ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 

ΤΗΣ ΔΙΠΛΑΡΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ

Στο πλαίσιο της τουριστικοποίησης, άλλο ένα σημαντικό κτίριο  μετατρέπεται σε ξενοδοχείο 400 κλινών

Η Διπλάρειος Σχολή, λεπτομέρεια όψης. Πηγή: Google earth

Έχω αγανακτήσει με το ξεπούλημα των πάντων στους ξένους, με την ανεξέλεγκτη προώθηση των περιβόητων «επενδύσεων», που διαρκώς μας διατυμπανίζουν ότι πρόκειται για την σωτηρία μας και τελικά συχνά αποτελούν μια παραχώρηση των αξιών μας, της ιστορικής μας μνήμης, κτιρίων και φυσικών πόρων και τοπίων, στις ορέξεις των ξένων επενδυτών, που αγνοούν το παρελθόν μας και κινούνται με μοναδικό στόχο την μέγιστη εκμετάλλευση και το κέρδος. Και λυπάμαι ακόμη περισσότερο όταν οι «επενδύσεις» αυτές εγκρίνονται και ευνοούνται, πιθανότατα μέσα από πολιτικές πιέσεις, από τους θεσμούς αλλά και τα εκάστοτε ελεγκτικά συμβούλια, που δυστυχώς πλαισιώνονται και από προσωπικότητες που περίμενα να αντιδράσουν, να μην εγκρίνουν ή τουλάχιστον να συμβάλλουν στην διόρθωση, την προσαρμογή στα μέτρα, τα σταθμά και τις αξίες της ελληνικής πραγματικότητας, που οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Ειδικά στο πλαίσιο της υπέρμετρης τουριστικοποίησης, είναι πολλά τα παραδείγματα τον τελευταίο καιρό κυρίως στην περιφέρεια και στα νησιά.

Η Διπλάρεος Σχολή, όψη από την πλατεία θεάτρου. Πηγή:

https://www.neolaia.gr/2015/03/20/ypotrofies-2015-metaptyxiaka-diplareios-soxli/

Αυτή την φορά όμως έχουμε ένα θέμα στην καρδιά της Αθήνας και αφορά ένα ιστορικό κτίριο στην υπό ανάπλαση Πλατεία Θεάτρου, την γνωστή Διπλάρειο Σχολή που κτίστηκε και λειτούργησε από το 1932. Ένα ιστορικό κτίριο που εκτός από την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική του, που ακολουθεί τη μορφολογία του αφαιρετικού κλασικισμού, έχει μια μακρόχρονη ιστορία σαν τόπος εκπαίδευσης αναρίθμητων τεχνικών και μαστόρων πολλών ειδικοτήτων (πάνω από 65.000) στις κατά καιρούς σχολές οικοδόμων-σχεδιαστών, ηλεκτρολόγων, υδραυλικών, σχολές σχεδίασης και κατασκευής επίπλου, όπως και τμήματα Πλαστικής, Πιλοποιίας, Κοπτικής, Μηχανουργικών Σχεδιαγραμμάτων, Ξυλουργικών, Ηλεκτρολογικών, Γραμμικών και Γεωμετρικών Σχεδίων, Ελεύθερου Σχεδίου κ.λπ .

Φωτογραφία από τη λειτουργία της Διπλαρείου Σχολής, Ζ. Ρωπαΐτου, Ο κόσμος της Ευριπίδου και των πέριξ, Αθήνα 2018

Στις σχολές αυτές έχουν διδάξει σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Δημήτρης Πικιώνης και οι Κ. Δοξιάδης, Δ. Δανιήλ, Κ. Ηλιάδης, Ι. Βρέττας, Κλ. Κραντωνέλλης, Αριστομένης Προβελέγγιος κ.ά, ενώ υπήρξαν απόφοιτοι, σημαντικοί για την οικονομία της χώρας, όπως οι Αλεξόπουλοι, Βαράγκης, Δράκος, Μάινας, Νεονάκης, Συρίγος και άλλοι. Ένα κτίριο που αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα αρχιτεκτονικής εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, προϊόν της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του Ελευθερίου Βενιζέλου, που πραγματοποιείται παράλληλα και την ίδια εποχή με την Ανωτάτη Εμπορική Σχολή (1926_1930), στην οδό Πατησίων (αρχιτέκτων Αναστάσης Μεταξάς), την Σιβιτανίδιειο Σχολή (1927) στην Καλλιθέα, την Λεόντειο Σχολή Πατησίων (1924), το Κολλέγιο Αθηνών (1929) και το Αρσάκειο (1933) στο Ψυχικό, πραγματοποιημένα από σημαντικούς αρχιτέκτονες.

H Σιβιτανίδιειος Σχολή (1927) στην Καλλιθέα

Μια συγκεκριμένη τάση με εξαιρετικά δείγματα της νεότερης αρχιτεκτονικής ιστορίας, που επιβάλει τον σεβασμό για κάθε πρόταση ανάπλασης, κάτι που η συγκεκριμένη επένδυση για την Διπλάρειο δεν ανταποκρίνεται.

Χαρακτηριστικά διακοσμητικά μοτίβα στην αυστηρή πρόσοψη του κτιρίου, που δανείζεται στοιχεία τόσο από τον μοντερνισμό όσο και από μια πιο αφαιρετική εκδοχή του κλασικισμού. Εφημερίδα Καθημερινή [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]

Πρόκειται για ένα τοπόσημο στην πόλη της Αθήνας, που καταλαμβάνει ένα οικοδομικό τετράγωνο και χτίστηκε την περίοδο 1928-1932, με σχέδια του αρχιτέκτονα Αριστείδη Ηλιάδη, διπλωματούχου της Ecole Spéciale d’ Architecture του Παρισιού, όπου και διατηρούσε αρχιτεκτονικό γραφείο μέχρι το 1925, οπότε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Έχει συνολικό εμβαδόν 10.000 τ.μ και αναπτύσσεται σε επτά επίπεδα

Κάτοψη ορόφου

Εσωτερικός διάδρομος από την έκθεση "Tomorrows" που φιλοξενήθηκε στη Διπλάρειο Σχολή το 2017

Τα τελευταία χρόνια το κτίριο αυτό είναι γνωστό από σειρά εκθέσεων και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, που πραγματοποιούνται εκεί, μέσα στους σχετικά καλοδιατηρημένους, μεγάλους, ψηλοτάβανους και άνετους χώρους των αιθουσών διδασκαλίας, τους μεγάλους διαδρόμους και με καλοσχεδιασμένα κλιμακοστάσια, μεγάλα ρυθμικά ανοίγματα και επιμελημένα καλαίσθητα μωσαϊκά δάπεδα.

Ενιαίος εκθεσιακός χώρος από την έκθεση "Tomorrows" που φιλοξενήθηκε στη Διπλάρειο Σχολή το 2017

Άποψη ενός από τα τρία κλιμακοστάσια (φωτο Ασπασία Κουλύρα)

Το ιστορικό αυτό κτίριο ενώ θα έπρεπε να υποδεχθεί μια νέα χρήση που να διατηρήσει και να μην αλλοιώσει ριζικά τον υπάρχοντα χαρακτήρα του, βρέθηκε στην δίνη της υπερτουριστικοποίησης του τόπου και ειδικά της Αθήνας που κινδυνεύει μαζί με την απομάκρυνση των υπουργείων στην ΠΥΡΚΑΛ, να μετατραπεί σε τόπο τουριστών, ελλήνων γκαρσονιών και ξενοδοχειακών υπαλλήλων. Το αστικό τοπίο αλλάζει δραματικά και δυστυχώς υποβαθμίζεται όταν δρομολογείται και μια υπερσυγκέντρωση τουριστικών καταλυμάτων και ειδικά για το συγκεκριμένο κτίριο για το οποίο η επερχόμενη επένδυση που δυστυχώς εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής χωρίς την παραμικρή τροποποίηση-υπόδειξη.

Από την έκθεση "Tomorrows" που φιλοξενήθηκε στη Διπλάρειο Σχολή το 2017. Φωτο: Μαριάννα Μπίστη από το αρχείο του Πάνου Δραγώνα. (Η αίθουσα με τον χάρτη των οικιστικών καταστροφών από την περίοδο που στο κτίριο φιλοξενήθηκε το Υπουργείο Οικισμού και Ανασυγκρότησης με Υφυπουργό τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη)

Έγινε αποδεκτό ότι πρόκειται να ενταχθούν σε αυτό 400 κλίνες σε στενά δωμάτια πλάτους 2,90μ. σαλαμοποιώντας το κτίριο και αλλάζοντας τελείως την εσωτερική δομή του, προσδίδοντάς του μια ιδρυματική λογική. Και ενώ βέβαια στην περιοχή δεν επιτρέπεται κτίριο ξενοδοχείου με περισσότερες από 100 κλίνες, οι ξένοι επενδυτές δια του Έλληνα αρχιτέκτονα κύριου Χαράλαμπου Κραμποβίτη, εφευρίσκουν τρόπους απευθυνόμενοι σε "αφελείς" χωρίζοντας εικονικά το κτίριο στα τέσσερα, βάζοντας αντίστοιχους εγκάρσιους τοίχους στους περιμετρικούς στενότερους διαδρόμους και χρησιμοποιώντας τις τρεις ανεξάρτητες εισόδους του κτιρίου. Και όλα αυτά χωρίς χώρους στάθμευσης. Και όμως εγκρίθηκε…

Είναι πραγματικά παράδοξο και προβληματικό να κατακερματιστεί αυτό το κτίριο με στενά δωμάτια ξενοδοχείου που θα προκύψουν χωρίζοντας τις αίθουσας των επόμενων φωτογραφιών στα δύο.

Από την έκθεση "Tomorrows" που φιλοξενήθηκε στη Διπλάρειο Σχολή το 2017. (AREA Architects: Βικτώρια: Είσοδος /Έξοδος: Το καταφύγιο, η πρεσβεία και το διαφανές Κράτος)

Συγκριτική απεικόνιση του πλάτους αιθουσών και μελλοντικών δωματίων του Ξενοδοχείου (φωτο Ασπασία Κουλύρα, επέμβαση Γ. Τριανταφύλλου)

Είναι προφανές ότι προέκυψαν αντιδράσεις και κινητοποιήσεις. Πρώτα με ενημέρωσε σχετικά η ομότιμη καθηγήτρια Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη μέσω επιστολής της προς το ICOMOS και ακολούθησαν η MONUMENTA, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος, και το Ελληνικό τμήμα TICCIH, δια των εκπροσώπων τους, και όλοι μαζί συνυπογράφουν σχετικό κείμενο, (Α.Π. 100260/3463 03 10 2022) που στάλθηκε στην Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών του ΥΠΕΝ, ζητώντας να χαρακτηριστεί το συγκεκριμένο κτίριο ως μνημείο, με ότι αυτό συνεπάγεται για την χρήση του. Παράλληλα, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ρηγόπουλος δημοσίευσε στην Εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής 14 10 2022 σχετικό άρθρο με τίτλο «Αλλαγή σελίδας για τη Διπλάρειο Σχολή» και ακολούθησε επιστολή στις 20 10 2022 του Θεμιστοκλή Σμπαρούνη Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Βιοτεχνικής Εταιρείας - Διπλαρείου Σχολής, που υποστηρίζει την ανάγκη ανακαίνισης και διάσωσης του κτιρίου που «καταρρέει» (?), θεωρεί "συναισθηματική νοσταλγία" την όποια προσπάθεια διατήρησης του χαρακτήρα και προτείνει αφελώς την μετονομασία της ιστορικής πλατείας Θεάτρου σε πλατεία Διπλαρείου Σχολής.

Προτομή του ιδρυτή της Σχολής στο ισόγειο της. (φωτο Ασπασία Κουλύρα)

Ο σκοπός αυτής της κίνησης και του κειμένου προφανώς δεν είναι η εγκατάλειψη αυτού του κτιρίου και η μέσα στον χρόνο καταστροφή του.

Έστω και αν χαρακτηριστεί ως μνημείο είναι δύσκολο να διασωθεί από την λαίλαπα της τουριστικοποιησης των πάντων.  Ακόμη και το χαρακτηρισμένο ως μνημείο κτίριο επί της οδού Ρηγίλλης 18, στην Αθήνα εκεί όπου για μακρά περίοδο στεγαζόταν η έδρα της Nέας Δημοκρατίας, έχει ήδη μισθωθεί από την Ανώνυμος Ξενοδοχειακή και Tουριστική Eταιρία Τhe Margi και προωθείται η μετατροπή του σε ξενοδοχείο boutique 5* με διπλανή πενταώροφη προσθήκη.

Το κτίριο επί της οδού Ρηγίλλης 18, πρώην έδρα της Nέας Δημοκρατίας, που προωθείται η μετατροπή του σε ξενοδοχείο boutique 5*

Άλλο ένα ιστορικό κτίριο του αρχιτέκτονα Αναστάση Mεταξά, που  παράλληλα σχεδίασε και τις οικίες Eυγενίδου και Σερπιέρη, αλλά και τα Mέγαρα Mπενάκη και Σταθάτου στη λεωφόρο Bασιλίσσης Σοφίας.

Στόχος λοιπόν σχετικά με την Διπλάρειο, είναι προς το παρόν να αναστείλει την συγκεκριμένη επένδυση για την Διπλάρειο, είτε προς μετριασμό του αριθμού των κλινών και με μια νέα αρχιτεκτονική προσέγγιση που θα σεβαστεί τον χαρακτήρα του κτιρίου, είτε για την διάσωσή του μέσα από νέες, ανάλογες του παρελθόντος, χρήσεις που δεν θα αλλοιώσουν δραματικά τα εσωτερικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία μέσα από πρωτοβουλίες της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και ευαισθητοποιημένων ιδιωτών-επενδυτών. Ας ελπίσουμε…