ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ  

ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΛΙΜΕΝΑ ΠΑΤΡΩΝ

Ένα πλήγμα ακόμα στο μοντέρνο

και μια διαδικτυακή συζήτηση

Επανέρχομαι σήμερα σε ένα θέμα για ένα σημαντικό κτίριο στην Πάτρα, που τις τελευταίες ημέρες έχει απασχολήσει την αρχιτεκτονική κοινότητα, το Docomomo καθώς και την Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ με ανακοινώσεις και ανοιχτές επιστολές (εδώ). 

Στο πλαίσιο των πολλών διαδικτυακών συζητήσεων και διαλέξεων που είναι ανοιχτές στο ευρύτερο κοινό και έχουν πυκνώσει τον τελευταίο καιρό, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μια πολύ εδιαφέρουσα συζήτηση που οργανώθηκε από την Ώρα Πατρών (Δημοτική Παράταξη του Δήμου Πατρέων) την Πέμπτη 4 Μαρτίου με θέμα "Το μέλλον του Κτηρίου Υπηρεσιών Λιμένα Πατρών" και με στόχο τη διάσωση και δημιουργική επανάχρηση του κτιρίου του Οργανισμού Λιμένα Πατρών.

Προς ενημέρωση και για όσους δεν είναι ενήμεροι, σχετικά με το θέμα παραθέτω την:

Ανακοίνωση του DOCOMOMO 

με τίτλο ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ

Το παλιό κτίριο του Λιμεναρχείου Πατρών, στην  Ελλάδα, σχεδιασμένο από τον Αλέξη Συριόπουλο στα τέλη της δεκαετίας του 1960 απειλείται από το νέο master plan του λιμανιού της Πάτρας, καθώς σύμφωνα με αυτό το κτίριο κατεδαφίζεται.

Σχεδιασμένο από τον Αλέξη Συριόπουλο, αρχιτέκτονα, ζωγράφο και λέκτορα της Σχολής Αρχιτεκτονικής Σχολής Αθηνών (από το 1987 έως το 1992), το κτίριο αυτό του παλαιού Λιμεναρχείου κατέκτησε το 1ο βραβείο σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.

Η Πόλη της Πάτρας προκήρυξε το 2019 έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό δύο σταδίων για τον επανασχεδιασμό του παραλιακού μετώπου της πόλης. Ένας από τους όρους του διαγωνισμού ήταν η κατεδάφιση του κτιρίου του παλαιού Λιμεναρχείου. Τον Νοέμβριο του 2020 η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού επέλεξε τις προτάσεις για να προχωρήσουν στο 2ο στάδιο του διαγωνισμού υπογραμμίζοντας την αντίρρησή τους για την κατεδάφιση του κτιρίου του Λιμεναρχείου. Δυστυχώς, τέλη Δεκεμβρίου 2020 το τμήμα οικονομικών της Πόλης Πατρών ενέκρινε μεν την απόφαση της κριτικής επιτροπής για τον διαγωνισμό, ωστόσο, απέρριψαν την πρόταση της κριτικής επιτροπής για την μη κατεδάφιση του κτιρίου.

Μέλη της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού ήταν οι Σπανομαρίδης Αθανάσιος, Γιαννίσης Δημήτριος, Μαντά Κωνσταντίνα, Μελανίτου Άννα, Μαυρομμάτη Σοφία, Βαβύλη Φανή και Γκικαπέππας Βασίλειος.

Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι κατά τον Δημήτρη Φιλιππίδη ο Αλέξης Συριόπουλος ήταν ένας πολύ δραστήριος και ζωντανός συνάδελφος στο Πολυτεχνείο. Πέθανε νέος (1941 – 1992) και φέρει ένα ηρωϊκό φωτοστέφανο μια και ήταν από τους ανθρώπους που θυσιάζονται για το μοντέρνο και δικαίως ηρωοποιείται το έργο του.

Στην διαδικτυακή συζήτηση συμμετείχαν ο Τάσος Μπίρης, ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, ο Κώστας Τσιαμπάος, η Μυρτώ Κιούρτη, ο Δημήτρης Ξυνομηλάκης και ο Βασίλης Αϊβαλής, και έκτακτα ο Γιώργος Αγγελής και η Σοφία Τσιράκη. Από την «Ώρα Πατρών» συμμετείχαν ο επικεφαλής Γιώργος Ρώρος και το μέλος του συντονιστικού Μαρία Κουρμπανά, Αρχιτέκτων. Συντόνισε η δημοσιογράφος Μαρία Ορφανού.

Παραθέτω στην συνέχεια μια συνοπτική αναφορά σε όσα ελέγχθηκαν από τους ομιλητές, με την σειρά που εμφανίστηκαν, σε μία ελεύθερη διατύπωση που ελπίζω ότι δεν αλλοιώνει το περιεχόμενό τους. Υπάρχει άλλωστε στο διαδίκτυο ολόκληρη η συζήτηση για όσους έχουν χρόνο και επιθυμούν να την παρακολουθήσουν αναλυτικά. Έχουν επίσης συμπεριληφθεί και τα σχόλια που διατυπώθηκαν στις δευτερολογίες των ομιλητών και εκτιμώ ότι δίνεται η δυνατότητα στους αναγνώστες μιας πιο σφαιρικής περιληπτικής ενημέρωσης για το σημαντικό αυτό θέμα.

Μαρία Κουρμπανά, Αρχιτέκτων 

μέλος του συντονιστικού της Ώρας Πατρών

Μαρία Κουρμπανά, Αρχιτέκτων,

Η Μαρία Κουρμπανά μετά από μια αναλυτική αναφορά για το ιστορικό και την ουσία του θέματος, τόνισε ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση από την πλευρά της Ώρας Πατρών, οποιαδήποτε εμπλοκής ή καθυστέρησης του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που ορθά προκήρυξε ο Δήμος για την διαμόρφωση και ανάπλαση του θαλασσίου μετώπου, στο οποίο βέβαια δεν συμπεριλαμβάνεται το συγκεκριμένο κτίριο.

Τάσος Μπίρης, 

Ομότιμος Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

Τάσος Μπίρης

Το κτίριο, σημείωσε ο Τάσος Μπίρης, ανήκει στην χρονική περίοδο του τέλους της δεκαετίας του ΄60, αρχές του ΄70, ως χαρακτηριστικό δείγμα του ύστερου ελληνικού μοντερνισμού και πιο ειδικά της κορμπουζιανής εκδοχής του, μια εξειδικευμένη δημιουργία μέσα στο συνολικό μοντέρνο ρεύμα.

Δεν ξεχνώ, είπε, τους φίλους Αλέξη Συριόπουλο και την σύντροφό του Φιλιώ Μανταφούνη, που έφυγαν τόσο νωρίς, και πραγματοποίησαν αυτό το ρωμαλέο δείγμα που κινδυνεύει να γκρεμιστεί.

Διαπίστωσε ένα γενικό ενδημικό πρόβλημα ανεπαρκούς γνώσης της αρχιτεκτονικής ιστορίας μας, μια μανία καταστροφής, τονίζοντας ότι ειδικά το μοντέρνο γενικώς δεν αρέσει και ευτυχώς που ενδιαφέρει ειδικά από ιστορική άποψη, κυρίως η περίοδος 1915-1930.

Kenneth Frampton & Ιωάννης Δεσποτόπουλος

Αναρωτήθηκε τι σημαίνει η αναφορά του Kenneth Frampton που τονίζει σε σημαντική έκδοσή του, ότι ειδικά στην Ελλάδα το μοντέρνο, έντεχνο ή λαϊκό, δημόσιο ή ιδιωτικό. βρήκε παγκοσμίως την συχνότερη, διαρκέστερη και κοινωνικά πιο εδραιωμένη εφαρμογή του. Αλλά και η θεωρία του Δεσποτόπουλου, ότι το πνεύμα του μοντέρνου είναι διαρκές, ότι σαν αρχαϊκά μοντέρνο σημαδεύει τα κυκλαδικά ειδώλια, τα ερειπωμένα κτίσματα της Δήλου κλπ.

Ανέδειξε επίσης και το λαϊκό μοντέρνο και ισχυρίστηκε ότι πρέπει να προσέχουμε για να έχουμε. Αυτό όμως προϋποθέτει προσωπική γνώση, κρίση και συλλογική ενσυναίσθηση, αλλά και καλλιέργεια, μνήμη του προηγούμενου και εμπιστοσύνη στο μελλούμενο.

Ο Θεός ή ο δαίμονας

Έκλεισε με μια ιστορία για έναν απερχόμενο από την ενεργό δράση λόγω ηλικίας, γερομάστορα καλεμιτζή, που αναζητούσε ματαίως ένα νέο συνεχιστή του έργου του για να μην χαθεί, υποσχόμενος να του δωρίσει το περίτεχνο κουτί με τα εργαλεία του φτιαγμένα με τα ίδια τα χέρια του. Απελπισμένος που δεν τα κατάφερε, μια νύχτα πέταξε τα εργαλεία στο ποτάμι για να τα πάρει ο Θεός ή ο δαίμονας.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

Στην δευτερολογία του μίλησε επίσης για το : 

το πνεύμα του μοντέρνου

Αναφέρθηκε σε μια ιδιότητα που αφορά το πνεύμα του μοντέρνου και όχι τις εκάστοτε μορφολογικές εκφάνσεις του, που στα μέτρα της ελληνικής πραγματικότητας διευκολύνει για μια χρήσιμη παρέμβαση στο κτίριο αυτό που έχει σχέση και με σχετικά μικρό κόστος, αλλά και σε σχέση με την τήρηση του πνεύματος.

Τέτοιο χαρακτηριστικό σημείωσε, είναι η καθαρότητα κα η απλότητα του μοντέρνου εκ της φύσεως του, που θα μπορούσαμε να την εκμεταλλευτούμε αρκεί να την σεβαστούμε, έτσι ώστε το νέο κτίριο να αξιοποιήσει το οικονομικό στην μορφή και στο κόστος και το καθαρό στην δομή πνεύμα του μοντέρνου.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

για την Εθνική Πινακοθήκη και το «Άξιον εστί»

Σε σχέση με το πνεύμα αυτό, αναφέρθηκε επίσης στον παραλληλισμό που είχε κάνει για την Εθνική Πινακοθήκη, όταν μόνος, εδώ και χρόνια, είχε επισημάνει ότι η νέα πρόταση είχε πρόβλημα σε σχέση με την πατρότητα του έργου, με τις αλλαγές που προέβλεπε, χωρίς να υπάρχει η όποια απάντηση από την αρχιτεκτονική κοινότητα. Σήμερα αποδεικνύεται ότι είναι ένα άλλο κτίριο από το αρχικό, που είχε προκύψει από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, και σήμερα βρίσκεται κρυμμένο μέσα στα έγκατα της μορφοπλασίας.

Αναρωτήθηκε ακόμη, τι θα συνέβαινε αν μέσα στον νεωτεριστικό μας οίστρο θα θέλαμε να ανασκευάσουμε το «Άξιον Εστί». Θα κάναμε έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, πώς μπορούμε να βελτιώσουμε το ποίημα; Μα το ποίημα είναι άλλου και για αυτό είναι μεγάλο.

Έβαλε επίσης ερωτήματα σε σχέση με τον όρο Μπρουταλισμός μια και ο όρος brut σημαίνει κτήνος. Μπρούταλ για τον Μπίρη σημαίνει κτηνώδες και ο Συριόπουλος, είπε, δεν ανεχόταν να λέγεται τότε το κτίριό του μπρουταλιστικό. Υπάρχουν προβλήματα ως προς την ορολογία.

Παναγιώτης Τουρνικιώτης

Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π

Παναγιώτης Τουρνικιώτης

ένα σφάλμα που πρέπει να επανεκτιμηθεί

Κατά τον Τουρνικιώτη ο Συριόπουλος είναι ένας σημαντικός αρχιτέκτονας και το κτίριο αυτό το πιό σημαντικό του έργο. Ένα πολύ ενδιαφέρον κτίριο που αποπνέει το πνεύμα της εποχής του που είναι ένα πνεύμα αισιοδοξίας και ανάδειξης και ανάπτυξης της ελληνικής περιφέρειας, στραμμένο στην Δύση, με εξαιρετικές λεπτομέρειες και με μια ιδιαίτερη ποιότητα που προβάλει μια χειροποίητη και έντεχνη αρχιτεκτονική διάσταση, επηρεασμένο από τον Le Corbusier.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

Πενήντα χρόνια μετά, το κτίριο είναι καταξιωμένο ως μέρος της ιστορίας στην νεωτερική σκέψη της δύσης και με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα εξαιρετικό έργο που τιμά την Πάτρα που μπόρεσε τότε να το υλοποιήσει με τέτοια ποιότητα. Παρά την απαξίωση που του επεφύλαξε η τοπική κοινωνία λειτουργικά και ιδεολογικά, το κτίριο στέκει αγέρωχο, και πρέπει να διατηρηθεί, να συντηρηθεί, να αναδειχθεί και να ενταχθεί στο παραλιακό μέτωπο και να αναλάβει πολλές λειτουργίες.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

Δεν ευσταθούν οι δικαιολογίες για να κατεδαφιστεί, επειδή τελικά εγκαταλείφθηκε και δεν συντηρήθηκε και εδώ υπάρχουν ευθύνες. Δεν είναι μόνο ο σεισμός, το κτίριο εγκαταλείφθηκε και η κοινωνία των Πατρών έχει δυνατότητες να ανασυνταχθεί, να ανασυγκροτήσει τις αξίες του και να το προβάλει. Θα αποτελούσε περηφάνεια της τοπικής κοινωνίας να αναδείξει τα σημαντικά της κτίρια.

το κτίριο να κριθεί από το ΚΣΝΜ και ΚΑΣ

Και όταν επιλέγεται να γίνουν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, δεν μπορεί να απαξιώνεται η κριτική επιτροπή με επίλεκτους κριτές, που ζητούν το κτίριο να διατηρηθεί, απλά επειδή διαφωνεί η τοπική κοινωνία και οι αρχές.

Τιμή θα ήταν για την Πάτρα, με πρωτοβουλία του Δήμου να πάει το κτίριο να κριθεί στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων ή το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής. Και αν τα συμβούλια κρίνουν ότι το κτίριο είναι άξιο διατήρησης τότε θα ήταν περήφανη για αυτή την πρωτοβουλία. Πώς δεν σκέφτηκε μια πόλη, που υπήρξε και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, να αναδείξει ένα τέτοιο κτίριο ως διαμάντι. Πρόκειται για ένα σφάλμα που πρέπει να επανεκτιμηθεί και ο Δήμος να το ξανασκεφτεί και εκείνος να ζητήσει την αξιολόγηση του κτιρίου. Αυτή είναι και η δική του παραίνεση.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

Στην δευτερολογία του μίλησε για το κόστος αποκατάστασης, στο οποίο θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος κατεδάφισης και απομάκρυνσης των μπάζων αυτού του κτιρίου, σε σχέση με το κόστος της συντήρησής του. Επίσης και για τις διαδικασίες του θεσμικού προσδιορισμού Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που συντάσσονται την εποχή που συντάσσονται και είναι εκεί για να ανασυντάσσονται από τις νεότερες συνθήκες εφ όσον η Πολιτεία κρίνει.

Κώστας Τσιαμπάος,

Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ,

Συντονιστής Ελληνικού Τμήματος DO.CO.MO.MO (International Committee for Documentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighbourhoods of the Modern Movement)

Κώστας Τσιαμπάος

Ο Κώστας Τσιαμπάος έχοντας προσωπικές εμπειρίες από την Πάτρα, έχει ξεχωρίσει αυτό το κτίριο εδώ και χρόνια και αντιμετώπισε με σοβαρότητα τα επιχειρήματα που έχουν διατυπωθεί για την κατεδάφιση. Στο πλαίσιο αυτό σημείωσε ότι το επιχείρημα σε σχέση με τα στατικά προβλήματα, φαίνεται ότι δεν είναι σοβαρό, μια και πρόκειται για προβλήματα που επιλύονται με τις γνωστές σύγχρονες τεχνικές.

Ως προς το επιχείρημα για την αποδοχή, που δεν έχει από την τοπική κοινωνία, σε αυτό συμβάλλουν εκτός από την εγκατάλειψη, η χρησιμοποίηση για την στέγαση προσφύγων και άλλων, για κάποια χρόνια, ότι κρύβει την θέα στο παραλιακό μέτωπο κλπ.

Φωτ. Γιώργου Δημητρακόπουλου

Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο που κάνει το κτίριο να μην είναι αγαπητό, μη αποδεκτό που οδηγεί πολλούς στην σκέψη «να το γκρεμίσουμε». Μια και ποτέ και κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτό. Υπάρχει μια μεγάλη ευθύνη της κοινωνίας που έφτασαν τα πράγματα μέχρι εκεί.

να αλλάξουν κάποιο όροι στην δεύτερη φάση του διαγωνισμού

Πρότεινε μάλιστα στην δεύτερη φάση του διαγωνισμού και για να μην καθυστερήσει, να αλλάξουν κάποιο όροι και να ζητηθεί από τις ομάδες που προκρίθηκαν να λάβουν υπόψη τους αυτό το κτίριο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πρέπει να μείνει όλο αυτό το συγκρότημα των επεκτάσεων και μεταγενέστερων προσθηκών που υπάρχει σήμερα.

χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πρέπει να μείνει όλο αυτό το συγκρότημα των επεκτάσεων και μεταγενέστερων προσθηκών που υπάρχει σήμερα. Πηγή: Google earth

Προφανώς και το κτίριο θα προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες, αλλά θα πρέπει να διατηρηθεί η ιδέα και η ταυτότητά του. Είναι ένα από τα λίγα μοντέρνα κτίρια της Πάτρας. Το Docomomo παράλληλα, βρίσκεται σε μια εποχή που η μοντέρνα αρχιτεκτονική έχει καταξιωθεί και είναι σημαντική και πολλές πόλεις που επενδύουν σε νέα έργα που βρίσκονται σε διάλογο με υπάρχοντα σημαντικά κτίρια αρχιτεκτονικής. Όπως το κτήριο του Οργανισμού Λιμένος της Αμβέρσα της Zaha Hadid.

Zaha Hadid, το κτήριο του Οργανισμού Λιμένος της Αμβέρσας

Και στο λιμάνι του Αμβούργου το κτίριο της Νέας Φιλαρμονικής των Herzog & de Meuron

Νέα Φιλαρμονική στο λιμάνι του Αμβούργου των Herzog & de Meuron

Οι σύγχρονες πόλεις δεν κρίνονται από τα σύγχρονα κτίριά τους

Τα τελευταία χρόνια τα μπρουταλιστικά κτίρια, που τις δεκαετίες του ΄70 και ΄80 πολλοί απέρριπταν, σήμερα διατηρούνται ως σημαντικά κτίρια, ως ένα σύνολο αξιών, μιας προηγούμενης εποχής. Οι σύγχρονες πόλεις δεν κρίνονται από τα σύγχρονα κτίριά τους, αλλά από το πόσο ιστορικό βάθος έχουν και αν συνυπάρχουν πολλές διαφορετικές εποχές. Το πόσο οι πόλεις καταφέρνουν να διατηρήσουν αυτές τις μνήμες κτιρίων, ανθρώπων, εμπειριών δείχνει πόσο σύγχρονες πόλεις είναι.

Στόχος είναι να ανοίξει μια συζήτηση για να μπορέσει και η Πάτρα να μπει σε αυτό το δίκτυο των πόλεων λιμανιών όλου του κόσμου, που αναδεικνύουν την μνήμη τους και την ιστορία τους, ως παρακαταθήκη και κληρονομιά για τις επόμενες γενιές.

Μυρτώ Κιούρτη, 

Διδάκτωρ ΕΜΠ, Διδάσκουσα Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστημίου Πατρών

Η Μυρτώ Κιούρτη κέρδισε το ενδιαφέρον του κοινού, έχοντας προετοιμάσει μία συγκροτημένη παρουσίαση απευθυνόμενη στο ευρύτερο κοινό της Πάτρας για να ενημερωθεί, με τίτλο: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΠΡΟΥΤΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ.

 το Δημαρχείο της Βοστώνης, του 1968 των Gerhard Kallmann και Michael Mc Kinnel

Στην παρουσίαση αυτή προβλήθηκαν ανάλογα μπρουταλιστικά κτίρια, όπως η Σχολή Αρχιτεκτόνων και Καλών Τεχνών, Yale, Connecticut του Paul Rudolpf το 1963, καθώς και το Δημαρχείο της Βοστώνης, το 1968 των Gerhard Kallmann και Michael Mc Kinnel, την ίδια εποχή που ο Αλέξης Συριόπουλος πραγματοποιεί στην Πάτρα το εν λόγω κτίριο, συνομιλώντας με την πρωτοπορία. Το Δημαρχείο αυτό σήμερα έχει συντηρηθεί με πολύ προσοχή και εξακολουθεί να λειτουργεί.

Denys Lasdun, Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου, 1976

Δύο δισεκατομμύρια έδωσαν οι Λονδρέζοι για να συντηρήσουν το Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου, έργο του Denys Lasdun, 1976. Επίσης είναι εξαιρετικά σημαντικό το συγκρότημα κατοικιών και κέντρο παραστατικών τεχνών, το γνωστό Barbican των Peter Chamberlin, Geoffry Powell και Christoph Bon επίσης στο Λονδίνο, με υψηλό γόητρο και υπεραξία.

Peter Chamberlin, Geoffry Powell και Christoph Bon, Barbican, Λονδίνο, 1982.

Προσπερνώ την παρουσίαση της ανάπλασης του εργοστασίου παραγωγής Ηλεκτρικής ενέργειας και πάλι στο Λονδίνο, γνωστό από το νέφος που σκότωσε 12 000 ανθρώπους και την μετατροπή του στην γνωστή Tade Mοdern, ένα τοπόσημο στην πόλη, κάτι που εντελώς ανάλογα θα μπορούσε να λειτουργήσει και στην Πάτρα.

παλιές Αποθήκες Kaispeicher στο λιμάνι του Αμβούργου

Ακολούθησε η επέμβαση στις παλιές Αποθήκες Kaispeicher στο λιμάνι του Αμβούργου, από τους Herzog & de Meuron για την πραγματοποίηση της Φιλαρμονικής του Αμβούργου, ένα εντυπωσιακό έργο που το έβαλε στον τουριστικό χάρτη του σήμερα.

Herzog & de Meuron, Φιλαρμονική του Αμβούργου 2016

η Πάτρα γκρέμισε τον Φάρο της

Η Κιούρτη τόνισε ότι είναι σημαντικό να σεβόμαστε την ιστορία, και θέλησε να θυμίσει ότι η Πάτρα γκρέμισε τον Φάρο της. Και μετά αφού κλάψαμε ξαναφτιάξαμε, είπε, έναν νέο Φάρο αντίγραφο, επειδή συνειδητοποιήσαμε ότι χάθηκε ένα τοπόσημο, κομμάτι της ψυχής μας που συνδέεται με τις μνήμες και τα βιώματα μας.

Ελπίζω τόνισε, να αναπτυχθεί μια δυναμική συζήτησή γύρω από την πόλη και τα κτίριά της. Eμείς πρέπει να μιλήσουμε και να εξηγήσουμε και νομίζω ότι παράλληλα πρέπει να γίνουν και άλλες εκδηλώσεις, για να ανοίξει ο διάλογος σε μια εποχή όπου στις μεγάλες μητροπόλεις κανείς δεν κατεδαφίζει τέτοια κτίρια.

Δημήτρης Ξυνομηλάκης, Αρχιτέκτων

Πρόεδρος ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων

Δημήτρης Ξυνομηλάκης

Αν όλα όσα ελέχθηκαν σήμερα, προωθηθούν σε οποιοδήποτε Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, δεν υπάρχει περίπτωση να εγκριθεί η όποια κατεδάφιση για αυτό το κτίριο, τόνισε ο Δ. Ξυνομιλάκης. Ένα δημοτικό συμβούλιο είναι παντελώς αναρμόδιο και δεν μπορεί να κατεδαφίσει, αλλά μόνο εξειδικευμένοι άνθρωποι μπορούν να αξιολογήσουν και να τοποθετηθούν. Πρόκειται για ένα δημόσιο κτίριο, αποτέλεσμα ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και η όποια παρέμβαση πρέπει να περάσει μέσα από την διαδικασία και πάλι ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Και αυτό με κάνει πιο αισιόδοξο.

Από το 2001 το ΓΠΣ της Πάτρας προέβλεπε την κατεδάφιση αυτού του κτιρίου και έκτοτε δεν άνοιξε κάποια τέτοια συζήτηση.

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων από την αρχή αντέδρασε με μία ανακοίνωση για αυτό το κτίριο που είναι ένα τοπόσημο, και υπάρχει μια καλή συνεργασία και με τον Σύλλογο Αχαΐας.

Είναι γνωστό ότι υπάρχει ένα έλλειμα αρχιτεκτονικής παιδείας και το αποτέλεσμα φαίνεται ήδη από τις επιλογές που έχουν προηγηθεί.

Ο ιός της αρχιτεκτονικής παιδείας θα πρέπει να μολύνει την κοινωνία μας για καλυφθεί αυτή η ανεπάρκεια που επηρεάζει και τα δημοτικά συμβούλια.

Βασίλης Αϊβαλής, 

μηχανολόγος & Αεροναυπηγός Μηχανικός Πρόεδρος Τεχνικού Επιμελητηρίου, Τμήματος Δυτικής Ελλάδας

Βασίλης Αϊβαλής

Η πόλη της Πάτρας έδειξε τί θέλει να κάνει για αυτό το κτίριο, γιατί από το 2008 που έγινε ο σεισμός, το έχει αφήσει στο έλεος του χρόνου και ουδέποτε κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να το αξιοποιήσει. Ένα κτίριο με χιλιάδες τετραγωνικά και σε περίοπτη θέση στην πόλη για το οποίο ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί το κόστος αποκατάστασής, ενώ έχει χαρακτηριστεί τεχνικά επισκευάσιμο.

Το εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 2011 προβλέπει την απελευθέρωση της προβλήτας της οδού Γούναρη από το κτίριο Διοίκησης του ΟΛΠΑ και όλα αυτά τα χρόνια δεν έγινε κάτι προς την κατεύθυνση αυτή. Ο Δήμος οφείλει αντί να νοικιάζει ιδιωτικά κτίρια στην πόλη για τις υπηρεσίες του, να αξιοποιεί τα υπάρχοντα κτίρια που του ανήκουν και ειδικά το συγκεκριμένο κτίριο που αποτελεί ένα τοπόσημο στην πόλη. Η πόλη όμως δεν αγαπάει αυτό το κτίριο που ερήμωσε και αφέθηκε τόσα χρόνια και αποξενώθηκε.

Και πρέπει να υπάρξει αυτή η ικανοποιητική πρόταση για να το αγαπήσει αυτό το κτίριο που δύσκολα ξαναφτιάχνεται και ειδικά επειδή δεν επιτρέπεται σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο. Ως προς τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και όπως προκύπτει μάλιστα από την διακήρυξη, στο δεύτερο στάδιο ο Δήμος Πατρέων μπορεί μετά από πρόταση της αρχιτεκτονικής επιτροπής (που έχει ήδη διατυπωθεί) να θέσει συμπληρωματικούς όρους και κριτήρια. Άρα υπάρχει η δυνατότητα στο δεύτερο στάδιο του διαγωνισμού το θέμα να ξεπεραστεί και να μην σταματήσει, μέσα από μια συνεργασία Δήμου και της Επιτροπής.

Γιώργος Αγγελής,

επίκουρος Καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ

Γιώργος Αγγελής

Το κτίριο αυτό ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια κτιρίων, μέσα στον ελληνικό μοντερνισμό του ΄60. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική που παραμένει μια άγνωστη αρχιτεκτονική και είναι σημαντική και αξιόλογη.

Ξανα-ανακαλύπτουμε αυτή την αρχιτεκτονική με πολλαπλούς τρόπους για κτίρια γνωστών αλλά και άγνωστων αρχιτεκτόνων που κινδυνεύουν να κατεδαφιστούν.

το διδακτικό περιεχόμενο

Θέλω όμως να τονίσω το διδακτικό περιεχόμενο αυτών των κτιρίων, μέσα από μια προσωπική διδακτική εμπειρία εδώ και είκοσι χρόνια από το 2002 σε δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το συγκεκριμένο κτίριο το χρησιμοποιούμε στα μαθήματα αρχιτεκτονικής, διερευνώντας πώς το ελληνικό μοντέρνο μπόρεσε να εκπέμψει προς τον διεθνή χώρο.

Στα μαθήματα έχουμε αναφερθεί στην είσοδό του, στην ράμπα, στις όψεις, στο τρόπο που εντάσσεται στην ακτογραμμή, στοιχεία που επικαλούμαστε σε αυτό το έργο. 

Σοφία Τσιράκη, 

Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.

Τάσος Μπίρης, Σοφία Τσιράκη

Μιλώντας για διατήρηση και επανάχρηση, αναφέρθηκε  στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πάτρα (1963) της Αναστασίας Τζάκου, μιας εμβληματικής προσωπικότητας, το οποίο αλλοιώθηκε και καταστράφηκε. Δεν υπάρχει πιά.

Αναστασία Τζάκου, Υποκατάστημα Εθνικής Τράπεζας στην Πάτρα, 1963

Είναι ένα στενάχωρο παράδειγμα, που ήταν καθαρά μια πολιτικη απόφαση. σημείωσε η Μαρία Κουρμπανά.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ στα τρία άρθρα του Πάνου Εξαρχόπουλου στον ιστότοπο Archetype με τίτλο «Μοντέρνες απώλειες 01. 02. 03. Κατεδαφισμένα κτήρια του μεσοπολέμου στην Αθήνα», (βλ. εδώ) που ομολογώ ότι με πόνεσαν διαβάζοντας τα και παρατηρώντας φωτογραφικό υλικό από εξαιρετικά κτίρια που χάθηκαν μέσα στον χρόνο και εύχομαι να μην ακολουθήσουν και νέα ανάλογα άρθρα για μεταπολεμικά μοντέρνα κτίρια σαν και αυτό.

Σημ. Το φωτογραφικό υλικό χωρίς λεζάντα προέρχεται από το διαδίκτυο και κυρίως το Google Earth

Για να παρακολουθήσετε όλη την διαδικτυακή συζήτηση κάντε ΚΛΙΚ εδώ.