Monday, April 26, 2021



LACATON & VASSAL / NEW AFFILIATES
διακριθέντες αντιστάρ αρχιτέκτονες

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ
Με αφορμή το Βραβείο PRITZKER 2021
+
Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
5η δημοσίευση

Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal, αρχιτέκτονες 
Πηγή: https://www.pritzkerprize.com/


NEW AFFILIATES: Ήβη Διαμαντοπούλου, Jaffer Kolb, αρχιτέκτονες 

Σε μια εποχή που συνεχίζουν να προβάλλονται διεθνώς μεγάλα και λαμπερά έργα διασήμων αρχιτεκτόνων, ομολογώ ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι βραβεύονται και διακρίνονται και κάποιοι αντιστάρ αρχιτέκτονες, που ακολουθούν μια διαφορετική διαδρομή, δίνοντας έμφαση σε μια αρχιτεκτονική που την χαρακτηρίζει ένα άλλο ήθος, καθώς και η ανθρώπινη κλίμακα. Αρχιτέκτονες που φλερτάρουν με ταπεινές καλύβες και μικρά καταλύματα, λαμβάνουν υπ’ όψη την συναισθηματική σχέση των κατοίκων με τον χώρο τους και τις γειτονιές τους και υπερασπίζονται την έννοια της επανάχρησης, στο πλαίσιο μιας οικολογικής ευαισθησίας και με στόχο την μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, δίνουν εξαιρετικά δείγματα δουλειάς με σημαντικά έργα που αξίζουν την προσοχή μας.

Παρουσιάζω σήμερα δύο ζευγάρια αρχιτεκτόνων, που ακολουθώντας μεταξύ τους ανάλογες πορείες, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι όσο και στις αρχιτεκτονικές τους επιλογές, έχουν διακριθεί ακόμη και με το σημαντικό βραβείο PRITZKER.
Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal

ΑΙΣΙΟΔΟΞΕΣ ΠΤΥΧΕΣ
ΤΟΥ ΒΡΑΒΕΙΟΥ PRITZKER 2021


Θα ήθελα σήμερα να αναφερθώ στην φετινή επιλογή για το διεθνές κορυφαίο αρχιτεκτονικό βραβείο Pritzker, που απονέμεται ετησίως σε εν ζωή αρχιτέκτονες από το ίδρυμα Hyatt, και συχνά αναφέρεται ως «Νόμπελ της Αρχιτεκτονικής». Την τιμητική αυτή διάκριση και το ποσό των 100.000 δολαρίων ΗΠΑ, έλαβαν δύο σημαντικοί αρχιτέκτονες, η Anne Lacaton, γεννημένη στην Saint-Pardoux στην Γαλλία το 1955 και ο Jean-Philippe Vassal γεννημένος στην Καζαμπλάνκα, στο Μαρόκο το 1954, που ξεκίνησαν την πορεία τους με επιλογές που σχετίζονται με τις δικές μου αναζητήσεις σε σχέση με τα δικά μου «αρχέτυπα*»

Οι δύο διακεκριμένοι αρχιτέκτονες αποκαλύπτουν, στο περιθώριο των δηλώσεών τους, ότι μετά από 7 χρόνια σπουδές στο Παρίσι, όπου έμαθαν τι είναι και πως κάνουμε αρχιτεκτονική, έφυγαν για την Νιγηρία. Βρέθηκαν σε μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, όπου οι άνθρωποι είναι τόσο απίστευτοι, τόσο γενναιόδωροι, και κάνουν σχεδόν τα πάντα χωρίς τίποτα, βρίσκουν πόρους όλη την ώρα, αλλά με αισιοδοξία, γεμάτοι ποίηση και εφευρετικότητα. Ήταν πραγματικά πολύ ωραίες παρουσίες, σημειώνουν, βλέποντάς τους να περπατούν μέσα στην έρημο.

Αυτή η εποχή στην Νιγηρία ήταν πολύ σημαντική, όχι μόνο για την ζωή τους, αλλά γιατί αποτέλεσε και μια εκ νέου μάθηση, ένα δεύτερο σχολείο αρχιτεκτονικής.

«Μάθαμε την ουσία, την απλότητα, ακόμη και την προσέγγιση μέσω του αυτοσχεδιασμού, που δεν είναι έλλειψη σκέψης, αλλά ένα είδος τέχνης. Αυτό που επίσης μάθαμε στην Αφρική είναι ότι κάνοντας αρχιτεκτονική δεν είναι πάντα το να κτίζεις. Κάποιες φορές αρχιτεκτονική είναι και το να αναβιώνεις, να αναπλάθεις κάτι που ήδη υπάρχει. Είναι πολύ πιο σημαντικό να σκέπτεσαι με ένα πολύ πιο ευρύ τρόπο, από το να έχεις ένα πρόγραμμα, ένα άδειο οικόπεδο και να χτίζεις. Είναι ένα θέμα ευαισθησίας και ευγένειας», επισημαίνουν σε συνέντευξή τους.

Η ταπεινή καλύβα

Lacaton & Vassal, Νιγηρία. Ταπεινή καλύβα από άχυρο και ψάθα, με περιφραγμένο περίβλημα και "υπόστεγο" 1984. Φωτ. Lacaton & Vassal

Στο Niamey στην έρημο, στις όχθες του ποταμού Νίγηρα, σε έναν από τους σπάνιους αμμόλοφους της περιοχής, η Lacaton και ο Vassal δημιούργησαν το πρώτο κοινό έργο τους, που αποτελείται από τρία πράγματα: μια ταπεινή καλύβα από άχυρο και ψάθα από την περιοχή για να παρέχει καταφύγιο, με ένα περιφραγμένο περίβλημα και ένα "υπόστεγο". Ένα έργο που το θεωρούν το καλύτερό τους, και όπως σημειώνουν το έφτιαξαν σε ελάχιστες ημέρες και ο άνεμος χρειάστηκε δύο χρόνια για να το καταστρέψει.

Η κοινωνική διάσταση της αρχιτεκτονικής

Η άλλη πτυχή που ξεχώρισα από το έργο αυτών των αρχιτεκτόνων, αφορά την επιμονή τους στην κοινωνική διάσταση της αρχιτεκτονικής, για την οποία και βραβεύτηκαν. Υπερασπίζονται την μη κατεδάφιση των συγκροτημάτων κοινωνικής κατοικίας της Γαλλίας, που δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές απαιτήσεις, γιατί θεωρούν ότι πέρα από το αυξημένο κόστος, πρέπει να σεβαστούμε και την συναισθηματική σχέση των κατοίκων με τον χώρο τους και τις γειτονιές τους.

Lacaton & Vassal, 53 Units, Low-Rise Apartments, Social Housing, photo courtesy of Philippe Ruault


Lacaton & Vassal, Εικόνα από την ανάπλαση των κτιρίων G, H, I, κοινωνικής στέγασης. Grand Parc, Bordeaux, Γαλλία, 2017. Φωτ. Philippe Ruault

Προτείνουν την επανάχρηση και υλοποιούν την ανάπλασή τους, επεκτείνοντας τις βεράντες και ενσωματώνοντας νέους χώρους στα υπάρχοντα διαμερίσματα, χωρίς μάλιστα να τις καταργούν. Αξιοποιούν και εφαρμόζουν τις τεχνολογίες του θερμοκηπίου για τη δημιουργία βιοκλιματικών συνθηκών, και έχουν πραγματικά δώσει εξαιρετικά δείγματα τέτοιων επεμβάσεων που διευρύνουν τους χώρους των διαμερισμάτων και αναβαθμίζουν τις όψεις των κτιρίων.


Σκέψεις για την ελληνική πραγματικότητα

Εργατικές κατοικίες στην Πέτρου Ράλλη, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, Αθήνα

Περιδιαβαίνοντας στα συγκροτήματα με τις εργατικές πολυκατοικίες στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι οι πιο τολμηροί πράττουν το αυτονόητο εξ ανάγκης, όταν φτάνουν στο αδιαχώρητο, στο βαθμό που οι προδιαγραφές σχετικά με το μέγεθος των διαμερισμάτων τους έχουν ξεπεραστεί, μετά από τόσα χρόνια. Κλείνουν με τζαμαρίες τις βεράντες τους, για να πάρουν μια ανάσα. Είναι μια πραγματικότητα που την αγνοούμε, ως μια παρανομία, και θεωρώ ότι με τα νέα δεδομένα θα πρέπει να την δούμε πιο σοβαρά και να αναζητήσουμε ανάλογες λύσεις, τουλάχιστον όπου είναι δυνατόν. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν ευλογώ την γνωστή διαδικασία με το κλείσιμο των ημι-υπαιθρίων χώρων που τις εποχές της ευμάρειας είχε κερδοσκοπικό χαρακτήρα, με την συμβολή των κατασκευαστών, των ιδιοκτητών και τις ευλογίες φυσικά της πολιτείας. Αναζητώ διεξόδους, για την δυνατότητα υλοποίησης και θεσμοθέτησης μιας ανάλογης αρχιτεκτονικής προσέγγισης και στον τόπο μας, που θα δώσει δουλειά, νέους ζωτικούς χώρους και νέες όψεις σε υπάρχοντα κτίρια. Και με την ευκαιρία να στρέψουμε το βλέμμα, ειδικά των νέων ανθρώπων, σε αυτή την αρχιτεκτονική που σχετίζεται με τον άνθρωπο και την αναβάθμιση υπαρχόντων κτιρίων μέσω της επανάχρησης.

2.

NEW AFFILIATES:
Ήβη Διαμαντοπούλου, Jaffer Kolb

Μία ξεχωριστή διαδικτυακή Διάλεξη
στην Σχολή Αρχιτεκτόνων
του Πανεπιστημίου της Πάτρας


Στο πλαίσιο των διαδικτυακών διαλέξεων της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Πάτρας με επιλεγμένους προσκεκλημένους από τον διεθνή χώρο, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μια ξεχωριστή διάλεξη με τίτλο "Live from New York", της Ήβης Διαμαντοπούλου απόφοιτου της Σχολής το 2009, που μαζί με τον Jaffer Kolb διατηρούν από το 2016 το γραφείο με την επωνυμία “New Affiliates” στην Νέα Υόρκη. Δύο ταλαντούχοι αρχιτέκτονες, με σημαντικά βραβεία και διακρίσεις, με μεταπτυχιακές σπουδές σε γνωστά πανεπιστήμια, όπως στο Princeton University, στο Πανεπιστήμιο Columbia, το LSE και στην Σχολή Αρχιτεκτονικής του Syracuse, σε κάποια από τα οποία συνέχισαν και ως διδάσκοντες, αλλά και με επαγγελματική εμπειρία σε σημαντικά αρχιτεκτονικά γραφεία, όπως το γραφείο των MOS Architects στη Νέα Υόρκη η Ηβή, και στο γραφείο του David Chiepperfield ο Jaffer, στο πλαίσιο της 13ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Με όλα αυτά τα εφόδια, παράλληλα με την διδακτική τους διαδρομή, έχουν ήδη μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική πορεία που την χαρακτηρίζει μια στοχαστική διάσταση και ένας συνεχής ερευνητικός χαρακτήρας, με βασικά χαρακτηριστικά, την απλότητα στους χειρισμούς, καθώς και τον εντοπισμό εναλλακτικών μορφών επανάχρησης, την ανακύκλωση και την επιδίωξη για χαμηλό αποτύπωμα άνθρακος, μέσα από μία συνεχή διαπραγμάτευση. Οι “New Affiliates” καταφέρνουν να βρίσκουν μόνοι τους πελάτες προτείνοντας τις ιδέες τους, να σκαρφίζονται διαρκώς νέα έργα και να αναζητούν μόνοι τους χρηματοδότηση για να πραγματοποιήσουν όλα όσα ονειρεύονται.

Στην διάλεξη αυτή η Ήβη Διαμαντοπούλου, μέσα σε τρεις ενότητες, μας παρουσίασε σχεδιασμό κτιρίων που βρίσκονται κυρίως έξω από την Νέα Υόρκη, εσωτερικών χώρων, εκθέσεων και installations, καθώς και συνεργασίες με ιδρύματα και διοικητικά τμήματα της Νέας Υόρκης.

Επιλεγμένα έργα

Από την πρώτη ενότητα της παρουσίασης με έργα έξω από την Νέα Υόρκη, ξεχώρισα την πρώτη τους, απέριττη μικρή κατοικία, ένα λιτό κατάλυμα (cabin) στην περιοχή Vermont. Πρόκειται για μια απλή σύνθεση δύο μικρών όγκων, όπως συμβαίνει στην περιοχή, ενταγμένη σε ένα υπέροχο τοπίο, που η φωτογράφισή της προκαλεί μια ιδιαίτερη συγκίνηση, παραπέμποντας στον πίνακα του Rene Magritte, με τίτλο “Empire of Light”.

New Affiliates, Κατοικία στο Vermont, Tunbridge Winter Cabin, 2017
Rene Magritte, “Empire of Light”




New Affiliates, Κατοικία στο Vermont, Tunbridge Winter Cabin, 2017

Λιτές γραμμές, προσεγμένες λεπτομέρειες, με επιλεγμένα υλικά από την περιοχή, αποφεύγοντας την χρήση υλικών από μακρινούς τόπους, που απαιτούν ενέργεια για την μεταφορά τους.

New Affiliates, Κατοικία στο Vermont, Tunbridge Winter Cabin, Λεπτομέρεια σοβαντεπιών

Στην ίδια ενότητα, κοντά στην λίμνη Michigan, οι ιδιοκτήτες μιας έκτασης με θερμοκήπια, που είναι και ανθοκόμοι, τους ζήτησαν να σχεδιάσουν ένα πολυχώρο με αγροτουριστικό χαρακτήρα, μαζί με εννέα μικρά καταλύματα. Μία πρόταση που πραγματικά έχει ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον.

New Affiliates, Farmstead Venue, Mishigan 2020

Από την δεύτερη ενότητα με έργα μέσα στην Νέα Υόρκη σε υφιστάμενα κτίρια, εκτός από τα Lofts, ξεχώρισα την μετατροπή ενός πρώην εργοστασίου συσκευασίας τσαγιού στο Brooklyn σε Κέντρο Καλλιτεχνών, όπου κάποια από τα συνθετικά στοιχεία προέκυψαν μέσα από τις διαστρωματώσεις των υλικών, που αποκαλύφθηκαν από τις αποξηλώσεις μέσα από μία εικαστική αφαιρετική διαδικασία.

New Affiliates, Art Studios, East New York, 2018

Στην ίδια ενότητα παρουσίασαν μια σειρά εκθέσεων με ευρηματικές επιλογές στο Shed, το Joyce Theatre, το Καναδικό Κέντρο Αρχιτεκτονικής και το Εβραϊκό Μουσείο στη Νέα Υόρκη.

Εικόνες από εκθέσεις, των New Affiliaties 


Με στόχο την επανάχρηση

Στην τελευταία ενότητα με τίτλο «Working in the New York City», Η Ήβη Διαμαντοπούλου αναφέρθηκε στους προβληματισμούς τους, επηρεασμένοι από γνωστή εικαστικό, για το ότι οι εκθέσεις μετά από σύντομο χρόνο καταλήγουν στους κάδους σκουπιδιών, με τρομερές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

New Affiliates, Leonard Cohen, A Crack in Everything, 2019

Με αφορμή την μεγάλη έκθεση, με τίτλο «Leonard Cohen Moments» στο Εβραϊκό Μουσείο, άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά. Επέλεξαν νέα υλικά που δεν καταστρέφονται, όπως ακουστικά πανέλα, δάπεδα από ανακυκλωμένο πλαστικό και άλλα, και μετά τα εγκαίνια της έκθεσης αναζήτησαν με τον δημόσιο φορέα New York City-Department of Sanitation, τρόπους επανάχρησης. Στο τέλος όλα τα υλικά βρήκαν νέους ιδιοκτήτες, εκτός από τις γυψοσανίδες, που ένα μόνο μικρό μέρος από τις αποξηλώσεις, συνήθως καταλήγει σε μια μονάδα ανακύκλωσης έξω από την Νέα Υόρκη. Ένα πολύ φτηνό υλικό που στις χωματερές είναι επικίνδυνο.

Συγκέντρωσαν λοιπόν κομμάτια γυψοσανίδας από διάφορες εκθέσεις που έκλειναν, τα σχεδίασαν ένα προς ένα και έστησαν μια perfomance και στο πλαίσιο της ιδεολογίας του «λευκού κύβου» για τις εκθέσεις της μοντέρνας τέχνης, αποφάσισαν να φτιάξουν ένα κύβο με όλα τα κομμάτια που είχαν μαζέψει. Όλα αυτά με την σκέψη της μεταβιομηχανοποίησης που επιζητά την επανάχρηση υλικών ακόμη και εκείνων που έχουν ατέλειες. Η performance πραγματοποιήθηκε το 2019 στο Performa Hub, Soho.

Μονάδα ανακύκλωσης γυψοσανίδας έξω από την Νέα Υόρκη


New Affiliates, Drywall is Forever, Installation, Performa Hub, Soho, 2019

Τελευταίο, το πιο σημαντικό τους έργο, με τίτλο “Test-Beds (on going), ξεκίνησε με την παρατήρηση, ότι σε μεγάλης κλίμακας έργα πραγματοποιούνται δοκιμαστικά αρχιτεκτονικά δείγματα του κτιρίου σε κλίμακα 1:1, με πιλοτικό χαρακτήρα, τα λεγόμενα mockups, με πραγματικά υλικά για τον έλεγχο καινοτόμων προσαρμογών, με υψηλό κόστος, που στο τέλος της κατασκευής καταλήγουν στα σκουπίδια.

Ενδεικτικά Mockups κτιρίων

Γραφική απεικόνιση της επανάχρησης των mockups



Σκέφτηκαν λοιπόν την δυνατότητα επανάχρησης αυτών των mockups, που αποτελεί και μία συναλλαγή. Πώς δηλαδή ένας κάτοικος μιας απομακρυσμένης συνοικίας θα μπορούσε π.χ. να έχει στην γειτονιά του ένα κομμάτι από ένα κτίριο του Frank Gehry. Η ιδέα τους έγινε δεκτή από αρκετά πάρκα της πόλης. Κατάφεραν και βρήκαν και το πρώτο mockup, που απεικονίζεται στην συνέχεια:

το πρώτο mockup, που κατάφεραν και βρήκαν

Διάλεξαν με τον Δήμο ένα κήπο στο Edgmere, μια υποβαθμισμένη περιοχή που αναρρώνει μετά από ένα τυφώνα, όπου εντάχθηκε το mockup σε μια ενότητα για τους κατοίκους, με ένα θερμοκήπιο και ένα χώρο συνάντησης.


New Affiliates, Testbeds, 2019

Το έργο θα ολοκληρωθεί, μια και τους δόθηκε ένα μεγάλο χρηματικό βραβείο από τον Αμερικάνικο Σύνδεσμο Αρχιτεκτόνων, και παράλληλα ενισχύεται και από δωρεές με την λογική του “donate” μέσω διαδικτύου.

Μια πρωτοποριακή ιδέα, που ανοίγει νέους δρόμους στο πλαίσιο του ρεύματος της επανάχρησης, που είναι πραγματικά επίκαιρο και επιτακτικό ειδικά αυτή την περίοδο.

New Affiliates, Testbeds, 2019

Οι νέοι αυτοί αρχιτέκτονες επιδιώκουν μέσα από μια ενδιαφέρουσα διαπραγμάτευση να επαναπροσδιορίσουν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα αλλά και το κοινό στο οποίο απευθύνονται.

*Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από την διαδικτυακή διάλεξη,

**Περισσότερα μπορείτε να δείτε στον ιστότοπο του γραφείο τους κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ

***Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση


Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
5η δημοσίευση


Διακοπές στο Ζίκι

Γιάννης Τσαρούχης: Καφεζυθεστιατόριο στο Πόρτο-Ράφτη φωτ: Wikiart.org

Στα παιδικά μας χρόνια τα καλοκαίρια κάναμε διακοπές στο Ζίκι, μιαν παραλιακή περιοχή πλάι στο Πόρτο Ράφτη. Εκεί είχε ένα αγροτικό σπίτι η οικογένεια του Γιώργο Κόλια, άντρα της μεγάλης αδελφής του πατέρα μου, της Σιδερής, που ήταν κτισμένο πάνω στη θάλασσα μέσα σένα περιβόλι 10 στρέμματα γης. Το σπίτι αυτό είχε δύο κτίσματα, δύο όμοιους όγκους. Το πρώτο κτίσμα που ήταν πάνω στη θάλασσα είχε δύο μεγάλους χώρους, το Καθημερινό-Τραπεζαρία- Κουζίνα και το Υπνοδωμάτιο των γονέων. Το δεύτερο κτίσμα, που ήταν κατασκευασμένο πίσω και παράλληλα με το πρώτο σε απόσταση 5 μέτρα περίπου, είχε και αυτό δύο χώρους, το Στάβλο και τον Αχυρώνα. Το σπίτι αυτό αποτελούσε τον πυρήνα μιας ευρύτερης εγκατάστασης από πεντέξι μικρές ενότητες από καλύβες, που κατασκευάζονταν στον περίγυρο. Συνήθως η κάθε μικρή ενότητα είχε δύο χώρους, ένα χώρο για τους γονείς, και ένα χώρο για τα παιδιά καθώς και ένα σκεπαστό ημιϋπαίθριο χώρο-βεράντα. Οι καλύβες είχαν ξύλινο σκελετό...

Διακοπές στο Πόρτο Ράφτη, Αρχείο Θεανώ Σκοπελίτη, marko.gr
 

Για την συνέχεια κάντε ΚΛΙΚ εδώ.

Monday, April 19, 2021



ΠΩΣ ΜΟΡΦΟΠΟΙΕΙΤΑΙ 
ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ;

Η Κλαίρη Παλυβού καταθέτει
τις προσωπικές της σκέψεις

Η Ακρόπολη από δυτικά. Πηγή:  «H τελετή απόδοσης του νέου φωτισμού της Ακρόπολης».  Βίντεο παραγωγής Υπουργείου Πολιτισμού

Παραμένω εδώ και καιρό ένας σιωπηλός σκεπτόμενος παρατηρητής όλων αυτών των αντιδράσεων, των συζητήσεων και των δημοσιευμάτων, που χαρακτηρίζονται από μια πρωτοφανή ένταση και φόρτιση, σχετικά με τα πρόσφατα έργα στην Ακρόπολη, αλλά και για το πρόσωπο του εξαίρετου επιστήμονα, ακαδημαϊκού και καθηγητή Μανόλη Κορρέ, περιμένοντας να κοπάσει η θύελλα.

Η Ακρόπολη κατά τον 5ο αι. π.χ. Πρόπλασμα από το Μουσείο Ακρόπολης. Μελέτη: Μανόλης Κορρές Εκτέλεση: Γ. Αγγελόπουλος, Π. Δημητριάδης, 1985 

Πέρα όμως από τις αντιπαλότητες και την αναζήτηση ευθυνών, εκτιμώ ότι στο πλαίσιο μιας νηφαλιότητας, οφείλουμε να αφουγκραστούμε και τις απόψεις καταξιωμένων προσωπικοτήτων από την επιστημονική κοινότητα, όχι μόνο για όσα έχουν γίνει, που σε τελευταία ανάλυση όπως διαβεβαιώνεται είναι αναστρέψιμα, αλλά και για όλα όσα φαίνεται ότι θα συμβούν και αφορούν την αναπαράσταση της αρχικής μορφής της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου, για ένα μνημείο μάλιστα που διαρκώς μεταλλάσσεται μέσα στον χρόνο. Αυτό θεωρώ ότι είναι σήμερα  και το κεντρικό θέμα.

Κλαίρη Παλυβού

Στο πλαίσιο αυτό παραθέτω σήμερα σχετικό κείμενο, στο οποίο καταθέτει τις προσωπικές της σκέψεις η Κλαίρη Παλυβού, Αρχιτέκτων, Ομότιμη Καθηγήτρια και πρώην Διευθύντρια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού του Α.Π.Θ.


Η Ακρόπολη που θέλουμε: 
πώς μορφοποιείται ένα όραμα;

της Κλαίρης Παλυβού

Σχεδιαστική αναπαράσταση της Ακρόπολης της Κλασικής εποχής από τον Μανόλη Κορρέ, πηγή: Ο Παρθενώνας και η ακτινοβολία του στα νεώτερα χρόνια. Επιστημονική επιμέλεια Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα 

Οι εικόνες από τα πρόσφατα έργα στην Ακρόπολη, εν μέσω πανδημίας και αδυναμίας επίσκεψης στον χώρο ώστε να διαμορφώσει κανείς προσωπική άποψη, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις οι οποίες πυροδότησαν έναν ανοικτό διάλογο, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου είναι ότι από τις αποκρίσεις των εμπλεκομένων στα έργα αυτά άρχισε να διαφαίνεται σταδιακά το είδος και η βαρύτητα του ζητήματος, αλλά και το προσδοκώμενο μέλλον του εγχειρήματος. Αναφέρομαι, μεταξύ άλλων, στην συζήτηση που οργάνωσε η ΕΛΛΕΤ πριν λίγες μέρες για το θέμα αυτό, στην οποία παρουσιάστηκαν πολλά νέα, για μένα τουλάχιστον, στοιχεία.

Κατόπιν τούτου, αισθάνομαι την ανάγκη να καταθέσω μερικές προσωπικές μου σκέψεις και απορίες, με τα εφόδια που μου δίνει η ενασχόλησή μου με τα μνημεία εδώ και αρκετές δεκαετίες, αλλά και με την ηθική υποχρέωση, ως διδάσκουσα, απέναντι στους φοιτητές των μεταπτυχιακών σπουδών στον τομέα της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, με την ελπίδα ότι ίσως έτσι συνεισφέρω σε μια γόνιμη συζήτηση. Τα σχόλια που ακολουθούν, επομένως, είναι μια οιονεί ανταπόκριση σε αυτά που ειπώθηκαν στην συνάντηση της ΕΛΛΕΤ, τα οποία θα είχα θέσει στους συνομιλητές αν συμμετείχα ζωντανά την ημέρα εκείνη. Γεγονός που θα έδινε, βέβαια, και την δυνατότητα του άμεσου διαλόγου.


Ένα master plan που δεν έγινε;
  •  Ένα πρώτο σχόλιο, διαδικαστικό, έχει να κάνει με την απόφαση του Αρχαιολογικού Συμβουλίου να ζητήσει την εκπόνηση ενός master plan. Στόχος ενός master plan -'γενικό σχεδιασμό΄ θα το ονόμαζα- είναι η συλλογή και επεξεργασία πολλών στοιχείων (όχι μόνο ιστορικών) και η διερεύνηση των δυνατών επιλύσεων ενός κεντρικού ζητήματος, το οποίο κατά την ανάθεση της μελέτης, οφείλει να περιγράφεται με σαφήνεια. Τέτοιου είδους μελέτες είναι εκ των πραγμάτων πολυεπίπεδες, διεπιστημονικές και χρονοβόρες. Αλλά και εξαιρετικά σημαντικές διότι στα πορίσματά τους θα στηριχθούν όλες οι επιμέρους αποφάσεις στη συνέχεια. Ένα master plan επομένως είναι μεγάλη υπόθεση, συντάσσεται έγκαιρα και θέλει χρόνο ωρίμανσης.    Στην περίπτωση της Ακρόπολης υπέθετα ότι έχουν γίνει όχι μία αλλά πολλές τέτοιες μελέτες (μια πρωτόλεια έρευνα για το θέμα της επισκεψιμότητας είχα εκπονήσει το 2002, στο πλαίσιο της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας). Από την συζήτηση, ωστόσο, συμπέρανα ότι μάλλον δεν πρόκειται τελικά για master plan, με την έννοια της συνολικής, πολυπαραμετρικής εξέτασης των προβλημάτων του χώρου, αλλά για επέκταση των πρόσφατων διαμορφώσεων, ως έχουν, σε όλο τον βράχο. Το αόριστο ζητούμενο της 'εξυπηρέτησης των επισκεπτών', δηλαδή, μοιάζει να μεταφράστηκε απ΄ ευθείας και μονοσήμαντα ως 'καθολική αποκατάσταση μιας αρχικής μορφής, ιστορικά προσδιορισμένης, του ελεύθερου χώρου ανάμεσα στα μνημεία' με το σκεπτικό ότι αυτό θα έλυνε πολλά προβλήματα (άνετη κυκλοφορία, 'ορθή' θέαση των μνημείων, κ.α.). Έτσι όμως, δεν δόθηκε η ευκαιρία εξέτασης κι άλλων παραμέτρων και ο 'γενικός σχεδιασμός' πέρασε αυτόματα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
  • Είναι σαφές ότι η διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων γίνεται ολοένα και περισσότερο επισκεπτοκεντρική. Πλήθος άρθρων και μελετών έχουν πλέον ως κύριο θέμα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι διαχειριστές σημαντικών αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων εξ αιτίας της αύξησης του αριθμού επισκεπτών και τις σοβαρές επιπτώσεις στα μνημεία (πρόσφατα μάλιστα το φαινόμενο απέκτησε και όρο: overtourism). Οι επισκέπτες -οι 'αθώοι περιπλανώμενοι' του Mark Twain- δεν είναι ένα ενιαίο ομοιογενές σύνολο. Η αναγνώριση των χαρακτηριστικών τους επομένως είναι βασική προϋπόθεση για έναν σχεδιασμό σε επίπεδο master plan.          Η μελέτη της επισκεψιμότητας της Ακρόπολης, σε συνδυασμό με τους περί αυτήν χώρους και της φέρουσας ικανότητάς τους, δεν μπορεί παρά να αποτελεί βασική παράμετρο για την λήψη αποφάσεων (πόσον μάλλον όταν η εξυπηρέτηση των επισκεπτών προτάσσεται στο όλο εγχείρημα).                        Έγινε τέτοια μελέτη, λεπτομερής, επικαιροποιημένη, με προβλέψεις για το μέλλον;                                                                                           

Τα έργα και το μέλλον τους


Άποψη των Προπυλαίων και της νέας διαδρομής από ψηλά, 2021. Φωτ. Σωκράτης Μαυρομμάτης  

  • Επί της ουσίας των έργων τώρα. Δεν θα σχολιάσω το θέμα της αναστρεψιμότητας ή της κάλυψης αρχαίων καταλοίπων. Ας πούμε ότι αυτά αντιμετωπίζονται χάρη στην σύγχρονη τεχνολογία (π.χ. τρισδιάστατη σάρωση της επιφάνειας του βράχου). Με βάση τις διαστρώσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, το θέμα που με προβληματίζει ιδιαίτερα είναι αισθητικής φύσεως, αφορά δηλαδή μία από τις σημαντικότερες συνιστώσες του μνημείου: Είναι η ένταση που δημιουργείται (και όχι η ηρεμία) λόγω της αντιπαράθεσης του τελειωμένου νέου και του ατελούς αρχαίου υλικού. Είναι η απομόνωση και αποξένωση των μνημείων (και όχι η ένταξη στο 'αυθεντικό' τους περιβάλλον) που η αντιπαράθεση αυτή επιφέρει. Είναι η σύγχυση που δημιουργεί η αμήχανη συνύπαρξη ενός παρελθόντος που πασχίζει να επιβιώσει, δίπλα σε ένα μάλλον σκληρό παρόν.
  • Αν η εικόνα αυτή των ήδη διαστρωμένων επιφανειών πολλαπλασιαστεί επί το σύνολο της έκτασης του βράxου, όπως προτείνει το 'master plan', τότε τα παραπάνω συναισθήματα φοβάμαι ότι θα αυξηθούν εκθετικά. Μου είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να φανταστώ μια Ακρόπολη όπου θα κυριαρχούν τα άψογα κλιμακωτά άνδηρα με τους σύγχρονους αναλημματικούς τους τοίχους και τα στηθαία που πιθανόν θα προκύψουν για την προστασία των επισκεπτών. Στην φαντασία μου το τοπίο θα είναι αχανές, γυμνό και άγονο, αφού κάτι που δημιουργήθηκε σταδιακά, προσθετικά, οργανικά, θα εμφανίζεται τώρα ως μία ενιαία σύγχρονη σύλληψη και κατασκευή, ενώ οι δεκάδες αναθηματικές στήλες και τα γλυπτά που ζωντάνευαν τον χώρο δεν θα είναι παρά μικρές διάσπαρτες πινακίδες, απ' ό,τι κατάλαβα.
  • Η ανακατασκευή μιας αρχικής μορφής (ασχέτως των ιστορικών τεκμηρίων) δεν αποτελεί 'επαναφορά της αυθεντικής εικόνας'. Θα είναι πάντα μια υπόθεση εργασίας. Μια υπόθεση η οποία, όσο άρτια κι αν είναι επί χάρτου, στο πεδίο, στην πραγματική κλίμακα, έχει πολλές πιθανότητες να φαντάζει υπερβολική και αφύσικη και να παγιδεύει οπτικά τον επισκέπτη εις βάρος των μνημείων. Σε όλους τους διεθνείς Χάρτες, εξ άλλου, αναφέρεται ρητά ότι πρέπει να αποφεύγεται (Χάρτα Βενετίας, άρθρο 15), όπως τονίζουμε και στους φοιτητές μας, φέρνοντας ενίοτε ως άστοχο παράδειγμα την 'Κνωσό τoυ Evans'.
  • Η αλήθεια είναι ότι η συζήτηση τείνει να λάβει διχαστικό χαρακτήρα: α) πλήρης αναπαράσταση της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου (ο οποίος αναμφίβολα είχε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην εικόνα του συνολικού συγκροτήματος, μη διακριτή σήμερα) με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή β) διατήρηση κατά το δυνατόν της υπάρχουσας ισορροπίας ανάμεσα στην ποιότητα των άριστα αποκαταστημένων από την ΥΣΜΑ μνημείων και του περιβάλλοντος; Μια ισορροπία που επιτρέπει στον νου να επεξεργάζεται ομοιόμορφα και με τον ίδιο τρόπο την απώλεια και την φθορά του χρόνου σε όλες τις επιφάνειες του βράχου και των μνημείων. Μια ισορροπία που μπορεί ενδεχομένως να ενισχυθεί με περιορισμένες τοπικές επεμβάσεις, όπως ακριβώς έγινε και στα μνημεία, δίνοντας παράλληλα λύσεις και στο θέμα της κίνησης των επισκεπτών
Μήπως λοιπόν, αντί για διχαστική αντιπαράθεση (όλα ή τίποτα), θα πρέπει να επιδιώξουμε έναν διάλογο ο οποίος θα παροτρύνει να διερευνηθούν κι άλλες λύσεις, ενδιάμεσες, εναλλακτικές, επιμερισμένες και όχι ολιστικές;


Από το 'εύρημα' στο 'έκθεμα'
  • Ειπώθηκε, πολύ σωστά, ότι το μέλλον της Ακρόπολης χρειάζεται ένα 'όραμα'. Πράγματι, οι αρχαιολογικοί χώροι δεν ανακαλύπτονται, κατασκευάζονται και 'μετασχηματίζονται', όπως επισημάνθηκε στη συζήτηση της ΕΛΛΕΤ. Αλλά ποιος δίνει μορφή στο όραμα, ποιος καθορίζει την μετάβαση από το 'εύρημα' στο 'έκθεμα' και από την 'ανασκαφή' στον 'αρχαιολογικό χώρο'; Η πολιτιστική κληρονομιά, ως δημόσιο αγαθό, είναι εκ των πραγμάτων ζήτημα πολιτικό και αφορά όλους. Όλοι είμαστε εν δυνάμει διαχειριστές. Αλλά, όπως καλά γνωρίζουμε, δεν έχουμε όλοι την ίδια αντίληψη για τις αξίες του παρελθόντος και οι απόψεις μας όχι μόνο διαφέρουν αλλά και συγκρούονται πολλές φορές. Το όραμα, επομένως, δεν μπορεί παρά να είναι η συνισταμένη των τάσεων μιας εποχής, τις οποίες οφείλει να αφουγκραστεί και να μορφοποιήσει η πολιτική ηγεσία. Στην περίπτωση της Ακρόπολης, του πλέον εμβληματικού μνημείου του δυτικού κόσμου, στο όραμα αυτό έχει λόγο και η παγκόσμια κοινότητα. Και ο λόγος αυτός πρέπει να ακουστεί. Αυτός εξάλλου, είναι και ο στόχος του διεθνούς συνεδρίου που, πολύ σωστά, προετοιμάζει η ΕΣΜΑ. Είναι μεγάλο το βάρος της απόφασης για το όραμα του μέλλοντος της Ακρόπολης για να το επωμιστεί ένας μόνο άνθρωπος ή έστω μια μικρή ομάδα.
  •  Ένα από τα πράγματα που τονίζω στους φοιτητές μας -τους μελλοντικούς διαχειριστές της πολιτιστικής κληρονομιάς- είναι ότι όσα κι αν λένε οι Χάρτες, οι θεωρίες και τα κανονιστικά κείμενα, στην πράξη η ερμηνεία των κανόνων κινείται σε μια γκρίζα ζώνη. Το τι είναι 'ήπιο', 'συμβατό', 'αναστρέψιμο' ή 'αυθεντικό' ερμηνεύεται πολύ συχνά με τρόπους αντιδιαμετρικά αντίθετους, με πολύ ισχυρά επιχειρήματα από όλες τις πλευρές (που δεν είναι υποχρεωτικά μόνο δύο). Η μόνη μας αντίσταση απέναντι σ΄ αυτό που μοιάζει εν τέλει με αυθαιρεσία είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και αυτό το πετυχαίνουμε με τον διάλογο και τον χρόνο. Αυτήν την υγιή και γόνιμη ανταλλαγή απόψεων έχουμε υποχρέωση να καλλιεργήσουμε, όλοι μαζί, προκειμένου να βρούμε μια κοινή συνισταμένη στο δύσκολο ερώτημα, ποια είναι η Ακρόπολη που θέλουμε και να βοηθήσουμε έτσι τους ιθύνοντες στην λήψη των τελικών αποφάσεων.

Κλαίρη Παλυβού, Αρχιτέκτων, Ομότιμη Καθηγήτρια Α.Π.Θ.
Πρώην Διευθύντρια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού του Α.Π.Θ.

 

 


Monday, April 12, 2021


ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ
ΤΟ ΝΕΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ
ΣΤΗΝ "ΠΥΡΚΑΛ"

για την αξία και την αναγκαιότητα
των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών
+
Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
4η δημοσίευση


Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Γενική άποψη της νέας πρότασης

Θα ήθελα σήμερα, να κάνω μια αναφορά προς ενημέρωση του ευρύτερου κοινού, αλλά και της πολιτείας, για την ανάγκη εξεύρεσης λύσης και την διατύπωση σχετικής πρότασης, σχετικά με τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που αφορούν δημόσια κτίρια και έργα, και στην ουσία έχουν καταργηθεί, με αποτέλεσμα την μη εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής ποιότητας των κτιρίων. Πρόκειται για ένα θέμα, που συζητείται έντονα τον τελευταίο καιρό στο πλαίσιο των διαδικτυακών συνάξεων της γνωστής «Παρέας του Οικονόμου»[1] , με δεδομένο ότι έχουν πραγματοποιηθεί και εξαγγέλλονται νέες σημαντικές επεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, όπως η πλατεία Ομονοίας, ο Μεγάλος Περίπατος, αλλά και η συνολική επένδυση στο Ελληνικό και πρόσφατα η μεγάλη επέμβαση στην ΠΥΡΚΑΛ, όπου με την πρόφαση στο να κερδηθεί χρόνος, προσπερνάτε η υπάρχουσα νομοθεσία που ορίζει την αναγκαιότητα των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για τα έργα δημόσιου χαρακτήρα. Εκτιμώ ότι αξίζει, να επιδιωχθεί η αναζήτηση καλύτερων λύσεων και παράλληλα να ενισχυθεί και η απασχόληση μηχανικών και αρχιτεκτόνων που έχουν πληγεί τα τελευταία χρόνια.

Βερολίνο, το γνωστό Band des Bundes, πάνω από τον ποταμό Spree

Πριν προχωρήσω στην παρουσίαση για το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, θα ήθελα να αναφερθώ στην αντίστοιχη πολεοδομική επέμβαση που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, το γνωστό Band des Bundes, πάνω από τον ποταμό Spree που συνδέει την Ανατολή και τη Δύση. Ένα συναρπαστικό μείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής και γερμανικής ιστορίας, που ξεκίνησε όταν το 1991, το κοινοβούλιο της Γερμανίας ψήφισε να μετεγκατασταθεί από τη Βόννη στο Βερολίνο και να επιστρέψει στο Ράιχσταγκ. Τα νέα κυβερνητικά κτίρια είναι συναρπαστικά παραδείγματα σύγχρονης αρχιτεκτονικής, που κανείς δεν μπορεί να χάσει όταν επισκέπτεται τα αξιοθέατα στο Βερολίνο. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, που πραγματοποιήθηκε ποτέ, στον οποίο συμμετείχαν 835 αρχιτέκτονες.

Η επιτροπή για τη συνολική ιδέα επέλεξε τους αρχιτέκτονες Axel Schultes και Charlotte Frank. Τα Paul-Löbe-Haus και Marie-Elisabeth-Lüders-Haus σχεδιάστηκαν από τον Stefan Braunfels.

φωτό :PAUL ΖINKEN/DPA


το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ


Οι κάτοικοι της περιοχής, εδώ και χρόνια οραματίζονται την απομάκρυνση της ΠΥΡΚΑΛ.

Ο Ανδρέας Λεντάκης (1935-1997), δήμαρχος Υμηττού την περίοδο 1979-1989, προσπαθούσε εκτός από την μάντρα, να φύγουν και οι δραστηριότητες παραγωγής πυρομαχικών, σε ένα τεράστιο συγκρότημα που είναι μέσα σε ένα αστικό ιστό και είναι και πάρα πολύ επικίνδυνες. Μια πυκνοδομημένη παραγωγική μονάδα σε μια έκταση 155 στρεμμάτων με 91 κτίρια, που χρονολογούνται από το 1890.


Εικόνες από την μάντρα και την υφιστάμενη κατάσταση στην ΠΥΡΚΑΛ

Αίφνης, μετά από τόσα χρόνια, ανακοινώνεται ότι μεταφέρονται οι εγκαταστάσεις στο Λαύριο και πέφτει και η μάντρα και βέβαια αυτό είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικό.
Στόχος η πραγματοποίηση ενός νέου κυβερνητικού Πάρκου όπου αφού καθαιρεθούν 66 κτίρια, θα μεταφερθούν από το κέντρο της Αθήνας 9 Υπουργεία και άλλες υπηρεσίες εποπτευόμενων φορέων, στα εναπομείναντα κτίρια και σε επτά νέα ικανού μεγέθους, και σε ακόμα 22.727 τ.μ. σε προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια (συνολική δόμηση, διατηρούμενη και νέα, 133.314 τ.μ.), Κτίρια με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα. Θα ενταχθούν επίσης χώροι για πολιτιστικές εκδηλώσεις, τρία νέα Μουσεία και θα εξασφαλιστούν 120 στρέμματα κοινόχρηστου χώρου, από τα οποία τα 80 θα είναι πάρκο.

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Γενική άποψη της νέας πρότασης

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι από πρώτη ματιά το εγχείρημα αυτό φαίνεται ενδιαφέρον και με πολλά πλεονεκτήματα. Πρόκειται βέβαια για μια μεγάλης κλίμακας πολεοδομική επέμβαση, χωρίς όμως να αναφέρεται ο μελετητής της πολεοδομικής μελέτης, όπου όλος ο περιβάλλον χώρος είναι σημαντικά πυκνοκατοικημένος και η πρόσβαση γίνεται μέσω ενός επιβαρυμένου άξονα που είναι η Λεωφόρος Βουλιαγμένης. Έχουν αποφασιστεί επίσης και πολλές λεπτομέρειες, χωρίς να ξέρουμε ποιος έχει μελετήσει και έβγαλε τους συντελεστές δόμησης, κάλυψης κλπ, Το ίδιο ισχύει και για τα προτεινόμενα κτίρια.


Η πραγματοποίηση μέσω ΣΔΙΤ

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη της νέας πρότασης από ψηλά

Ανακοινώθηκε ότι το έργο αυτό θα πραγματοποιηθεί με την διαδικασία των ΣΔΙΤ. (Συνεργασία Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) και στην οποία δεν αξιολογούνται οι αρχιτεκτονικές μελέτες. Οι κατασκευαστικές εταιρείες κατεβαίνουν με την όποια μελέτη έχουν πραγματοποιήσει σε συνεργασία με τους μελετητές που έχουν επιλέξει, καλή, κακή, μέτρια, ανάλογα με την εκάστοτε επιλογή τους και το βασικό κριτήριο για την τελική επιλογή του αναδόχου είναι η οικονομική προσφορά. Ένα είδος μελετο-κατασκευής με ότι αυτό συνεπάγεται. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα για άλλη μια φορά, η δυνατότητα πραγματοποίησης δημόσιων κτιρίων να μην έχει καμμία απολύτως σχέση με αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, που αναμφισβήτητα εξασφαλίζουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη της νέας πρότασης από ψηλά

Σε αντίθεση με το 1981, όπου για την μεταφορά πέντε υπουργείων, είχε γίνει αρχιτεκτονικός διαγωνισμός και στην κριτική επιτροπή συμμετείχε και ο Δημήτρης Διαμαντόπουλος και ο Γιώργος Κανδύλης. Έχουμε λοιπόν εδώ τώρα, το Ελληνικό, την ανάπλαση του Βασιλικού κτήματος στο Τατόι, το κέντρο καινοτομίας στις παλιές εγκαταστάσεις της Χρωματουργείας Πειραιά (ΧΡΩΠΕΙ) επί της οδού Πειραιώς, Το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης “Αντώνης Τρίτσης” στους Άγιους Ανάργυρους, τον Εθνικό Κήπο, την Ομόνοια, τον Μεγάλο Περίπατο στο κέντρο της Αθήνας και τόσα άλλα σε όλη την επικράτεια. Και όλα αυτά υλοποιούνται χωρίς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Το θέμα λοιπόν δεν είναι μόνο η ΠΥΡΚΑΛ.


Η διατύπωση πρότασης

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη της νέας πρότασης

Το ερώτημα που μπαίνει λοιπόν είναι αν υπάρχει δυνατότητα παράλληλα με την αξιολόγηση των προσφορών των ΣΔΙΤ, να υπάρχει και η αξιολόγηση των αρχιτεκτονικών μελετών, με δεδομένο ότι τα ΣΔΙΤ δεν μπορούν αν παρακαμφθούν, μια και είναι μια διαδικασία που έχει καθιερωθεί και φαίνεται ότι έχει και αποτέλεσμα. Οι κυβερνήσεις, μη έχοντας πιστώσεις για να προχωρήσουν σε δημόσιες επενδύσεις χρησιμοποιούν το σύστημα των ΣΔΙΤ και έτσι προχωρούν και γίνονται έργα. Το κριτήριο όμως επιλογής είναι μόνο η οικονομική προσφορά και δεν λαμβάνεται υπ’ όψη η ποιότητα των αρχιτεκτονικών μελετών από συνθετικής πλευράς, μέσα από μια συστηματική αξιολόγηση. Είναι γεγονός βέβαια, ότι οι κατασκευαστές ζητούν από τους μελετητές που επιλέγουν, τις καλύτερες μελέτες εφαρμογής και την επιλογή ποιοτικών υλικών για την καλύτερη δυνατή αντοχή των κτιρίων στον χρόνο, με στόχο τον περιορισμό της συντήρησης για την οποία έχουν την ευθύνη και επιβαρύνονται με το κόστος της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εξασφαλίζεται και το καλύτερο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα ως προς την συνολική αρχιτεκτονική σύνθεση του έργου.

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη τμήματος της νέας πρότασης

Θα μπορούσε λοιπόν, στην βαθμολόγηση κατά την αξιολόγηση των προσφορών των κατασκευαστικών εταιρειών, στο πλαίσιο των ΣΔΙΤ, να υπάρχει και ένας ικανής βαρύτητας βαθμός για το θέμα της ποιότητας της αρχιτεκτονικής μελέτης, μέσα από την κρίση μιας αξιόπιστης επιτροπής, όπως γίνεται και στους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.


Σχετικά με την πολεοδομική μελέτη και την μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Παράλληλα υπάρχει και ένα θέμα πολεοδομικό. Τί σημαίνει να φύγουν τα Υπουργεία από το κέντρο της πόλης, σχετικά με τα κτίρια που θα παραμείνουν άδεια με πιθανή χρήση νέων ξενοδοχειακών μονάδων, τί σημαίνει ο τρόπος αξιοποίησης αυτού του χώρου της ΠΥΡΚΑΛ, προς όφελος της πόλης γενικότερα;

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη της νέας πρότασης

Τίθεται επίσης έντονα το ερώτημα, ποιος πραγματοποίησε την πολεοδομική μελέτη για την μεγάλη αυτή επέμβαση, που προβάλλεται και πώς σχετίζεται με το ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας. Κάποιο άγνωστο αρχιτεκτονικό γραφείο επίσης, που δεν αναφέρθηκε στην εξαγγελία, πραγματοποίησε την προκαταρκτική αυτή αρχιτεκτονική μελέτη. Στις εικόνες της πρότασης, βλέπουμε νέα ρέοντα κτίρια με συνεχή υαλοστάσια και φυτεμένα δώματα, να διαχέονται μέσα στο πάρκο. Πρόκειται για ενδεικτικές προτάσεις για το ύφος των νέων Κυβερνητικών κτιρίων που βάζουν ερωτήματα.

Το Νέο Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ, Άποψη της νέας πρότασης

Απαιτείται επίσης και μία μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, για μια τέτοια επιλογή, για να ενταχθούν σε ένα τέτοιο χώρο εννέα Υπουργεία και μερικές ακόμη δραστηριότητες, για το κατά πόσον το αντέχει αυτός ο χώρος και ποιες είναι και οι επιπτώσεις στον περιβάλλοντα αστικό ιστό, με την προσέλευση μεγάλου αριθμού εργαζόμενων υπαλλήλων και φυσικά και του κοινού. Και όλα αυτά πρέπει να μελετηθούν πριν την αρχιτεκτονική μελέτη.

Συμπέρασμα

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ΠΥΡΚΑΛ, οφείλει να εντάσσεται σε ένα εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο που να υπάγεται στο πλαίσιο του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας. Θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, πιο συγκεκριμένα, ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών στο πλαίσιο ενός αναλυτικού προγράμματος, που θα έχει συγκροτηθεί συστηματικά σε μια προκήρυξη, και βάσει αυτού του διαγωνισμού να πραγματοποιηθούν τα ΣΔΙΤ, αξιοποιώντας την βραβευμένη μελέτη και προχωρώντας στις τελικές μελετες εφαρμογής. Αυτό αποτελεί μια πρόταση συγκεκριμένη και εκτιμώ ότι δεν απαιτείται πολύς χρόνος, με την κατάλληλη και έγκαιρη προετοιμασία.

Η πρόταση για το Ελληνικό

Η διαδικασία των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών θα έπρεπε να καθιερωθεί ακόμη και στο Ελληνικό, το μεγαλύτερο έργο ανάπλασης στην Ευρώπη έστω και αν είναι σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικών συμφερόντων επένδυση, μιας και είναι έργο μεγάλης κλίμακας και βεβαίως δημοσίου ενδιαφέροντος. Θα πρέπει να αποφευχθεί το μοίρασμα των μελετών των επιμέρους κτιριακών συνόλων, κάτω από το τραπέζι.

___________________________
[1]  Στην σχετική συζήτηση της "Παρέας του Οικονόμου" συμμετείχαν  οι αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι  Δημήτρης Διαμαντόπουλος και Ράνια Κλουτσινιώτη, καθώς και οι  Βασίλης Γιαννάκης, Λίλος Γρηγοριάδης,  Μάκης Κωστίκας Μάνος Περράκης, Νίκος Δημητριάδης. Γιώργος Τριανταφύλλου, Γιώργος Μαδεμοχωρίτης, Αγγέλα Γεωργαντά. 

Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται κυρίως από το βίντεο με την εκδήλωση για την αξιοποίηση του χώρου και των εγκαταστάσεων της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ που μπορείτε να δείτε εδώ


Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
4η δημοσίευση


Το ποδόσφαιρο

Όπως έχω ήδη αναφέρει η παρέα μας αποτελείτο από παιδιά διάφορων ηλικιών και από οικογένειες διαφορετικών κοινωνικών τάξεων.  Έτσι γινόταν μια κοινωνική ζύμωση και μια όσμωση ιδεών και ηθών από διάφορα κοινωνικά στρώματα που μας βάζανε πιο βαθειά στην ουσία της κοινωνίας.
Η παρέα αυτή, μικροί και μεγάλοι μαζί, πολλές φορές ξεκινούσε, πάντα με τα πόδια βέβαια και πήγαινε στο γήπεδο της ΑΕΚ, στη Νέα Φιλαδέλφεια, να παρακολουθήσει είτε κάνα ποδοσφαιρικό αγώνα είτε την προπόνηση της ομάδας. Για να φτάσουμε εκεί περνάγαμε από το κτήμα του Προμπονά και από άλλους λαχανόκηπους, όπου η ατμόσφαιρα μοσχομύριζε φρεσκοποτισμένο χώμα και φρέσκα λαχανικά. Δύο από τα παιδιά της γειτονιάς μας, ο Λάκης Εμανουηλίδης και ο Ίων Πικιώνης , παίζανε ποδόσφαιρο στην ΑΕΚ...

Για την συνέχεια κάντε ΚΛΙΚ εδώ




Monday, April 5, 2021



ΘΕΟΚΛΗΣ ΚΑΝΑΡΕΛΗΣ

ένας ταξιδευτής αρχιτέκτονας
 διεισδύει στη φύση του ιερού χώρου
και του χώρου μνήμης
+
Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
3η δημοσίευση


.......



Μνημείο Ολοκαυτώματος στο Atlantic city των Η.Π.Α 
(Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2010, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης, πρόπλασμα από μάρμαρο, ξύλο και οξειδωμένο χάλυβα

«Ανοίξαμε τότε το Ταλμούδ, το ιερό βιβλίο των παραβολών της εβραϊκής θρησκείας, μαζί με τους Ύμνους των Θείων Ερώτων. Εκεί αναζητήσαμε το τί είναι ο θάνατος για το Ταλμούδ. […] Η ζωή, γράφει, είναι σκιές που περνούν, […] είναι οι σκιές ενός πουλιού που καθώς περνάει, και αυτό και η σκιά του θα χαθούν πολύ γρήγορα. Αυτή είναι η ζωή για το Ταλμούδ. Η πρότασή μας λοιπόν παραπέμπει στο θεμέλιο του σπιτιού, που αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που μένει, με διάφορες εγκοπές και επιδιώξαμε καθώς περνάν τα πουλιά από πάνω, να μπορέσουμε να εγκλωβίσουμε την σκιά τους.»

Μνημείο Ολοκαυτώματος στο Atlantic city των Η.Π.Α 
(Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2010, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης, Διακρίνονται τα πουλιά και οι σκιές τους

Αυτά είπε, ανάμεσα στα άλλα, ο Θεοκλής Καναρέλης, καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σχετικά με την μελέτη για το Μνημείο για το Ολοκαύτωμα, στο Ατλάντικ Σίτυ των Η.Π.Α., το 2010 που πραγματοποίησε για τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, σε συνεργασία με τον Yazan Kokaly και τον Ανδρέα Τεγούση. Με τα λόγια αυτά κορυφώθηκε το ενδιαφέρον, όσων παρακολουθήσαμε την πρόσφατη διαδικτυακή του διάλεξη για τους φοιτητές του τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών. Μια ξεχωριστή διάλεξη, ανοιχτή στο κοινό, που πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 22 Μαρτίου 2021, στο πλαίσιο του Στούντιο Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού με τίτλο “Goodbye architecture”, ή «η αρχιτεκτονική του αποχαιρετισμού», που αφορά στη διερεύνηση της αρχιτεκτονικής που αρμόζει σε ένα συγκρότημα που θα φιλοξενεί σύγχρονες τελετές αποχαιρετισμού των δικών μας ανθρώπων που φεύγουν, γύρω από ένα κέντρο αποτέφρωσης νεκρών ή κάποια άλλη εναλλακτική υποδομή.

Κωνσταντίνος Γρίβας

Ο υπεύθυνος του μαθήματος, αναπληρωτής καθηγητής Κωνσταντίνος Γρίβας, τόνισε σχετικά στην εισαγωγή της διάλεξης: «Για την ελληνική κοινωνία, η συζήτηση που έχει ανοίξει πρόσφατα για τους εναλλακτικούς τρόπους αποχαιρετισμού των νεκρών, που είναι έξω από τον πατροπαράδοτο πλαίσιο της χριστιανοορθόδοξης εθιμοτυπίας, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί θέτει ερωτήματα πάνω σε παραδοσιακά ζητήματα και σε θεμελιώδεις αντιλήψεις της κοινωνίας, που έχουν να κάνουν με θέματα πίστης, ηθικής, ακόμη και ιεράρχησης των αξιών με βάση τις οποίες σχεδιάζουμε τις πόλεις μας. Από την πλευρά της αρχιτεκτονικής πιστεύω ότι μας εξωθεί να ξανασκεφτούμε για το σήμερα, την υπόσταση και την συγκρότηση του ιερού χώρου, του τόπου που θα θέλαμε να αφιερώσουμε στους ανθρώπους μας που φεύγουν.

Το έργο του Θεοκλή Καναρέλη προσφέρει μια πολύ βαθύτερη προοπτική σε τέτοια ζητήματα και κατέχει μια μοναδική θέση στην ελληνική αρχιτεκτονική, τόσο για τη συνέπεια και την συνεκτικότητά του, όσο και για την ιδιαίτερη γραφή, και έχει μια ιδιαίτερη σημασία γιατί διαπραγματεύεται τη φύση του ιερού χώρου και του χώρου μνήμης μέσα στο πολιτισμικό πλαίσιο της ανατολικής μεσογείου και βασίζεται πάνω σε ξεκάθαρες πολικότητες ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, ανάμεσα στο μόνιμο και το εφήμερο, και βρίσκεται σε ένα ισότιμο διάλογο τόσο με τη δυτική θεωρητική σκέψη όσο και με τον ανατολικό μυστικισμό.»

Θεοκλής Καναρέλης

Ο Θεοκλής Καναρέλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Σπούδασε αρχιτεκτονική στo πανεπιστήμιο της Μινεσότα των Η.Π.Α. Εργάζεται ως αρχιτέκτων από το 1986.
Συμμετέχει σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και έχει διακριθεί με πρώτα βραβεία και διακρίσεις. Έχει δώσει διαλέξεις και έχει διδάξει σε Ελληνικά και ξένα ιδρύματα και πανεπιστήμια. Έλαβε μέρος εκπροσωπώντας την Ελλάδα στην Triennale του Μιλάνου το 1996 και στην 3η και 4η Μπιενάλε νέων ελλήνων αρχιτεκτόνων στην Αθήνα το 2001 και το 2004.
Τρείς φορές του απονέμεται το βραβείο της διεθνούς επιθεώρησης αρχιτεκτονικής Δομές, το 2012, το 2013 και το 2018. Το 2012 του απονέμεται το βραβείο Faith & Form (ΑΙΑ διαθρησκειακό φορουμ). Έργα του έχουν εκτεθεί και δημοσιευθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.


Η διάλεξη

Γιορτή του πένθους. Xορεύοντας ανωγειανό πηδηχτό γύρω από το φέρετρο.Τα Ανώγεια αποχαιρέτησαν και τίμησαν έναν άνθρωπο που τίμησε την καταγωγή του σε όλη την πορεία της ζωής του.
Bίντεο που τράβηξε η Αγγέλα Σκουλά, στο κοιμητήριο της Αγίας Παρασκευής στα Ανώγεια.

Ο Καναρέλης ξεκίνησε με την παρουσίαση ενός δραματικού βίντεο, με μια Γιορτή του πένθους στα Ανώγεια, όπου άνδρες χορεύοντας ανωγειανό πηδηχτό γύρω από το φέρετρο, αποχαιρετούν και τιμούν τον Μερτζανομανώλη. (δείτε το εδώ) Στην συνέχεια αναφέρθηκε στην όχι κατ΄ ανάγκη θρησκευτική πίστη, και στην ανά τους αιώνες έγνοια του θανάτου πάνω στην οποία εδράζεται η αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού. Τόνισε ότι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα βασίζεται στη μνήμη, παρόλο που προσπαθούν να μας πείσουν, ή προσπάθησε η μοντέρνα αρχιτεκτονική να μας πείσει, ότι πρέπει τα πράγματα να γίνουν διαφορετικά και να εξυπηρετήσουν έναν άλλο άνθρωπο. Υπάρχουν όμως κάποιες αξίες που δεν μπορεί να τις ξεπεράσει ο άνθρωπος. Η μνήμη είναι αυτό το οποίο συσσωρεύεται και πάνω σε αυτό πατάει ο άνθρωπος.

Σαν αρχιτέκτονας αποσαφήνισε ότι η δουλειά του είναι δουλειά του σχεδιαστηρίου.

Το σχεδιαστήριο του Θεοκλή Καναρέλη

Και αυτή την δουλειά παρουσίασε στην συνέχεια και από την παρουσίαση αυτή παραθέτω ενδεικτικές εικόνες με κάποιες σχετικές συνοπτικές αναφορές.

Ξεκίνησε με την παρουσίαση της διπλωματικής του με θέμα το Μοναστήρι της Αγίας Μελάνης (1983), που επιλέγει μέσα από την ανησυχία του για το ιερό και επηρεασμένος από τους καθηγητές του, και οδηγείται σε μια γραμμική σύνθεση δείχνοντας τα πρώτα δείγματα της πορείας που θα ακολουθήσει τόσο με τα σκίτσα του όσο και με την αφαιρετική γεωμετρική σχεδίαση. Ακολούθησε και η Σκήτη της Αγίας Μελάνης το 1986.

Το Μοναστήρι της Αγίας Μελάνης
1983, Θεοκλής Καναρέλης (Διπλωματική εργασία)


Σκήτη της Αγίας Μελάνης
1986-1989, Θεοκλής Καναρέλης (υποψηφιότητα 3η Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών Μεσογείου)
Τρίτη Πλατεία των Αθηνών στον Κεραμεικό (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
1990, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Μάρω Παπαδοπούλου


Ακολούθησε ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την Διαμόρφωση της Αφετηρίας Μαραθωνίου Δρόμου το 1992.



Διαμόρφωση της Αφετηρίας Μαραθωνίου Δρόμου (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
1992, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Μάρω Παπαδοπούλου


Ιερός Ναός στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
1993, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Μάνια Γρηγοράκη, Τίνα Αμπάτη

Η Εκκλησία της Αγίας και της κυρίας Παρασκευής (Ιδιωτικό έργο)
1998, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτης: Βασιλική Τσίτσα-Καναρέλη Η/Υ

Ιαματικά λουτρά. Αποθήκη για τα δάκρυα του Συμεών του νέου θεολόγου (Ιδιωτικό έργο)
2000-01, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτης Βασιλική Τσίτσα-Καναρέλη Η/Υ


Δημαρχιακό μέγαρο Ιεράς πόλεως Μεσολογγίου (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2003, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης,Μιχάλης Μπούκας,
συνεργάτες, Μιλτιάδης Ιγγλέζος φοιτητής αρχιτεκτονικής
Στέφανος Παπαδάτος φοιτητής αρχιτεκτονικής
Βασιλική Τσίτσα-Καναρέλη Η/Υ

Αποκλεισμός της εφήμερης εικόνας.
Το ιερό εδώ φτιάχνεται με έναν μεγάλης κλίμακας τοίχο, ο οποίος απομονώνει τις κοινόχρηστες λειτουργίες (υπηρεσίες για το κοινό, χαρτοσήμου κλπ) και οργανώνει μια μικρή πλατεία ενός θεάτρου. Παράλληλα, ο τοίχος αυτός αποκόπτει την εικόνα, αλλά επιτρέπει το φώς και τις σκιές. Ένα μνημείο για την έξοδο του Μεσολογγίου.









Φάρος στον λιμενοβραχίονα του Βόλου. (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2001, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Μιχάλης Μπούκας,
Συνεργάτης Βασιλική Τσίτσα-Καναρέλη Η/Υ

"Ο φάρος φανερώνει την νύχτα, αρνείται πεισματικά την εκκοσμίκευση του φωτός και αναφέρεται στην θάλασσα και το σκοτάδι, αγαπώντας τον ταξιδιώτη. […] Στο σώμα του φάρου, κατά την διάρκεια της ημέρας , παράγεται ένα παιχνίδι εκδοχών του φωτός και της άρνησής του. Η αφηγηματική μεταβολή των σκιών δημιουργεί μια συνεχή σιωπηλή κίνηση."
Αντιμετώπιση των πίσω όψεων των διατηρητέων κτηρίων επί της Διονυσίου
Αρεοπαγίτου 17 και 19 (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2008, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Yazan Kokaly φοιτητής αρχιτεκτονικής, Ανδρέας Τεγούσης φοιτητής αρχιτεκτονικής

Μνημείο Ολοκαυτώματος στο Atlantic city των Η.Π.Α (Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2010, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Yazan Kokaly φοιτητής αρχιτεκτονικής,
Ανδρέας Τεγούσης φοιτητής αρχιτεκτονικής,
Αναστασία Καναρέλη μαθήτρια

Ιερός Ναός της Οσίας Ξένης και του Ξένου
στους Αμπελώνες Ρίρα, στην Αχαΐα. (Ιδιωτικό έργο)
2010, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Yazan Kokaly φοιτητής αρχιτεκτονικής,
Ανδρέας Τεγούσης φοιτητής αρχιτεκτονικής,

Ένας ναός εγκιβωτισμένος που είχε στο σώμα του μέσα ένα δεύτερο ναό όπου ήταν ένα τέμενος για μουσουλμάνους εργάτες της περιοχής στα μέσα ενός αμπελώνα μια και ο τρύγος γίνεται την εποχή του ραμαζανιού.




Μουσείο και ξενοδοχείο στην αρχαιολογική περιοχή
Tikal στην επαρχεία Peten, Γουατεμάλα. (Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2011, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Μάριος Λιάρος φοιτητής αρχιτεκτονικής
Θωμάς Χολέβας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Επιλέχθηκε λόγω του αρχαιολογικού χώρου, και όλο το σύνολο να είναι ενταφιασμένο και αρθρωμένο εκατέρωθεν ενός λοξού δρόμου που σημειώνω με γαλάζιο χρώμα.
Υπαίθρια διαμόρφωση Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων και Ανάπλαση Παράκτιας
Ζώνης του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, (Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2012, Αρχιτέκτονες: Θεοκλής Καναρέλης, Κώστας Μανωλίδης,
Συνεργάτες: Μάριος Λιάρος φοιτητής αρχιτεκτονικής
Θωμάς Χολέβας φοιτητής αρχιτεκτονικής




Υπαίθριος χώρος Λατρείας, Tanaf village, Casamance, Σενεγάλη, (Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2017, Αρχιτέκτων : Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Αναστασία Καναρέλη φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Μάριος Λιάρος, αρχιτέκτων
Αργύρης Μπαλατσούκας φοιτητής αρχιτεκτονικής
Αναστάσης Παπαδάκης φοιτητής αρχιτεκτονικής
Γιώργος Τσιακούμης φοιτητής αρχιτεκτονικής

[…] Εδώ υπάρχει η ιδέα του κενού ως λατρεία και εισέρχεσαι μέσα στο χώρο, και ξανά αμέσως μετά αντί για dome έχεις το dome του ουρανού. Οι γεωμετρίες προκύπτουν από γεωγραφικές και θρησκευτικές αναφορές. Δύο κόσμοι, δύο γεωμετρίες, η κάθε μια αφορά και υπερασπίζεται τον κόσμο της. Στο αίθριο μπορεί κανείς να βρει ανθρώπους, σκιές, χώμα, ιερά αποσπάσματα, εικονογραφίες, νερό. Ο ουρανός ένας ασκεπής θόλος. Οι εγκοπές του ουρανού προσκαλούν συγκρατούν, στεγάζουν, ενθαρρύνουν προστατεύουν τελετές, συναθροίσεις, προσευχές, μυστικά, παρακάλια ομιλίες, δάκρυα. Δεν υπάρχει κυρία είσοδος, αλλά ίσα ανοίγματα από όλες τις πλευρές.[…]




Κρεματόριο στην Πάτρα (Πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2019, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρελης,
Συνεργάτες: Αναστασία Καναρέλη, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Κωνσταντίνος Κοντοκώστας, αρχιτέκτων,
Μαρένα Κωνσταντινίδη Μάνεση, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Αργύρης Μπαλατσούκας, φοιτητής αρχιτεκτονικής

Ο Καναρέλης σχεδιάζει το κρεματόριο χωρίς να συμφωνεί με την καύση των νεκρών γιατί δεν του αρέσει η ιδέα της εξαφάνισης του άλλου. «Αγαπώ πολύ την ιδέα της λατρείας των λειψάνων. Λείψανο δεν είναι αυτό που περίσσεψε από κάτι που υπήρχε, είναι αυτό που υπάρχει για να πιστοποιήσει για κάτι που υπήρχε. Είναι η Ζωή».
























Ιερός Ναός Αγίας Αγάθης, Rukomo, Nyagatare, Ρουάντα (Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός)
2019, Αρχιτέκτων Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Αναστασία Καναρέλη, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Κωνσταντίνος Κοντοκώστας, αρχιτέκτων,
Μαρένα Κωνσταντινίδη Μάνεση, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Δημήτρης Μολώνης φοιτητής αρχιτεκτονικής
Αργύρης Μπαλατσούκας, φοιτητής αρχιτεκτονικής




Κατοικία στη νοτιοανατολική Κρήτη, (ιδιωτικό έργο)
2020, Αρχιτέκτων: Θεοκλής Καναρέλης
Συνεργάτες: Αναστασία Καναρέλη αρχιτέκτων
Κωνσταντίνος Κοντοκώνστας αρχιτέκτων
Μάριος Λιάρος αρχιτέκτων
Ιωάννα Ροβίνα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής
Μαρένα Κωνσταντινίδη Μάνεση, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Με μια εικαστική και ποιητική διάσταση 

«Παρακολουθώντας αυτή τη διάλεξη, σχολίασα στο τέλος της παρουσίασης, ότι μου έκανε μεγάλη εντύπωση, πώς καταφέρνει ο Θεοκλής Καναρέλης διατηρώντας μία ταυτότητα και μια εμμονή σε κάποιες πολύ λιτές και στοιχειώδεις αρχές, που πατάνε στο ερείπιο, καθώς και σε πολύ καθαρές χαράξεις και αφετηρίες, πώς καταφέρνει να έχει και μία διαφορετικότητα στα έργα του, και το καθένα να έχει μια δική του ξεχωριστή προσέγγιση. Με δεδομένο ότι όλα τα έργα κινούνται σε μία συνισταμένη, αυτό νομίζω ότι είναι ένα πολύ θετικό στοιχείο στη δουλειά του Θεοκλή και χαίρομαι που μετά από τόσα χρόνια εξακολουθεί να διατηρεί μια δυναμική εμμονή στην αρχιτεκτονική που κάνει. Μια αρχιτεκτονική, που θα πω ότι τη ζήλεψα σήμερα πραγματικά. Εκτίμησα επίσης, πάρα πολύ την επεξεργασία των σκίτσων, των σχεδίων και των εικόνων, που τη βρήκα πολύ λιτή και ευαίσθητη, μακριά από εντυπωσιακούς απρόσωπους φωτορεαλισμούς,  καθώς και τα ποιητικά του κείμενα που υποστηρίζουν τα έργα.»

Θεοκλής Καναρέλης

Ο Θεοκλής Καναρέλης, δεν μιλάει συχνά για το έργο του, δεν έχει πελάτες για να κάνει όλες αυτές τις μελέτες. Είναι από τους λίγους πανεπιστημιακούς, που χωρίς να έχει πελάτες κάθεται με τους φοιτητές και ασχολείται συστηματικά με διαγωνισμούς, που γίνονται στα πλαίσια και παράλληλα με την ενασχόλησή του στο Πανεπιστήμιο. Αυτό εκπέμπει ένα πολύ μεγάλο κέφι και μια πολύ μεγάλη αγάπη για την αρχιτεκτονική.

Το οφείλω στους συνεργάτες μου, λέει, και στους φοιτητές που είναι μαζί μου από το 1999 στο Πανεπιστήμιο του Βόλου στα πλαίσια ενός εργαστηρίου. Πιστεύω πάρα πολύ σε αυτό που είχε γράψει κάποιος πάρα πολύ παληά ότι «η λειτουργία, το να δουλεύεις μαζί με ανθρώπους, το στούντιο, το εργαστήριο, είναι πολύ σημαντική υπόθεση.»

…ένας αστείρευτος ταξιδευτής, με αμέτρητα ταξίδια: Αίγυπτος 2019, Σκύρος Άγιος Νικόλαος 2019, Υεμένη 2006, Khiva, Uzbekistan 2018

Ο Καναρέλης είναι και ένας αστείρευτος ταξιδευτής, με αμέτρητα ταξίδια σε χώρες μακρινές, στα οποία καταγράφει μοναδικές εικόνες κτισμάτων, μνημείων και τρόπων ζωής. Είναι ένας μοναχικός αρχιτέκτονας-καλλιτέχνης με τον δικό του προσωπικό κώδικα, που δημιουργεί έχοντας στον πυρήνα του εσωτερικού του κόσμου την έννοια του ιερού, χρησιμοποιώντας λιτά συνθετικά εργαλεία ως ίχνη και σύμβολα ζωής, που στοχεύουν στο ασυνείδητο, σε μια κρυμμένη αρχετυπική γνώση που αν και διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό,  χαρακτηρίζεται από μια οικουμενικότητα.

Σημ. Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από το αρχείο του Θεοκλή Καναρέλη.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση


Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ
3η δημοσίευση



Δεκέμβρης του '44

Διανομή ρούχων της UNRRA στην Αθήνα

Αρχές Δεκέμβρη του '44 ο αδελφός μου και γω γυρίσαμε στην Αθήνα.

Σένα κτίριο πλάι στο παλιό Χρηματιστήριο της Σοφοκλέους η UNRRA μοίραζε ρούχα.Δεν θυμάμαι πώς και με ποια ιδιότητα βρεθήκαμε εκεί. Εκείνο που θυμάμαι όμως είναι ότι για πρώτη φορά στη ζωή μου φόρεσα ένα κατακαίνουργο κουστούμι από μάλλινο τουίντ ύφασμα. Το ίδιο και ο Διονύσης. Από την UNRA όμως αποκτήσαμε και ένα άλλο δώρο: Ψείρες! Ώσπου να έλθει η ώρα της παραλαβής των κουστουμιών περιμέναμε πολύ ώρα στην ουρά. Εκεί λοιπόν στο στριμωξίδι της ουράς κολλήσαμε ψείρες. Αφού πήραμε τα κουστούμια πήγαμε και κοιμηθήκαμε το βράδυ στο διαμέρισμα της οικογένειας του θείου μας Βαγγέλη Κωτσαρίδη, αδελφού της μάνας μας, στην οδό Κορνάρου 4. Η Κορνάρου είναι πάροδος της Ερμού στο ύψος του καταστήματος του Αλεξανδράκη. Όλο το βράδυ τα ξαδέλφια- μας μας ξεπλένανε με ξύδι για να απαλλαγούμε από τις ψείρες...

Για την συνέχεια κάντε ΚΛΙΚ εδώ