ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: “SAVE THE DATES”

ένα οπτικοακουστικό αρχείο

για τη σύγχρονη τέχνη στην βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ

Άνω: Συνομιλώντας με τον Γιάννη Κουνέλλη από την εκπομπή Εποχή των Εικόνων

Κάτω: Από την παρουσίαση του Save the Dates στην βιβλιοθήκη της  ΑΣΚΤ, η Κ. Ζαχαροπούλου με την ομάδα της 

Μετά από 26 χρόνια συστηματικής δουλειάς (1995-2021), η εικαστικός Κατερίνα Ζαχαροπούλου, ίσως δεν έχει συνειδητοποιήσει, ότι παράλληλα με το καλλιτεχνικό της έργο, έχει συγκροτήσει και ένα πολύτιμο ψηφιοποιημένο ιστορικό επίτευγμα με έναν αδιαμφησβήτητο επιστημονικό χαρακτήρα, που δικαίως υποδέχθηκε η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και το ενέταξε στην μοναδική της Βιβλιοθήκη ώστε να αποτελέσει εργαλείο έρευνας και δημιουργικής εκπαιδευτικής αξιοποίησης.

Με τον William Kentridge, Παρίσι, 2012

Στο στούντιο της Εποχής των Εικόνων - στο φόντο η Μαρία Καραβία

Μέσα από περίπου 620 εκπομπές που έχει πραγματοποιήσει για την σύγχρονη τέχνη στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο, παρουσιάζονται 484 δημιουργοί, 157 επιμελητές και ιστορικοί τέχνης, 70 διευθυντές μουσείων, ιδρυμάτων και θεσμών, 50 γκαλερίστες και αίθουσες τέχνης, 124 μεγάλες εκθέσεις, 32 μπιενάλε, 65 μουσεία-ιδρύματα και 10 φουάρ. Δεν πρόκειται για μια κοινή δημοσιογραφική προσέγγιση, άλλωστε η Ζαχαροπούλου δεν προέρχεται από τον δημοσιογραφικό κόσμο, γιατί για κάθε εκπομπή προηγείται μια προσεκτική προετοιμασία, στην ουσία μια συστηματική έρευνα για τις σπουδές, την διαδρομή, τα έργα, τις τάσεις και τα ρεύματα που κινείται κάθε καλλιτέχνης.

Με τον Pawel Althamer στην Ύδρα

Ο Νίκος Ναυρίδης στο στoύντιο της Video Gallery, 2000.

Πραγματοποιώντας εύστοχους συσχετισμούς, κάθε μία από τις εκπομπές αυτές, αποτελεί μια συγκροτημένη μονογραφία, με παράλληλα υψηλής ποιότητας παρουσίαση των έργων τέχνης, σε ατομικές και μεγάλες εκθέσεις.

Η Ζαχαροπούλου επί δεκαετίες μας εκπαιδεύει μέσα από τις εκπομπές της, βάζοντας την σύγχρονη τέχνη στα σπίτια μας. Κέρδισε την εμπιστοσύνη μας με έναν λόγο άμεσο, κατανοητό, σαφή και τεκμηριωμένο.

Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, αλλά και αρχιτέκτονες, μεγάλες εκθέσεις και μουσεία, προβάλλονται στις εκπομπές της, μέσα από την ματιά και τον λόγο μιας παθιασμένης εικαστικού που γνωρίζει τις αγωνίες και τις ιδιαιτερότητες των καλλιτεχνών. Καταφέρνει να αντλεί την ουσία κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους μέσα σε ένα ευχάριστο κλίμα που διαμορφώνει.

Πρόκειται για τις εκπομπές με τίτλους «Αrt-Φιλ» την περίοδο 1995-1999 στο κανάλι Seven X, “Video Gallery” το 2000 στην ΕΡΤ, «Επίδειξη Τέχνης» 2001-2002 ΕΡΤ και «Η Εποχή των Εικόνων» την περίοδο 2003-2020 στην ΕΡΤ 2 και στο ραδιόφωνο στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (2020-21).

Με τον Άγγελο Δεληβορριά στην Πινακοθήκη Ν, Χατζηκυριάκου Γκίκα,, 2015

Με την Marina Abramović

Όλο αυτό το πολύτιμο υλικό συγκροτήθηκε σε ένα ψηφιοποιημένο οπτικοακουστικό αρχείο για την σύγχρονη τέχνη με τίτλο «Save the dates» και παρουσιάστηκε την Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου 2022 στο αμφιθέατρο της βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ παρουσία δημοσιογράφων, εικαστικών, καθηγητών της Σχολής και φίλων.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή του βίντεο που ακολουθεί. Μέσα σε 11 λεπτά και με ένα πετυχημένο μοντάζ παρουσιάζεται η διαδρομή των 26 ετών, φέρνοντας στην μνήμη μας πρόσωπα, εκθέσεις και μουσεία που παρελαύνουν στις εκπομπές της Ζαχαροπούλου, που αξίζει να παρακολουθήσετε:

SAVETHEDATES_220203 from SAVETHEDATES on Vimeo.

Στην συνέχεια μίλησαν ο Πρύτανης της ΑΣΚΤ Νίκος Τρανός, ο Βασίλης Αλεξόπουλος διευθυντής του Μουσείου - Αρχείου της ΕΡΤ, που τόνισε ότι είναι η πρώτη φορά που η ΕΡΤ παραχωρεί το δικαίωμα χρήσης ενός τόσο μεγάλου αρχείου σε ελληνικό πανεπιστήμιο, αντιλαμβανόμενη την τεράστια σημασία της πρωτοβουλίας και η Μαρία Βισεντζάκη επιμελήτρια και επικεφαλής της Βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ.

Νίκος Τρανός, πρύτανης ΑΣΚΤ

Βασίλης Αλεξόπουλος διευθυντής του Μουσείου -Αρχείου της ΕΡΤ.

Μαρία Βισεντζάκη επιμελήτρια και επικεφαλής της Βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ

Η Ζαχαροπούλου παρουσιάζοντας το αρχείο και τον τρόπο που επί δύο χρόνια προετοιμάστηκε, ευχαρίστησε τους συνεργάτες της, όλοι νέοι άνθρωποι σημειώνοντας ότι: «όλοι που είδαν σε αυτή την εργασία τη δική τους ανάγκη αναγνώρισης ενός κόσμου συναρπαστικού και εν πολλοίς άγνωστο στους ίδιους λόγω γενιάς. Δουλέψαμε μαζί για το σταδιακό διετές κτίσιμο του προγράμματος από την πρώτη στιγμή που βρεθήκαμε μπροστά σε εκατοντάδες κασέτες, ώρες μεταγραφών, ξεκαθαρίσματος του υλικού, τεκμηρίωσης και ταξινόμησής του και τέλος της εισόδου του στην ψηφιακή πλατφόρμα και την μορφή με την οποία το παραδίδουμε.»

Οι Συντελεστές:

Ο Σέργιος Ζαλμάς

Ο Σέργιος Ζαλμάς, που σπούδασε Κινηματογράφο και Ψηφιακές Τέχνες στο πανεπιστήμιο Royal Holloway στο Λονδίνο, εργάστηκε επί εκατοντάδες ώρες για τις μεταγραφές και ψηφιοποιήσεις του υλικού καθώς και την σταδιακή τροφοδότηση της ψηφιακής πλατφόρμας. Σε αυτόν οφείλεται και ο τελικός δημιουργικός σχεδιασμός του αρχείου.

Η Φαίδρα Βασιλειάδου με σπουδές στο τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης, στο ΑΤΕΙ Αθήνας και με μεταπτυχιακά στο διαπανεπιστημιακό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Μουσειολογία και Διαχείριση Πολιτισμού» στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ, ασχολήθηκε με την τεκμηρίωση 1995 - 1999 των εκπομπών ARt-φιλ και 2001-2002 Επίδειξη Τέχνης.

Η Δώρα Βασιλάκου

Η Δώρα Βασιλάκου, πτυχιούχος Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης από το ΑΠΘ ανέλαβε την τεκμηρίωση της περιόδου 2000 των εκπομπών Video Gallery και 2003-2021 Η Εποχή των Εικόνων.

Η Μυρτώ Κακαρά

Η Μυρτώ Κακαρά ιστορικός τέχνης και ερευνήτρια με σπουδές αρχιτεκτονικής, ιστορίας της τέχνης και μουσειολογίας, επιμελήθηκε τη σύνταξη των βιογραφικών.

Η Γιούλικα Σαμαρά που σπούδασε Κοινωνιολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Πολιτική Επιστήμη (Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Πολιτιστική Διαχείριση (Πάντειο), ασχολήθηκε με την φιλολογική επιμέλεια των κειμένων.

ο Γιάννης Βαλιάντζας

Τέλος, ο τεχνικός σχεδιασμός της πραγματικά απλής και εύχρηστης ψηφιακής πλατφόρμας πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Γιάννη Βαλιάντζα, μουσικολόγο, με εξειδίκευση στην εθνομουσικολογία, την πληροφορική για τις ανθρωπιστικές επιστήμες, την διαχείριση πολιτισμικής πληροφορίας, που διδάσκει Εθνομουσικολογία στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από την αρχιτεκτονική της ψηφιακής αυτής πλατφόρμας, που η δομή της παραπέμπει στη οργάνωση μιας επιστημονικής διατριβής. Οι εκπομπές ταξινομούνται με διαφορετικά κριτήρια, έτσι ώστε να επιτρέπουν στον ερευνητή να διερευνήσει γρήγορα το υλικό. Είναι πραγματικά ένα καλοδουλεμένο πολυεργαλείο με κατηγοριοποιήσεις που συνδέονται μεταξύ τους και σχετίζονται με τον χρόνο, τους τίτλους, τις κατηγορίες των δημιουργών, τα ονόματα, τις εκθέσεις, τα μουσεία κλπ.

Με τον Bill Viola, Ρώμη, Pallazo delle Esposizioni

Προς το παρόν, η πλατφόρμα αυτή είναι προσβάσιμη μόνο από τους επισκέπτες της βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ, μια επιλογή που είναι κατανοητή μεν, αλλά προκάλεσε, μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης, ενδιαφέρουσες συζητήσεις για το κατά πόσο θα μπορούσε να είναι προσιτή σε ένα ευρύτερο κύκλο και εκτός σχολής, από ερευνητές και πανεπιστημιακές σχολές και γενικότερα από τους ανθρώπους της τέχνης. Ο Βασίλης Αλεξόπουλος διευθυντής του Αρχείου της ΕΡΤ, έθεσε θέμα κυρίως πνευματικών δικαιωμάτων. Σε κάθε περίπτωση το θέμα είναι σοβαρό και πρέπει να διερευνηθεί.

Με τον Adam Szymczyk, 2017

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα αυτό πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη μέσω των χορηγιών του Οργανισμού ΝΕΟΝ, και του Ιδρύματος Schwarz της κ. Χιόνας Ξανθοπούλου-Schwarz, την υποστήριξη της ΕΡΤ   και με την συμβολική υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ. 

Θα ήθελα τέλος να υπενθυμίσω ότι η Κατερίνα Ζαχαροπούλου έχει παρουσιάσει στο παρελθόν αποσπασματικά μέρη του εγχειρήματος. Το 2009 ο εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος και οι εκδόσεις Άγρα, εξέδωσαν το βιβλίο με τίτλο «Για τα πράγματα που λείπουν», που περιελάμβανε 18 συζητήσεις με καλλιτέχνες, διευθυντές μουσείων και επιμελητές από την ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ.

Κατερίνα Ζαχαροπούλου, ηχητική εγκατάσταση στο ΙΣΕΤ, Νίκος Αλεξίου, 2014

Ακολούθησε το 2014 η ηχητική εγκατάσταση «Ρωτώντας…», στο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ που στήριξε ένθερμα η Τζούλια Δημακοπούλου.

Κατερίνα Ζαχαροπούλου, οι 25 προσωπικότητες από την ηχητική εγκατάσταση στο ΙΣΕΤ, 2014

«Είναι η εγκατάσταση -κυριολεκτικά- 25 φωνών μέσα στο χώρο του ΙΣΕΤ, σημειώνει η Ζαχαροπούλου, που υπενθυμίζουν σχεδόν αγνοώντας το, από πού περνάει η δημιουργία, η συνείδηση, η παρατήρηση, ο στοχασμός, η αυτοκριτική, η επιστροφή και η αναχώρηση, οι επιλογές και οι προσπάθειες για την επίτευξη νοήματος, επομένως πίστης σε κάτι.»

Την έκθεση συνόδευε και ο σχετικός κατάλογος .

Συμπληρωματικά επισημαίνεται ότι παράλληλα με το εικαστικό της έργο, και τις εκπομπές για την τέχνη, η Κατερίνα Ζαχαροπούλου έχει αναπτύξει πλούσια εκπαιδευτική και συγγραφική δραστηριότητα σε θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση και στη σύγχρονη τέχνη ενώ έχει συνεργαστεί με μουσεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως: Εθνική Πινακοθήκη, ΕΜΣΤ, Μουσείο Van Abbe, Μουσείο Μπενάκη, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Ίδρυμα Schwarz, Οργανισμός NEON, PolyecoContemporary Art Initiative (PCAI) σχεδιάζοντας εκπαιδευτικά προγράμματα για τη σύγχρονη τέχνη.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση