Monday, February 1, 2021



ΜΠΟΥΚΗ ΜΠΑΜΠΑΛΟΥ-ΝΟΥΚΑΚΗ / 
ΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΓIA THN ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Σκέψεις και σχόλια
για δύο ενδιαφέρουσες νέες εκδόσεις


Μετά τις απρόσμενες καθυστερήσεις των couriers, επιτέλους κατέφθασαν οι δύο νέες αυτές εκδόσεις δύο ευαίσθητων διδασκόντων στην  Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, με σημαντικό διδακτικό και αρχιτεκτονικό έργο. Προφανώς στο πλαίσιο του εγκλεισμού κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα κατά καιρούς κείμενα τους, σε δύο κομψούς τόμους, καταθέτοντας σκέψεις, απόψεις και εμπειρίες σαν απόσταγμα μιας ολόκληρης πολυδιάστατης διαδρομής, πολύτιμο υλικό κυρίως για τους νεότερους αρχιτέκτονες αλλά και για το ευρύτερο κοινό που μπορεί να ταξιδέψει σε τόπους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μέσα από το πρίσμα των δύο αυτών σκεπτόμενων περιηγητών.


Παρέα με αναφορές σε ποιητές και σημαντικούς στοχαστές που εμπλουτίζουν και φορτίζουν τα κείμενα των εκδόσεων, πλούσιο φωτογραφικό υλικό εντάσσεται στα 8+1 Κείμενα της Μπαμπάλου, ενώ μικρά ζωγραφικά έργα από την εικαστική διαδρομή του Παπαϊωάννου, αναδεικνύουν το οδοιπορικό του σε χτίσματα και χαλάσματα.

Διαβάστε στην συνέχεια τις πρώτες μου εντυπώσεις από το βιβλίο της Μπούκη Μαμπάλου και στην συνέχεια το κριτικό κείμενο του Δημήτρη Φιλιππίδη για την έκδοση του Τάση Παπαϊωάννου


ΜΠΟΥΚΗ ΜΠΑΜΠΑΛΟΥ-ΝΟΥΚΑΚΗ

8+1 ΚΕΙΜΕΝΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ


Αν και δεν υπήρξα ποτέ μαθητής της Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, ομολογώ ότι έχω ακούσει τα καλύτερα από τους μαθητές της, τόσο για τον από το 1970 διδακτικό της λόγο όσο και για τις διακριτικές κατευθύνσεις που διατυπώνει κατά την διάρκεια της παρακολούθησης των θεμάτων τους, ενισχύοντας τις συνθετικές τους ικανότητες και επιλογές.

Έτσι με ανυπομονησία περίμενα το νέο της βιβλίο, για το οποίο μου είχε ήδη μιλήσει με τα καλύτερα λόγια ο Μίμης Φατούρος, ο οποίος και το προλογίζει. Στην μνήμη του Μίμη επίσης είναι αφιερωμένο αυτό το βιβλίο, μια και δεν πρόλαβε να το δει, διαμέσου ενός τρυφερού σημειώματος τυπωμένου σε έναν ανεξάρτητο σελιδοδείκτη.

Με μια ιδιότυπη επίσης αφιέρωση στον Αντώνη Νουκάκη ξεκινά στην πρώτη σελίδα όπου αναγράφεται ένα απόσπασμα του Γάλλου Ignace Meyerson.

Εννέα κείμενα με σκέψεις και απόψεις που η Μπαμπάλου επεξεργάζεται για χρόνια στο πλαίσιο των μαθημάτων Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης και Αστικού Σχεδιασμού που διδάσκει από το 1970 στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, αναζητώντας να συμβάλει στην βαθύτερη κατανόηση και ερμηνεία της αρχιτεκτονικής και της πολλαπλότητας των νοημάτων που κρύβει μέσα της.

Μίμης Φατούρος, Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη,  3 Νοεμβρίου 2015

Μέσα από τις φιλίες και συνεργασίες με σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής αρχιτεκτονικής και αποστασιοποιημένη από θεωρητικές προσεγγίσεις συγκροτεί την δική της θεώρηση και πρακτική, που αναδεικνύει ο Μίμης Φατούρος στο εισαγωγικό και ίσως τελευταίο του πυκνογραμμένο κείμενο, με τίτλο Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΑΣΕΩΝ, μέσω των γνωστών γλωσσικών ιδιωματισμών του. Έννοιες όπως, πολυπαραγοντικές διαδικασίες, πολύτροπες συσχετίσεις, πολυσημία της πραγματικότητας, υλικότητα, διαφορετικότητα, πολλαπλότητα, μοναχικότητα, μοναδικότητα, πολυμορφική πυκνότητα, συνολικότητα, χρονικότητα, συγκροτούν έναν στέρεο καμβά που προετοιμάζει τον αναγνώστη να κατανοήσει όσα ακολουθούν. Ένα κείμενο που πρέπει να διαβαστεί πριν και μετά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου.


Μία πρωτοβουλία των εκδόσεων DOMa που ανέλαβαν την εκτύπωση, πάνω στο lay out των εκδόσεων Futura.

Πρόκειται για ένα   διδακτικό βιβλίο που απευθύνεται τόσος σε νέους φοιτητές για να αντιληφθούν το μεγάλο ενδιαφέρον των ταξιδιωτικών περιπλανήσεων και των συστηματικών συσχετισμών που τροφοδοτούν την συνθετική διαδικασία, αλλά και για όλους εμάς που μας προκαλεί να ξαναεπισκεφτούμε σημαντικά έργα αρχιτεκτονικής και να ξαναδούμε μέσα από το πρίσμα της Μπαμπάλου και τις συνάψεις και τις αναφορές που μας υποδεικνύει.



"Η διδασκαλία της αρχιτεκτονικής, σημειώνει η Μπαμπάλου, δεν είναι μόνο στο σχεδιαστήριο απαιτεί μια βαθιά γνώση σε ένα πολύ διευρυμένο πεδίο, γιατί η έμπνευση δεν έρχεται από το πουθενά. Η έμπνευση είναι μια επεξεργασία γνώσης, άρα όσο πιο διευρυμένο είναι το πεδίο γνώσης τόσο καλύτερα μπορούμε να κατανοήσουμε πως πρέπει να επέμβουμε σε ένα χώρο. Η Αρχιτεκτονική αποτελεί ένα στοιχείο της πόλης, ένα στοιχείο που συνομιλεί με ένα περίγυρο και ο στόχος μου να ερμηνεύσω την πόλη μέσα από την αρχιτεκτονική. Ανάμεσα στις εμμονές της που αποκαλύπτονται σε αυτό το βιβλίο είναι και η φύση και ο υπαίθριος χώρος που δεν είναι υπόλοιμα και αυτό που περισσεύει σε ένα χώρο.
Η βιωματική εμπειρία ενός χώρου σου αποκαλύπτει πτυχές που δεν είναι δυνατόν να τις συλλάβεις μέσα από τα βιβλία και μέσα από τις εικόνες, και είμαι πολύ τυχερή που τα πιο πολλά από τα κτίρια που παρουσιάζω τα έχω επισκεφτεί."

Στο πλαίσιο αυτών των σκέψεων, το βιβλίο συγκροτείται από 4 ενότητες με εννέα κείμενα που τα οκτώ αποτελούν εισηγήσεις σε συνέδρια ή ημερίδες.

Ι. ΓΙΑ ΤΟΝ LE CORBUSIER

1. Διαμένοντας στο διαμέρισμα του Le Corbusier

Όπου η Μπαμπάλου αποτυπώνει μια βιωμένη εμπειρία από την διαμονή της σε αυτό. Η περιγραφή της παραπέμπει σε σενάριο κινηματογραφικής ταινίας, όπου διατυπώνει με έναν συναρπαστικό λόγο, ευαίσθητους σχολιασμούς με προσωπικές και ενίοτε ποιητικές αναφορές, αναδεικνύοντας σημαντικές λεπτομέρειες και ευρήματα του χώρου και κυρίως τα δίπολα και τις αμφισημίες του έργου του Le Corbusier.

Μπούκη Μπαμπάλου, στο μαρμαρινο τραπέζι του καθημερινού- ο αγαπημένος της τόπος


2. Αλγέρι, Plan Obus: αμφισημίες και μετατοπίσεις

Αναφέρεται στην ουτοπία για μια μεσογειακή πρωτεύουσα που θα τη σχεδιάσει για μια δεκαετία και θα προσπαθήσει να φτιάξει το όραμά του.

Ποίημα για το Αλγέρι, Εξώφυλλο του βιβλιου

ΙΙ.ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ

3. Η ένταξη ως ερμηνεία του τόπου

Με αφορμή την Βενετία, πεδίο άσκηση μοντέρνων αρχιτεκτονημάτων, εξετάζεται πώς ερμήνευσαν οι μοντέρνοι αρχιτέκτονες την πόλη και πως νοηματοδότησαν το έργο τους σε αυτή την πόλη. Αναλύονται το Νέο Νοσοκομείο του Le Corbusier, 1965, το Συνεδριακό κέντρο του Louis I.Kahn (1969), το συγκρότημα κατοικιών στην Giudecca του Gino Valle (1982) και το Θέατρο του Κόσμου του Aldo Rossi (1979)

Aldo Rossi, Το Θέατρο του Κόσμου, 1979

4. Το ζήτημα της ένταξης στο έργο του Alvaro Siza

Αναφέρεται σε δύο πραγματοποιημένα έργα του Alvaro Siza και ένα απραγματοποίητο και διερευνά πως σχεδιάζει κάνεις μέσα στην πόλη και ποια είναι η σημασία του αρχιτεκτονήματος μέσα σε αυτή.

Alvaro Siza, Centro Galego de Arte Contemporanea, Santiago de Compostela


ΙΙΙ. ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ


5. Βίλα Katsura vs Ορφανοτροφείο Aldo van Eyck

Η Βίλα Katsura είναι το κυρίαρχο κτίσμα, που συνδυάζεται με το ορφανοτροφείο του Aldo van Eyck. Δύο πολύ διαφορετικά χρονικά και ιστορικά κτίσματα.

Βίλα Katsura, Πολλαπλά επίπεδα βάθους


6. Τελετουργίες: Ο μάγειρας, ο κλέφτης, η γυναίκα του και ο εραστής της vs Δωμάτιο του τσαγιού

Ένα κείμενο γραμμένο για την ημερίδα, με αφορμή την έκθεση με τίτλο COOK 8, που οργάνωσαν οι ΔΟΜΕΣ, για ένα δωμάτιο εστιατορίου όπου συγκρίνονται μία ταινία του Greenaway και το δωμάτιο του τσαγιού από την βίλα Katsura.





ΙV. ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

7. Αφετηρίες και συσχετίσεις

Ένα κείμενο που γράφτηκε με αφετηρία την ημερίδα για το «εργαστήριο 66», όπου επί 12 χρόνια ήταν μέλη του, μαζί με τον Αντώνη Νουκάκη και αναφέρεται στα έργα που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία την περίοδο αυτή.

Εργαστήριο 66, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά

Εργαστήριο 66, Φιλοσοφική Σχολή Ρεθύμνο

8. Επινοώντας παιγνιώδη στοιχεία στην πόλη

Κείμενο από μια διάλεξη σε ένα συνέδριο αφιερωμένο στο παιδί και στην πόλη, όπου παρουσιάζονται δύο έργα ένα στο Ρέθυμνο και ένα στην Θεσσαλονίκη όπου το γραφείο τους έχει ασχοληθεί με τον δημόσιο χώρο.

Andres Nagel, Δράκος, τσουλήθρα, 1985 Βαρκελώνη.

Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, Αντώνης Νουκάκης, Άξονας Αχειροποίητου-Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη. Ο παράδρομος και το συντριβάνι


9. Κατώφλια: Mies van der Rohe vs Arata Isozaki




Πρόκειται για ένα συσχετισμό του έργου του Mies Van Der Rohe του Περίπτερου της Βαρκελώνης και του CaixaForum του Arata Isozaki και παρεμβάλλοντας μια αναφορά στην neue Nationalgalerie στο Βερολίνο.

Ακολουθούν το Επίμετρο του Ανδρέα Κούρκουλα και Βιογραφικό σημείωμα

 



ΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ:

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΕ ΧΤΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΑΛΑΣΜΑΤΑ

του Δημήτρη Φιλιππίδη



Τάσης Παπαϊωάννου, Γράφοντας για την αρχιτεκτονική. Οδοιπορικό σε χτίσματα και χαλάσματα, Το Ροδακιό, Αθήνα 2020.

Ο ογκώδης αυτός τόμος του Τ. Παπαϊωάννου, στον οποίο συγκεντρώνονται 93 κείμενα δημοσιευμένα στην περίοδο 2005-2016, χωρισμένα σε επτά ενότητες, συνιστούν το τέταρτο βιβλίο του γνωστού αρχιτέκτονα, εικαστικού και καθηγητή Συνθέσεων στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου. Μαχητικός αρθρογράφος παλιότερα κυρίως της Ελευθεροτυπίας και τώρα της ΕφΣυν, και πρόσφατα οργανωτής σειράς διαλέξεων στο ΚΠΙΣΝ, ο Παπαϊωάννου δεν έχει ποτέ πάψει να διακηρύσσει ανοιχτά τα πιστεύω του, με την πεποίθηση—όπως δηλώνει σε συνέντευξη του 2010—ότι όλα είναι «εξόχως πολιτικά», και ότι ζωγραφική και αρχιτεκτονική είναι «όλα είναι ένα, μια αδιάσπαστη ενότητα. Ένας τρόπος να βλέπουμε και να ζούμε τον κόσμο γύρω μας.»


Πιο συγκεκριμένα, λίγο νωρίτερα (2008) είχε ξεκαθαρίσει: «Όταν ένας αρχιτέκτονας επιλέξει να γράψει, είναι σημαντικό τα κείμενά του να ταυτίζονται και με την αρχιτεκτονική που κάνει, κάτι που στις μέρες μας σπανίζει, αφού συχνά τα λόγια άλλα λένε από τα κτίρια.» Αυτή η φράση εκφράζει συνοπτικά την επιφυλακτική στάση που διαχρονικά κρατά ο Παπαϊωάννου απέναντι σε πολλές σύγχρονες πρακτικές στη ζωή και στη δημιουργική διαδικασία—στην προκειμένη περίπτωση, την αρχιτεκτονική. Πιστεύοντας ότι σκόπιμα χρησιμοποιείται «διφορούμενος λόγος» στην κριτική, ότι οι αξίες που κυριαρχούν είναι κίβδηλες, δηλαδή ότι επικρατεί η λατρεία του αστραφτερού αλλά κενού περιεχομένου, της υπερβολής και της φούσκας, ενός εξωφρενικού «lifestyle», η αλαζονεία συνδυασμένη με το άγχος επίτευξης της πρωτοτυπίας, ξεσπαθώνει ενάντια στην «καθημερινή ανοησία […] αποφεύγοντας τις κακοτοπιές που μας στοιχειώνουν» (2016).


Ο Παπαϊωάννου γνωρίζει ότι υπάρχουν «δύο αντίπαλα στρατόπεδα», ενός «δήθεν κοσμοπολιτισμού» που κυνηγούν ό,τι «μοιάζει διαφορετικό ή καινοφανές» και εκείνων «που βρίσκονται σταθερά και αμετάκλητα προσκολλημένοι στο χθες.» Θέσεις «που δεν λένε απολύτως τίποτε.» (2010) Πάνω σε αυτή την έστω σχηματική παραδοχή, που αναγκαστικά παρακάμπτει την πολυπλοκότητα των σύγχρονων αντιλήψεων για την αρχιτεκτονική, θα θεμελιώσει τη δική του πνευματική κατεύθυνση.


Στις παραπάνω βλαβερές αποκλίσεις έτσι θα προτάξει τις περιφρονημένες αξίες τις λιτότητας και απλότητας, της αυτοσυγκράτησης, του «ουσιαστικού βίου» που «τόσο παίδεψε τον Α. Κωνσταντινίδη» (ανέκδοτο κείμενο), της συλλογικότητας, εν τέλει, την αρμονική συνύπαρξη παλιού με νέο, «το αόρατο νήμα που συνδέει την αρχιτεκτονική με το παρελθόν και το μέλλον ταυτόχρονα» (2009). Έχοντας συνείδηση πως αν «τολμήσεις να κοιτάξεις προς τα πίσω» μπορείς να «χαρακτηριστείς μονομιάς οπισθοδρομικός» στην εποχή της μετανεωτερικότητας (2009), προβάλλει τα δικά του πρότυπα: το μικρό σπίτι στα Ταμπούρια των παιδικών του αναμνήσεων, τα λαϊκά σπίτια της Σαλαμίνας, τις καθοικιές της Τζιας, το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα, για να φτάσει ως τα σπίτια που σχεδίασε ο Α. Κωνσταντινίδης στις Σπέτσες και στο Παγκράτι, και στην Παιδική Χαρά Φιλοθέης του Πικιώνη. Και δηλώνει: «Αναζητώ το νέο που έρχεται να γκρεμίσει συθέμελα το θνησιγενές παλιό, φέρνοντας όμως μέσα του ολόκληρη τη σοφία και τη γνώση των περασμένων» (2010).


Το βιβλίο του Παπαϊωάννου—σύμφωνα με τον υπότιτλο—είναι κυρίως ένα «οδοιπορικό» ενός σύγχρονου δημιουργού, βαθύτατα απογοητευμένου από όσα αντικρίζει στο πέρασμά του («Σήμερα, όμως, όλα πωλούνται»). Απορρίπτοντας τη γύρω του κυρίαρχη αρχιτεκτονική, στιγματίζοντας τις πισίνες που ξεφυτρώνουν σε άνυδρα νησιά του Αιγαίου όπως στην αγαπημένη του Φολέγανδρο, τη γενικότερη αυθαιρεσία της ίδιας της ζωής, καγχάζοντας για το «γούστο του πελάτη», για «την αποθέωση του περιττού», στρέφεται στα «εκτός εποχής» στοιχεία του χτισμένου περιβάλλοντός μας. Αντιδρώντας στους «εκρηκτικούς και πρωτοφανείς ρυθμούς» αλλαγής του τρόπου ζωής, θεωρεί υποχρέωσή μας να διαφυλάξουμε «το δίδαγμα και την ουσία που μας κληροδοτούν τα περασμένα» (2009), γιατί «η αντανάκλαση της πιο μακρινής παράδοσης πάνω στη δομή κάθε σύγχρονου κτίσματος είναι τελικά αυτή που το νοηματοδοτεί και του προσδίδει αξία.» (2015)


Κάποια στιγμή (2012), ο Παπαϊωάννου θα θελήσει να καταθέσει συγκεκριμένα το πιστεύω του, με αφορμή τι θα ταίριαζε στο τοπίο της Φολεγάνδρου. Φαντάζεται, έτσι, «μια αρχιτεκτονική μακριά από τη φλυαρία του λευκού μανδύα που επενδύει ως μακιγιάζ την αλήθεια του κτίσματος. Σπίτια από πέτρα με αδρή επιφάνεια, μπετόν στο φυσικό του χρώμα […] εμφανείς τσιμεντόλιθους… Έτσι που το κάθε υλικό να συνταιριάζεται με τα χρώματα των βράχων και του εδάφους. Και η μορφή του οικοδομήματος όσο το δυνατόν πιο απλή και ευανάγνωστη. Χωρίς μπιχλιμπίδια και φιοριτούρες.»

Μπορεί ο αναγνώστης να συμφωνήσει ή διαφωνήσει με τις απόψεις του Παπαϊωάννου, αλλά δεν μπορεί να μην συγκινηθεί με το πάθος που εκφράζουν τα κείμενά του, χαρακτηριστικό άλλωστε της προσωπικότητάς του για όσους τον γνωρίζουν από κοντά.

Δημήτρης Φιλιππίδης

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση



4 comments :

  1. ΔΑΝΕΙΑ LENDINGTREE® INC.


    Έχετε επιδοθεί πού να λάβετε δάνεια, απορρίφθηκαν από τράπεζες και τώρα απογοητευθήκατε από πού να πάρετε δάνειο. Το LENDINGTREE θα σας δώσει το δάνειο που περιμένετε. επικοινωνήστε μαζί μας στο lendingtreegroupinc@gmail.com.

    Ένα δάνειο για την αποπληρωμή του χρέους σας εύκολα;
    Ένα δάνειο για να ξεκινήσετε το είδος της επιχείρησης που θέλετε να κάνετε;
    Ένα δάνειο για εκπαιδευτικούς σκοπούς;
    Δάνειο για αγορά διαμερίσματος;

    Μην ψάχνετε άλλο, το LENDING TREE INC προσφέρει δάνεια
    Δεν υπάρχουν κρυφές πληρωμές από 1.000 έως 20.000.000 EUR / USD / POUNDS
    Σε πολύ χαμηλό επιτόκιο 3%
    Δημιουργήσαμε ένα δίκτυο δανεισμού και
    οικονομική βοήθεια σε πελάτες παγκοσμίως.

    Προσπαθούμε να διατηρήσουμε το επίπεδο αριστείας μας Προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας ανά πάσα στιγμή της ημέρας.
    Δίνουμε ένα δάνειο σε όσους χρειάζονται οικονομική βοήθεια από το 1 έως το
    20 χρόνια

    Οι υπηρεσίες μας περιλαμβάνουν επίσης

    . πραγματική χρηματοδότηση
    . επενδυτής ακινήτων
    . δάνεια κατασκευής
    . δάνεια εκκίνησης επιχειρήσεων
    . στεγαστικά δάνεια
    . Καταναλωτική πίστωση,
    . Δάνεια FHA
    . προσωπικά δάνεια
    . δάνεια αυτοκινήτων
    Εάν χρειάζεστε δάνειο ή οικονομική βοήθεια επικοινωνήστε μαζί μας μέσω

    email: lendingtreegroupinc@gmail.com

    email: lending-tree@outlook.com

    Ζεστή σκέψη

    ELIZABETH WALTER

    LENDINGTREE INC®

    ReplyDelete
  2. λάβετε 2% γνήσια βοήθεια για να αγοράσετε σπίτια και να πληρώσετε άλλα έξοδα επικοινωνήστε με selsumat@gmail.com

    ReplyDelete
  3. ναι- - δίνουμε βοήθεια για να σας επιτρέψουμε να αγοράσετε σπίτια και να πληρώσετε τα έξοδά σας επικοινωνήστε με selsumat@gmail.com

    ReplyDelete
  4. Αρχή σοφίας: Αρχιτεκτονική
    Τέτοιες εκδόσεις φέρνουν αισιοδοξία

    ReplyDelete