν χαιρετισμοί από τον Παναγιώτη Ε. Καλδή, Πρύτανη του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ), που στήριξε με τον καλύτερο τρόπο την υλοποίηση του Συμποσίου και τους Ελευθέριο Γ. Σκιαδά, Πρόεδρος ΜΙΔΑ, Δημήτρη Γ. Δικαίο, Πρόεδρος ΕΕΥ, Δημήτρη Ξυνομηλάκη, Πρόεδρος ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, Θεόδωρο Αγγελόπουλο, Πρόεδρος ΣΕΠΙ, και τον Παναγιώτη Πάγκαλος, Πρόεδρος του Citylab

Δεν θα μπορούσα να περιγράψω έστω και συνοπτικά κάθε μία από τις εισηγήσεις των ομιλητών. Απλά θα παραθέσω στην συνέχεια τα πορτραίτα των ομιλητών που κατέγραψα φωτογραφικά, ομαδοποιημένα  κατά ειδικότητα, με την επαγγελματική τους ιδιότητα, τον τίτλο της  εισήγησής τους και με κάποια γενικά συνοπτικά σχόλια  για ορισμένες ομιλίες που  μου κέντρισαν το ενδιαφέρον.

ΓΙΑΤΡΟΙ:

Αν και σε πρώτη φάση είχα κάποιες  επιφυλάξεις για την επιλογή τόσων γιατρών στο συγκεκριμένο συμπόσιο, τελικά οι εισηγήσεις τους αποδείχθηκαν ενδιαφέρουσες και χρήσιμες, αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές και τις επιδράσεις του ύπνου στην σωματική και πνευματική μας υγεία, με αναφορές ακόμη και στην «εγκοίμηση» ως θεωρητική μέθοδος στην αρχαία ελληνική ιατρική, αλλά και τον ύπνο του χειρουργημένου.

• Γιάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδος Βιοκλινικής, Θεσσαλονίκη: Ύπνος και καρκίνος: Μία αμφίδρομη σχέση
• Ηλίας Αθανασιάδης, Ογκολόγος-Παθολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ: Ύπνος, κιρκάδιοι ρυθμοί και νοσολογία
• Γιάννης Τσιαούσης:Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Πανε- πιστήμιο Κρήτης, Διευθυντής Μουσείου Ιατρικής Κρήτης: Η εγκοίμηση ως θεραπευτική μέθοδος στην αρχαία ελληνική ιατρική
• Δομίνικος Πρασσάς, Μετ. Φοιτητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ: Η επίδραση του ύπνου στην απόδοση και αποκατάσταση αθλητών
• Γεώργιος Χρούσος, Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής & Ενδοκρινολογίας, ΕΚΠΑ: Στρες, φλεγμονή και ύπνος
• Ευάγγελος Ξυνός, Καθηγητής Χειρουργικής, Συντονιστής Ομάδας Μελέτης Καρκίνου Παχέος Εντέρου ΕΜ-ΚΑΠΕΣ: Ο ύπνος του χειρουργημένου

ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ-ΨΥΧΙΑΤΡΟΙ

Στην πιο σημαίνουσα ενύπνια εμπειρία, το όνειρο,  επικεντρώθηκαν οι ακόλουθοι ομιλητές εκτός από την Νεφέλη Κυρκίτσου, που μας ξάφνιασε με σκληρές εικόνες, προβάλλοντας μια αποτρόπαια πραγματικότητα που σχετίζεται με την δαιμονοποίηση του κρέατος, υπέρ ενός βιγκανισμού, επισημαίνοντας ότι  πρέπει να ξυπνήσουμε από τον " Ύπνο του δικαίου".

• Νίκος Σιδέρης, Δρ Ψυχολογίας, Ψυχίατρος, Συγγραφέας: Ο Ύπνος ως διττός τρόπος ύπαρξης
• Δημήτρης Γ. Δικαίος, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Υπνολογίας: Γιατί κοιμόμαστε: Οι λειτουργίες και τα οφέλη του ύπνου και του ονείρου
• Κατερίνα Μαλίχιν, Δρ, Ψυχαναλύτρια, Κλινική Ψυχολόγος: Όνειρο: Μια ενύπνια αφυπνιστική εμπειρία
• ΧΩΡΙΣ ΦΩΤΟ. Χάρης Καραμπέτσος, Ψυχίατρος Παιδιών & Εφήβων, Δρ Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης: Η σιωπηρή επιθυμία στέρησης ύπνου και οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της, ιδίως στους νέους
• Νεφέλη Κυρκίτσου, Δρ, Ψυχολόγος, Αρχιτέκτων: Ο ύπνος του δικαίου

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

• Βαγγέλης Στυλιανίδης, Αρχιτέκτων, STYLIANIDIS ARCHITECTS: Τα κρεβάτια και οι αρχιτέκτονες
• Δημήτρης Αντωνακάκης, Αρχιτέκτων, Atelier 66: Στο εργαστήριο του ύπνου: Όνειρα και καθημερινότητα, παρέα με την Σουζάνα Αντωνακάκη και τους Novalis, Ν. Χουλιαρά, W. Benjamin, Τζ. Tανιζάκι, και A. Camy
• Γιώργος Τριανταφύλλου, Αρχιτέκτων: The ‘Hypnos Project’ affair

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Το παρόν έδωσαν και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αττικής, που αποτέλεσε τον κύριο συνδιοργανωτή της εκδήλωσης.

• Νικήτας Χιωτίνης, Καθηγητής, Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών & Πολιτισμού, ΠΑΔΑ: Ο χώρος ύπνου στη φαντασιακή θεμελίωση της κατοικίας
• Ελένη Τάτλα, Καθηγήτρια, Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών & Πολιτισμού, ΠΑΔΑ: Ο ύπνος της Αφροδίτης στον δημόσιο χώρο της νεωτερικότητας – μια αισθητική προσέγγιση
• Παναγιώτης Πάγκαλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών & Πολιτισμού, ΠΑΔΑ: Δωρικός ύπνος

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΣΧΟΛΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

• Αναστάσιος Τέλλιος, Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΑΠΘ: Ερμηνείες χώρων: Ο ύπνος ως συνθήκη αχρονίας και ευελιξίας
• Νίκος Πατσαβός. Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Διευθυντής CRISIS Lab: Ο ύπνος του μοντέρνου: Αναφορές και σχόλια στον Anthony Vidler
• Σοφία Τσιράκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ: Χαραυγής εγκώμιον

ΟΜΟΤΙΜΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΣΧΟΛΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

• Κώστας Μωραΐτης, Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ: Ο ύπνος του Λόγου γεννά τέρατα;
• Δημήτρης Φιλιππίδης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ: Όσα παίρνει ο ύπνος
• Αναστάσιος Μ. Κωτσιόπουλος Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ, Αντεπιστέλλον Mέλος Ακαδημίας Αθηνών: Το συντακτικό της ανασύνταξης
• Μανόλης Κορρές, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, Μέλος Ακαδημίας Αθηνών: Ύπνος.

Ο Μανόλης Κορρές στη σκηνή

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΣΧΟΛΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

• Θανάσης Μουτσόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης: Οραματικός ύπνος: Ένα εγχειρίδιο αφύπνισης
• Ζήσης Κοτιώνης, Αρχιτέκτων, Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: ΞΑΠΛΩΜΑΤΑ
• Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Η εργασία του ύπνου: Ένας ανώμαλος Άτλαντας του ύπνου με συμπάθεια στις οπτικές μορφές γνώσης

Εντυπωσιακές οι ομιλίες σε αυτή την ενότητα διδασκόντων,  με αναφορές σε σχετικά έργα αρχιτεκτονικής και τέχνης, ακόμη και σε προσωπικά έργα, που  παρουσίασε ο Ζήσης Κοτιώνης, ξεχωρίζοντας και την συναρπαστική ομιλία του Γιώργου Τζιρτζιλάκη με αναπάντεχους συσχετισμούς μέσα από μια πολλαπλότητα προσεγγίσεων, φτάνοντας ακόμα και σε άγνωστες λεπτομερείς επισημάνσεις, όπως στο πρώτο σχέδιο της πόλης του μέλλοντος του Τάκη Ζενέτου, όπου εντάσσει μια αιώρα με μια κοιμώμενη φιγούρα στον 18ο όροφο.

Τάκης Ζενέτος, Πόλη του μέλλοντος, λεπτομέρειες με την αιώρα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ

• Μαρία Παπαδημητρίου, Καλλιτέχνης, Καθηγήτρια, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Κοιμάμαι /Ονειρεύομαι: Τρεις εκδοχές στη σχέση μας με τα ζώα, το τοπίο, τη θεραπεία και τη λίμπιντο
• Μάριος Σπηλιόπουλος, Ζωγράφος - Καθηγητής ΑΣΚΤ: Εφιάλτες

Παραθέτω ενδεικτικά έργα τους, σχετικά με τον ύπνο και ένα από τα δικά του όνειρα και τους εφιάλτες του, που επίμονα ζωγράφιζε ο Σπηλιόπουλος για μια συγκεκριμένη περίοδο.

Μαρία Παπαδημητρίου, Λιβιδώ, 2016

Μάριος Σπηλιόπουλος, Θέα από το μπαλκόνι του σπιτιού στον Πολύγυρο

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΝ

• Γιώργος Ξηροπαΐδης, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, Πάντειον Πανεπιστήμιο: «Οι εικόνες δεν νοιάζονται. Οι εικόνες δεν διακρίνουν ανάμεσα σε ύπνο και θάνατο». Ένας υποθετικός διάλογος Μεταξύ Marlene Dumas και Martin Heidegger
• Αριστείδης Μπαλτάς, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ: Ένα τρίτο ζωής: Ύπνος και χρόνος

ΜΑΓΕΙΡΟΙ- ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ

• Λευτέρης Λαζάρου, Μάγειρας & Ιδιοκτήτης Εστιατορίου ΒΑΡΟΥΛΚΟ SEASIDE: Πώς η διατροφή επηρεάζει τον ύπνο
• Πωλ Ευμορφίδης, Ιδρυτής Cocomat: Αν ήξερα τι θα πω δεν θα ερχόμουν

ΗΘΟΠΟΙΟΙ - ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ

• Σοφία Μουτίδου, Ηθοποιός, Ο Ύπνος ως αντίδοτο στον θάνατο
• Φώτης Σπυρόπουλος, Δρ, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω: Οπτικές του ύπνου σε νομοθεσία και νομολογία

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ

• Ηλίας Μαγκλίνης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας: Μερικές λέξεις και κάμποσες νότες για τον δίδυμο αδελφό του θανάτου
• Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Δημοσιογράφος - Συγγραφέας, Πρόεδρος Μορφωτικού Ιδρύματος Δήμου Αθηναίων, Πρόεδρος «Συλλόγου των Αθηναίων»: Άτιτλο

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

• Σταύρος Αλιφραγκής, Δρ, Αρχιτέκτων: Εισαγωγή
• Ανδρέας Βλαχόπουλος. Αρχαιολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: «Όταν έκανε τον αρχαιολόγο» ή η ιαματική επίδραση του Δημήτρη Φιλιππίδη στους αρχαιολόγους
• Παναγιώτης Πάγκαλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών & Πολιτισμού, ΠΑΔΑ: Το ανώνυμο
• Ειρήνη Φιλιππίδη, πρώην Principal Designer, ΑΜΚ, Architecture & Design: Ο χαρακτήρας του ανθρώπου στα δύσκολα φαίνεται
• Σταυρούλα Χριστοφιλοπούλου, Αρχιτέκτων, Scapearchitecture: Ο δάσκαλός (μου) Δημήτρης Φιλιππίδης
• Δημήτρης Φιλιππίδης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ: Σχόλιο

Ο Σταύρος Αλιφραγκής ξεκίνησε με  μια ευγενική εισαγωγή και μίλησε για την ισόβια αφοσίωση του Δημήτρη Φιλιππίδη στην υπόθεση της συγγραφής, μιας απόλυτα μοναχικής δραστηριότητας. Ο Ανδρέας Βλαχόπουλος αναφέρθηκε στην γνωριμία τους και την φιλία τους, με αφορμή  την ενασχόληση του Φιλιππίδη με την αρχαιολογία, και συγκεκριμένα τις περιπλανήσεις τους στους συνοικισμούς βοσκών στο Βαθύ Αστυπάλαιας.

Συνοικισμός βοσκών στο Βαθύ Αστυπάλαιας

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος με αφορμή το βιβλίο του Φιλιππίδη «Ανώνυμη Αρχιτεκτονική, Μια άρρητη παρουσία» τόνισε ότι στόχος του τιμώμενου είναι η αναζήτηση της αλήθειας για την αρχιτεκτονική ως τέχνη της καθημερινότητας, που τελικά αποτελεί και την βάση για την λόγια και επώνυμη αρχιτεκτονική. Τέλος, διάβασε μια ευαίσθητη επιστολή του αξιωματικού (συνταγματάρχη πυροβολικού) πατέρα Φιλιππίδη προς την οικογένεια από το μέτωπο του Αλβανικού πολέμου.

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος διαβάζει την επιστολή στον Αγαμέμνονα Φιλιππίδη πατέρα του Δημήτρη

Η σύζυγός του, Ειρήνη Φιλιππιδη,  μίλησε για τις δύσκολες στιγμές και τις συνθήκες που βιώσαν με όλη την οικογένεια στην Όλυμπο της Κάρπαθου, την περίοδο 1971-72, με στόχο την εκπόνηση μιας διατριβής και την συνεργασία της με τον Δημήτρη που την εμπιστεύτηκε στη επί τόπου αποτύπωση του οικισμού χωρίς τοπογραφικά όργανα περιμένοντας την αεροφωτογραφία που απλά επαλήθευσε την δουλειά τους.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης και όλη η οικογένεια στην Όλυμπο της Καρπάθου

Η μαθήτριά του Σταυρούλα Χριστοφιλοπούλου μίλησε με ευαισθησία για τον δάσκαλό της που ξεχώριζε στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Τέλος, ο Δημήτρης Φιλιππίδης, μετά από τις σχετικές ευχαριστίες, αναρωτήθηκε με χιούμορ  για το ποιός είναι, μέσα από τις πολλαπλές κατατάξεις που έχουν προηγηθεί λόγω των πολυπράγμονων ενασχολήσεών του, αλλά και της εμφάνισής του που συχνά τον πέρναγαν για ξένο. Μια σπάνια κατάθεση αυτογνωσίας.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τιμητική προσφορά δώρων από το citylab, και συμπληρωθηκε με την ευγενική χειρονομία της Άννης Ραγιά από τον εκδοτικό οίκο ΜΕΛΙΣΣΑ, που έφερε και παρουσίασε στην είσοδο της αίθουσας τις περισσότερες εκδόσεις της με έργα του Δημήτρη Φιλιππίδη.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ

Στο πλαίσιο των καθιερωμένων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων η παρουσία του γνωστού μουσικού και ερμηνευτή Βαγγέλη Κονιτόπουλου έκλεισε τον κύκλο της πρώτης βραδιάς του συμποσίου. Ερμήνευσε με το λαούτο του γνωστά παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια, που αναφέρονται στον ύπνο, το νανούρισμα και το όνειρο, σε συνεργασία με τις θεωρητικές αναφορές του Γιώργου Φραγκάκη που μεταξύ άλλων ασχολείται με την λαογραφία.

• Γιώργος Φραγκάκης, Υπ. Διδάκτωρ, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Δήμος Ιλίου: Ο ύπνος στο δημοτικό και εν γένει στο ελληνικό τραγούδι
• Βαγγέλης Κονιτόπουλος, Μουσικός, Ερμηνευτής: Ερμηνεύοντας τον ύπνο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ – WORKSHOP

Citylab 2022

Το Τετραήμερο Διαθεματικό, Διεπιστημονικό και Διαπανεπιστημιακό Εργαστήριο με αντικείμενο τη διατύπωση καινοτόμων προτάσεων χωρικής και χρονικής διαχείρισης του ύπνου, απευθύνθηκε σε φοιτήτριες και φοιτητές αρχιτεκτονικής, καλών τεχνών, χωροταξίας, γεωγραφίας, ιστορίας, κοινωνιολογίας, ψυχολογίας, φιλοσοφίας, ιατρικής και νομικής που έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον το 1ο έτος προπτυχιακών σπουδών ή έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους ή παρακολουθούν μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και διήρκεσε από τις 3-6 Οκτωβρίου 2022. Τα αποτελέσματα του workshop παρουσιάστηκαν ψηφιοποιημένα σε οθόνες στην αίθουσα που συνδέεται με το αμφιθέατρο του μουσείου Μπενάκη.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ - ΕΚΘΕΣΗ 

Παράλληλα, στην μεγάλη αίθουσα απέναντι από το αμφιθέατρο, εκτός από την ευγενική διάθεση καφέ εκτέθηκαν επιλεγμένα έργα τέχνης σχετικά με το θέμα, από τους εικαστικούς Γιάννη Λασηθιωτάκη, Μιχάλη Μανουσάκη, Άγγελο Αντωνόπουλο και Χάρη Πρέσσα, μαζί με τέσσερα video art των Κώστα Τηλιγάδη, Ανδρέα Σιτορέγκο, Χρύσα Βουδούρη και Δημήτρη Αγαθόπουλου.

Εκτέθηκαν έργα (από πάνω προς τα κάτω) των Μιχάλη Μανουσάκη, Άγγελου Αντωνόπουλου, Χάρη Πρέσσα και Γιάννη Λασηθιωτάκη

Το συνέδριο έκλεισε με δείπνο σε γνωστό ξενοδοχείο με θέα την Ακρόπολη, προσφορά προς τους συνέδρους της εταιρείας coco-mat, χορηγού του συμποσίου. Σημαντική ήταν και η οικονομική συμβολή του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και του Συλλόγου Αθηναίων.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση